02        15                                                                             2019/ШЦТ/39

   2021          10             21                                          2021/ШЦТ/245

 

                                МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хөвсгөл аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч М.Эрдэнэ-Очир даргалж,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Г.Далайбаяр,

Улсын яллагч Н.Энхтулга,

Шүүгдэгч Б.Ц.Ш- нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Хөвсгөл аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.17 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр ирүүлсэн Ц.Ш-т холбогдох эрүүгийн 2138000530311 дугаартай хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Монгол улсын иргэн, Ц.Ш.

Шүүгдэгч Ц.Ш- нь Хөвсгөл аймгийн Улаан-Уул сумын Төгөл багийн нутаг дэвсгэрээс 2020 оны 12 дугаар сараас 2021 оны 02 дугаар сарын хооронд мэдээллийн технологи ашиглан цахим орчинд, “...” гэх фейсбүүк хаягнаас лайв хэлбэрээр хөзөр ашиглан покер тоглоом тоглуулж, үр дүнг нь урьдчилан төсөөлөх боломжгүй, аз туршиж тоглодог “мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах” гэмт хэргийг үйлдсэнд холбогджээ. /Прокурорын яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1. Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

Шүүгдэгч Ц.Ш- нь Хөвсгөл аймгийн Улаан-Уул сумын Төгөл багийн нутаг дэвсгэрээс 2020 оны 12 дугаар сараас 2021 оны 02 дугаар сарын хооронд мэдээллийн технологи ашиглан цахим орчинд, “....” гэх фейсбүүк хаягнаас лайв хэлбэрээр хөзөр ашиглан покер тоглоом тоглуулж, үр дүнг нь урьдчилан төсөөлөх боломжгүй, аз туршиж тоглодог “мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах” гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад хэрэгт хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн дараах нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна.

Шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд болох:

• Гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл /хх-ийн 8 дугаар хуудас/,
• Гэрч В.Түвшинжаргалын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...Би фейсбүүкээр “...” нэртэй фейсбүүк хаягнаас лайваар явуулж байсан мөрийтэй тоглоомд оролцон тоглосон. 2021 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдөр би өөрийн .... тоот данснаас .... тоот данс руу 10.000 төгрөг шилжүүлэн тоглосон. Тэгээд тоглолтын дараа 20.000 төгрөг хожоод эргүүлэн авсан. ...мөрийтэй тогтоом зохион байгуулсан хүнийг танина, “...” нэртэй цахим хаягтай хүн нь манай нутгийн Ширнээ гэж залуу байдаг юм. ...надад ямар нэг гомдол санал болон нэхэмжпэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 14-15 дугаар хуудас/,
• Гэрч Б.Д-гийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...би фейбүүкээр “....” нэртэй баавгайны зурагтай фейсбүүк хаягнаас лайваар явуулж байсан мөрийтэй тоглоом /покер/-д оролцон тоглосон. 2021 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр би өөрийн ... тоот данснаас .... тоот данс руу 10.000 төгрөг шилжүүлэн тоглосон. Тэгээд тоглолтын дараа 10.000 төгрөг хожоод эргүүлэн авсан. Би дээрх мөрийтэй тоглоом зохион байгуулсан хүнийг танихгүй гэхдээ ойролцоогоор 25-аас 30 орчим насны, нэг тийм сонин ярианы аялгатай ярьдаг залуу байсан. ...надад ямар нэг гомдол санал болон нэхэмжлэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 18-19 дүгээр хуудас/,
• Гэрч Т.Б-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “Jargalmaa Jargalmaa” гэсэн бамбаруушны зурагтай фейсбүүк хаягнаас зохион байгуулсан мөрийтэй тоглоомонд нийт 2-3 удаа оролцож байсан тоог нь тодорхой хэлж мэдэхгүй байна. Нэг өдөрт 2-3 удаа биш өөр өөр өдрүүдэд ороод нийт 2-3 удаа тоглосон. Мөнгөгүй үедээ үнэгүй суудал дээр нь суугаад тоглодог мөнгөтэй үедээ 5.000 төгрөг шилжүүлэн тоглодог байсан. Хэзээ хэзээ ямар данс руу хэдэн төгрөг шилжүүлсэн талаараа одоо тодорхой хэлж мэдэхгүй байна. Өөрийн .... тоот Хаан банкны данснаас шилжүүлдэг байсан. ...2 удаа 10.000 төгрөг хожиж байсан. Уг мөнгийг мөрийтэй тоглоом зохион байгуулсан хүн шилжүүлж байсан. Хэзээ ямар данснаас шилжүүлсэн гэдгийг одоо хэлж мэдэхгүй байна. ...уг асуудалтай холбоотой гомдол санал байхгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 26-27 дугаар хуудас/,
• Гэрч О.Б-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн:    “Би 2021 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийн 21 цагаас хойш санагдаж байна өөрийн ашигладаг “...” гэсэн хаягаар фейсбүүк цахим орчинд нэвтэрсэн байхад “....” гэсэн фейсбүүк хаягтай эрэгтэй мөрийтэй покер тоглуулж байсан. Нэг тоглолт 5.000 төгрөгийн бооцоотой байсан. Би өөрийн Хаан банкны ... тоот данснаас 10.000 төгрөгийг Хаан банкны .... тоот Ц.Ш- гэх хүний дансанд шилжүүлж эхлээд 2 удаа тоглоод, дахин өөрийн дансанаас 5.000 төгрөгийг Хаан банкны .... тоот дансанд шилжүүлж 1 удаа тоглосон. Үүнээс өмнө ба дараа дахин тоглоогүй. Нэг тоглоомонд 5-6 хүн оролцон тоглож байсан. Надад нэхэмжлэх зүйл, санал гомдол байхгүй...” гэх мэдүүлэг хх-ийн /30-31 дүгээр хуудас/,
• Шүүгдэгч Ц.Ш-ийн эзэмшлийн Хаан банкны .... дугаартай дансны дэлгэрэнгүй лавлагаа /хх-ийн 40-67, 70 дугаар хуудас/,
• Шүүгдэгч Ц.Ш-ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны үед яллагдагчаар өгсөн: “...Би өмнө гэрчээр өгсөн мэдүүлэгтээ болсон зүйлийн талаар тодорхой ярьсан. Тэгэхдээ би хэргээ хялбаршуулсан журмаар шалгуулж шийдвэрлүүлэх хүсэлтэй байна. Миний фэйсбүүкийн аккаунт ашиглаж мөрийтэй тоглоом тоглуулсан хэрэг дээр хохирсон хохирогч байхгүй тул хэргийг хялбаршуулсан журмаар түргэн шуурхай шийдэж өгөхийг хүсч байна. ...тийм их мөнгө олсон зүйл байхгүй. Яг хэдэн төгрөг олсноо тооцож үзээгүй ойролцоогоор 400-500 мянган төгрөг олсон байх гэж бодож байна...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 35-36 дугаар хуудас/ болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгчийн “ ...гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байна” гэх мэдүүлэг зэрэг шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болсон нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

Шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тогтоосон дараах баримтуудыг шүүх шинжлэн судлав. Үүнд:

• Иргэний үнэмлэхний хуулбар /хх-ийн 38 дугаар хуудас/,
• Урьд нь ял шийтгүүлж байгаагүй болохыг тодорхойлсон ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 39 дүгээр хуудас/ зэрэг баримт бичиг болно.

    Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжилсэн дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн, үгүйсгэх нотлох баримт хэрэгт байхгүйн дээр шүүгдэгч нь өөрийн гэм бурууг хүлээн зөвшөөрч, маргахгүй байгаагаар давхар нотлогдож байх тул энэ хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай, үнэн зөв гэж шүүх үнэллээ.

    Энэ хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн байцаалтын явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй, хуульд заасан нотолбол зохих нөхцөл байдлуудыг бүрэн гүйцэд тогтоосон гэж үзлээ.

Гэмт хэрэг гарахад шүүгдэгчийн хууль зүйн мэдлэг дутмаг, амар хялбар аргаар мөнгө олох санаа зорилго нь дээрх гэмт хэргийг үйлдэх шалтгаан нөхцөл болсон байна.

Шүүгдэгч нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүгийн хуулиар хамгаалагдсан олон нийтийн аюулгүй байдал, ашиг сонирхлын эсрэг гэмт хэргийг мэдээллийн технологи ашиглан ашиг олох зорилгоор шоо, хөзөр, бусад эд зүйл ашиглан үр дүнг нь урьдчилан төсөөлөх боломжгүй, аз туршиж тоглодог мөрийтэй тоглоом зохион байгуулж үйлдсэн нь дээрх гэмт хэргийг гэм буруугийн санаатай хэлбэртэй, төгссөн гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх

бүрэн үндэслэлтэй юм.

Хэрэгт авагдсан баримтуудыг үндэслэн прокурорын үйлдсэн яллах дүгнэлт нь үндэслэлтэй, хэргийн зүйлчлэл тохирсон байна гэж шүүх үзлээ.

Шүүгдэгч Ц.Ш- нь мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах гэмт хэргийг санаатайгаар үйлдсэн байна.

Шүүгдэгч Ц.Ш-ийн үйлдсэн энэхүү гэмт хэргийн улмаас шууд учирсан үр дагавар нь нийтийн ашиг сонирхол зөрчигдсөн гэж шүүх дүгнэлээ.

Хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудаар шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзэв.

Хавтаст хэрэгт баримтжуулсан шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй байна.

2. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай:

Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдаж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгосон баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч Ц.Ш-т эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуульд заасан шударга ёсны зарчмыг баримтлан, цээрлүүлэх, дахин гэмт хэрэг үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор Эрүүгийн хуулийн 1.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуульд заасан гэмт хэрэг үйлдсэн нь шүүхээр тогтоогдсон гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ”, Эрүүгийн хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд энэ хуулийн ерөнхий ангид заасан үндэслэл, журмын дагуу тусгай ангид заасан төрөл, хэмжээний дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ”, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзнэ” гэж заасныг тус тус баримтлан шүүгдэгчийг анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, шүүгдэгчийн хувийн байдал, үйлдсэн гэмт хэрэгтээ хандах хандлага, гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан, нөхцөл зэргийг тус тус харгалзан мэдээллийн технологи ашиглан ашиг олох зорилгоор шоо, хөзөр, бусад эд зүйл ашиглан үр дүнг нь урьдчилан төсөөлөх боломжгүй, аз туршиж тоглодог мөрийтэй тоглоом зохион байгуулсан үйлдэлд нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.17 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Шүүгдэгчийн хувийн байдалд шүүхийн хэлэлцүүлэгт дурдсан нотлох баримтаар тогтоогдсон нөхцөл байдал, гэмт хэрэг үйлдсэнээ хүлээн зөвшөөрсөн, гэм буруугийн талаар маргахгүй байгаа байдал, үйлдсэн гэмт хэрэг, хохирол, хор уршигт хандаж буй хандлага зэргийг харгалзан үзсэн болно.

Шүүгдэгч Ц.Ш- нь урьд нь гэмт хэрэг үйлдэж байгаагүй болох ял шийтгэлийн лавлагаагаар тогтоогдож байна.

Шүүгдэгчийн хувьд тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэнийг эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцлоо.

Шүүх шүүгдэгч Ц.Ш-т Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.17 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар ял оногдуулахдаа яллагдагч нь өөрт холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх хүсэлт гаргасан /хх-ийн 79/, прокуророос сонсгосон 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох ялыг яллагдагч хүлээн зөвшөөрч, түүнд холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр шүүхэд шилжүүлсэн байх тул прокурорын саналын хүрээнд шүүгдэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүйгээр шүүгдэгчид 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулах нь зүйтэй байна.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.Ш-т оногдуулсан торгох ялыг түүний орлого олох боломжийг харгалзан 4 /дөрөв/ сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр тогтоож, шүүгдэгч нь шүүхээс тогтоосон хугацаанд торгох ялыг биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдэж байна. 

Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, түүнээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4, 36.1, 36.2 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэг, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10, 36.13 дугаар зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон 

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Ц.Ш-ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.17 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Мөрийтэй тоглоом зохион байгуулах” гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.17 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.Ш-ийг 450 /дөрвөн зуун тавь/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 /дөрвөн зуун тавин мянга/ төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэсүгэй.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ц.Ш-т оногдуулсан торгох ялыг 4 /дөрөв/ сарын хугацаанд төлүүлэхээр тогтоож, шүүгдэгч нь шүүхээс тогтоосон хугацаанд торгох ялыг биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдсүгэй.

4. Шүүгдэгч Ц.Ш-т оногдуулсан торгох ялыг гүйцэтгэхийг Хөвсгөл аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

5. Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, түүнээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

6. Шийтгэх тогтоол нь уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох ба давж заалдах гомдол эсэргүүцэл гаргасан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Ц.Ш-т урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолыг гардан авсан эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

 

 

 

      ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                  М.ЭРДЭНЭ-ОЧИР