2020 оны 05 сарын 20 өдөр        Дугаар 128/ШШ2020/0345               Улаанбаатар хот

 

                                МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ц.Одмаа даргалж тус шүүхийн 4 дүгээр танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Гомдол гаргагч: “О м” ХХК 

Хариуцагч: Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын байцаагч Ц.Э , Н.Х нар

Гомдлын шаардлага: “...Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын ахлах байцаагч Ц.Э , татварын улсын байцаагч Н.Х нарын 2019 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдрийн 210300271 дүгээр шийтгэлийн хуудсын тогтоогдсон нөхцөл байдал хэсгийн 1-д заасан 2,313,477,080.20 төгрөгийн нөхөн татвар, 681,758,078.20 төгрөгийн торгууль, 454,505,385.40 төгрөгийн алданги, нийт 3.449.740.543,80 төгрөгийн нөхөн төлбөрийг хүчингүй болгох”-ыг хүссэн шаардлага бүхий зөрчлийн хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд: Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Сүндэръяа, гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Д, гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Г.О, Г.Ж, хариуцагч Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын ахлах байцаагч Ц.Э, татварын улсын байцаагч Н.Х, тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.А, Ц.Т нарыг оролцуулав.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Д шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “..Манай компани нь 2014 оныг дуустал бүх зөвлөх буюу зуучлагч иргэдэд олгосон хөлс, шимтгэлийн орлогоос хувь хүний орлогын албан татварыг нийт дүнгээс нь шууд 10 хувиар ногдуулан суутган авч Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтсийн дансанд төлдөг байсан. Гэтэл Баянхонгор аймгийн татварын хэлтсээс 2014 оны 11 сарын 11-ний өдрийн “Манай аймгийн харъяат иргэдээс суутган авсан татварыг манай орон нутгийн дансанд төвлөрүүлж, тайлангаа ирүүлнэ үү” гэсэн утга бүхий 285 тоот албан бичиг, мөн 2015 оны 1 болон 2 дугаар сард Улаанбаатар хотын болон орон нутгийн зөвлөхүүд ХХОАТ тухай хуульд заасан орон нутгийн болон сургалтын төлбөрийн хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөд хамрагдах хүсэлтээ өөрийн харъяа татварын албадуудад гаргахад “таны татвар манай дансанд төлөгдөөгүй байна, тиймээс татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг эдлүүлэх боломжгүй” гэсэн хариуг хүлээж авсан. Улмаар тэдгээр зөвлөхүүд бидэнд хандан татвараа төлсөн байхад хуульд заасан хөнгөлөлт чөлөөлөлтөө эдлэх боломжгүй болсон тухайгаа мэдэгдэн гомдол гаргасан. Иймд:

1. Тус газрын Татвар төлөгчдөд үйлчлэх газрын дарга Д.Б-с 2015 оны 02 дугаар сарын 12-ны өдөр зөвлөхүүдтэй байгуулсан гэрээ нь зуучлалын гэрээ тул энэ гэрээний дагуу олсон орлого нь хүн амын орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-т заасан хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого буюу үйл ажиллагааны орлого байх бөгөөд мөн хуулийн 23.1-д заасан 10 хувийн татварыг өөрөө буюу тухайн зуучлагч хариуцан төлөх ёстой байна. Харин танай компанийн хувьд Татварын ерөнхий газрын даргын 2011 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн 584 тоот тушаалын 2 дугаар хавсралтаар баталсан “Аж ахуйн нэгж байгууллагаас хувь хүнд олгосон албан татвар суутгагдаагүй орлогын дэлгэрэнгүй мэдээ” болох маягтыг татварын албанд гаргаж өгөх үүрэгтэй” байна гэсэн утга бүхий 9/385 тоот албан бичгээр,

2. Татварын ерөнхий газрын Хууль эрх зүйн хэлтсийн дарга З.М-с 2015 оны 03 сарын 17-ны өдөр танай компани зуучлалын гэрээний дагуу олгосон орлого нь хүн амын орлогын албан татварын тухай хуулийн 12.1.2-т заасан “үйл ажиллагааны орлого тул мөн хуулийн 18.1-д заасны дагуу холбогдох зардлыг хасч, ашгаас нь 10 хувийн татвараа өөрөө тодорхойлон, дараа улирлын 15-ны өдрийн дотор төлж, тайлангаа тушаах ёстой байна. Татварын жилийн эцэст уг албатай татварын тооцоо хийнэ” гэсэн өмнөх бичигтэй агуулга нэг 8/604 тоот албан бичгээр,

3. Татварын ерөнхий газрын хууль эрх зүйн хэлстийн дарга З.М-ээс 2015 оны 06 сарын 15-ны өдөр “танай компани зуучлалын гэрээний дагуу олгосон орлого нь хүн амын орлогын албан татварын тухай хуулийн 12.1.2-т заасан үйл ажиллагааны орлого тул мөн хуулийн 18.1-д заасны дагуу холбогдох зардлыг хасч, ашгаас нь 10 хувийн татвараа өөрөө тодорхойлон, дараа улирлын 15-ны өдрийн дотор төлж, тайлангаа тушаах ёстой байна. Харин танай компани ТТ-12(2) маягтаар мэдээг хүргүүлэх, цэнхэр дэвтэр тэмдэглэл хийх тус тус үүрэгтэй байна” гэсэн өмнөх бичигтэй яг адилхан агуулга бүхий 8/1721 тоот албан бичгээр,

4. Татварын ерөнхий газрын Татварын удирдлага, хамтын ажиллагааны дарга Б.Б-н 2015 оны 02 сарын 18-ны өдрийн 5/436 тоот албан бичгээр “татварын ерөнхий газраас 2015 оны 02 сарын 12-ны өдрийн 9/385 тоот албан бичгээр хариу хүргүүлсэн болохыг үүгээр мэдэгдье” гэсэн өмнөх албан бичгийг бүрэн баталсан утга бүхий хариу,

5. Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтсийн дарга Ц.С-ийн 2015 оны 07 сарын 01-ний өдрийн 20-4/1389 тоот албан бичгээр “...танай компанитай хамтран ажиллах зуучлалын гэрээний дагуу олгосон орлого нь хүн амын орлогын албан татварын тухай хуулийн 12.1.2-т заасан үйл ажиллагааны орлогод хамаарах бөгөөд 18.1-д заасныг баримтлан зардлаа хасч, 23.1-д заасан хувиар 27.1.4-д заасны дагуу албан татвар ногдуулах орлогоо өөрөө тодорхойлон төлөхөөр байх тул танай компани тус дүүрэгт харъяалалтай иргэдийн дэлгэрэнгүй судалгааг гаргаж өгнө үү” гэсэн шаардлага бүхий албан бичгүүдийг тус тус ирүүлсэн байдаг. Мөн зөвлөх иргэдтэй байгуулсан зуучлалын гэрээгээр тухайн иргэд “О м” ХХК-ийн бараа. үйлчилгээг сурталчлан таниулах, байр талбай түрээслэх, ашиглалтын зэрэг бүхий л зардлаа өөрөө хариуцан, дангаар эрсдлээ хүлээн ажилладаг бөгөөд гэрээний хамгийн гол чухал онцлог нь О брэндийн бараа хэзээ ч тухайн зөвлөхийн өмчлөлд шилжихгүй, шууд эцсийн худалдан авагч буюу хэрэглэгчид компаниас шууд хүргэгддэг, бараа материалын эрсдэлийг зуучлагч огт хүлээдэггүй. Хэрэглэгч нь өөрөө системд нэвтрэн захиалгаа хийж, төлбөрөө төлөн, бараагаа авдаг. Зөвлөх бол зөв, сайн мэдээлэл л өгөх үүрэгтэй. Энэ үүднээс бид иргэний харилцааг ямар харилцаа байгааг тодруулах, гэрээний төрлийг тодорхойлох зорилгоор хуулийн “И” ХХК-иас бичгээр давхар зөвпөмж авсан бөгөөд зөвлөмжөөр ”энэ гэрээ нь дээрх шинжийн дагуу Иргэний хуулийн 410 дугаар зүйлд заасан зуучлалын гэрээ" байна гэдэг.

Үүнээс гадна бид зөвлөхтэй байгуулсан зуучлалын гэрээний дагуу олгосон хөлс, шимтгэлийн орлогод О комнани нь хувь хүний орлогын албан татварын суутгагчийн үүрэг байгаа эсэх асуудлаар татварын мэргэжлийн зөвлөхийн “Э” ХХК-иас зөвлөмжийг мөн авахад ”суутгагчийн үүрэг хуулиар алга байна” гэсэн Татварын ерөнхий газрын ирсэн бичгүүдтэй утга, агуулга нэг байсан.

Эдгээр зөвлөмж, албан тушаалтны чиглэл өгсөн албан бичгүүдийн дагуу манай компани суутган төлж байснаа 2015 оноос зогсоон, иргэдийн татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөө эдлэх хуулийн боломж өөрийн орлогоосоо хуульд заасан хасагдах зардлыг хасч татварын ногдлоо бодитоор гаргах боломжийг тус тус хангах, мөн иргэдийн хүн амын орлогын татварыг тухайн орон нутгийн төсөвт төвлөрүүлэх Монгол улсын төсвийн тухай хуулийг тус тус хэрэгжүүлэн ажилласан байдаг.

Хоёрдугаарт: Гэтэл байцаагч нар хүн амын орлогын албан татварын т ухай хуулийн  11 дүгээр зүйлийн 11.1.5-д “гадаад, дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн болон бусад этгээдээс өгсөн бүх төрлийн шагнал, урамшуулал хэсгийг зөрчсөн гэж үздэг. Энэ зүйлийн малгай заалт болох 11 дүгээр зүйл болон 11.1 дэх хэсэгт “цалин хөдөлмөрийн хөлс, шагнал урамшуулал болон хөдөлмөр эрхлэлтийн орлогод” гэж заасан хүрээнд, агуулгаар тухайн зүйл, дэд хэсгүүдийг ойлгох ёстой. Түүнээс бус энэхүү малгай заалтын үндсэн агуулга, хүрээнээс хальсан байдлаар өргөжүүлж, хуулийн бусад зүйл хэсгээр зохицуулсан харилцааг энэ хэсэгт шууд хамааруулан, давхардуулан ойлгож хэрэглэж болохгүй юм. Өөрөөр хэлбэл хуульд заасан тухайн зүйлийн зорилго, агуулга нь маш тодорхой байгаа учраас түүнийг шууд утгаар нь ойлгон, хуулийн 11.1.5-д заасныг хөдөлмөр эрхлэлтийн үр дунд буюу хөдөлмөрийн гэрээний үндсэн дээр гадаад, дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэнээс олсон орлого гэж ойлгох ёстой юм. Уг 11 дүгээр зүйл нь бүхэлдээ хөдөлмөрийн гэрээтэй холбоотой татварын харилцааг зөвхөн зохицуулах бөгөөд бусад төрлийн ялангуяа иргэний бие даан эрхэлж буй аж ахуйн үйл ажиллагааны орлогын татварыг энэ зүйлээр зохицуулах ёсгүй юм. Мөн байцаагчид давхар 11 дүгээр зүйлийн 11.1.6-д заасан “үндсэн ажлын газраас бусад хуулийн этгээд болон хувь хүнтэй байгуулсан гэрээний үндсэн дээр ажил, үүрэг гүйцэтгэж авсан хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, нэмэгдэл, тэтгэмж, тэдгээртэй адилтгах бусад орлого" гэж заасныг зөрчсөн байна гэж шийтгэлийн хуудсандаа тэмдэглэсэн байдаг. Энэ хэсгийн "...үндсэн ажлын газраас бусад...” гэснээс харахад ямар нэгэн этгээдтэй хөдөлмөрийн гэрээтэй байгаад, түүний хажуугаар мөн давхар хөдөлмөрийн гэрээ хийгдсэн байхыг, мөн хэсгийн "...ажил үүрэг гүйцэтгэж..." гэдгийг хөдөлмөрийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1.2-т заасан хөдөлмөрийн гэрээний үндсэн дээр ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил үүргийг гүйцэтгэсний үр дүнд авсан хөдөлмөрийн хөлс байх гэсэн үндсэн урьдчилсан нөхцлийг нийлмэл утгаар, нэгэн зэрэг хангасныг тус тус ойлгох ёстой юм. Өөрөөр хэлбэл 2 буюу түүнээс дээш олон этгээдтэй хөдөлмөрийн гэрээ болон түүнтэй адилтгах гэрээ байгуулаад орлого олж буй этгээд хамаарах бөгөөд Иргэний хуулийн 359 дүгээр зүйлд заасан хөлсөөр ажиллах гэрээний зарим харилцааг энэ хэсэгт хамруулан татварыг ногдуудах ёстой юм.

Манай зөвлөх нартай байгуулсан гэрээг хөдөлмөрийн гэрээний харилцаа байна. Түүний дагуу хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, урамшуулал олгосон байна гэж үзэхийн тулд Хедөлмөрийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлд заасан дараах зүйлүүдийг гэрээнд заавал бүрэн агуулсан байх ёстой юм. Үүнд:

21.1         Хөдөлмөрийн гэрээнд дараахь гол нөхцөлийг тохирно.

21.1.1      ажлын байрны буюу албан тушаалын нэр:

21.1.2      ажлын байрны тодорхойлолтод заасан ажил, үүрэг;

21.1.3      үндсэн цалин буюу албан тушаалын цалингийн хэмжээ;

21.1.4      хөдөлмөрийн нөхцөл

21.2 Аль нэг тал дангаараа хөдөлмөрийн гэрээний заалтыг өөрчилж болохгүй.

Дээрх заалтуудад анхаарал хандуулан, өөрийн гэрээний нөхцөлтэй тулган үзвэл ямар нэгэн албан тушаал түүнтэй холбоотой эрх, үүргийн талаар заагдаагүй, ажлын байрны тодорхойлолт, ажлын цаг, цалин, ажлын байрны нөхцөл, орчин, түүнийг халах, чөлөөлөх үндэслэл, сахилгын болон захиргааны хариуцлага ногдуулах үндэслэл зэрэг хөдөлмөрийн гэрээний заавал байх ёстой стандарт нөхцлийн талаар огт тусгаагүй болно. Хэрэв эдгээр зүйлийг гэрээнд агуулаагүй, заагаагүй бол уг хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.3-т "Хөдөлмөрийн гэрээ байгуулах үед талууд энэ хуулийн 21.1-д заасан гэрээний гол нөхцөлийн аль нэгийг тохироогүй бол хөдөлмөрийн байгуулсанд тооцохгүй” өөр төрлийн харилцаа байна гэж үздэг. Тиймээс манай зөвлөх нартай байгуулсан гэрээ нь эдгээр зүйлийг бүгдийг нь тохироогүй, хөдөлмөрийн гэрээний нэг ч шинжийг агуулаагүй учраас хөдөлмөрийн гэрээ биш гэж үзэх бүрэн үндэслэлтэй бөгөөд харин зөвлөх нь өөрийн сайн дурын үндсэн дээр хэрэглэгч болох магадлал бүхий иргэдэд өөрийн зардлаар барааг сурталчлан таниулах мэдээлэл, зөвлөмж өгөх эрх бүхий этгээд бөгөөд компанийг хэлцэл хийх этгээдтэй (хэрэглэгч) холбож өгөх, компани нь түүнд гэрээнд заасны дагуу хэрэглэгчийн худалдан авсан барааны тодорхой хувиар хөлс, шагнал төлөх зэргийг тохирсон учраас Иргэний хуулийн 410 дугаар зүйлд заасан зуучлалын гэрээ байгүулсан.

Гуравдугаарт: Манай компаиитай гэрээ байгуулан, нийт олгосон зуучлалын хөлсний 99 хувийг хүлээн авдаг, нийт зуучлагч иргэдийн 92 хувь нь энэ төрлийн бизнесийг дангаараа эрхлэн, мэдээллийн цэг байгуулан, орлогын тогтмол эх үүсвэрээ болгон амьдардаг.

 Энэхүү актаар манай компанид 2.3 тэрбум төгрөгийн нөхөн татвар ногдуулснаараа нийт иргэдийн тайлан гаргаж, төлсөн татвартай давхардуулан ногдуулсан үйлдэл болж байгаа бөгөөд бидэнд одоогоор илэрхий болсон мэдээллээр тодорхой тооны иргэн, 3 жилийн хугацаанд 4.7 тэрбум төгрөгийн орлогыг тайлагнан, 196 сая төгрөгийг орон нутгийн дансанд тушаасан байна. Иймд дээрх нотлох баримтууд болон хууль зүйн үндэслэлийг харгалзан үзэж бидний гомдлыг ханган 3,449,740,543.80 төгрөгийн төлбөрийг хүчингүй болгон шийдвэрлэж өгнө үү” гэжээ.

Хариуцагч Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын ахлах байцаагч Ц.Э, Н.Х нар шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын татварын хяналт шалгалтын татварын улсын ахлах байцаагч Ц.Э , татварын улсын байцаагч Н.Х бид Хяналт шалгалтын хэлтсийн даргын 2018 оны 03 дугаар сарын 23-ны өдөр олгосон 211803001 тоот томилолтын хүрээнд 90******* дугаар улсын бүртгэлийн, 27******* регистрийн “О м” ХХК-ийн 2013-2017 оны татварын ногдуулалт төлөлтийн байдалд шалгалтын ажлыг явуулж 23,157,445,599.70 төгрөгийн зөрчил илэрсэнд 3,453,141,1 төгрөгийн татварын төлбөрийг “Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэх зөрчилд оногдуулах тухай” 2019 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдөр 210300271 дугаар шийтгэлийн хуудсаар тухайн шийтгэл оногдуулсан, Татвар төлөгч оногдуулсан татварын бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй гэж гомдол гаргасныг татварын ерөнхий газрын дэргэдэх татварын таслах зөвлөл авч хэлэлцэн 2019 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдрийн 29 дүгээр тогтоолоор татварьн төлбөрийг 3,452,441,854.20 төгрөг болгон өөрчилсөн байдаг. Гэтэл татвар төлөгчийн 2020 оны 02 дугаар сарын 05-ны өдрийн Нийслэл дэх захиргааны хэргийн Анхан шатны шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд 210300271 тоот шийтгэлийн хуудасны “тогтоогдсон нөхцөл байдал” хэсгийн 1-д заасан хэсгийн зөрчил болох 3,449,740,543.80 төгрөгийн татварын төлбөрийг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэл гаргасан байх тул шийтгэлийн хуудасны бусад хэсгийг хүлээн зөвшөөрсөн гэж үзэн бид нэхэмжлэл гаргасан хүрээнд дараахь тайлбарыг хийж байна. Үүнд:

Нэгдүгээрт: Татварын ерөнхий газрын холбогдох албан тушаалтнууд, хуулийн зөвлөх, татварын зөвлөх компаниас ирүүлсэн зөвлөмжийн дагуу хуулийг хэрэгжүүлэн ажилласан гэсэн тухайд;

“О м” ХХК нь үүсгэн байгуулагдсан цагаас хойш өнөөг хүртэл Монгод улсад “сүлжээний олон шатлалт” маркетингийн чиглэлээр худалдааны үйл ажиллагаа явуулж ирсэн. Гэтэл Татварын ерөнхий газар болон хуулийн зөвлөх, татварын зөвлөх компанид нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлт, хувь хүний орлогын албан татварын ногдуулалттай холбоотой тодруулга, зөвлөмж хүсэхдээ өөрийн компанийн үндсэн үйл ажиллагааны талаар дэлгэрэнгүй ойлголт өгөөгүй, мөн өөрсдөө “зуучлалын орлого” гэж татвар ногдох орлогын төрлийг буруу тодорхойлсноос татвар суутгах үүргээ биелүүлээгүй байна. Энэ талаар татвар төлөгчийн гомдлын дагуу ТЕГ-ын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн магадлагч; татварын улсын байцаагч П.Д магадлагааг хийсэн тухай 2019 оны 29 дүгээр тогтоолд тодорхой дурдсан байгаа. /Татвар төлөгч ТЕГ-ын МТЗ-ын тогтоолыг хүргүүлсэн байна/

Хоёрдугаарт: Шийтгэлийн хуудасны “тогтоогдсон нөхцөл байдал” хэсгийн 1-д 2015 8.456.746.246.90 төгрөг, 2016 онд 7,124,208,820.10 төгрөг, 2017 онд 6,599,417,674. төгрөгийн худалдааны зөвлөхүүдэд мөнгөөр олгосон шагнал, урамшуулал, мөн 2014 онд 409,501,528.30 төгрөг, 2015 онд 293,530,368.60 төгрөг, 2016 онд 99,139,281.30 төгрөг, 2017 онд 152.226.881.90 төгрөгийн бараа материалаар олгосон урамшууллаас хувь хүний орлогын албан татвар суутган авч төсөвт төлөөгүй зөрчилд Монгол Улсын Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.5. “гадаад, дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн болон бусад этгээдээс өгсөн бүх төрлийн шагнал, урамшуулал;”, 11.1.6. “үндсэн ажлын газраас бусад хуулийн этгээд болон хувь хүнтэй байгуулсан гэрээний үндсэн дээр ажил, үүрэг гүйцэтгэж авсан хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, нэмэгдэл, тэтгэмж, тэдгээртэй адилтгах бусад орлого” гэж заасныг зөрчсөн гэж үзэж нийт 23,134,770,801.70 төгрөгийн зөрчилд 2,313,477,080.20 төгрөгийн нөхөн татвар, 681,758,078.20 төгрөгийн торгууль, 454,505,385.50 төгрөгийн алданги, нийт 3,449,740,543.80 төгрөгийн татварын төлбөр оногдуулсан тухайд;

Худалдааны зөвлөхүүдэд 2015 онд 8,456,746,246.90 төгрөг, 2016 онд 7,124,208,820.10 төгрөг, 2017 онд 6,599,417,674.60 төгрөгийн шагнал, урамшууллыг мөнгөөр олгосон боловч Монгол Улсын Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн зүйл заалтын дагуу татвар суутган авч төсөвт төвлөрүүлээгүй байсан.

“О м” ХХК нь 2014 оныг дуустал худалдааны төлөөлөгч буюу зөвлөхүүддээ гэрээний дагуу О брэндийн бараа бүтээгдэхүүнийг борлуулахад зуучлах үйл ажиллагаа явуулсны төлөө олгосон шагнал урамшууллыг тогтмол бус үйл ажиллагааны орлого гэж үзэн “Суутгагчийн хувь хүнд олгосон албан татварын тайлан” ТТ-12 маягтаар тайлагнан хүн амын орлогын албан татвар суутган авч төсөвт төвлөрүүлж ирсэн. Гэтэл 2015 оноос тухайн орлогыг хувь хүмүүст олгохдоо Хүн амын орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйл “Үйл ажиллагааны орлого” 12.1. “Үйл ажиллагааны орлогод хуулийн этгээд байгуулахгүйгээр бие даан мэргэжлийн үйлчилгээ, үйлдвэрлэл, арилжаа эрхэлж олсон дараахь орлогыг хамруулна”, 12.1.2. “хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого.” гэж тайлагнан татвар суутгагчийн үүрэггүй гэж үзэн ХХОАТ суутгалгүйгээр шууд олгосон байдаг. Тухайн зөвлөхүүд болон компани хоорондын харилцааг зохицуулсан холбогдох гэрээ, нотлох баримтуудтай бид хяналт шалгалтын явцад танилцаж хэлтсийн даргадаа танилцуулж, УТОХГ-ын хуулийн мэргэжилтэнгүүдтэйгээ зөвлөлдсөний үндсэн дээр тухайн төлбөрийг ногдуулсан. Хяналт шалгалтын ажлын явцад тухайн зөвлөхүүдтэй хийсэн гэрээ, үйл ажиллагаатай нь танилцахад тэдгээр зөвлөхүүд нь бие даан мэргэжлийн үйлчилгээ явуулдаггүй, ямар ч мэргэжлийн ямар ч ажил эрхэлдэг хүмүүс байж болдог, мөн ямар нэгэн үйлдвэрлэл явуулдаггүй, бараа бүтээгдэхүүн борлуулдаггүй, арилжаа эрхэлдэггүй зөвхөн “О м” компанийн дотоод данс бүртгэлд байгаа бараа бүтээгдэхүүнийг хэрэглэгч худалдан авагчид борлуулахад зуучлах үйл ажиллагаа явуулдаг байсан. Иймд энэ нь ХХОАТ-ын тухай хуулийн 12.1, 12.1.2 дугаар зүйлд заасан “мэргэжлийн үйлчилгээ, үйлдвэрлэл, арилжаа эрхэлж олсон орлого” биш юм байна, харин ХХОАТ-ын тухай хуулийн 11.1.6 “үндсэн ажлын газраас бусад хуулийн этгээд болон хувь хүнтэй байгуулсан гэрээний үндсэн дээр ажил, үүрэг гүйцэтгэж авсан хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, нэмэгдэл, тэтгэмж, тэдгээртэй адилтгах бусад орлого.” гэж заасан заалтын “гэрээний үндсэн дээр ажил, үүрэг гүйцэтгэж авсан хөлс, шагнал” юм байна гэж бид үзсэн. Худалдааны төлөөлөгчид нь “О м” ХХК-ийн ажилчид биш тул тэдэнтэй хөдөлмөрийн гэрээ байгуулдаггүй. Харин үндсэн ажлын газраас бусад хуулийн этгээд буюу “О м” ХХК-тай байгуулсан гэрээний дагуу зуучлалын ажил үүрэг гүйцэтгэсний төлөө гэрээгээр авч буй хөлс, шагнал байна гэж бид үзсэн. Энэ нь холбогдох гэрээнүүд, гэрээний дагуу авч буй хөлс, шагнал тооцоолох нарийн системүүдээр нь нотлогддог. Худалдааны төлөөлөгч, худалдааны зуучлагч гэж нэрлэгддэг тэдгээр зөвлөх бүртэй “О м” ХХК нь гэрээ байгуулдаг. Зөвлөхүүдтэй байгуулсан гэрээ нь үндсэн ажлын газраас бусад хуулийн этгээдтэй байгуулсан гэрээ юм. Зөвлөхүүдтэй байгуулсан гэрээг үзвэл 2013 оны гэрээнд Монгол Улсын Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйлийн хоёрдугаар дэд бүлэгт заасныг үндэслэн “худалдааны төлөөлөгчийн гэрээ” байгуулж тухайн гэрээний дагуу олгосон шагнал, урамшууллаас суутган хүн амын орлогын албан татвар суутган авч төсөвт төвлөрүүлсэн байдаг. Гэтэл зөвлөхүүдэд олгосон урамшууллаас ХХОАТ-ыг суутган тооцоогүй гэж тайлагнасан 2015 онтой холбоотой хяналт шалгалтын явцад гаргаж ирүүлээгүй. Харин өмнө байгуулсан гэрээнд 2016 онд нэмэлт өөрчлөлт оруулж, 2017 оноос шинээр “худалдааны зуучлагчийн гэрээ” байгуулсан байдаг. Энэ 2017 оны гэрээг байгуулахдаа мөн л Монгол Улсын Иргэний хуулийн 39 дүгээр Хоёрдугаар дэд бүлэгт заасныг үндэслэл болгон байгуулсан байдаг. Энэ Монгол Улсын Иргэний хуулийн 39 дүгээр зүйлийн Хоёрдугаар дэд бүлгийн 415 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Үйлчлүүлэгчийн нэрийн өмнөөс, .... гэрээ байгуулах буюу бараа, эрх, үйлчилгээг борлуулахад зуучилж байгаа этгээдийг худалдааны төлөөлөгч гэнэ.” мөн хуулийн 416 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэг “Хөлс, шагналыг төлбөр төлөх талын төлбөрийн дүнгээс тооцох бөгөөд, ингэхдээ төлбөрийг бэлэн мөнгөөр гүйцэтгэсний хөнгөлөлт, төлбөр тооцоо, савлалт, гаалийн хураамж, татвар төлөх зэрэгтэй холбогдон үүссэн нэмэлт зардлыг хасч бодно” гэж заасны дагуу тухайн зөвлөхөд гэрээний дагуу олгож байгаа хөлс шагналаас “О м” ХХК нь ХХОАТ суутган авахаар байна.

Тухайн зөвлөхүүдэд олгосон орлогоос ХХОАТ суутган авч төсөвт төвлөрүүлж байсан 2013 оны “Худалдааны төлөөлөгчийн гэрээ”-нд “Худалдааны төлөөлөгч”, 2017 оны “Худалдааны зуучлагчийн гэрээ”-нд “худалдааны зуучлагч” гэж компанийн нэрийн өмнөөс компаниас өгсөн зааварчилгааны дагуу бүтээгдэхүүнийг борлуулахад зуучилж байгаа этгээдийг хэлнэ, мөн “шагнал” гэж энэ гэрээгээр компаниас олгосон бүрэн эрхийн дагуу түүний ашиг сонирхлын төлөө хэлцэл хийх этгээдтэй зуучилж өгсөний төлөө компаниас түүнд төлж байгаа урамшууллын журмын дагуу тооцсон шагналыг хэлнэ гэж заасан байсан. 2017 оны “Худалдааны зуучлагчийн гэрээ”-нд “Зуучлалын хөлс” гэж энэ гэрээгээр Худалдааны зуучлагч нь компаниас олгосон бүрэн эрхийн дагуу, түүний ашиг сонирхлын төлөө, хэлцэл хийх этгээдтэй зуучилж өгсний төлөө компаниас түүнд төлж байгаа, хөлс, нэмэгдэл хөлсний журмын дагуу тооцсон төлбөрийг хэлнэ гэж заасан байсан. Мөн “О м” ХХК-иас ирүүлсэн гомдолд ч мөн зөвлөх нь каталоги дахь бараа бүтээгдэхүүнийг бусдад сурталчлан танилцуулж, худалдан авах шууд боломжийг олгосон үр дүнг үнэлж компанийн зүгээс шинээр элсүүлсэн зөвлөхийн тоо, захиалгын хэмжээнээс хамааран тодорхой хувиар тооцон шууд олгож буй хөлс буюу шагнал гэж тодорхойлсон байна. Энэ нь гэрээний дагуу явуулсан үйл ажиллагааг компаний зүгээс үнэлж шагнал, хөлс олгоно гэсэн санааг тодорхой илэрхийлсэн байна. ;

Зөвлөхүүдтэй хийсэн гэрээндээ “зөвлөхүүд өөрсдөө татвараа төлнө” гэсэн зүйл заалт оруулахдаа 2016 онд нэмэлт заалтаар, 2017 оноос “Худалдааны зуучлагчийн гэрээ” болгон өөрчилсөн байсан. Зөвлөхүүдтэй хийсэн гэрээнд ХХОАТ төлөх буюу суутган тооцох этгээд хэн байх, мөн гэрээний оролцогч талтай байгуулсан гэрээний нэрийг яаж өөрчилснөөс үл , хамааран, тухайн шагнал, урамшуулал, ажлын хөлс олгож байгаа үйлдэл нь ХХОАТ-ын тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.1. “Энэ хуулийн 4.1.4-т заасан суутгагч албан Татвар ногдуулахдаа дор дурдсан журмыг баримтална:”,  26.1.1. “энэ хуулийн 11 дүгээр зүйл, 15.1-д заасан орлогын дүнд 23,1-д заасан хувиар, ... тус тус албан татвар ногдуулж, холбогдох төсөвт шилжүүлэх;” гэж заасны дагуу “О м” ХХК нь суутгагчийн үүргийн дагуу ХХОАТ суутган авч төсөвт шилжүүлэх үүрэгтэй гэж бид үзэн тухайн татварын төлбөрийг ногдуулсан болно. Мөн энэ талаар ТЕГ-ын дэргэдэх МТЗ-ын магадлагч татварын улсын байцаагч холбогдох материалиудыг хянан үзсэн тухай тогтоолд дурдагдсан байгаа.

Мөн “тогтоогдсон нөхцөл байдал” хэсгийн 1-д 2014 онд 409,501,528.30 төгрөг, 2015 онд 293,530,368.60 төгрөг, 2016 онд 99,139,281.30 төгрөг, 2017 онд 152,22б;881.90 төгрөгийн бараа материалаар олгосон урамшууллаас хувь хүний орлогын албан татвар суутган авч төсөвт төвлөрүүлээгүй байсан тухайд;

Тухайн компани нь зөвлөхүүдийнхээ үйл ажиллагааг идэвхижүүлэхийн тулд тодорхой болзол зарлаад тухайн болзлоо хангасан зөвлөхүүддээ бараа материалаар урамшуулал олгодог. Тухайлбал “Ажил Аялал Амжилт”, “Урт насалж удаан жаргацгаая”, “Мөрөөдлийнхөө төлөө урагшаа”, “Бүхнийг гэр бүлдээ зориулъя”, “Хамгийн дэгжин, хамгийн загварлаг” зэрэг болзолт уралдаанууд зарлаад ялагчдад нь аяны хөнжил, гудас, майхан, хивс, будаа агшаагч зэрэг эд хэрэгслийг шагнал болгож өгсөн байдаг. Энэ нь ХХОАТ-ын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.5. “гадаад, дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн болон бусад этгээдээс өгсөн бүх төрлийн шагнал, урамшуулал;” гэж заасан заалтын дагуу урамшууллыг мөнгөн болон бараа материал бусад хэлбэрээр хувь хүмүүст олгохдоо хувь хүний орлогын албан татвар суутган авч төсөвт төвлөрүүлэх хууль эрх зүйн зохицуулалтыг зөрчсөн байна гэж үзэн 2014 оны 409,501,528.30 төгрөгийн зөрчилд 40,950,152.80 төгрөгийн нөхөн татвар, 2015-2017 оны зөрчилд 54,489,653.20 төгрөгийн нөхөн татвар, 16,346,896.00 төгрөгийн торгууль, 10,897,930.60 төгрөгийн алданги ногдуулсан.

Гуравдугаарт: “О м” ХХК-нд 2,3 тэрбум төгрөгийн нөхөн татвар ногдуулах нь гэрээ байгуулан ажилладаг зуучлагч иргэдийн тайлан гаргаж төлсөн 196 сая төгрөгийн татвартай давхардуулан ногдуулсан үйлдэл болох тухайд;

“О м” ХХК нь хяналт шалгалтын явцад татвар төлөлтийн байдлыг авч үзвэл 2013 онд 16988 гатвар төлөгчөөс 903,377,835 төгрөгийн, 2014 онд 22432 татвар төлөгчөөс 1,131,728,233.17 төгрөгийн албан татвар суутган авч төсөвт төвлөрүүлж байсан бол 2015 оноос суутган тооцох үүрэггүй гэж албан татвар суутган авахаа зогсоосон байгаа нь улсын төсөвт энэ хэмжээний орлого төвлөрөөгүй гэсэн үг. Өөрөөр хэлбэл жилд дунджаар 1,0 тэрбум орчим төгрөг улсын төсөвт төвлөрүүлэх үүргээ биелүүлээгүй байна.

Бид татварын хяналт шалгалтын ажлыг Татварын ерөнхий хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1, 24.4 дэх заалтанд заасан зарчмын дагуу татварын улсын байцаагчийн бүрэн эрхээ хэрэгжүүлэн бусдын нөлөөнд үл автан гагцхүү хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан эрх зүйн бусад актыг удирдлага болгон ажилласан болно гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Талуудын тайлбар болон тэдгээрээс гаргаж өгснөөр хэрэгт авагдаж, шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн баримтуудыг үнэлээд дараах үндэслэлээр “О м” ХХК-ийн гаргасан Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын ахлах байцаагч Ц.Э , татварын улсын байцаагч Н.Х нарын “2019 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдрийн 210300271 дүгээр шийтгэлийн хуудсын тогтоогдсон нөхцөл байдал хэсгийг 1-д заасан 2.313.477.080,20 төгрөгийн нөхөн татвар, 681.758.078,20 төгрөгийн торгууль, 454.505.385,40 төгрөгийн алданги, нийт 3.449.740.543,80 төгрөгийн нөхөн төлбөр ногдуулсан хэсгийг хүчингүй болгуулах” гомдлыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэлээ.

Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын ахлах байцаагч Ц.Э, татварын улсын байцаагч Н.Х нар нь Хяналт шалгалтын хэлтсийн даргын 2018 оны 03 дугаар сарын 23-ны өдөр олгосон 21180300121 тоот томилолтын хүрээнд Нидерландын Вант Улсын О компанийн үүсгэн байгуулсан “О м” ХХК-ийн 2013-2017 оны татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдалд санхүүгийн тайлан тэнцэл, нягтлан бодох бүртгэлийн анхан шатны баримт, албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн тайлан мэдээ, хөндлөнгийн мэдээлэл зэрэгт үндэслэн иж бүрэн хяналт шалгалтыг хийж, нийт 23,157,455,599.70 төгрөгийн зөрчил илэрсэнд 3,453,141,763.50 төгрөгийн нөхөн төлбөр ногдуулсан байна.

Маргаан бүхий шийтгэлийн хуудас нь тухайн үед хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байсан Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1, 1.2 дахь заалтыг үндэслэн бичигдсэн бөгөөд уг хуулийн заалтаар “...татварын тайланд тусгагдахгүй орхигдуулсан...зардлыг үндэслэлгүйгээр өсгөж тайлагнасан...” тохиолдолд хүлээлгэх хариуцлагыг зохицуулжээ.

Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1-д “Татвар төлөгч хүн, хуулийн этгээд татвар төлөхөөс зайлсхийх зорилгоор татвар ногдох орлого, орлогоос бусад татвар ногдох зүйлийг нуун дарагдуулсан, эсхүл бусад хүн, хуулийн этгээдэд үндэслэлгүйгээр шилжүүлсэн, эсхүл нягтлан бодох бүртгэл, тайлан тэнцэл, татварын тайланд тусгахгүй орхигдуулсан” гэж, 1.2-т “татвар ногдох орлого, орлогоос бусад татвар ногдох зүйлийн тоо хэмжээ, үнийг нягтлан бодох бүртгэл, тайлан тэнцэл, татварын тайланд багасгаж тусгасан, эсхүл ийнхүү багасгахын тулд зардал болон бусад хасагдах зүйлийг үндэслэлгүйгээр өсгөсөн” гэж тус тус заасан бөгөөд хэрэгт авагдсан “О м" ХХК-ийн татварын болон санхүүгийн тайлан, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны үед хийсэн тус компанийн татварын цахим тайланд хийсэн үзлэгээр илэрсэн баримтад гомдол гаргагчийн зүгээс “албан татвар суутгагдаагүй орлогын дүн” байдлаар хариуцагч нарын нөхөн төлбөр ногдуулсан үнийн дүнг тухай бүр тайлагнасан байхад хуулийн дээрх заалтыг баримтлан шийтгэл ногдуулсан нь үндэслэлгүй байна.

Гомдол гаргагчаас маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсыг эс зөвшөөрч Татварын ерөнхий газрын дэргэдэх маргаан таслах зөвлөлд гомдол гаргасныг тус зөвлөл уг гомдлыг 2019 оны 12 дугаар сарын 06-ны өдөр хэлэлцээд Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.1, 18.1.6, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.4, 11 дүгээр зүйлийн 11.1.5, 11.1.6, 26 дугаар зүйлийн 26.1.1, 26.3, 28 дугаар зүйлийн 28.1, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.6.1, 14.6.2 дахь хэсгийг тус тус баримтлан Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын байцаагчийн 2019 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдрийн 210300271 дүгээр шийтгэлийн хуудсаар нийт 23,157,445,599.55 төгрөгийн зөрчилд 2,315,744,559.90 төгрөгийн нөхөн татвар, 682,438,322.20 төгрөгийн торгууль, 454,958,881.40 төгрөгийн алданги, нийт 3,453,141,763.50 төгрөгийн төлбөр ногдуулснаас 4,667,87145 төгрөгийн зөрчилд ногдох 466,787.15 төгрөгийн нөхөн татвар, 140,036.14 төгрөгийн торгууль 93,356.00 төгрөгийн алданги, нийт 700,179.29 төгрөгийн төлбөрийг хасч, 23,152,777,728.07 төгрөгийн зөрчилд ногдох 2,315,277,772.81 төгрөгийн нөхөн татвар, 682,298,285.99 төгрөгийн торгууль, 454,865,525.40 төгрөгийн алданги, нийт 3,452,441,584.20 төгрөгийн төлбөр төлүүлэхээр өөрчилж, 2019 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр “О м” ХХК-д гардуулжээ.

Гомдол гаргагчийн зүгээс маргааны үйл баримтын талаар тодруулахаар удаа дараа Татварын ерөнхий газар, холбогдох татварын хэлтсүүд рүү хандаж, зөвлөмж чиглэл авч байсан болох нь хэрэгт авагдсан албан бичгүүдээр тогтоогдож байна.

Тухайлбал Татварын ерөнхий газраас 2015 оны 02 дугаар сарын 12-ны өдрийн 9/385 дугаар албан бичгээр “...танай компанитай зуучлалын гэрээний үндсэн дээр ажиллаж байгаа худалдааны төлөөлөгчдийн хөлс болон шимтгэлийн орлогыг Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн /2006/ 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-д хамааруулан ойлгох...” талаар, 2015 оны 03 дугаар сарын 17-ны өдөр 8/604 дүгээр албан бичгээр “...зуучлалын гэрээний үндсэн дээр ажиллаж байгаа худалдааны төлөөлөгчдөд хөлс болон шимтгэлийн орлого олгодог юм байна. Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-д “...хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах, үйлчлгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого..” гэж заасанд хамаарахаар байх тул холбогдох зардлыг хасч, 27 дугаар зүйлийн 27.2-д “...Албан татвар төлөгч энэ хуулийн 11.1.6, 12 дугаар зүйлд заасан орлого олж байгаа бол уг орлогод энэ хуулийн 23.1-д заасан хувиар тус тус албан татвар ногдуулан төлж, албан татвар төлөгчийн орлого, татварын албаар баталгаажуулах бөгөөд татварын жилийн эцэст уг албатай татварын тооцоо хийнэ гэж заасны дагуу албан татвараа төлөхөөр байна...” гэж, 2015 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдрийн 8/1721 тоот албан бичгээр “...“О м” ХХК-д иргэдтэй хамтран ажиллах зуучлалын гэрээний дагуу олгосон орлого нь Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-д заасан үйл ажиллагааны “...бүтээгдэхүүн боруулах, үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого”-д хамаарах бөгөөд....албан татвар төлөгч албан татвар ногдуулах орлогоо өөрөө үнэн зөв тодорхойлон, улирал тутам албан татвар ногдуулж дараа улирлын эхний сарын 15-ны дотор холбогдох төсөвт төлөх хуулийн зохицуулалттай байна. Татвар төлөгчид олгосон орлогыг тухай бүр нь Татвар төлөгчийн орлого, татварын бүртгэлийн дэвтэрт тэмдэглэн баталгаажуулах үүрэгтэй бөгөөд Суутгагчийн хувь хүнд олгосон орлогын албан татварын тайлан ТТ-12 маягтаар тайлагнаж, Суутгагчийн хувь хүнд олгосон орлогын албан татвар суутгагдаагүй мэдээ ТТ-122 маягтаар улирал бүр өссөн дүнгээр гарган харъяалах татварын албанд хүргүүлэх үүрэгтэй” гэх хариуг тус тус өгч байжээ

Дээрх албан бичгүүдээс дүгнэхэд гомдол гаргагчийн өмгөөлөгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан “...2014 он хүртэл нийт зуучлагчаар ажиллаж байгаа бизнес эрхлэгчдийн орлогоос хувь хүний орлогын албан татварыг суутгаад, суутгасан татвараа тайлагнадаг байсан. 2014 онд Баянхонгор аймгийн татварын хэлтсээс бичиг ирсэнтэй холбоотойгоор маргаан үүсч холбогдох газрууд руу хандсан...захиргааны байгууллага нэгдсэн ойлголтгүйгээр акт тавьсан...” гэх тайлбарыг үгүйсгэх боломжгүй байна.

Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн /2006/ 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-т “хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах. үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого”-ыг үйл ажиллагааны орлогод хамруулахаар хуульчилсан. Түүнчлэн мөн хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1-д “Албан татвар төлөгч албан татвар ногдуулах орлогоо энэ хуулийн дагуу өөрөө үнэн зөв тодорхойлж, дор дурдсан хугацаанд албан татварыг төсөвт төлнө”, 27.1.4-д “Энэ хуулийн 12 дугаар зүйлд заасан орлогод энэ хуулийн 23.1-д заасан хувиар тооцон улирал тутам албан татвар ногдуулан дараа улирлын эхний сарын 15-ны өдрийн дотор", 27.2-т “Албан татвар төлөгч энэ хуулийн ....12 дугаар зүйлд заасан орлого олж байгаа бол уг орлогод энэ хуулийн 23.1-д заасан хувиар, ... тус тус албан татвар ногдуулан төлж, албан татвар төлөгчийн орлого, татварын бүртгэлийн дэвтэрт тухай бүр бүртгэн харьяа татварын албаар баталгаажуулах бөгөөд татварын жилийн эцэст уг албатай татварын тооцоо хийнэ” гэж тус тус заасан байна.

Хэрэгт авагдсан “О м” ХХК-иас худалдааны зөвлөхүүдтэй байгуулсан гэрээ, гэрчийн мэдүүлгээс дүгнэхэд худалдааны зөвлөхүүдийн үйл ажиллагаа нь дээрх хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2-д заасан “хувиараа ажил гүйцэтгэх, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх, борлуулах. үйлчилгээ үзүүлэх зэргээр олсон үйлдвэрлэл, арилжааны орлого”-д хамаарахаар байна.

Учир нь тус компанийн зүгээс иргэдтэй байгуулсан худалдааны төлөөлөгчийн гэрээ, худалдааны зуучлалын гэрээний дагуу тухайн иргэд нь сар бүр тодорхой хэмжээгээр цалинждаггүй, хөлсийг тооцож төлөх нэгж хугацаа нь нэг каталогийн үе байдаг, өөрсдийн зардлаар бүтээгдэхүүн, үйл ажиллагаа сурталчлан борлуулалтаа нэмэгдүүлсэн тохиолдолд зохих урамшууллыг тооцуулдаг зохицуулалт агуулсан нь Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хуулийн 11 дүгээр зүйлийн 11.1.5-д “гадаад, дотоодын аж ахуйн нэгж, байгууллага, иргэн болон бусад этгээдээс өгсөн бүх төрлийн шагнал, урамшуулал”, 11.1.6-д “үндсэн ажлын газраас бусад хуулийн этгээд болон хувь хүнтэй байгуулсан гэрээний үндсэн дээр ажил, үүрэг гүйцэтгэж авсан хөдөлмөрийн хөлс, шагнал, нэмэгдэл, тэтгэмж, тэдгээртэй адилтгах бусад орлого”-д хамаарахааргүй байна.

Өөрөөр хэлбэл шийтгэлийн хуудаст баримталсан Зөрчлийн тухай хуульд дурдсан зөрчлүүдийг нэхэмжлэгчийн зүгээс гаргаагүй байх тул дээр дурдсан нөхцөл байдлыг нэгтгэн дүгнээд гомдлын шаардлагыг хангаж шийдвэрлэлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3.1, 106.3.12 дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Зөрчлийн тухай хуулийн /2019.03.22-ны өдөр өөрчлөлт орсон/ 11.19 дүгээр зүйлийн 1.1, 1.2, Хувь хүний орлогын албан татварын тухай хууль /2006 оны/-ийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.2 дахь хэсэгт тус тус заасныг баримтлан гомдол гаргагч “О м" ХХК-ийн гомдлын шаардлагыг бүхэлд нь хангаж, Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын ахлах байцаагч Ц.Э , татварын улсын байцаагч Н.Х нарын 2019 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдрийн 210300271 дүгээр шийтгэлийн хуудсын тогтоогдсон нөхцөл байдал хэсгийн 1-д заасан 2,313,477,080.20 төгрөгийн нөхөн татвар, 681,758,078.20 төгрөгийн торгууль, 454,505,385.40 төгрөгийн алданги, нийт 3,449,740,543.80 /гурван тэрбум дөрвөн зуун дөчин есөн сая долоон зуун дөчин мянга таван зуун дөчин гурван төгрөг наян мөнгө/ төгрөгийн нөхөн төлбөр ногдуулсан хэсгийг хүчингүй болгосугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1, 51 дүгээр зүйлийн 51.1-д зааснаар гомдол гаргагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээн, хариуцагчаас 70.200 төгрөг гаргуулан гомдол гаргагчид олгосугай.

3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.2-т заасны дагуу хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч нь шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авсан өдрөөс хойш 5 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг тайлбарласугай.

 

 

 

ШҮҮГЧ                              Ц.ОДМАА

 

 

.