МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Налайх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Э.Энхжаргал даргалж,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Цагаанцоож,

улсын яллагч Ц.Цэрэнбалжир,

шүүгдэгч П.Алтангэрэл нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

 

Налайх, Багахангай дүүргийн прокурорын газрын хяналтын прокурор Ц.Цэрэнбалжирын Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр ирүүлсэн Шавьнар овогт Пүрвээгийн Алтангэрэлд холбогдох эрүүгийн 2207000000083 дугаартай хэргийг 2022 оны 03 дугаар сарын 30-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, 1976 оны 02 дугаар сарын 20-ны өдөр Улаанбаатар хот, ********* дүүрэгт төрсөн, 46 настай, эрэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 6, эхнэр, 4 хүүхдийн хамт Налайх дүүрэг, 4 дүгээр хороо, Нисэхийн 3-16 тоотод оршин суух, урьд ял шийтгэл үгүй,

Шавьнар овогт Пүрвээгийн Алтангэрэл /РД: УД76022012/.

 

            Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч П.Алтангэрэл нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2022 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр Налайх дүүргийн 7 дугаар хороо, Өвөршандын 5-15 тоотод Ш.Рагчаасүрэнтэй тухайн үед үүссэн таарамжгүй харилцааны улмаас маргалдаж биед баруун чихний дэлбээ, зүүн суганд шарх гэмтэл бүхий эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол санаатай учруулж, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

 

Шүүгдэгч П.Алтангэрэл шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ: “Мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн мэдүүлэг үнэн зөв учраас нэмж ярих зүйл байхгүй” гэж мэдүүлсэн бөгөөд хэргийн үйл баримт, зүйлчлэл, гэм буруугийн талаар маргаагүй болно.

 

            Улсын яллагч шүүх хуралдаанд шүүгдэгч П.Алтангэрэлийг хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулсан буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайг нотлох байр сууринаас оролцож дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

 

1. Хохирогч Ш.Рагчаасүрэнгийн мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 05 дахь тал),
2. Гэрч П.Ариунаагийн мэдүүлэг (хавтаст хэргийн  07 дахь тал),
3. Гэрч Ш.Урантогосын мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 10 дахь тал),
4. Нийслэлийн Шүүх шинжилгээний газрын Налайх дүүргийн криминалистикийн шинжилгээний тасгийн шинжээчийн 2022 оны 03 дугаар сарын 23-ны өдрийн 08/шэ169 дугаар дүгнэлт (хавтаст хэргийн 20-21 дэх тал) зэрэг болно.

 

Харин шүүгдэгч П.Алтангэрэл хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаас  нотлох баримт шинжлүүлээгүй болно.

 

Шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугийн талаар:

 

Шүүх прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд, шүүгдэгчийн холбогдсон хэрэгт гэм буруу, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ шүүхийн хэлэлцүүлэгт тогтоогдсон үйл баримт, шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугласан нотлох баримтуудыг үндэслэн дүгнэвэл:

 

Шүүгдэгч П.Алтангэрэл нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2022 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр Налайх дүүргийн 7 дугаар хороо, Өвөршандын 5-15 тоотод Ш.Рагчаасүрэнтэй тухайн үед үүссэн таарамжгүй харилцааны улмаас маргалдаж биед баруун чихний дэлбээ, зүүн суганд шарх гэмтэл бүхий эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол санаатай учруулсан үйл баримт нь:

 

-Хохирогч Ш.Рагчаасүрэнгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...2022 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр 11 цагийн үед Ариунаагийнд очсон. Тэгээд бид хоёр нөгөө тал шил архиа гаргаж ирээд уусан, би тухайн үед тасарчихсан нэг мэдсэн чинь Алтангэрэл намайг гэрийн гадаа амбаар дотор дээрээс дараад хэвтчихсэн намайг цохих шиг болсон. Тэгээд би тухайн үед тасарчихсан өөр болсон явдлыг санахгүй байгаа...” гэх мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 05 дахь тал),

 

-Гэрч П.Ариунаагийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...2022 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр Налайх дүүргийн 7 дугаар хороо Өвөршанд 5-15 тоотод байх гэртээ хоол хийгээд байж байтал 12 цагийн орчимд манай төрсөн ах П.Алтангэрэл, хүргэн ах Ш.Рагчаасүрэн нар архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн байдалтай, нэлээн согтуу дуу нь чангарсан байсан. Манай гэрт орж ирээд тэр хоёр хоорондоо цэрэгт явж байсан талаараа ярьж байгаад муудалцаад эхэлсэн. Тэгээд тэр хоёр хэрэлдэж байгаад гэнэт барилцаж аваад хоорондоо зодолдоод эхэлсэн. Би яг хэн нь хэнийгээ цохиж зодсоныг мэдэхгүй байна. Тэр болгоныг нь би сайн хараагүй. Тэр хоёр үргэлжлүүлээд манай гэрээс гараад манай амбаар дотор зодолдоод, дээр доороо ороод өнхрөөд байсан. Би ганцаараа байсан болохоор салгаж чадаагүй...” гэх мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 07 дахь тал),

 

-Гэрч Ш.Урантогосын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...2022 оны 03 дугаар сарын 18-ны өдөр 13 цагийн үед гэртээ байж байтал Ш.Рагчаасүрэнгийн төрсөн хүү Р.Буянхишиг над руу залгаж “та Өвөршандын 5-30 тоотод яаралтай хүрээд ирээч, П.Алтангэрэл ах аавыг зодчихлоо гэхээр нь тэр даруйдаа заасан газарт нь яваад очтол Ш.Рагчаасүрэн, П.Алтангэрэл хоёр хоёулаа архи согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн хоорондоо хэрэлдэж муудалцсан байдалтай байсан. Ингээд юу болсон талаар өөрсдөөс нь асуухад Ш.Рагчаасүрэн надад П.Алтангэрэл надтай муудалцаад миний чихийг хазаад дээрээс нь зүүн хавирганы хэсэгт байдаг түлэгдсэн шархыг минь сэдрээгээд урчихлаа гээд тэр заасан газраас нь цус гарчихсан байсан. Тэгээд би яаралтай цагдаа дуудчихаад ахыгаа дагуулаад эмнэлэг явсан...” гэх мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 15 дахь тал),

 

-Налайх дүүргийн криминалистикийн шинжилгээний тасгийн шинжээчийн 2022 оны 03 дугаар сарын 23-ны өдрийн 169 дугаартай: “...Ш.Рагчаасүрэнгийн биед баруун чихний дэлбээ, зүүн суганд шарх гэмтэл тогтоогдлоо. Дээрх гэмтэл нь мохоо зүйлийн олон удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ. Дээрх гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-т зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна. Цаашид хөдөлмөрийн ерөнхий чадварт нөлөөлөхгүй. Дээрх гэмтэл нь тогтоолд дурдсан хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой” гэх дүгнэлт (хавтаст хэргийн 20-21 дэх тал),

 

-Шүүгдэгч П.Алтангэрэлийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд яллагдагчаар өгсөн: “...Ш.Рагчаасүрэн нэг шил архи барьчихсан орж ирсэн. Тэр архийг бид 2 талыг нь уучхаад гэрээс гараад Налайх дүүргийн 7 дугаар хороо Өвөршандын 5-15 тоотод Ариунаагийнд очсон. Тэгээд дүүгийнд тал архиа ууж дуусгаад Ш.Рагчаасүрэн бид 2 маргалдаж би Ш.Рагчаасүрэнг цохих шиг болсон. Би архи уусан болохоор сайн санахгүй байна. Цохисноо бол санаж байгаа тэгээд сүүлд харахад чихний ар хэсгээс цус гарчихсан байсан. Тэгээд бид 2 дээр доороо ороод бага зэрэг ноцолдсон тэгсэн удалгүй Ш.Рагчаасүрэнгийн эмэгтэй дүү ирээд цагдаа дууд гээд орилоод байсан. Би архи уучихсан нэлээн согтолттой байсан. Зарим зүйлээ санахгүй байна. Дээрх гэмтлийн чих хэсгийг би цохиж учруулсан, харин суга бол Ш.Рагчаасүрэнгийн суга хэсэг нь түлэгдэж гэмтэлтэй байсан тухайн үед бид 2 ноцолдож байх үед дээрх гэмтэл учирсан байх...” гэх мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 34 дэх тал) зэрэг бичгийн нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хоорондоо агуулгын зөрүүгүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн байх тул хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай, үнэн зөв гэж үнэлж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгов.

           

Шүүгдэгч П.Алтангэрэл нь бүрэн дунд боловсролтой, монгол хэл, бичиг мэддэг бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар өөрийгөө өмгөөлөх хүсэлтийг шүүхэд бичгээр гаргасан тул шүүх хуралдааныг өмгөөлөгчгүйгээр явуулж, шүүгдэгчийн өөрийгөө өмгөөлөх эрхийг хангасан болохыг тэмдэглэв.

 

        Хууль зүйн хувьд шүүгдэгч П.Алтангэрэлийн үйлдэл нь идэвхтэй, ухамсартай үйлдэл бөгөөд хохирогч Ш.Рагчаасүрэнгийн эрх чөлөөнд халдаж, хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулж, хор уршигт зориуд хүргэсэн байх тул түүнийг гэм буруугийн санаатай хэлбэрээр хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсанд тооцно.

 

            Мөн шүүгдэгч П.Алтангэрэлийн үйлдлийн улмаас хохирогчийн биед эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах хөнгөн гэмтэл учирсан нь шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдсон байх тул хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учирсан гэж үзнэ.

     Шүүхээс тогтоосон хэргийн үйл баримтаас дүгнэхэд шүүгдэгч П.Алтангэрэл хохирогч Ш.Рагчаасүрэнтэй тухайн тохиолдолд үүссэн таарамжгүй харилцааны улмаас маргалдаж түүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийн шинжийг хангаж байх тул улсын яллагчийн дүгнэлтийг хүлээн авч, шүүгдэгч П.Алтангэрэлийг дээрх зүйл, хэсэгт зааснаар гэм буруутайд тооцох хууль зүйн үндэслэлтэй гэж шүүх үзэв.

 

            Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн талаар:

 

            Гэмт хэргийн улмаас хохирогч Ш.Рагчаасүрэнгийн биед хөнгөн хохирол учирсан бөгөөд хохирогч нь баримтаар нэхэмжилсэн зүйлгүй, хохирогч нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад болон шүүхээс шүүх хуралдааны тов мэдэгдэхэд “эмчилгээ хийлгээгүй тул нэхэмжлэх мөнгө байхгүй, гомдол саналгүй” гэх тайлбар, мэдүүлгийг тус тус өгсөн байх тул шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзэв.

 

            Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар:

 

Шүүх хуралдаанд улсын яллагч “шүүгдэгч П.Алтангэрэлтэй эрүүгийн хариуцлагын талаар тохиролцсон саналын хүрээнд буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар түүнд 500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулж, 4 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэх” гэсэн дүгнэлт гаргасан бөгөөд уг ялын дүгнэлттэй холбогдуулан шүүгдэгч санал, тайлбар гаргаагүй болно.

 

Шүүгдэгч П.Алтангэрэл нь урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудсаар Цагдаагийн ерөнхий газрын бүртгэлийн санд бүртгэгдээгүй буюу ял шийтгэлгүй байх ба түүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлд заасан хөнгөрүүлэх, мөн хуулийн 6.6 дугаар зүйлд заасан хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй.

 

Шүүгдэгч, хохирогч нар нь прокурорын шатанд эрүүгийн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлт гаргаж, прокуророос шүүгдэгчид 500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулах саналыг танилцуулахад хүлээн зөвшөөрсөн, бусдад төлөх төлбөргүй, гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсний улмаас үүсэх хууль зүйн үр дагаврыг ойлгосон талаар мэдүүлсэн тул Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт заасан хуулийн шаардлага хангагдсан гэж үзнэ.

 

Иймд шүүхээс шүүгдэгч П.Алтангэрэлийг “Хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болохыг тогтоосон тул прокурортой тохиролцсон саналын хүрээнд шүүгдэгчид Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулж, тухайн ялыг 4 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр тогтоож шийдвэрлэв.

 

Шүүгдэгч нь торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулж, урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж шийдвэрлэв.

 

Шүүгдэгч нь цагдан хоригдсон хоноггүй, энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан, битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4, 36.6, 36.7, 36.8, 37.1 дүгээр зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

 

1. Шавьнар овогт Пүрвээгийн Алтангэрэлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Алтангэрэлийг 500 (таван зуу) нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500.000 (таван зуун мянга) төгрөгөөр торгох ял шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Алтангэрэлд оногдуулсан 500 (таван зуу) нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500.000 (таван зуун мянга) төгрөгөөр торгох ялыг 4 (дөрөв) сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр тогтоож уг хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 (арван тав) нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг 1 (нэг) хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдсүгэй.

 

4. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.5 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар хохирогч Ш.Рагчаасүрэн нь гэмт хэргийн улмаас эрүүл мэндэд учирсан гэм хорын хохирлыг нотлох баримтаа бүрдүүлэн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэх эрхтэйг дурдсугай.

 

5. Шүүгдэгч П.Алтангэрэл нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан, битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

 

6. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.5-д зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч П.Алтангэрэлд урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүхийн шийтгэх тогтоол уншин сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай.

 

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч шийтгэх тогтоол гардан авсан буюу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ,  ШҮҮГЧ                                         Э.ЭНХЖАРГАЛ