Сүхбаатар аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн Шийтгэх тогтоол

2022 оны 01 сарын 04 өдөр

Дугаар 06

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Сүхбаатар аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Н.Баярбаатар даргалж,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Э.Энхсаруул,

Улсын яллагчаар хяналтын прокурор М.Ханджав

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Т.Хүдэр,

Шүүгдэгч ******* нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны Б танхимд нээлттэй явуулсан эрүүгийн шүүх хуралдаанаар Сүхбаатар аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокурор М.Ханджаваас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж, хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэхээр ирүүлсэн *******д холбогдох ******* дугаартай эрүүгийн хэргийг 2021 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалтын талаар:

 

Монгол Улсын иргэн, Сүхбаатар аймгийн ******* суманд 19.. оны .. дугаар сарын ..-ны өдөр төрсөн, … настай, эрэгтэй, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл .., эхнэр, хүүхдийн хамт Сүхбаатар аймгийн сумын 3 дугаар баг “*******” гэх газар оршин суух, урьд Сүхбаатар аймгийн дахь сум дундын шүүхийн 2008 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн 59 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2 дахь хэсэгт зааснаар 4 сарын хугацаагаар баривчлах ялаар шийтгэгдэж байсан, ******* *******, /РД:/

 

Холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтээр/:

 

Шүүгдэгч ******* нь 2021 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдрөөс 2021 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн хооронд Сүхбаатар аймгийн сумын 3 дугаар багийн нутагт хохирогч ийн 36 тооны бог малыг бусдын өмчлөл, эзэмшилд байгааг мэдсээр байж завшиж 4,660,800 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Сүхбаатар аймгийн Прокурорын газраас шүүгдэгч Т.******* Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан эрүүгийн хэрэг үүсгэн яллагдагчаар татаж, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар яллагдагчид хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаарх саналыг танилцуулж, яллах дүгнэлт үйлдэн шүүхэд шилжүүлжээ.

 

Шүүх шүүгдэгч *******д холбогдох хэргийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж үзэв.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудын хүсэлтээр хавтаст хэрэгт хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу цугларсан дараах нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бодитой шинжлэн судлав. Үүнд:

 

  • Шүүгдэгч ******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ: “...Мэдүүлэг өгөхгүй,  мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн мэдүүлэг үнэн зөв...” гэв.

 

  • Шүүгдэгч ******* мөрдөн байцаалтын шатанд яллагдагчаар мэдүүлсэн: “... Би 2021 оны 07 дугаар сарын 26-ны өглөө эрт хонио бэлчээгээд өдөр араас нь очиход манай хонинд хэнийх нь мэдэхгүй 36 тооны хонь нийлсэн байсан. Би арынхаа айлаас “танай хонь манай хоньтой нийлсэн үү? нийлсэн бол хонио аваарай” гэсэн боловч тэдний хонь манай хоньтой нийлээгүй гэхээр нь өөрийн хониндоо тухайн хонийг байлгаж байсан. 2021 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр гэдэг хүнтэй “Гартаам мана” гэдэг хөөргөний наймаа хийгээд маргааш нь 08 дугаар сарын 02-ны өдөр хөөргөнийхөө өртгийг авахаар ирэхээр нь 10 эм хонь, 5 төлөг барьж өгөөд явуулсан. Тэгэхдээ нөгөө нийлсэн хониноос 8 тооны эм хонь барьж өгсөн. Харин бусад хонийг нь би өөрийнхөө хониноос өгсөн. Дараа нь 2021 оны 08 дугаар сарын 04-ний өдөр сумын бойнд хонь өгөхдөө манайд нийлсэн хониноос 2 төлөг аваачиж өгсөн. Би тэр хониноос 8 эм хонь, 2 төлөг, нийт 10 тооны хонийг бусдад өгч зарж борлуулсан. Үлдсэн 26 тооны хонийг хохирогч ахад тоо ёсоор нь хүлээлгэн өгсөн... Харин зарж, борлуулсан 10 тооны хонины оронд өөрийнхөө хониноос өгч хохирлыг бүрэн барагдуулсан...” гэх /хх 42-43 дугаар хуудас/

 

  • Хохирогч ийн “...Би сумын 3 дугаар багийн нутаг “” гэх газар мал маллаж амьдардаг. 2021 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдөр өөрийн хоттой  хонио тоолоход тоогоороо 36 хонь дутсан. Би тэрнээс хойш ойр хавийнхаа айлуудаар очиж асууж сурахад сураг гарахгүй болохоор нь цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэж байна. Тэрнээс хойш сумын 3 дугаар багийн иргэн ******* нь цагдаагийн байгууллагад шалгагдаж байх хугацаандаа миний 36 хонийг тоогоор нь төлсөн...” гэх /хх 7 дугаар хуудас/, 

 

  • Гэрч Ө.ын: “...Би 2021 оны 08 сард *******тэй “Гартааман”  хөөргөний наймаа хийж үнийн дүнд нь мал авахаар тохирсон. 2021 оны 08 дугаар сарын 02-ны өдөр сумын 3 дугаар багийн нутаг “” гэх газраас ******* гэрт очиж 10 тооны хургатай хонь авсан. Миний авсан хонь улаан хүзүүтэй хар хүзүүтэй хонинууд байсан. Би зүсийг нь сайн санахгүй байна. Им нь баруун чих цуулга зүүн чих тайрмал имтэй байсан...” гэх /хх 17-18 дугаар хуудас/ мэдүүлгүүд,

 

  • Хөрөнгө үнэлгээний “Линзийн өгөөж” ХХК-ийн 2021 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 2103219 дугаартай “36 тооны эм хонь 4,660,800 төгрөг” гэх шинжээчийн дүгнэлт /хх 22-30 дугаар хуудас/

 

  • Шүүгдэгч ******* оршин суугаа газрын хаягийн бүртгэлийн лавлагаа /хх 46 дугаар хуудас/

 

  • Шүүгдэгч ******* иргэний үнэмлэхийн лавлагаа /хх 47 дугаар хуудас/

 

  • Шүүгдэгч ******* мал, тэжээвэр амьтад, хашаа худгийн 2020 оны тооллого /хх 49-52 дугаар хуудас/

 

  • Шүүгдэгч ******* “ХААН” банкны Депозит дансны дэлгэрэнгүй хуулга /хх 55-63 дугаар хуудас/

 

  • Шүүгдэгч ******* эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас /хх 64 дүгээр хуудас/

 

  • Сүхбаатар аймаг дахь Сум дундын шүүхийн 2008 оны 05 дугаар сарын 16-ны өдрийн 59 дугаартай шийтгэх тогтоолын хуулбар /хх 66 дугаар хуудас/

 

  • Шүүгдэгч ******* Сүхбаатар аймгийн Прокурорын газарт гаргасан хэргийн хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт /хх 73 дугаар хуудас/

 

  • Хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх тухай Прокурорын 2021 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн 103 дугаартай тогтоол, 104 дугаартай санал /хх 74-76 дугаар хуудас/ зэрэг болно.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан журмын дагуу прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэгдсэн хэрэгт цугларсан нотлох баримтын хэмжээнд дүгнэлт хийж, шүүгдэгч *******д холбогдох эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлэх боломжтой гэж дүгнэв.

 

Шүүгдэгч *******д холбогдох хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн байцаалтын шатанд оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хасаж, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй болно.

 

Гэм буруугийн талаар:

 

Шүүгдэгч ******* нь 2021 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдрөөс 2021 оны 07 дугаар сарын 26-ны өдрийн хооронд Сүхбаатар аймгийн сумын 3 дугаар багийн нутагт хохирогч ийн 36 тооны бог малыг бусдын өмчлөл, эзэмшилд байгааг мэдсээр байж завшиж 4,660,800 төгрөгийн хохирол учруулсан болох нь шүүх хуралдаанд шинжлэн судлагдсан яллагдагч, хохирогч, гэрч нарын мэдүүлгүүд, Хөрөнгө үнэлгээний “Линзийн өгөөж” ХХК-ийн 2021 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 2103219 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт зэрэг нотлох баримтаар хангалттай нотлогдож тогтоогдох бөгөөд тэрээр гэм буруугийн талаар маргаагүй болно.

 

“Алдуул мал” гэдэг нь гэм буруутай этгээдийн ямар нэг оролцоогүй, өмчлөгч буюу эзэмшигчийн хүсэл зоригоос шалтгаалахгүй, гаднын хүчин зүйл буюу аадар бороо, цасан шуурга зэрэг байгалийн давагдашгүй хүчинд автагдах зэрэг шалтгаанаар ижил сүргээсээ тасран салж, нутаг бэлчээрээсээ холдож, хараа хяналтгүй болсон, өмчлөгч эзэмшигч нь чухам хэн болох нь тодорхой мэдэгдэхгүй байгаа малыг ойлгох бөгөөд алдуул мал олсон иргэн Иргэний хуулийн 117 дугаар зүйлд зааснаар тухайн орон нутгийн захиргааны буюу цагдаагийн байгууллагад мэдэгдэж малын эзнийг тогтоох хүртэл өөрийн эзэмшилд байлган маллах, орон нутгийн захиргаа, цагдаагийн байгууллагад шилжүүлэх үүрэгтэй байна.

 

Шүүгдэгч ******* нь ижил сүргээсээ тасарч түүний хонинд нийлсэн 36 тооны хонийг бусдын өмчлөлийнх болохыг мэдсээр атлаа хуульд заасан дээрх иргэний үүргээ биелүүлэлгүй, бусдын өмчлөл, эзэмшилд байгаа гэдгийг мэдсээр байж 10 тооны хонийг зарж борлуулан ашиг олсон, үлдэх 26 тооны хонийг ашиг олох зорилгоор завшсан болох нь хэргийн баримтаар хангалттай нотлогдсон хийгээд гэмт хэргийг гэм буруугийн шууд санаатай хэлбэрээр үйлджээ.

 

Тэрээр бусдын эд хөрөнгийг эзэмшигч, өмчлөгчийн зөвшөөрөлгүйгээр авч болохгүйг буюу өөрийн үйлдлийн хууль бус шинжтэйг ухамсарлаж мэдсээр зарж борлуулан ашиг олох зорилгоор бусдын өмчлөлийн алдуул малыг завшсан байна.

 

Шүүгдэгч ******* хохирогч ийн 36 тооны хонийг завшсан дээрх үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг буюу алдуул малыг бусдын өмчлөл, эзэмшилд байгааг мэдсээр байж завших гэмт хэргийн шинжийг бүрэн агуулах бөгөөд прокуророос яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэл зөв байх тул түүнийг дээрх гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэстэй гэж шүүх дүгнэв.

 

Шүүгдэгч ******* нь гэмт хэргийн улмаас хохирогч т учирсан хохирол 4,660,800 төгрөг буюу 36 тооны эм хонийг биет байдлаар нөхөн төлж барагдуулсан болох нь хохирогч ийн “...******* нь цагдаагийн байгууллагад шалгагдаж байх хугацаандаа миний 36 хонийг тоогоор нь төлсөн...” гэх /хх 7/ мэдүүлэг, шүүхийн мэдэгдэх хуудас зэргээр нотлогдох тул түүнийг энэ тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзнэ.

 

Эрүүгийн хариуцлагын талаар:

 

            Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан эрүүгийн хариуцлага нь тухайн хүний үйлдсэн гэмт хэрэг, гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирсон байх бөгөөд Эрүүгийн хариуцлагын зорилго нь гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийг цээрлүүлэх, гэмт хэргийн улмаас зөрчигдсөн эрхийг сэргээх, хохирол нөхөн төлүүлэх, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийг нийгэмшүүлэх зорилготой.

 

Шүүгдэгч ******* гэмт хэргийн улмаас хохирогчид учруулсан эдийн хохирлыг нөхөн төлсөн нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд харгалзан үзэх хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал болох ба харин мөн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлд заасан хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй болно.

 

Шүүгдэгч ******* нь гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа сайн дураараа хүлээн зөвшөөрсөн, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон, хохирогч Ч.Төмөрсүх гомдолгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй гэсэн нь хуульд заасан шаардлагыг хангасан байгаагаас гадна шүүгдэгч нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх зааснаар хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх тухай хүсэлт гаргасан, прокуророос яллагдагчид Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.3 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаарх саналыг яллагдагч *******д танилцуулсан нь хуульд нийцсэн байна.

 

 

Иймд шүүх шүүгдэгч Т.******* алдуул малыг бусдын өмчлөл, эзэмшилд байгааг мэдсээр байж завших гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, түүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хууль зүйн үндэслэлтэй байна. Шүүх шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хувийн байдлыг харгалзан үзэж шүүгдэгчийн улсын яллагчтай тохиролцсоноор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 460,000 төгрөгөөр торгох ял шийтгэхээр шийдвэрлэв.

Шүүгдэгчийн хөрөнгө, цалин хөлс, бусад орлого олох боломж, түүнд оногдуулсан торгох ялын хэмжээ зэргийг үндэслэн Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4-т зааснаар торгох ялыг шүүгдэгч ******* нь шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болсноос хойш 90 хоногийн дотор биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Шүүгдэгч ******* нь энэ хэргийн улмаас цагдан хоригдоогүй, битүүмжлэгдсэн эд зүйлгүй, иргэний хувийн бичиг баримт авагдаагүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалтай холбоотой баримт ирээгүй, шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгчид авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлэхээр шийдвэрлэхээр шийдвэрлэв.

 

 

Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэг, 36 дугаар зүйлийн 36.2, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Шүүгдэгч ******* ******* алдуул малыг бусдын өмчлөл, эзэмшилд байгааг мэдсээр байж завших буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.******* 460 /дөрвөн зуун жар/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 460,000 /дөрвөн зуун жаран мянга/ төгрөгийн торгох ялаар шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасныг баримтлан шүүгдэгч *******д оногдуулсан торгох ялыг 90 хоногийн дотор хэсэгчлэн төлөхөөр тогтоосугай.

 

4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч ******* нь торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдсүгэй.

 

5. Шүүгдэгч *******д шүүхийн шатанд таслан сэргийлэх арга хэмжээ аваагүй болохыг дурдсугай.

 

6. Шүүгдэгч ******* энэ хэргийн улмаас цагдан хоригдоогүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан болон битүүмжлэгдсэн эд зүйлгүй, иргэний хувийн бичиг баримт авагдаагүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалтай холбоотой баримт ирээгүй, шүүгдэгч нь энэ тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүй буюу хохирогч гомдолгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй гэснийг тус тус дурдсугай.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

 

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч, хохирогч, түүний хууль ёсны төлөөлөгч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, улсын яллагч, дээд шатны прокурор шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Сүхбаатар аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг тайлбарласугай.

 

9. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар энэ тогтоолд давж заалдах гомдол, эсэргүүцэл гаргасан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлсүгэй.

  

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                    Н.БАЯРБААТАР