МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

          Дундговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Г.Мөнхбат даргалж, тус шүүхийн “А” танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд:

          Улсын яллагч Г.Эсэн

          Гэрч Ц.Г /zoom/

          Хохирогч Г.Н

          Хохирогчийн өмгөөлөгч Д.Долгорсүрэн

          Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Т.Дашцэрэн

          Шүүгдэгч Н.Т нарыг оролцуулан Дундговь аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн Тусгай ангийн 17.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Н.Тт холбогдох 1922003280060 тоот эрүүгийн хэргийг 2021 оны 03 дугаар  сарын 22-ны өдөр хүлээн авч хэлэлцэв.

          Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, ....... оны ......... дугаар сарын .......-ны өдөр төрсөн, .......... боловсролтой, ........., ам бүл .........., ............... хамт Дундговь аймгийн .................тоотод оршин суух, .......... овогт Н.Т гэв.

          Шүүгдэгч Н.Т нь 2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өглөө Дундговь аймгийн .........багийн нутаг дэвсгэр “Нүхэн хонд” гэх газарт байх иргэн Г.Н-ын өмчлөлийн 4 ханатай монгол гэрийг доторх эд зүйлсийн хамт санаатайгаар галдан шатаасан, бусдын эд хөрөнгийг хууль бусаар устгасны улмаас нийт 24.423.900 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.    

                                                                                                                    ТОДОРХОЙЛОХ нь:

          Шүүхийн хэлэлцүүлгээр дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.Үүнд:

          - Шүүгдэгч Н.Т шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “2019 оны 11 сард Г гэх залуугийн жоншин дээр очоод сум явах унаа хайхаар 11 цагийн үед Даваанямаар хүргүүлсэн. Тэгээд Г гэртээ ганцаараа цай хийж өгөөд, ууж дуусаагүй байхад хувцас тайлах гээд хүчирхийлэх гээд сандал дээр нухаад байхаар нь хэлдэг газар нь хэлнэ гэсэн чинь араас ирээд явуулахгүй ална гээд байсан. Тэгээд Хулд руу дөхүүлж өгөх үү гээд байхаар нь би дөхүүлүүлнэ ч гэхгүй байсан чинь цүнх өгөхгүй намайг явуулахгүй байсан. Тэгээд гарахаар араас дагаж гарч ирээд байсан. Тэгээд харанхуй болоод би тэднийд хоносон. Шөнө нь намайг хүчирхийлээд, гар хөл дарж хүчиндсэн. Би Этай 10-аад жил хамт амьдарсан. Тэгээд Этай юу хийдэг юм, хачин юм гээд байсан. Тэгээд өглөө намайг сум хүргэхээр 3 цагийн үед машинаа асаагаад 4 өнгөрөөгөөд хөдөлсөн. Тэгээд “Эгийнхыг хорло чи” гээд байсан. Тэгээд гэрийнх гадаа очоод “чи буу миний хэлснээр хийгээрэй, буугаад энэ айлыг шатаа” гэхээр нь би хэлсэн ёсоор нь шатаасан. Эргээд намайг очсон чинь “болсон уу хурдал” гээд явсан. Намайг Хулд сумын колонк дээр буулгаад “айлд очих уу” гэхээр нь би “айлд очоод яахав, замын унаанд суугаад аймаг явна” гээд унаа таараад явсан. Ирснээс хойш 5 цагийн үед Цагдаагийн хэлтсээс нэг хүн очоод намайг аваад явсан. Лхагважав гэдэг хүн тэр айлыг шатаасан гээд байцаасан” гэв.

          - Хохирогч Г.Н шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “Хулд сумын Нүхэн ам гэх бууцанд байсан гэрээ шатаалгасан. Уурхайчид Манжуур явуулах аяллын эрх олгосон байсан, би аймаг явж хоносон байсан. Өглөө нь хүүхдүүд асуудал гарлаа, гэр чинь шатсан гэж хэлсэн. Миний хүү архи уугаад тамхи татсан юм болов уу гэхдээ тамхи татдаггүй дээ гэж бодоод “яагаад шатав” гэсэн чинь “гадны нөлөө орсон” байна. Т ноосон цамцаа авна гээд Гар хүргүүлээд “машинаа хол тавиарай” гэж буугаад гэр тойроод суусан. Тэгээд Г сум орчхоод буцтал манай гэр шатаад дууссан байхаар нь Төртогтоход хэлсэн байсан. Давааням, манай хүү бүгдээрээ Төртогтохынд байсан гэсэн. Гд зогсож байгаарай гэж Т хэлсэн байсан. Дандаа хүн рүү буруу чихэж, худлаа ярьдаг. Манай хүүтэй холбоотой нь үнэн. Би суувал суу гэж хэлдэг. Г бид 2-ын хооронд гэр шатаах холбоо байхгүй. Уурхайчид, манайхан бие биедээ туслаад л гардаг хүмүүс. Г болон уурхайчид манай гэрийг шатаах санаа байхгүй. Би одоо гэргүй явж байна. Би тэр сайхан гэр орноо авмаар байна. Т ирдэг юм уу, цаадах нь очдог юм уу манай хүүтэй уулзчихдаг, уулзахаараа ямар нэгэн юмыг нь авчихдаг. Дуран, малгай гээд бүх юмыг нь авчихдаг. Т миний утсаар дохиод зай завсаргүй залгаад байдаг. Эхэлж гарсан үнэлгээ нь 50 гаран байсан, одоо буураад 24 сая болсон байсан. Би учирсан хохирол болон замын зардлаа төлүүлж гаргуулмаар байна” гэв.

          -  Гэрч Ц.Г шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “Тухайн өдөр 2 цагт Т нэг залуутай цуг ирээд нөгөө залуу нь хонь услах гэсэн шалаанк тасарсан байна гээд мал услахаар эгчийг үлдээгээд явсан. Би тэр эгчид цай хийж өгсөн. Тэр эгч “аймаг орох гэсэн юм, танай энэ хавиас унаа хайна” гэсэн. Тунгалаг эгч өөрөө машин тосоод сууж чадаагүй. “Намайг хүргээд өг” гэхээр нь би “миний машин асахгүй, гал түлж асдаг, асах гэж цаг болдог” гэж хэлсэн. Тэгээд “манай дүүгийн утас болохгүй байна” гээд байсан. Би “унаа олдохгүй бол өглөө эртхэн босоод хүргээд өгье” гэсэн “тэгье” гэсэн. Тэгээд би “хоол хийгээд өгчих” гэсэн чинь “би хоол хийж чаддаггүй” гэхээр нь би өөрөө хоол хийж, бид 2 идсэн. Тэр эгч сандал дээр сууж байгаад “Амгаа намайг хаяад явчихлаа” гээд байсан. Тэгээд би үүрээр машинаа асаагаад “явах уу” гээд явтал “Амгаагийн гэрээр ороод гаръя” гэхээр нь би “эзэнгүй айл орохгүй” гэсэн чинь “гэрт нь юмаа орхичихож, гэр нь цоожгүй байгаа, Амгаа бид 2 эвдэж хоносон юм” гэсэн. Тэгээд намайг хол зогсож бай гээд Т эгч буусан. Тэгээд гэрийнх нь хойно нэг гараад, урд нэг гараад “болсон явъя” гэхээр нь “юмаа авсан уу гэсэн чинь авсангүй, гэр нь цоожтой байна” гэсэн. Тэгээд би сум орж Тийг колонк дээр буулгаад, буцахад тэр гэр шатсан байсан. Тэгээд Төрийнд очоод хэлсэн. Тэр айлд Тийг авчирсан дүү нь байхаар нь “энэ ахын хамт явж байсан эгч шатаасан” гэж хэлсэн” гэв.

          -  Иргэний нэхэмжлэгч Д.Н-ийн “2019 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр манай эхнэрийн 4-н ханатай гэр шатаж хохирол учирсан юм.Тухайн гэрт миний хромон гутал 1 ширхэг, арьсан гутал 1 ширхэг байсан мөн миний дан даавуун дээл 2 ширхэг, хурган дээл 1 ширхэг, сэгсүүргэн дээл 1 ширхэг байсан юм. Өөр надад ямар нэгэн эд зүйл байхгүй. Бусад эд зүйлүүд нь манай эхнэрийн эд зүйл хөрөнгө байсан юм. Хромон гутал хааяа нэг өмсдөг гутал байсан, шинэвтэр гутал, харин арьсан гутал бас шинэвтэр гутал, дан даавуун дээл болохоор улбар шар өнгийн даавуун дээл, хүрэн өнгийн даавуун дээл байсан. Сэгсүүргэн дээл дугуй хээтэй хар торгон, хурган дээл болохоор хар торгоор хийсэн дээл байсан юм. Би дээлийнхээ үнэлгээг нь мэдэхгүй байна, манай эхнэр үнэ өртгийг нь хэлсэн байхаа. Би одоо 72 настай болохоор үнэлж чадахгүй байна. Мэргэжлийн байгууллага нь үнэлгээг нь гаргаж өгөх байлгүй. Миний зүгээс маш их гомдолтой байна. Манай хөгшин бид хоёрыг гэр оронгүй, өмсөх хувцасгүй болгосон тэр Тт гомдоод байна. Хувцас хунараа төлүүлнэ” гэх мэдүүлэг /1-р хх226-227/

          -  Гэрч Н.Э-ны “Намайг хөдөө гэрт байхад Галбадрах гэх хүн утсаар яриад “Э ахын  чинь гэр шатсан юм шиг  байна, хүн хэллээ, очоод үзээдэх” гэхээр нь би мотоциклтой Нүхэн хонд нэртэй  ахын  бууцан дээр очсон юм. Намайг очиход Төртогтох ах, Г гэх хүмүүс үзчихээд хөдлөөд явж байсан юм. Би шатсан гэрийн  зүүн талд нь мотоциклтой очиж дөнгөж зогсоод харчихаад мотоциклоосоо буугаагүй урагшаа хөдлөөд,  даваад буцаад гэрийнх нь зүүн  талаар ороод харих гээд явсан юм. Манай гэр Нүхтийн хонд бууцнаас халз зүүн хойш 5 километрт байдаг юм.  Намайг  очиход гэр нь шатаад дуусчихсан утаа уугиж байсан. Миний төрсөн ах Эгийн 4 ханатай гэр байдаг юм.  Ах болохоор өөрөө Баруун булаг гэх газарт отор нүүдлээр малтайгаа явсан юм. Ах 2019 оны 11-р сарын дундуур л отор нүүдлээр явсан. Гэр 2021.11.21-ний өглөөгүүр л шатсан байх. Ахын гэрт тог хязгаарлагч, суурин жи мобайлын утас, зурагт, газан плитка зэрэг эд зүйл байдаг юм. Тэр хэрэгслүүд залгаатай, залгаагүйг мэдэхгүй байна” гэх мэдүүлэг /1-р хх27-28/

          -  Гэрч Н.Т-ын “2019.11.21-ний өдөр намайг хөдөө гэртээ байхад 09 цагийн үед Г машинтай ганцаараа ирээд “танай эмээгийн гэр нь шатчихсан байна” гэж хэлсэн. Манай ээж Ням болохоор ах Н.Этай хамт Нүхтийн хонхор гэх хороон дээр байдаг юм. Би Гтай хамт 2 машинтай Нүхтийн  хонхорт ээж Г.Нын гэр нь очиж хартал манай ээжийн гэр шатаад дуусчихсан, утаа гарч байсан.  Би холоос хараад цагдаа нар иртэл ойртохгүй гээд очоогүй.  Тэгээд би аймгийн цагдаад дуудлага өгсөн. Тэр гэрт манай төрсөн ээж Г.Н болон ах Н.Э 2 хамт амьдардаг юм. 2019.11.10-ны үед ээж Г.Н гэрээ цоожлоод Баруун булаг руу ахтай хамт отроор малаа туугаад явсан, гэр нь эзгүй байсан...Ц.Г гэх хүнийг танина. Манай гэрээс баруун тийш  3 км-т Голден санрайз энержи ХХК-ний жоншны уурхайн манаач байгаа юм...Өглөө би үүрээр 05 цагийн үед Т-тэй хамт очсон юм. Тэгтэл тэр хүүхэн танай ээжийн гэрийн ар талд ганцаараа очоод байсан, тэгэхдээ л гэрийг шатаасан байна” гэж хэлсэн... Г манай ээжийн гэрийг шатаах хүн биш, харин  Т манай ах Эд хорсохдоо л шатаасан гэж үзэж байна. Ц.Г манай ээжийн гэрээр байнга орж гардаг, бараг хүү нь юм шиг л тусалдаг сайн залуу байгаа юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх35-36, 1-р хх33-34//

          -  Гэрч Б.Эрдэнэжаргалын “Би нөхөртэйгээ хамт Манжуур хот ороод 2019 оны 11 дүгээр сарын 20-ны өдөр хөдөө гэртээ ирсэн юм.Тэгээд маргааш нь буюу 2019.11.21 -ний өглөө нөхөр бид хоёр гэртээ байж байтал манай гадаа машинтай хүн ирсэн, тэгээд гэрт орж иртэл Ц.Г гэх залуу байсан юм. Тэр залуу болохоор манайхаас баруун тийш 3 км-т байх жоншны уурхайн манаач хүн байгаа юм. Тэр Г ирээд нөхөр бид хоёрт “танай ээж Г.Нын 4-н ханатай гэр шатаж байна, өглөө үүрээр 05 цагийн үед Т намайг Хулд хүргээд өг гэхээр нь би хүргэж өгөх гээд явж байхад замаараа танай их гэрээр нэг ороод гаръя гэсэн. Тэгээд би хүргэж өгтөл тэр хүүхэн гэрийн үүдэнд нэг очоод гэрийн хойгуур тойроод орсон,  тэр эмэгтэй л танай ээжийн гэрийг шатаасан гэж хэлсэн юм. Тэгээд л нөхөр бид хоёр тухайн гэр шатсан газарт нь очиж үзсэн юм. Тэгтэл манай хадам ээжийн гэр шатсан байсан. Тэр Ц.Г замаараа ороод очиход зүгээр байсан, Тийг хүргэж өгөөд иртэл бууцан дээрх гэр нь шатаж байсан гэж хэлсэн юм. Тэрнээс тэр Г гэх хүн хадам ээжийн гэрийг шатаах хүн биш байгаа юм. Тэр хүн ганцаараа манай гэрт ирж бид нарт хэл хүргэсэн хүн байгаа юм. Тэр Т л манай хадам ээжийн гэрийг шатаасан хүн байгаа юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх37-38/

-  Гэрч Н.Эгийн “Би 2019 оны 11 дүгээр сарын 16-ны өдөр Дундговь аймгаас Н.Тийг машинтай авч, замаараа Хулд сумын жоншин дээр очоод, тэгээд тэндээсээ Хулд сумаас зүүн урагш байх “Нүхэнтийн хонд” гэх газарт байх бууцан дээрх гэртээ аваачсан юм. Манай гэрт хэн ч байгаагүй, ээж болохоор Манжуур явсан байсан, харин аав болох Өмнөговь аймгийн Цогт-цөций суманд хамгийн бага охиныхоо хүүхэдийг нь харж байгаа юм. Тэгээд би гэртээ ирээд Ттэй хамт хоносон юм. Маргааш нь буюу 2019.11.17-ны өдөр би мотоциклтой Тийг сундлаад манай төрсөн дүү болох Төртогтохын гэрт нь очсон юм. Тэнд Төртогтох байхгүй, Манжуур явсан, харин гэрийг нь болохоор Давааням гэх залуу харж байсан юм.Тэр Давааням болохоор Тийн төрсөн дүү нь байгаа юм. Би Тийг тэнд үлдээгээд би өөрөө мотоциклтой “Баруун булаг” гэх газар руу малдаа явсан юм. Явахын өмнө нь би Тт “чи түрүүлээд унаанд суугаад харьж бай, араас чинь мал хийгээд, чиний данс руу чинь 50.000 төгрөг хийе” гэж хэлсэн. Тэгээд би малдаа яваад “Баруун булаг” гэх газарт хүргэн Галаагийн мал дээр очоод, мөн өөрийнхөө малыг хараад тэндээ нэг хоносон. Тэгээд Өлзийт сумаас зүүн тийш адуундаа яваад эргээд Өлзийт сум ороод, сумын төв дээр найз нөхөдтэйгээ хамт архи уугаад хоёр хоносон юм. Тэр хойгуур манай бууцан дээрх гэр шатсан юм билээ. Манай гэрийг хэн шатаасныг нь мэдэхгүй байна,  хуулийн байгууллага шалгаад эзнийг л олох байх. Надад өөр ярих зүйл алга. Би Тээс бензиний мөнгө гэж 50.000 төгрөг зээлсэн, тэр мөнгийг нь төлөх гэж байсан юм. Тэрнээс ямар нэгэн өр шир гэхээр зүйл байхгүй. Бид хоёр найз нөхөд нууц амрагийн холбоотой хүмүүс байгаа юм.Т эгээд л хөдөө гэр рүүгээ дагуулж явсан юм. Т өөрөө зөвшөөрөөд, тэгээд намайг дагаад явсан юм. Тэрнээс би тэр хүнийг дагуулж яваагүй, үлдээх гэтэл Хулдын жоншин дээр үлдээгүй юм. Энэ гэр бол миний ээжийн гэр байгаа юм. Учир нь манай ээж Г.Н намайг гэр барихад барьж өгсөн юм. Би сүүлд нь ээждээ буцаагаад өгсөн юм. Аккумляторт холбож орхиогүй, бүх утсыг нь салгаад гэрээсээ гарсан юм. Манай гэрт цахилгааны гэрлийн утас аккумляторт холбодог юм. Мөн гадаа байх нарны толийг бас өөр аккумляторт холбодог байсан юм. Хийн газан пилетик байсан, гэхдээ дандаа асаагаагүй, унтраасан байсан юм. Сүүлд гэрээсээ гарахдаа гал түлээгүй явсан юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх51-53/

-  Гэрч Н.Эгийн 2 дахь удаагаа өгсөн “Би  Ц-ийн Г гэх хүнийг танина. Тэрнээс найз нөхөд биш. Манай гэрээс баруун тийш 3 км-т Голден санрайз энержи ХХК-ний жоншны уурхайн манаач залуу байгаа юм. Манай гэрээр л байнга л орж гардаг хүн байгаа юм. Бид  хоёрын хоорондоо ямар нэгэн өс хонзонгын асуудал байхгүй. Нүхэн хонд гэх газарт байх 4-н ханатай гэр манай ээж Г.Н-ын өмч хөрөнгө нь байгаа юм. Миний гэр биш...Ц.Г гэх залуу манай ээжийн гэрийг шатаах хүн бишээ. Манай ээжийн гэрээр байнга л орж гардаг хүн байгаа юм. Хөгшин тэр хоёр их сайн найзууд байгаа юм. Тэр Ц.Г гэх хүн манай дүүгийнд очиж хэлсэн юм билээ. Тэр хүн хэлээгүй бол бид нар мэдэхгүй л байсан байх” гэх мэдүүлэг /1-р хх54-55/

-  Гэрч Н.Э-гийн дахин өгсөн “Манай ээжийн гэртэй шатсан эд зүйлүүдийн талаар хэлэхэд 4-н ханатай гэрийн тооно, хаалга, унь, эсгий бүрээс, туурга, хана, эсгий дээвэр, берзентэн дээвэр, берзэнтэн туурга, өрх, хошлон, хошлонгийн дээс, монгол эсгий шалавч, хивс, хөшиг, гадна дотно цагаан бүрээс, төмөр зуух, төмөр тогоо, төмөр яндан, аргалын дөрвөлж, хайч, аргалын дөрвөлж, галын ховил,  модон авдар 4 ширхэг, төмөр орос ор, модон шкап, хувцасны шпап, гал тогооны шүүгээ, гал тогооны хэрэгслүүд, гар нүүр угаадаг түмбүүшиг, орны хивс, хоёр нүдний дуран, аккумлятор, зурагт, толь жааз, оёдлын машин, гудас хөнжил, хөнжлийн даавуу, морины медалиуд, цагаан, ногоон дарь эх, бурхан багш гээд манай гэрт их л эд зүйлс байсан. Би нарийн тоо ширхгийг нь хэлж чадахгүй, айлд байдаг бүх л зүйлс байсан юм. Тухайн гэрт байсан эд зүйлүүдийг манай ээж хохирогчоор мэдүүлэг өгөхдөө дэлгэрэнгүй тоо ширхгээр нь хэлээд үнэлгээг нь хэлсэн байсан учир би дахиж хэлэх шаардлага алга. Нарийн ширийн юмыг нь мэдэхгүй байна. Тоймтойгоос нь хэлэхэд ийм эд зүйлс байсан юм. Манай ээж бүх эд зүйлүүдээ нэг бүрчлэн хэлсэн байгаа. Миний эд зүйлс гэвэл тухайн гэрт хромон гутал 1 ширхэг, арьсан гутал 1 ширхэг, сэгсүүргэн хуучин дээл 1, хөвөнтэй дээл шинэ 1, хуучин 1 байсан. Дан дээл гэхэд 2 ширхэг хуучин дээл байсан юм. Өөр хувцас хунар байгаагүй юм. /1-р хх206-207/

-  Гэрч Г.Ц-ын “Манай эгч Г.Н нь Хулд сумын мянгат малчин болсон айл байгаа юм. Манайх Г.Н эгчийнхээс ойролцоогоор 20 км-т байдаг юм. Би эгчийнхээрээ байнга л  орж гардаг хүн байгаа юм. Манай эгч бол мөнгөн эдлэл болон хулсан ташуур, мөнгөн цөгц, мөнгөн бүс, мөнгөн том аяга болон их олон дээлтэй хүн байгаа юм. Мөн монетон ээмэг бөгжтэй хүн байсан юм. 2019 оны 11 дүгээр сард манай эгчийн “Нүхэн
хонд”  гэх бууцан дээрх гэр нь шатаад бүх зүйлс нь
шатсан юм. Манай эгч ер нь мал ихтэй, эд хөрөнгөтэй айл байгаа юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх 56-57/

            -  Гэрч Х.Б-ын “ Би Г.Н гэх хүнийг сайн танина. Тэрнээс ямар нэгэн хамаатан садан биш, найз нөхдийн холбоотой юм. 16 жил найзалж байна. Би тэдний гэрээр нь хөдөө байнга л очиж байдаг юм. Манай найз Г.Н нь 1996 онд Сайн малчин, 1997 онд Хулд сумын мянгат малчин болсон айл байгаа юм. Тэдний гэрт дээл хувцас болон мөнгөн эдлэл, хулсан ташуур, мөнгөн цөгц, мөнгөн бүс, мөнгөн том аяга, болон их олон дээлтэй хүн байгаа юм. Манай найз гартаа гэхэд л монетон ээмэг бөгжтэй байсан. Харин тэр эд зүйлээ гэртээ авдар дотроо хадгалж байгаад гэр нь шатаад устсан гэсэн... Юм юмтай л айл байгаа юм. Би тэр эд зүйлийнх нь содон шинж тэмдэг болон онцлогыг нь сайн мэдэхгүй л байна, дандаа л ороход харагддаг байсан юм”  гэх мэдүүлэг /1-р хх58-59, 64-65/

            -  Гэрч Г.Б-ийн “Манай эгч Г.Н нь Дундговь аймгийн Хулд сумын 1-р баг “Нүхэн хонд” гэх газарт оршин суудаг юм. Эгч болохоор хороон дээр 4-н ханатай гэрт ганцаараа амьдардаг юм. Хүү Н.Э нь голдуу отор нүүдлээр явдаг, харин нөхөр нь Өмнөговь аймгийн Цогтцэций суманд хүүхэд хардаг. Манай ах эгч хоёр сумын сайн малчин, мянгат малчин хүмүүс байгаа юм. Би тэдний гэрт байнга л орж гардаг юм. Ер нь тэдний гэрт өмсөж байсан дээл хувцас болон мөнгөн эдлэл, бурхан, мөнгөн цөгц, гуулин цөгц, хулсан ташуур, монетон ээмэг бөгж зэрэг эд зүйлүүд байсан. Харин би тэр мөнгөн эдлэл болон монетон ээмэг бөгжийг нь харсан товгордуу хоёр талаасаа оруулгатай монетон бөгж байсан, ээмэг нь бас бөгж шигээ хосоороо гэмээр оруулгатай ээмэг байсан юм. Ер нь малтай  хуйтай эд хөрөнгөтэй хүмүүс байгаа юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх60-61, 6-67/

            -  Гэрч Г.У-ын “ Би энэ хүнийг сайн танина. Энэ хүн миний төрсөн эгч байгаа юм. Манайх Дундговь аймгийн Хулд сумын 1-р багийн нутаг “Шувуутай Үйзэн” гэх газарт байдаг байсан, харин манай эгчийнх Хулд сумын 1-р багийн нутаг “Нүхэнд хонд” гэх газарт байдаг. Манайхтай саахалт айл, хоорондоо 5км зайтай байдаг юм. Тэднийх 1996 онд сумын сайн малчин,1997 онд Хулд сумын мянгат малчин болсон.Тэдний гэрт байнга л орж гардаг хүүхдүүд нь морь уядаг, уясан морь нь дандаа л сумандаа түрүүлж цол медаль авдаг сумын иргэдийн дунд нэр хүнд сайтай хүмүүс байгаа юм. Би хавар болгон очиж ямааг нь самнаж өгдөг байсан юм.Тэдний гэрт дээр үеийн оёдлын машин болон хэд хэдэн сайхан хурган дээл, сэгсүүргэн дээлтэй байсан. Мөн том мөнгөн цөгцтэй, их бага мөнгөн аягатай л байса,н цагаан сараар очиж золгоход хүний тоогоор л аяга гаргаж ирдэг байсан юм. Хулсан ташуур, мөнгөн бүс, эгч Г.Н нь өөрөө болохоор монетон ээмэг бөгж зүүдэг. Ер нь бол тэднийх юм юмтай л айл байгаа юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх62-63/

            -  Гэрч Г.Д-ын “2019 оны 11 дүгээр сарын 18-ны өдөр намайг Хулд сумын 1-р багийн нутаг “Шарангад” гэх нэртэй газарт Төртогтох гэх айлд гэрийг нь хараад малыг хариулаад байж байхад Э мотоциклтой манай эгчийг дагуулаад ирсэн юм. Тэгээд Э өөрөө болохоор малдаа явлаа гэж хэлээд алга болсон юм. Тэгээд манай эгч Н.Т надтай хамт тэр айлд ойр зуурын ажил хийгээд хоёр хоносон. Тэгээд намайг “зам дээр хүргээд өг, Дундговь аймаг явна” гэхээр нь би мотоциклтой том машин явдаг зам дээр хүргэж өгсөн юм.Тэгтэл унаа тэрэг олдоогүй, харин эгч болохоор тэр хавьд байх нэг жоншны манаачийн гэрт нь үлдсэн юм. Би тэр айлд нь 2019.11.20-ны өдөр 10 цагийн үед л хүргэж өгсөн юм. Тэнд манай эгч Г гэх хүнтэй хамт үлдсэн, харин би хүргэж өгөөд л шууд Төртогтох гэх айлын гэр рүү явсан юм. Дахиж би эгчтэйгээ уулзаагүй. Маргааш нь буюу 2019.11.21- ний өглөө үүрээр 07 цагийн үед Г  ирээд тэгээд танай эгч Н.Т айлын гэр шатаасан гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би Төртогтохтой хамт тухайн шатсан гэрийг нь очиж үзсэн юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх68-70/

            -  Гэрч Ө.О-ийн: Н.Тийг би сайн танина. Манай нөхөр Даваанямын хамгийн том эгч нь байгаа юм. Ер нь бол хурц ааштай, ууртай хүн байгаа юм. Дундговь аймгийн төвд хамгийн бага охинтойгоо амьдардаг. Бусад хүүхдүүд нь бүгд тусдаа гарсан.  Амьдрал ахуйн хувьд их л тааруу боломж муутай, өрх толгойлсон хүн байгаа юм. Нөхөргүй, харин Э гэх хүнтэй явалдаад байдаг сураг байсан, хамт л явдаг байсан. Хамтран амьдарч байгаагүй байхаа. Ажил хийж байгаагүй байхаа. Хөдөө мал маллаж байгаад аймаг руу шилжсэн. Өөрийн гэсэн мал, эд хөрөнгө байхгүй, эрхэлсэн ажилгүй гэх мэдүүлэг /1-р хх71-72/

            -  Гэрч Н.Ш-ын: Т бол миний хамгийн том төрсөн эгч байгаа юм. Миний эгч эрүүл саруул хүн байгаа юм. Хань ижил байхгүй, нэг охинтойгоо хамт амьдардаг юм. Бусад хүүхдүүд нь тусдаа гарсан. Хулд сумын ерөнхий боловсролын сургуулийн 8-р анги төгссөн.Тэгээд хөдөө мал дээр гарч мал маллаж байгаад аймгийн төв рүү шилжсэн юм. Архи дарс хэрэглэдэггүй, тамхи татдаггүй, урьд өмнө нь хэрэгт холбогдож байгаагүй, харин энэ Н.Э гэх хүнтэй л 10 гаран жил суух ч биш амьдрах ч биш яваад байдаг юм. Миний эгч эрүүл саруул хүн байгаа юм. Сэтгэцийн хувьд эрүүл саруул хүн. Сүүлийн үед л сонин сонин юм яриад байх болсон” гэх мэдүүлэг /1-р хх73-74/

-  Гэрч Н.Э-ын: Т бол миний хамгийн том төрсөн эгч байгаа юм. Миний эгч Н.Т нь Хулд сумын ерөнхий боловсролын сургуулийн 8-р анги төгссөн. Тэгээд эгч маань, хөдөө мал дээр гарч мал маллаж байгаад малгүй болоод хэдэн хүүхдээ аваад аймгийн төв рүү 2006 онд шилжсэн. Манай эгч архи дарс хэрэглэдэггүй, тамхи татдаггүй, урьд өмнө нь ямар нэгэн хэрэгт холбогдож байгаагүй. Одоо гэртээ нэг охинтойгоо хамт амьдарч байгаа. Бусад хүү Адъяасүрэн, Адъяабазар, охин Лхагвасүрэн, Должин нар нь тусдаа гараад Өмнөговь аймаг, Цагаандэлгэр суманд амьдарч байгаа гэсэн. Энэ хүүхдүүд нь бас боломж бололцоо муутай холоос ирж чадахгүй байгаа юм. Миний эгч сэтгэцийн хувьд эрүүл саруул хүн” гэх мэдүүлэг /1-р хх74-75/

-  Шүүхийн шинжилгээний Үндэсний хүрээлэнгийн 2019.12.11-ний өдрийн 6579 тоот: Шинжилгээнд ирүүлсэн гялгар ууттай нурам, үнс, шатсан зүйлийн үлдэгдэл /цахилгааны утас мэт зүйл/-д шатах тослох материалын агуулга илрээгүй гэх дүгнэлт /1-р хх93-94/

            - Дундговь аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн шүүх сэтгэц эмгэг судлалын шинжилгээний комиссын  2020.04.01-ний өдрийн 5 дугаартай: Н.Т нь одоогоор сэтгэцийн хувьд ямар нэг эмгэггүй байна.  Н.Т нь болсон үйл явдлыг зөв тусган авч үнэн зөв мэдүүлэг өгөх чадвартай. Н.Т нь эрүүгийн хариуцлага хүлээх чадвартай байна гэх дүгнэлт /1-р хх100-102/