МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Завхан аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Зоригоогийн Нандинцэцэг даргалж, Нарийн бичгийн дарга Пүрэвсанагийн Намхайдагва Улсын яллагч гийн Шүүгдэгч *******гийн *******, Шүүгдэгч *******ын ******* Шүүгдэгч *******ын ******* Шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч ын Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч ын нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй явуулж, Завхан аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Б.*******, Д.*******, Д.******* нарт холбогдох 100010080 дугаартай эрүүгийн хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, 199 оны 09 дүгээр сарын 6-ны өдөр Завхан аймгийн суманд төрсөн, 9 настай, эрэгтэй, халх, бага боловсрол той, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 4, эхнэр, хүүхдийн хамт амьдардаг, Завхан аймгийн сумын багт оршин суух хаягтай, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, хэрэг хариуцах чадвартай гэх овогт *******гийн *******, /регистрийн дугаар: *******/

Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, 195 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдөр Завхааймгийн суманд төрсөн, 45 настай, эрэгтэй, халх, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, ам бүл-5, эхнэр хүүхдийн хамт амьдардаг, Завхан аймгийн сумын баг ******* тоотод оршин суух хаягтай, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, хэрэг хариуцах чадвартай гэх овогт *******ын *******, /регистрийн дугаар: *******/

Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, 1986 оны 08 дугаар сарын 16-ны өдөр аймгийн суманд төрсөн, 4 настай, эрэгтэй, халх, дээд боловсролтой, багш мэргэжилтэй, аймгийн д ажил эрхэлдэг, ам бүл 4, эхнэр, хүүхдийн хамт амьдардаг, аймгийн сумын дугаар баг ны -4 тоотод оршин суух хаягтай, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, хэрэг хариуцах чадвартай гэх овогт *******ын *******, /регистрийн дугаар: АД8608169/

Шүүгдэгч Д.*******, Б.*******, Д.******* нар нь Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт буюу Д.******* нь 00 оны 10 дугаар сарын сүүл 11 дүгээр сарын эхээр Завхан аймгийн сумын багийн нутаг “” гэх газраас ТОЗ-8 маркийн бууг ашиглан ховор амьтан болох ширхэг “Алтайн хойлог” шувууг тусгай зөвшөөрөлгүйгээр агнасан, хадгалсан, мөн Завхан аймгийн сумаас сум руу улсын дугааргүй “Даюун” маркийн мотоцикл ашиглан тээвэрлэсэн, суманд 00 оны 11 дүгээр сарын эхээр шүүгдэгч Д.*******өд худалдсан гэмт хэрэгт, Шүүгдэгч Д.******* нь 00 оны 11 дүгээр сарын эхээр Завхан аймгий сумын багийн нутаг дэвсгэр “Ченжийн зах” гэх газар ховор амьтан болох ширхэг “Алтайн хойлог” шувууг шүүгдэгч Д.*******аас худалдан авсан, 00 оны 11 дүгээр сарын сүүлээр аймгийн суманд оршин суух шүүгдэгч Б.*******д ховор амьтан болох ширхэг “Алтайн хойлог” шувууг худалдсан, Завхан аймгийн сумын баг “” - тоот хашаанд байрлах контейнерт ховор амьтан болох 1 ширхэг “Алтайн хойлог” шувууг хадгалсан гэмт хэрэгт, Шүүгдэгч Б.******* нь аймгийн суманд байхдаа 01 оны 01 дүгээр сарын эхээр Завхан аймгийн суманд оршин суух шүүгдэгч Д.*******тэй утсаар ярьж ховор амьтан болох ширхэг “Алтайн хойлог” шувууг худалдан авсан, хадгалсан гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ. Шүүх хуралдаанаар хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудыг хэлэлцээд

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

1.Шүүгдэгч нарыг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон талаар: Шүүгдэгч овогт *******гийн ******* нь 00 оны 10 дугаар сарын сүүл 11 дүгээр сарын эхээр Завхан аймгийн сумын багийн нутаг “” гэх газраас ширхэг шувууг агнасан болох нь Д.*******ыг хойлог шувууг агнасан байсан талаар шууд тусган мэдүүлсэн гэрч Н.ын “... Д.******* 00 оны 10 дугаар сарын 0-ны үеэр манайд хонь хариулах гэж очоод долоо найм хоноод буцаад явсан… Би тухайн үед *******ыг гэртээ үлдээчхээд аймгийн төвд ажилтай явж байгаад хэд хоноод ирсэн. Намайг ирэхэд ******* гурван ширхэг хойлог шувуу агначихсан байсан. Би яг яаж хаанаас алсныг нь бол мэдэхгүй. …Тухайн үед өөрөө надад хонь хариулж явж байгаад буудаж агнасан гэж хэлж байсан. Тухайн шувуунуудыг агнаад хөлдөөчихсөн байсан тул би яг хаагуур нь хэрхэн буудагдсаныг харах боломж байгаагүй. Манайд очихдоо нэг калибр аваад оччихсон байсан...” гэсэн мэдүүлгээр, ширхэг хойлог шувуу агнаснаа хүлээн мэдүүлсэн Д.*******ын мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлсэн “...Би 00 оны 10 сарын сүүлч 11 сарын эхээр би одоо яг хэдний өдөр гэдгийг тодорхой санахгүй байна. Завхан аймгийн сумын багийн нутаг гэдэг газарт ...ын өвөлжөөний цаад талын аманд хонь хариулаад явж байтал хойлог шувуу тааралдахаар нь өөрийн аав *******гоос надад өвлөгдөж ирсэн ТОЗ-08 маркийн буугаар буудаж 1 хойлог шувуу алсан юм, түүнээс хойш хоногийн дараа ахиад нөгөө газраа хонь хариулж явж байгаад ширхэг хойлог шувуу буудаж агнасан юм. Би буудаж агнасан хойлог шувуунуудаа шуудайнд хийгээд гэрийн гадаа тавьж хөлдөөсөн юм.” гэсэн мэдүүлгээр тогтоогдож байна. Д.******* нь агнасан ширхэг шувуугаа хадгалж байгаад Завхан аймгийн сумаас сум руу өөрийн өмчлөлийн улсын дугааргүй “Даюун” маркийн мотоцикл ашиглан тээвэрлэсэн, 01 оны 01 дүгээр сарын эхээр Завхан аймгийн сумын багийн нутаг дэвсгэр “Ченжийн зах” гэх газарт шүүгдэгч Д.*******өд худалдсан, шүүгдэгч Д.******* шүүгдэгч Д.*******аас ширхэг шувууг худалдан авсан болох нь шүүгдэгч Д.*******ын “ ... би... аймаг орж ирэхдээ -н хойлог шувуугаа авч ирээд сумын багт ченжийн зах дээр очоод танихгүй ченжид 150.000 /нэг зуун тавин мянга/-н төгрөгөөр худалдчихсан юм. ... сумын төв рүү явахдаа өөрийн эзэмшлийн улсын дугааргүй Даюун маркийн мотоцикл дээрээ ганзагалж авч явсан. Мөн сум руу явахдаа бас өөрийн эзэмшлийн улаан шар өнгийн, Даюун маркийн, улсын дугааргүй мотоциклдоо агнасан хойлог шувуунуудаа шуудайнд хийж ганзгалж авч ирээд ченжид худалдсан юм...” гэсэн мэдүүлгээр, Шүүгдэгч Д.*******ийн ширхэг шувуу худалдан авснаа хүлээн мэдүүлсэн “....Би 00 оны 01 сарын 05-ны орчимд байх одоо яг хэдний өдөр гэдгийг тодорхой санахгүй байна нэг өдөр намайг ченжийн зах дээр зогсож байтал нэг танихгүй залуу ирээд ахаа та хойлог шувуу худалдаж авах уу? би хөдөө явах гэсэн чинь бензиний мөнгөгүй болчхоод байна гэхээр нь авч ирсэн хойлог шувууг нь үзэхэд бор өнгийн шуудайнд хийсэн -н ширхэг хөлдөөсөн хойлог шувуу байхаар нь нэг шувууг нь 50000 /тавин мянга/-н төгрөгөөр тооцож тухайн -н ширхэг хойлог шувууг 150000 /нэг зуун тавин мянга/-н төгрөгөөр худалдан авсан юм...” гэсэн мэдүүлгээр нотлогдсон. Шүүгдэгч овогт *******ын ******* нь Д.*******аас худалдан авсан ширхэг шувуунаасаа 01 оны 01 дүгээр сард аймгийн суманд оршин суух шүүгдэгч Б.*******д ширхгийг худалдсан, 1 ширхэг шувууг Завхан аймгийн сумын баг “” - тоот хашаанд байрлах чингэлэгт /контейнер/ хадгалсан нь түүний мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлсэн “... тухайн хойлог шувуунуудаа өөрийнхөө түүхий эдээ хийдэг агуулахад хадгалж байтал аймгаас ярьж байна гээд нэг танихгүй залуу утсаар яриад танд хойлог шувуу байна уу? өвчтэй хүнд өгөх гэж байгаа юм Завхан аймагт хойлог шувуу элбэг байдаг гэнэ та олоод өгөөч гээд гуйгаад байхаар нь нөгөө залуугаас худалдаж авсан -н хойлог шувууныхаа ширхгийг нь 400000 /дөрвөн зуун мянга/-н төгрөгөөр худалдахаар утсаар ярьж тохирсон юм. Тэгээд ...Би 01 оны 01 сарын эхээр нөгөө худалдаж авсан -н ширхэг хойлог шувууныхаа ширхгийг нь цаасан хайрцагт хийж гадуур нь сайн скочдож байгаад Завхан аймгаас Улаанбаатар хот руу мах ачиж байсан ачааны автомашинд дайж явуулсан юм...” гэсэн мэдүүлгээр, Д.*******ийн эзэмшлийн Завхан аймгийн сумын баг ийн хэсгийн тоотод байх чингэлэгт /контейнер/ 01 оны 01 дүгээр сарын 0-ны үзлэг хийх явцад 1 ширхэг шувууны бодгаль илэрснийг нотолсон хэргийн газрын үзлэгийн тэмдэглэлээр тогтоогдож байна. Шүүгдэгч овогт *******ын ******* нь аймгийн суманд байхдаа 01 оны 01 дүгээр сард Завхан аймгийн суманд оршин суух яллагдагч Д.*******тэй утсаар ярьж ширхэг шувууг худалдан авсан, хадгалсан болох нь Б.*******ос Д. гэх хүн хойлог шувууны мах авсан талаар шууд тусган мэдүүлсэн гэрч Л.ын “...Манай аав Д. гэх гэх хүн бие муутай байсан, хойлог шувууны мах хэрэгтэй гээд ард эмчилгээгээр эмчлэх санаатай хойлог шувууны мах ойр дотны хүмүүстээ захиж байсан. “Б.******* ... хойлог шувуу авчирч өгсөн гээд” аав бөөн хөөр байсан. Нэг хойлог шувууны махыг нь идээд эмчилгээ аваагүй ... аав бурхан болсон. Завхан аймгаас худалдаж авсан гэсэн байх, хэнээс гэдгийг нь би сайн мэдэхгүй байна...” гэсэн мэдүүлгээр, Б.******* 400000 төгрөгийг Д.*******ийн эхнэрийн 16 дугаартай ХААН банкны данс руу 01 оны 01 дүгээр сарын 0-ны өдөр шилжүүлснийг нотолсон ХААН банкны 16 дансны гүйлгээний баримтаар, шүүгдэгч Д.*******ийн Б.*******д ширхэг шувууг 400000 төгрөгөөр худалдсан тухай мэдүүлгээр болон Алтайн хойлог шувууны 1 ширхэг бодгалийг Б.*******ос хураан авсан тэмдэглэлээр тус тус нотлогдсон байна. Б.*******ын агнаж, Д.*******өд худалдсан, Б.*******, Д.******* нараас хураан авсан уг шувуу нь Алтайн хойлог нэртэй ховор амьтны жагсаалтад багтсан, мөн тэдний үйлдлийн улмаас байгаль экологид 90000 төгрөгийн хохирол учирсан болох нь Завхан аймгийн Байгаль орчин аялал жуулчлалын газрын биологийн төрөл зүйл хариуцсан мэргэжилтэн шинжээч Э.ын гаргасан 01 оны 0 дугаар сарын -ний өдрийн 05 дугаартай, 01 оны 0 дугаар сарын 1- ний өдрийн 06 дугаартай “...1.Баг: Тахиатан, Овог: Гургуулынхан, Зүйл: Алтайн хойлог, /Tetraogallus altaicus/. . Алтайн хойлог, /Tetraogallus altaicus/ нь Засгийн газрын 01 оны 01 дүгээр сарын 11-ний өдрийн 0 дугаар тоот тогтоолоор ховор амьтны жагсаалтад орсон. ... 5.Тухайн шувуу нь нас гүйцсэн шувуу бөгөөд хүйс тодорхойлох боломжгүй... .Ховор зүйл. ДБХХ-ны Улаан дансны ангиллын шалгуураар “ховордож болзошгүй” зүйл, Монгол улсын улаан номд орсон тул зөвшөөрөл олгодоггүй. 8.Шинжилгээнд хүргүүлж буй 1 ширхэг шувууны экологи эдийн засгийн үнэлгээ нь Алтайн хойлог, /Tetraogallus altaicus/ нь 10.000 төгрөгийн үнэлгээтэй” гэсэн хэсгээр, шинжээч Э.ын “...Би Завхан аймаг дахь цагдаагийн газраас ирүүлсэн тогтоол, хөлдөөсөн хойлог шувууны бодгальд үзлэг хийж 01 оны 0-р сарын 1-ний өдөр №06 дугаартай дүгнэлт гаргасан. Тогтоолтой хамт хөлдөөсөн хойлог шувууны бодгаль нэг ширхэг ирсэн тул шувууны бодгальд үзлэг хийж өдийг зулгааж арьсны гэмтлийг үзэж мөн ясны гэмтлийг үзсэн тухайн шувуу хүзүү хэсгээрээ толгой нь тасарсан, зүүн далавчны яс хугарсан зүүн далавчинд сумны нүх үүссэн зэрэг гэмтэл бэртэл үүссэн байсан үүсэн гэмтлүүд нь шувууг үхэхээс өмнө үүссэн байсан. Тухайн шувуу нь Алтайн хойлог шувуу гэдэг нэртэй бөгөөд Монгол улсын засгийн газрын 01 оны 01 сарын 11-ний өдрийн 0 дугаартай тогтоолоор ховор амьтны жагсаалтанд орсон байдаг юм...” гэсэн мэдүүлгээр нотлогдсон байна. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад хохирогч, гэрч, яллагдагчаас мэдүүлгийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу бэхжүүлж авсан, мэдүүлгийн агуулга зөрүүгүй, хохирогчийн мэдүүлэг нь хэрэгт хамааралтай хэргийн үйл баримтыг нотолсон байна. Шинжээчийн дүгнэлтийг хэрэгт хувийн сонирхолгүй, нарийн мэргэшсэн, гаргасан дүгнэлтийнхээ хариуцлагыг хүлээх чадвар бүхий шинжээч өөрийн тусгай мэдлэгийн хүрээнд гаргасан байна. Уг дүгнэлт нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль, Шүүх шинжилгээний тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу гарсан ба дүгнэлтэд эргэлзээ төрүүлэхээр нөхцөл байдал тогтоогдоогүй болно. Шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.1 дүгээр зүйлийн 1 дахь хэсэгт заасныг баримтлан үнэлсэн бөгөөд хэргийн үйл баримтыг нотолж байгаа баримтууд нь тухайн хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой төдийгүй шүүгдэгчийн үйлдлийг хангалттай нотолж чадсан, хууль ёсны баримтууд байна. Шүүгдэгч нарын үйлдсэн хэргээ хүлээн мэдүүлсэн мэдүүлэг нь хэрэгт авагдсан бусад баримтуудаар давхар батлагдаж байх тул тэдний мэдүүлгийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16. дугаар зүйлийн дахь хэсэгт зааснаар нотлох баримтаар тооцсон болно. Амьтны тухай хуулийн дугаар зүйлийн .5 дахь хэсэгт зааснаар ховор амьтныг 1.судалгаа шинжилгээ, соёл, урлаг эмчилгээний зориулалтаар, . Монгол Улсын иргэн гадаадын иргэн тусгай төлбөр төлсөн . Тодорхой нутаг дэвсгэрт амьтны сүргийн бүтцийг зохицуулах болон халдварт өвчний голомтыг эрүүлжүүлэх зорилгоор агнах бөгөөд ийнхүү агнахад Монгол Улсын Засгийн газрын 01 оны 0 дугаар сарын 16-ны өдрийн 9 дугаартай тогтоолоор батлагдсан Ховор амьтан агнах, барих тусгай зөвшөөрөл олгох журмын 1 дүгээр зүйлийн 1. дахь хэсэгт зааснаар байгаль орчны асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллагаас тусгай зөвшөөрлийг олгохоор заасан ба зөвшөөрөлгүйгээр ховор амьтан агнасан тохиолдолд гэмт хэрэг гэж тооцохоор Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан. Түүнчлэн Амьтны тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5. дахь хэсэгт” Ан амьтан тэдгээрийн гаралтай түүхий эдийг худалдах иргэн аж ахуйн нэгж байгууллагад тухайн сум дахь байгаль хамгаалагч гарал үүслийн тодорхойлолт олгоно” гэж, мөн хуулийн 1 дугаар зүйлийн 1.1 дэх хэсэгт гарал үүслийн тодорхойлолт аваагүй амьтан тэдгээрийн түүхий эдийг худалдах, худалдан авахыг, ховор амьтан тэдгээрийн гаралтай түүхий эдийг зохих зөвшөөрөлгүйгээр худалдах, худалдан авах, тээвэрлэх, хадгалахыг хориглосон ба хориглолтыг зөрчсөн тохиолдолд Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар гэмт хэрэгт тооцохоор заасан. Өөрөөр хэлбэл ховорт тооцогдсон амьтны бодгаль арьс яс түүхий эдийг эзэмших ашиглах захиран зарцуулахыг иргэний гүйлгээнд хориглосон харилцаа гэж үзнэ. Шүүгдэгч М.*******ын ховор амьтан болох Алтайн хойлог шувууг тусгай зөвшөөрөлгүйгээр агнан хадгалж, тээвэрлэн бусдад худалдсан, шүүгдэгч Д.*******ийн ховор амьтан Алтайн хойлог шувууг зохих зөвшөөрөлгүйгээр худалдан авсан, бусдад худалдсан, хадгалсан, шүүгдэгч Б.ын зохих зөвшөөрөлгүйгээр ховор амьтан Алтайн хойлог шувууг худалдан авсан, хадгалсан үйлдэл нь Эрүүгийн хуулиар хамгаалагдсан хүрээлэн байгаа орчны эсрэг ховор амьтныг хамгаалах, өсгөх үржүүлэх, түүний нөөцийг зохистой ашиглахтай холбогдсон харилцаанд хууль бусаар халдсан шинжээрээ Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжтэй байх тул тэднийг Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцох нь зүйтэй байна. Амьтны тухай хуулийн дугаар зүйлийн . дахь хэсэгт “Амьтны аймагт учирсан хохирлын нөхөн төлбөрийн хэмжээг Засгийн газраас тогтоосон амьтны экологи- эдийн засгийн үнэлгээг дахин өсгөж тогтооно” гэж, Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсгийн -т “амьтны аймагт учирсан хохирлыг тухайн амьтны экологи–эдийн засгийн үнэлгээг хоёр дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр” нөхөн төлүүлнэ гэж тус тус хуульчилсан байх тул шүүгдэгч нарын үйлдлийн улмаас амьтны аймагт учруулсан хохирол 90000 төгрөгийг хоёр дахин нэмэгдүүлж гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршгийг 80000 төгрөгөөр тогтоох нь зүйтэй. Хэдийгээр шүүгдэгч М.*******ын ховор амьтан агнасан үйлдлийн улмаас байгаль экологид 90,000 төгрөгийн хохирол учирсан боловч Амьтны тухай хуулийн дугаар зүйлийн дахь хэсэгт “ Амьтны тухай хуулийн 5. -т заасан тодорхойлолт аваагүй амьтан, тэдгээрийн гаралтай түүхий эдийг... худалдсан, худалдан авсан ... этгээдийг тухайн зүйл ан амьтныг агнасан барьсантай адилтган үзэж нөхөн төлбөр ногдуулна “ гэж заасан тул нөхөн төлбөрийг шүүгдэгч нараас хуваан гаргуулах үндэстэй. Шүүгдэгч нар нь 80000 төгрөгийн хохирол, хор уршгийг 01 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдөр Байгаль орчин уур амьсгалын санд төлж барагдуулсан нь хэрэгт авагдсан банк хоорондын шилжүүлгийн баримтаар нотлогдож байх тул тэднийг хохирлоо нөхөн төлсөн гэж үзлээ. Шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч Б. шүүх хуралдаанд гаргасан дүгнэлтдээ: Шүүгдэгч нарт холбогдох хэргийг 01 оны Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-д зааснаар өршөөлд хамруулан хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэснийг хүлээн авах боломжгүй байна. Учир нь 01 оны Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1 дэх хэсэгт “ энэ хуулийн 6.1, 6., 6., .1, ., ., 9.1, 9.-т зааснаас бусад гэмт хэрэг үйлдсэн яллагдагч мөрдөн байцаалтын шатанд гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн энэ хуулийн 4.-т заасан шаардлагыг хангаж байгаа бөгөөд эрүүгийн хэргийн өршөөж хэрэгсэхгүй болгоно” гэж заасан. Шүүгдэгч нарын үйлдсэн Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг нь Өршөөл үзүүлэх үзүүлэх тухай хуулийн дугаар зүйлийн .1 дэх хэсэгт нэрлэн заасан гэмт хэрэгт хамаарч байх тул Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1-д зааснаар шүүгдэгч нарт холбогдох хэргийг өршөөн хэлтрүүлж хэрэгсэхгүй болгох боломжгүй байна. Хоёр. Шүүгдэгч нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар: Шүүгдэгч Д.*******, Б.*******, М.******* нарыг Эрүүгийн хуулийтусгай ангийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуульд заасан гэмт хэрэг үйлдсэн нь шүүхээр тогтоогдсон гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ” гэж заасныг баримтлан тэдэнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй. Шүүгдэгч нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд энэ хуулийн ерөнхий ангид заасан үндэслэл, журмын дагуу тусгай ангид заасан төрөл, хэмжээний дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ” гэж, мөн зүйлийн дахь хэсэгт “Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзнэ“ гэж тус тус заасныг үндэслэв. Шүүгдэгч нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ хохирлоо нөхөн төлснийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.-т зааснаар хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд харгалзан үзлээ. Тэдэнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлд заасан хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй байна. Шүүгдэгч Д.*******, Б.*******, М.******* нарт эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, хохирлоо нөхөн төлсөн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байгаа байдал, гэмт хэргийн шинж зэргийг харгалзан үзэж шүүгдэгч М.*******т Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр жилийн хугацаагаар, шүүгдэгч Д.*******, Б.******* нарт Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр тус бүр 1 жилийн хугацаагаар тэнсэж, тэнссэн хугацаанд оршин суугаа газар, ажил сургуулиа өөрчлөхдөө эрх бүхий байгууллагад мэдэгдэх үүргийг хүлээлгэх нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1. дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Эрүүгийн хариуцлага нь тухайн хүн, хуулийн этгээдийн үйлдсэн гэмт хэрэг, гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирсон байна” гэсэн шударга ёсны зарчимд нийцнэ гэж үзлээ. 01 оны Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5. дахь хэсэгт “ Энэ хуулийн 9.-т зааснаас бусад гэмт хэрэг үйлдэж 015 оны 1 дугаар сарын -ны өдөр баталсан Эрүүгийн хуулийн 6. дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1, 1. дахь заалт, .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан журмын дагуу тэнссэн хугацааг өршөөн хэрэгсэхгүй болгоно. “ гэж заасан бөгөөд мөн хуулийн 1 дугаар зүйлийн 1. дахь хэсэгт “ Энэ хуулийн 5., 5.-т заасан өршөөлийг үзүүлэхэд шүүхээс шийдвэр гаргахгүй бөгөөд шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллага Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуульд заасан журмын дагуу шийдвэр гүйцэтгэх ажиллагааг дуусгавар болгоно” гэж заасны дагуу шүүх энэ талаар ямар нэгэн шийдвэр гаргаагүй болно. Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан ширхэг Алтайн хойлог шувууны бодгаль, гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан ТОЗ-8 маркийн буу, Даюун маркийн мотоциклийг тус тус улсын орлого болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.8 дугаар зүйлийн 1 дэхэсгийн 1.1, 1., 1.5, 1.8, 6.8 дугаар зүйлийн 4, 5 дахь хэсэг, 6.10 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч овогт *******гийн *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ховор амьтныг тусгай зөвшөөрөлгүйгээр агнасан, ховор амьтны түүхий эдийн зүйл болох бодгалийг хадгалсан, тээвэрлэсэн, худалдсан, шүүгдэгч овогт *******ын *******ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ховор амьтны түүхий эд болох бодгалийг худалдан авсан, худалдсан, хадгалсан, шүүгдэгч овогт *******ын ыг Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан ховор амьтны түүхий эд болох бодгалийг худалдан авсан, хадгалсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцсугай.

. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан шүүгдэгч Д.*******т Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хорих ялыг оногдуулахгүйгээр түүнийг жилийн хугацаагаар, шүүгдэгч Д.*******, Б.******* нарт Эрүүгийн хуулийн 4.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр тэднийг 1 жилийн хугацаагаар тус тус тэнсэж, Эрүүгийн хуулийн . дугаар зүйлийн дахь хэсгийн .5-д зааснаар шүүгдэгч нарт тэнссэн хугацаанд оршин суух газар, ажлаа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүргийг тус тус хүлээлгэсүгэй.

.Эрүүгийн хуулийн .1 дүгээр зүйлийн 4,5 дахь хэсгүүдэд зааснаар шүүгдэгч Д.*******, Д.*******, Б.******* нар нь шүүхээс хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, тэнссэн хугацаанд санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол прокурорын дүгнэлтийг үндэслэн шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, ял оногдуулахыг анхааруулсугай.

4.Эрүүгийн хуулийн .5 дугаар зүйлийн 1, дахь хэсгүүдэд зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан, шүүгдэгч Д.*******ын гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан 4848 гэсэн гол төмрийн дугаартай, 95 гэсэн дугаартай замагтай ТОЗ8 маркийн бууг улсын орлого болгон, хэрэгцээний дагуу Завхан аймгийн Цагдаагийн газарт шилжүүлж, ширхэг Алтайн хойлог шувууны бодгалийг, Даюун маркийн мотоциклийг тус тус улсын орлого болгосугай.

5.Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1-д зааснаар шүүгдэгч нарт хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэж, үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авсан хугацаанд түүнд хяналт тавихыг Завхан аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

6. Шүүгдэгч Б.*******ын эзэмшлийн улсын дугааргүй, улаан шар өнгийн Даюун маркийн хуучин хятад улсад үйлдвэрлэсэн мотоциклийг битүүмжилсэн прокурорын 01 оны 05 дугаар сарын 0-ны өдрийн 15 дугаартай тогтоолыг шийтгэх тогтоол биелэгдтэл хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

.Шүүгдэгч нараас гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, шүүгдэгч нар нь тогтоол гарахын өмнө цагдан хоригдоогүй, шүүгдэгч нар нь хохирлоо нөхөн төлсөн, шүүгдэгч Д.*******, Б.******* нарын эд хөрөнгийг битүүмжлээгүй, шүүгдэгч нарын цахим үнэмлэхийг шүүхэд ирүүлээгүй, иргэний үнэмлэхний лавлагаа, цахим үнэмлэхний хуулбар хэрэгт хавсаргагдсан болохыг тус тус дурдсугай.

8. Шүүгдэгч нарт өмнө авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

9. Шийтгэх тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай. 10. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 8.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 8. дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт тус тус зааснаар шийтгэх тогтоолыг улсын яллагч түүний дээд шатны прокурор, шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч өөрөө гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Завхан аймгийн эрүү, иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ З.НАНДИНЦЭЦЭГ