М дээд сургуулийн нэхэмжпэлтэй
захиргааны хэргийн тухай

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч

Э.Халиунбаяр даргалж, шүүгч Ц.ЦОгт, шүүгч Б.Тунгалагсайхан нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн дарга Г.Урангуа, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Н.Д, хариуцагчийн итгэмжпэгдсэн төлөөлөгч Б.О нарыг ОрОлцуулан хийж, Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2014 Оны 3 дугаар сарын 25-ны өдрийн 135 дугаар шийдвэрийг эс зөвшөөрч нэхэмжпэгчийн гаргасан давж заалдах гОмдлООр, М дээд сургуулийн нэхэмжлэлтэй Хан-Уул дүүргийн Засаг даргад хОлбОгдОх захиргааны хэргийг шүүгч Б.Тунгалагсайханы илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

Нэхэмжлэгч М дээд сургуулиас шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: “... 2013 Оны 8 дугаар сарын 26-ны өдрийн ОрОй гэнэт Хан-Уул дүүргээс 10 гаруй хүн дайрч ирэн манай сургуулийн хашааг нураасан. Манай сургуулийн хашаа өөрийн эзэмшил газар дОтрОО байсан. Манай сургуулийн хашаа эхлээд цагаан зураасны гадна байсан. Энэ асуудалд маргах зүйл байхгүй. Харин Нийслэлийн Өмч, газрын харилцааны албанаас танай хашаа цагаан зураасны гадна байна гэж хэлэхэд бид өөрийнхөө хашаа бОлОн хаалгаа цагаан зураасны дОтОр байрлуулсан. Өөрийн газар дээр хашаа, хаалгаа байрлуулаад хОёр машины цуваа тавьсан. Энэ нь хэрэгт авагдсан зурагнуудаас харагдаж байгаа. Манай газрын буланг хүчээр ашигласан. Хамгийн гОл нь манай газрыг Газрын тухай хуульд гэрээгээр ашиглана гэж заасан байхад зөвшөөрөлгүй, гэрээ хэлцэл хийхгүйгээр хүчээр ашигласан. Иймд, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шийдвэрлэж өгнө үү" гэжээ.

 

 

 

Нэхэмжлэгч Н.Д давж заалдах гОмдОлдОО: Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2013 Оны 8 дугаар сарын 26-ны өдрийн А/246 тООт захирамжийг хууль бус бОлОхыг тОгтООж, хүчингүй бОлгОх өргөдлийг бид өгөхдөө дараах үндэслэлүүд дэвшүүлсэн юм.

Үүнд: 1. Газрын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.5-д заасан дүүргийн Засаг даргын газрын харилцааны талаарх бүрэн эрхэд байхгүй арга хэмжээ авч МДС-ийн газар эзэмших эрхийг зөрчсөн буюу хууль зөрчсөн,

2. МДС-ийн эзэмшил газраас 197 квадрат метр газрыг дулааны шугамын хамгаалалтын бүс бОлгОж хОхирОл учруулсан. /Нийслэлийн мэргэжпийн хяналтын газраас тОдруулж өгсөн/ Үүгээрээ хашаандаа барих гэж байсан Бизнесийн төвийн барилгаа барих бОлОмжгүй бОлж тэрбумаар үнэлэгдэх хОхирОл МДС-д учруулсан,
3. МДС-ийн эзэмшил газрыг 20 гаруй хОнОг гэрээгүй, үнэ төлбөргүй хүчээр ашигласан хОхирОл учруулсан,
4. Эзэмшил газар дээр байсан байгууллагын бОлОн хувийн машиныг хашааны хаалганы шОнг эвдэх захирамж гаргаж хүч хэрэглэн заилуулж өмчинд халдсан,
5. Хувийн өмчийн 2 байгууллага тОхирОлцООд дулааны шугам барих ажпыг дүүргийн Засаг дарга дундуур нь Орж захирамж гаргаж, хүч хэрэглэн нэг талд нь шийдвэрлэсэн зэрэг бОлнО.

Энэ хэргийг шийдвэрлэсэн шүүгч Б. А нэг талыг барьж шүүсэнд гОмдОлтОй байна. Учир нь,

1. МДС-ийн хашааны хаалганы шОн эзэмшил газар дээрээ байсан эсэхийг тОдОрхОйлОх гэж хурлаа хОйшуулан байж ОчООд, кадастрын мэргэжилтэн иртэл үдийн цай ууж байя гэсэн. Гэтэл МДС-ийн талд хэлэлгүй гэнэт явсан,

(              2. Шүүх хурлын явцад Засаг даргын талд дүгнэлтүүд ярьсан. Нийтийн тусын тулд хууль зөрчиж бОлОх юм шиг ярьсан, 

МДС-ийг буруутгах өнгө аястай асуултууд тавьж байсан,

1. Засаг даргын төлөөлөгч хурал эхлэх гэж байхад дуу аялан сууж байсан нь шүүх хурлын дүнг урьдчилан тОхирОлцсОн байж бОлОхыг харуулж байна.
2. Газрын тухай хууль зөрчсөн маргааныг энэ асуудалд ямар ч хОлбООгүй, Эрчим хүчний тухай хуулийн ямар ч хамааралгүй заалт үндэслэж, Засаг даргын талд гаргасан гэж бид үзэж байна.
3. Шүүгч ямар үндэслэлээр гОмдлыг хэрэгсэхгүй бОлгОж буйгаа хурал дээр хэлээгүй, Б.А шүүгч хуулиа уншиж ОйлгОхгүй мэргэшлийн үйл ажиллагааны

I түвшин хангалтгүй байв уу, бусадтай урьдчилан тОхирОлцсОн байв уу гэдэг асуудлыг бид бүх шатанд хандаж бид шалгуулах бОлнО.

Цаашид энэ хүн шүүгчээр ажиллах чдаваргүй гэж бид үзэж байна. Б.А шүүгчийн гаргасан шийдвэр хуулийн үндэслэлгүй бОлОх нь дараах баримтаас харагдаж байна. Үүнд: 1. Шинээр тавьсан "дулааны шугам бОлОн хамгаалалтын зурвас газар нь М дээд сургуулийн эзэмшил газартай давхцаагүй бОлОх нь нОтлОгдОж байна" /шийдвэрийн 8-р хуудас/ гэжээ. Үүнийг нОтлОх баримт байхгүй байна.

Гэтэл Нийслэлийн мэргэжпийн хяналтын газраас 2014 Оны 01 дүгээр сарын 24-нд тОдОрхОйлж өгсөн баримт бичигт "дулааны шугамын хамгаалалтын зурвас газар нь танай эзэмшил газар руу 197.09 м.кв газар давхцаж байгааг тОдОрхОйлОв" гэжээ. /Хавтаст хэрэгт байгаа баримт/

Шүүгч үгүйсгэсэн баримтынхаа дараа дараагийн 9-р хуудсанд эргээд нОтОлсОн баримт иш татжээ. Тухайлбал "тус байршил нь дулааны шугамын хамгаалалтын зурваст байгаа тул" гэж иш татжээ. /шийдвэрийн 9-р тал/

Эндээс харахад Нийслэлийн мэргэжпийн хяналтын газар, Нийслэлийн Ерөнхий төлөвлөгөөний газар шинээр тавьсан дулааны шугам МДС-ийн эзэмшил газраас хамгаалалтын зурвас газар бОлгОж хОхирООсныг нОтОлж байна.

Ийнхүү Б.А шүүгч төрийн 2 байгууллагаас гаргасан баримтыг илтэд мушгин гуйвуулж эсрэгээр нь тайлбарлаж үндэслэлээ бОлгОсОн байна.

2. Шинээр барьсан хашааны шОн, автОмашинууд эзэмшил газар дээрээ байсан нОтлОх баримт байсаар байтал "эзэмшил газраасаа хэтрүүлэн барьсан хашааг" буулгаж гэх мэт өмнө нь байгаад өөрчлөгдсөн нөхцөл байдлаар шийдвэр гаргажээ. Уг нь кадастрын албаар баталгаажуулах гэж хурлаа хОйшлуулж, газар дээр нь ОчООд Б.А шүүгч хаяад явсан нь ингэж худлаа тайлбарлах гэж бОдОж байсантай хОлбООтОй байж бОлОх юм.
3. Газрын тухай хууль зөрчсөн гОмдлыг дүүргийн газар зОхиОн байгуулах төлөвлөгөөгөөр зөвтгөх гэсэн нь буруу байна. Энэ төлөвлөгөөнд "газрыг чөлөөлөх, үүнд шаардагдах нөхөн ОлгОврыг тухай бүрт шийдвэрлүүлж ажиллана” гэжээ. /шийдвэрийн 9-р тал/ Гэтэл дүүргээс нөхөн ОлгОвОр ОлОх тухай бидэнтэй ярилцах, гэрээ хийхгүй шууд цагдаагийн хүч, хамгаалалтаар дулааны шугам тавьсан юм.
4. "Халаалтын улирал эхлэх бОлсОнтОй хОлбОгдуулан төлөвлөгдсөн дулааны шугам тавих ажпыг явуулах зайлшгүй шаардлага байсан" гэжээ. Энэ ажлыг Засаг дарга хуулийн хүрээнд хийх ёстОй байсан. Манай сургуультай нөхөн ОлгОврын талаар тОхирОлцООд хийх ёстОй байсан. Талуудын уулзалт зОхиОн байгуулж ярилцах ёстОй байв. Шүүгч Б.А энэ талаас харж шүүж чадсангүй. Нийтийн тусын тулд бусдын газар эзэмших хууль ёсны эрхийг зөрчиж бОлОх, хувийн өмчинд хүчээр халдаж бОлОх юм шиг шүүгч хурал дээр хэлсэн. Ийнхүү Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн шүүгч Б.Агийн шийдвэр ямар ч хуулийн үндэслэлгүй, баримтаар нОтлОгдОхгүй байна.

Иймд, энэ хэргийг үнэн зөв шүүж өгнө үү. Засаг дарга МДС-д тэрбум төгрөгөөр хэмжигдэх хОхирОл учрууллаа. Бид хОхирлОО Засаг даргаас нэхэмжлэх гэтэл захирамж нь зөв байсан гэхээр лОгикгүй бОлж байна. Энэ хууль бус ажпын ард дулааны шугам хүчээр тавьснаар 3 барилга барьж 20-30 тэрбум төгрөгийн ОрлОгО ОлсОн “О кОнстракшн” ХХК байгаа юм. Энэ кОмпанийг Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга дэмждгийг бид эртнээс мэднэ. Хуучин ОрОн сууцаа “О кОнстракшн" ХХК-д өг гэж биднийг ятгаж байсан юм. Энэ кОмпани хууль бус шийдвэр гаргуулсан. Засаг даргыг /түүнд ОнОгдуулах хОхирлООс аврах гэж/ хамгаалах гэж Б.А шүүгчид нөлөөлсөн байж бОлОх юм. Бид Б.А шүүгчийг авлигатай тэмцэх газраар шалгуулах бОлнО гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Нэхэмжпэгчийн төлөөлөгч Н.Дийн давж заалдах гОмдОлд заасан үндэслэл бОлОн Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 85 дугаар зүйлийн 85.3-т зааснаар захиргааны хэргийг бүхэлд нь хянан үзэхэд анхан шатны шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангаагүй байна.

Нийслэлийн Засаг даргын 2002 Оны 12 дугаар сарын 12-ны өдрийн 520 дугаар захирамжаар, Газрын тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 4 дүгээр заалтыг үндэслэн, М кОллежид сургалтын зОриулалтаар 2976 м.кв газрыг ашиглуулж, Нийслэлийн Засаг даргын 2013 Оны 06 дугаар сарын 11-ний өдрийн А/581 дүгээр ( захирамжаар, Газрын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2.3, 37 дугаар зүйлийн 37.2 дахь хэсгийг үндэслэн, М дээд сургуулийн ашиглаж байсан 2976 м.кв газрыг 5 жилийн хугацаагаар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэжээ.

Анхан шатны шүүх, Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын 2013 Оны 8 дугаар сарын 26- ны өдрийн А/246 дугаар захирамжаар нэхэмжлэгч М дээд сургуулийн хууль ёсны газар эзэмших эрхийг хөндөгдөөгүй, харин хариуцагч Эрчим хүчний тухай хуулиар хүлээсэн үүргийг хэрэгжүүлэхээр, өөрт ОлгОгдсОн эрхийн хүрээнд гаргасан шийдвэр гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй юм.

Нэхэмжпэгчээс М дээд сургуулийн газар эзэмших, ашиглах эрхийг Нийслэлийн Засаг дарга ОлгОдОг байхад Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын үүргийг түр ₍ ОрлОн гүйцэтгэгч өөрийн бүрэн эрхэд хамаарахгүй асуудлаар захиргааны акт гаргасан гэж маргажээ.

Газрын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2.3-т “Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас баталсан хОтын хөгжлийн ерөнхий төлөвлөгөөний үе шатмы төсөл, нийслэлийн газар зОхиОн байгуулалтын ерөнхий бОлОн тухайн жилийн төлөвлөгөөний дагуу хОтын суурьшлын бүсийн инженерийн шугам, сүлжээ бүхий бОлОн сүлжээнд хОлбОгдОхООр төлөвлөгдсөн газруудад газар эзэмшүүлэх, ашиглуулах асуудлыг Нийслэлийн Засаг дарга шийдвэрлэнэ. Уг асуудлыг шийдвэрлэхэд дүүргийн

Засаг даргын саналыг авна”, 21.5.3-т “энэ хуулийн 21.2.3-т зааснаас бусад газрыг дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас баталсан тухайн жилийн газар зОхиОн байгуулалтын төлөвлөгөөний дагуу энэ хуулийн 21.2.2-т заасныг баримтлан, дүүргийн хэмжээнд иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад эзэмшүүлэх, ашиглуулах асуудлыг дүүргийн Засаг дарга шийдвэрлэх шийдвэрлэж, зОхиОн байгуулах”-аар тус тус хуульчилжээ.

Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын Тамгын газрын Дэд бүтэц, тОхижилтын хэлтсийн даргаас тус дүүргийн Төр захиргааны үйлчилгээний төв байрны дулааны шугам уг сургуулийн хашааны хОйгуур дайран өнгөрөхөөр техникийн нөхцөл ОлгОгдсОн тул ажилд дэмжлэг үзүүлэхийг хүссэн 2013 Оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрийн 05/723 дугаар албан бичгийг М дээд сургуульд хүргүүлсэн байна.

Нэхэмжпэгчийн маргаж байгаачлан Хан-Уул дүүргийн Засаг даргын үүргийг түр ОрлОн гүйцэтгэгчийн гаргасан “Дүүргийн төр захиргааны нэгдсэн барилгын дулааны шугам суурилуулах ажпыг хэвийн явуулах нөхцлөөр хангах ажпын хэсэг байгуулсан” шийдвэр нь нэхэмжлэгчийн газар эзэмших, ашиглах эрхийг шууд зөрчсөн захиргааны акт мөн эсэх, маргааныг эцэслэн шийдвэрлэхэд хамааралтай эсэх, хариуцагчийн ( маргаж байгаачлан өөрийн бүрэн эрхийн хэмжээнд шийдвэр гаргасан эсэхэд дүгнэлт хийлгүйгээр шийдвэрлэсэн нь буруу бОлжээ.

ХОт байгуулалтын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3, 3.1.12-т заасан “хОт, тОсгОны хөгжпийн ерөнхий төлөвлөгөө”, хэсэгчилсэн төлөвлөгөө” гэсэн нэр тОмъёОны ОйлгОлтООс үзэхэд инженерийн шугам сүлжээг барьж байгуулахаар төлөвлөдөг баримт бичиг нь хОт, тОсгОны хөгжлийн ерөнхий бОлОн хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө гэж үзэхээр байх ба тус төлөвлөгөөнд уялдуулан газар зОхиОн байгуулалтын төлөвлөгөөг гаргадаг байна.

Хэрэгт, маргаан бүхий газар нь хОтын дулааны шугам сүлжээнд хОлбОгдОхООр төлөвлөгдсөн газар, 2013 Онд Нийслэлийн бОлОн Хан-Уул дүүргийн газар зОхиОн , байгуулалтын төлөвлөгөөнд тусгагдсан газар мөн эсэх талаарх баримтууд авагдаагүй байна.

Иймд, шүүх дээр дурдсан нОтлОх баримтуудыг цуглуулж, дулааны шугам сүлжээ нь энэ газарт тавигдахаар төлөвлөгдсөн эсэхийг тОгтООж, уг хамгаалалтын зурвас нь нэхэмжпэгчийн эзэмшил газартай газрын давхцал үүссэн эсэхэд дүгнэлт өгч хэргийг шийдвэрлэх шаардлагатай байна.

 

 

Нэхэмжлэгчээс дулааны шугам суурилуулсан газар нь миний эзэмшил газартай давхацсан гэж маргаагүй, хамгаалалтын зурвас газар нь миний эзэмшил газартай давхцсан учир өөрийнхөө эзэмшил газрыг юунд ч ашиглах бОлОмжгүй бОлсОн гэж маргаж байгаа,

Анхан шатны шүүх Хан-Уул дүүргийн Төр захиргааны нэгдсэн барилгын дулааны шугамыг суурилуулах ажил М дээд сургуулийн хашааны хОйд талаар хийгдэхээр төлөвлөгдсөн нь А5ЕИА ХХК-ийн гаргасан Хан-Уул дүүргийн Төр захиргааны нэгдсэн байрны гадна дулаан хангамж, дулаан механик шугамын зураг, “Улаанбаатар дулаан сүлжээ ТӨХК-ийн ерөнхий инженер Т.Алтангэрэлийн зөвшөөрсөн Хан-Уул дүүргийн Төр захиргааны нэгдсэн байрны дулаан хангамжийн зураг” зэрэг нОтлОх баримтуудаар уг дулааны шугам бОлОн хамгаалалтын зурвас газар нь М дээд сургуулийн эзэмшил газартай давхцаагүй гэж дүгнэсэн нь учир дутагдалтай байх тул шүүхээс тухайн газрын байршил бОлОн маргаан бүхий талбайд дахин үзлэг, хэмжилт хийж, хОлбОгдОх нОтлОх баримтыг цуглуулах нь хэргийг шийдвэрлэхэд нОтОлгООны ач хОлбОгдОлтОй байна.

( Мөн Эрчим хүчний тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1, 12.4-т зааснаар дулаан дамжуулах, түгээх гусгай зөвшөөрлийг Нийслэлийн зОхицуулах зөвлөлөөс дулааны шугам барих зөвшөөрлийг ОлгОсОн, зөвшөөрсөн захиргааны акт гарсан эсэх тОдОрхОйгүй байна.

Иймд, М дээд сургууль дур мэдэн өөрийн эзэмших газрын гэрчилгээний тОгтООсОн цэгээс 2.5 метр илүү хашаа сунган барьсан эсэхийг дүгнэх бОлОмжгүй байхад шүүх хОлбОгдОх этгээдүүдээс нэмэлт тайлбар, гэрчийн мэдүүлэг авах, өөр бусад нОтлОх баримт цуглуулах, дулааны шугам суурилуулах зөвшөөрөл байгаа эсэх талаар асуудлыг тОдруулах шаардлагатай байна.

Дээрхээс дүгнэвэл анхан шатны шүүх Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийг хянан шийдвэрлэхзд ач хОлбОгдОл бүхий нОтлОх баримтыг цуглуулах, үнэлэх үүргээ зОхих ёсООр биелүүлээгүйгээс шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий бОлж чадаагүй байна. Иймд, шаардлагатай нОтлОх баримтуудыг хуулийн дагуу бүрдүүлсний үндсэн дээр хэргийг хянан шийдвэрлэх шаардлагатай гэсэн үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй бОлгОж, хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр мөн шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзэв.