М-н нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн тухай

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг ерөнхий шүүгч Б.Мөнхтуяа даргалж, шүүгч П.Соёл-Эрдэнэ, шүүгч Э.Зоригтбаатар нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн дарга Б.Оюунбилэг, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч О.Б нарыг оролцуулан хийж, Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2014 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдрийн 149 дүгээр шийдвэрийг эс зөвшөөрч хариуцагч нарын гаргасан давж заалдах гомдлын дагуу, М-н нэхэмжлэлтэй Гаалийн ерөнхий газрын гаалийн улсын ахлах байцаагч Д.Н, гаалийн улсын байцаагч Д.Д, Г.Э нарт холбогдох захиргааны хэргийг шүүгч Э.Зоригтбаатарын илтгэснээр хянан хэлэлцээд

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч М-н итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч О.Б шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: ... 1.Гаалийн улсын байцаагчийн 27/13 тоот дугаартай акт гэх баримт нь “...татварын улсын байцаагчийн овог, эцэг /эх/-ийн нэр, нэр, гарын үсэг зөрчлийн тухай тэмдэглэл, шийдвэрлэсэн үндэслэл, уг актыг үйлдсэн болон гардуулсан он, сар, өдрийг тусгана...” гэсэн заалт огт хэрэгжээгүй, ямар зөрчлийг хэзээ, хэдийд, хэн гаргасан нь тодорхойгүй, ямар баримтыг эх үндэс болгосон талаар тэмдэглээгүй..., мөн тухайн асуудлыг ямар баримтад тулгуурлан тогтоосон нотлох баримт, түүний талаар мэдээлэл алга байна. Энэ зөрчил нь Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.7-д хамаарах зөрчил бөгөөд хуулийн ерөнхий заалтыг хэрэглэсэн байгаа нь Үндсэн хуулийн Нэгдүгээр зүйлийн 1-д заасан заалтыг зөрчсөн илт хууль бус захиргааны акт байна...

2. Мөн уг актыг үйлдэхдээ хууль хэрэглээний илэрхий алдаа гаргаж, олон улсын гэрээг дур мэдэн тайлбарлаж, Гаалийн тухай хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2 дахь заалтыг зөрчсөн. Тус нийгэмлэгийг байгуулах тухай 1949 оны гэрээний 10 дугаар зүйлд ...заасныг анхаараагүй байна. Энэ хэлэлцээр нь өнөөдрийг хүртэл хүчин төгөлдөр байгаа бөгөөд

0:\Магадлал\УБТЗ.Росх

 

түүнийг Монголын талын холбогдох этгээд даган биелүүлэх ёстой ба нэг агентлаг үүнийг тайлбарлах эрхийг эдлэхгүй юм... Гаалийн тухай хуулийн 293 дугаар зүйлийн 293.2-т заасан зөрчил мөн эсэх, горимын кодыг буруу хэрэглэсэн гэж үзсэн хууль зүйн үндэслэл нотолгоог заагаагүй. Энэ нөхцөлд Татварын ерөнхий хуулийн 74 дүгээр зүйлийг хэрэглэх эсэхийг нягтлаагүй. Мөн шалгалтыг хийх үед Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1.8, 30 дугаар зүйлийн 30.1.9 дэх заалтыг зөрчсөн. Мөн хяналт шалгалт хийх тухай 2013 оны 02 дугаар сарын 20-ны өдрийн 08/13 тоот удирдамж нь Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2.2-т шалгалтын зорилго, үндэслэлийг заагаагүй байна... Иймд, гаалийн улсын байцаагч Д.Н, Г.Э, Д.Д нарын 2013 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 27/13 тоот актыг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоож өгнө үү... гэжээ.

Хариуцагч нарыг төлөөлж, Гаалийн ерөнхий газар шүүхэд гаргасан тайлбартаа: ... Гаалийн улсын ахлах байцаагч Д.Н, гаалийн улсын байцаагч Г.Э, Д.Д нарын бүрэлдэхүүнтэйгээр Монгол-Оросын хувь нийлүүлсэн нийгэмлэг Улаанбаатар төмөр замын Сайншанд дахь барилга, орон сууцны 3 дугаар ангийн 2009- 2012 онуудад импортолсон барааны гаалийн мэдүүлэг, гаалийн бүрдүүлэлтийн бусад бичиг баримтад өгөгдсөн мэдээлэл, санхүүгийн анхан шатны болон нягтлан бодох бүртгэлийн баримтуудад тулгуурлан гаалийн зорилгоор бүрдүүлэлтийн дараах шалгалтыг хийсэн. Шалгалтын явцад тус нийгэмлэг 2009-2012 онуудад... “Барааг дотоодын хэрэглээнд зориулан оруулах горим хэрэгжүүлэх журам”-ыг зөрчиж, гаалийн бүрдүүлэлтийн 403 горимоор нийт 19.849.204.20 төгрөгийн барааг татварын хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамруулсан, мөн татварын хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамрагдахгүй 537.197.146.60 төгрөгийн барааг хөнгөлөлт чөлөөлөлтөд хамруулсан зэрэг зөрчил илэрсэн. Энэ зөрчилд Гаалийн тухай хуулийн 293 дугаар зүйлийн 2 дахь заалтыг үндэслэн гаалийн улсын байцаагчийн 2013 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 27/13 тоот актаар 112.244.839.69 төгрөгийн нөхөн төлбөрийг тавьсан... гэжээ.

Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2014 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдрийн 149 дүгээр шийдвэрээр: Гаалийн тухай хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2, Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2 дахь хэсэгт тус тус заасныг баримтлан Гаалийн ерөнхий газрын гаалийн улсын байцаагчдын 2013 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 27/13 тоот актаар тогтоосон ажилчдын тоолуур, даавуу, уурын трубанд холбогдох төлбөрийг хүчингүй болгох тухай нэхэмжлэлийн шаардлагыг хариуцагч хүлээн зөвшөөрснийг баталж, уг актын барилгын арматур төмөр, цемент, катанг, ачааны автомашинд холбогдох хэсгийг бүхэлд нь хүчингүй болгож шийдвэрлэжээ.

Хариуцагч Гаалийн ерөнхий газрын улсын ахлах байцаагч Д.Н, улсын

 

 

байцаагч Д.Д, Г.Э нар давж заалдах гомдолдоо: ... 1.Шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 1-д “...шалгалтын явцад нэхэмжлэгчээс шаардсан санхүүгийн баримтыг гаргаж өгөөгүй, өөрөөр хэлбэл, тухайн барааг юунд зарцуулсан болохыг тогтоогоогүй байж зөрчилд тооцсон нь буруу” гэж дүгнэсэн нь учир дутагдалтай байна. Учир нь, УБТЗ-д хийсэн бүрдүүлэлтийн дараах шалгалт тус нийгэмлэгийн 2009-2012 оны санхүү, нягтлан бодох бүртгэлийн болон бусад бичиг баримтад тулгуурласан бөгөөд шалгалтад хамруулсан бичиг баримтын жагсаалтыг шүүх хуралдааны явцад танилцуулсан. Мөн бүрдүүлэлтийн дараах шалгалтыг Гаалийн ерөнхий газрын даргын 2011 оны 22 дугаар тушаалаар баталсан “Бүрдүүлэлтийн дараах шалгалт хийх журам”-ын хүрээнд явуулдаг. Энэ журмын дагуу шалгалтын хамрах хүрээнд импортын барааны зарцуулалтыг тодорхойлох үйл ажиллагаа байхгүй. Өөрөөр хэлбэл, шалгалт нь импортын барааны зарцуулалтыг тодорхойлоход чиглэгддэггүй.

Түүнчлэн шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 1-д “1949 оны хэлэлцээрийн 8ж болон 10 дугаар зүйлүүдийг тус тус дурдаж, УБТЗ-ын хэрэгцээнд импортлох бараа, гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөгдөхийг зөвшөөрч байсныг Гаалийн ерөнхий газрын даргын 2009- 2013 онд гаалийн газар, хороодод хүргүүлж байсан албан тоотоор нотолсон” нь ямар ч үндэслэлгүй зүйл болсон байна. Учир нь, Гаалийн ерөнхий газрын дарга жил бүрийн эхэнд гаалийн газар, хороодын дарга нарт зориулж хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийн горимын код, хэлцлийн кодыг гаалийн бүрдүүлэлтэд хэрхэн ашиглах талаар арга зүйн зөвлөмж хүргүүлдэг. Шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 1-д энэхүү зөвлөмжийг дурдсан бөгөөд энэ зөвлөмжид зөвхөн УБТЗ-ын асуудлыг тусгаагүй, нийт хөнгөлөлт, чөлөөлөлттэй холбоотой горимын болон хэлцлийн кодын талаар тусгасан байдаг.

Мөн энэхүү арга зүйн зөвлөмж нь өөрөө импортын барааг гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөх ямар ч эрх зүйн үндэслэл болж чадахгүй. УБТЗ-ын бүх импортын бараа, материал 1949 оны хэлэлцээрийн дагуу гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөгддөггүй, зарим бараа нь гаалийн болон НӨАТ төлдөг, төлсөөр ч ирсэн, төлж ч байгаа. Хэрэв дээрх арга зүйн зөвлөмжийг үндэслэх юм бол УБТЗ-ын бүх импортын бараа гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөгдөнө. Гэтэл гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөхийг зөвшөөрсөн байдлыг дээрх арга зүйн зөвлөмжөөр нотолгоо болгож байгаа нь тухайн арга зүйн зөвлөмж өөрөө ямар эрх зүйн хүчин чадалтай бичиг болох, түүнийг ямар зорилгоор хэн, хэнд зориулж үйлддэг болохыг бүрэн судлаагүй, өөрөөр хэлбэл, тухайн баримтыг дутуу үнэлж шийдвэр гаргасан байна.

Маргаан бүхий 27/13 тоот акт бол УБТЗ гаалийн бүрдүүлэлтийн горимын кодыг буруу сонгож, тухайлбал ямар ч үндэслэлгүйгээр 403 горим сонгож, гаалийн болон бусад татвараас зайлсхийсэн зөрчилтэй холбоотой акт юм. 403 горим бол УБТЗ-д ямар ч хамааралгүй горим бөгөөд хариуцагч талаас шүүх бүрэлдэхүүнд импортын барааг

 

гаалийн болон бусад татвараас чөлөөлөх горимын эрх зүйн үндэслэл, кодын тайлбарын талаар удаа дараа тайлбарлаж, холбогдох эрх зүйн актуудыг гаргаж өгч байсан боловч яг тухайн акттай холбоотой гол асуудалд шүүгч анхаарал хандуулалгүй хэргийг хянасан.

2. Шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 2-т “барилгын цементийг 3 өөр кодоор оруулж ирдэг, заримдаа татвар төлдөг, заримдаа төлдөггүй гэх тайлбар нь актад хамаарах онуудад импортолсон цементэд горимын кодыг буруу сонгосон гэж үзэн татвар нөхөн ногдуулах хангалттай үндэслэл болохгүй, энэ нь таамаг төдий дүгнэлт болно” гэж дурдсан нь шүүгч хэрэгт авагдсан нотлох баримттай бүрэн танилцаагүй, нотлох баримтуудад үнэлэлт дүгнэлт өгөлгүй хэргийг хянасан байна гэсэн дүгнэлтэд хүргэхээр байна. Учир нь, УБТЗ актад хамаарах онуудад зөвхөн цементийг л гэхэд 3 өөр төрлийн горимын код (400, 401, 403)-оор бүрдүүлэлт хийж, гаалийн болон бусад татвараас зайлсхийсэн баримт нотолгоог огноо, барааны нэр төрөл, марк, горимын код, жин тоо, бүрдүүлэлт хийсэн гаалийн газар, хүлээн авагч зэрэг үзүүлэлтээр шүүх хуралдааны явцад хариуцагч талаас гарган өгсөн, эдгээр нь хавтаст хэрэгт авагдсан байгаа. Гэтэл ямар учраас таамаг төдий гэж дүгнэж байгаа нь маш ойлгомжгүй, учир битүүлэг болжээ.

Мөн шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 2-т дурдсан зүйлүүд нь УБТЗ-д шалгалт хийсэн шалгалтын бүрэлдэхүүнийг хуулиар олгогдсон эрхээ хэтрүүлж ажиллах ёстой байсан мэтээр дурдсан нь шүүх бүрэлдэхүүн эхнээсээ бүрдүүлэлтийн дараах шалгалтын зорилго, агуулга, шалгалтыг хийж буй гаалийн улсын байцаагчдын эдлэх эрх, хүлээх үүргийг бүрэн дүүрэн судлалгүйгээр асуудалд хандсаныг харуулж байна. Хариуцагч тал шүүх хуралдааны явцад импортын барааны зарцуулалтыг тодорхойлох үүрэггүй болох, энэ ч бүрдүүлэлтийн дараах шалгалтын чиглэл биш болохыг удаа дараа шүүгчид тайлбарласан бөгөөд энэ нь шүүх хуралдааны тэмдэглэлд орсон.

Шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 2-т дурдсанаар анхан шатны шүүх маргаан бүхий 27/13 тоот акттай хамааралтай импортын барааны зориулалтыг тодорхойлж дүгнэлт хийсэн нь яг ямар шалтгаанаар зориулалтыг тодорхойлох болов гэдэг нь тун эргэлзээтэй байна. Учир нь, шүүхийн зүгээс үндэслэсэн 1949 оны хэлэлцээрийн 8ж болон 10 дугаар зүйлийн аль алинд импортын барааны зориулалтын талаар огт дурдаагүй. Тодруулбал, зориулалтаар нь ялгаж, гаалийн болон НӨАТ-аас чөлөөлөх ямар ч утга, агуулга байхгүй болно. Түүгээр ч зогсохгүй хэлэлцээрийн 10 дугаар зүйл бол импортын барааны гаалийн болон НӨАТ-тай ямар ч хамааралгүй заалт бөгөөд энэ нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт байгаа болон ирээдүйд бий болох УБТЗ-ын салбар буюу үл хөдлөх хөрөнгийн татвартай холбоотой заалт болох нь цагаан дээр хараар тодоос тод бичигдсэн байгаа. Анхан шатны шүүх маргаан бүхий 29/13 тоот акттай холбогдох хэргийг хянан хэлэлцэхдээ яг ямар үндэслэлээр тухайн актыг гаргасан болох, горимын кодуудын ялгаа эрх зүйн үндэслэл юу вэ гэдгийг хянаж үзэлгүй, тэс өөр өнцгөөс 1949 оны хэлэлцээрт байхгүй

ойлголтыг гарган ирж, хэлэлцээрийн холбогдох зүйл, заалтуудад хамруулсан нь тухайн хэргийг бодитой бус байдлаар шийдвэрлэснийг харуулж байна.

3. Шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 4-т “ГЕГ-ын даргын 2008 оны 676 тоот тушаалын дагуу олон улсын гэрээний дагуу гаалийн болон бусад татвараас чөлөөлөх бүрдүүлэлтийн 401 горимын кодыг дурдаж, УБТЗ энэ тушаалын дагуу 401 горимын кодоор бүрдүүлэлт хийсэн нь зөв гэж дүгнэсэн” нь мөн л гаалийн бүрдүүлэлтийн горимын кодтой холбоотой эрх зүйн үндэслэлийг бүрэн судлаагүй, маргаан бүхий акттай холбогдох хэрэгтэй бүрэн танилцаагүй, 1949 оны хэлэлцээрийн дагуу бүх төрлийн импортын бараа гаалийн болон бусад татвараас чөлөөлөгддөг мэт буруу ойлголттой байсан нь харагдаж байна. Учир нь, ГЕГ-ын даргын 2008 оны 10 дугаар сарын 22-ны өдрийн 676 тоот тушаалаар батлагдсан “Барааг дотоодын хэрэглээнд зориулан оруулах гаалийн бүрдүүлэлтийн горим хэрэгжүүлэх журам”-ын нэгдүгээр хавсралтад заасны дагуу олон улсын гэрээний дагуу гаалийн болон бусад татвараас бүрэн эсхүл хэсэгчлэн чөлөөлөгдөх барааг 401 горимын кодоор бүрдүүлэлт хийнэ. УБТЗ 1949 оны хэлэлцээрийн дагуу гаалийн болон бусад татвараас чөлөөлөгдөх зарим нэр төрлийн барааг дээрх журмын дагуу гаалийн бүрдүүлэлтийн 401 кодоор бүрдүүлэлт хийдэг. Гэхдээ УБТЗ-ын импортолж байгаа бүх бараа 1949 оны хэлэлцээрт хамаарахгүй бөгөөд холбогдох гаалийн болон бусад татварыг төлж, гаалийн бүрдүүлэлтийн горимын 400 кодоор бүрдүүлэлт хийдэг гэдгийг хатуу анхаарах ёстой.

Журмын нэгдүгээр хавсралтад заасны дагуу Монгол Улсын хуулийн дагуу гаалийн болон бусад татвараас бүрэн эсхүл хэсэгчлэн чөлөөлөгдөх бараа гаалийн бүрдүүлэлтийн 403 горимын кодоор бүрдүүлэлт хийнэ. Гэтэл өмнө нь, одоо ч Монгол Улсын хуульд УБТЗ-ын импортолсон барааг гаалийн болон бусад татвараас бүрэн эсхүл хэсэгчлэн чөлөөлөх ямар ч үндэслэл байхгүй атал УБТЗ 2009-2012 онуудад гаалийн бүрдүүлэлтийн 403 горим сонгож, гаалийн болон бусад татвараас зайлсхийсэн байдаг. Дээрх үйлдэлд Гаалийн тухай хуулийн 293 дугаар зүйлийн 293.2 дахь заалтыг үндэслэн хариуцлага тооцож, 29/13 тоот актыг тогтоосон.

Мөн шийдвэрийн үндэслэх хэсгийн 4-т “нэхэмжлэгчийг горим буруу сонгож татвар төлөхөөс зайлсхийсэн гэж үзэн хариуцлага хүлээлгэж байгаа нь хууль бус болно” гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй. Учир нь, Гаалийн тухай хуулийн 293.2-т “Энэ хуулийн 293.1-д заасан зөрчлийг” гэж заасан байдаг бөгөөд 293.1-д “гаалийн үнэ, барааны тоо хэмжээ, гаалийн бүрдүүлэлтийн горим, барааны нэр төрөл, гарал үүслийг худал мэдүүлэх аргаар гаалийн болон бусад татвар төлөхөөс зайлсхийсэн үйлдлүүдийг” заасан байдаг. Иймд, Монгол-Оросын хувь нийлүүлсэн нийгэмлэг Улаанбаатар төмөр зам (УБТЗ)-ын “Гаалийн улсын байцаагчийн 2013 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 29/13 тоот актыг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэл”-ийг хянан хэлэлцээд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг

хүчингүй болгож өгнө үү. Дээрх хэргийг 2014 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдөр анхан шатны шүүхээр хэлэлцсэн... шийдвэрийн огноо 2014 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдрөөр гарсан байсан гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Давж заалдах шатны шүүх хариуцагч нарын давж заалдах гомдолд дурдсан үндэслэл болон Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 85 дугаар зүйлийн 85.3 дахь хэсэгт заасны дагуу хэргийг бүхэлд нь хянаад анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж шийдвэрлэв.

“Улаанбаатар төмөр зам” Монгол-Зөвлөлтийн хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийг барилгын арматур төмөр, катанг, ажилчдын тоолуур, орон сууцны уурын тогоо хийх труба, барилгын цемент, даавуу, ачааны автомашин гэсэн нийтдээ 7 нэр төрлийн барааг БНХАУ-аас импортоор оруулж ирэхдээ горим буруу сонгож бүрдүүлэлт хийсэн, мөн татвартай горимын барааг 401 горимоор гаалийн бүрдүүлэлт хийж татвараас чөлөөлөгдсөн гэж үзэж, гаалийн улсын байцаагч нарын 2013 оны 04 дүгээр сарын 19- ний өдрийн 27/13 тоот актаар 557.046.350.08 төгрөгийн зөрчилд 86.342.184.37 төгрөгийн гаалийн болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвар, 25.902.655.32 төгрөгийн торгууль, нийт 112.244.839.69 төгрөгийн төлбөрийг нөхөн төлүүлэхээр тогтоожээ.

Нэхэмжлэгч нь “дээрх акт нь хууль хэрэглээний алдаатай, 1949 оны хэлэлцээрийн заалтуудыг анхаараагүй, Татварын ерөнхий хуулийн 33 дугаар зүйлийг зөрчсөн, хяналт шалгалт хийх удирдамж нь Төрийн хяналт шалгалтын тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.2 дахь заалтыг зөрчсөн” гэж маргажээ.

Анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааны явцад хариуцагч нар нь ажилчдын тоолуур, даавуу, уурын труба гэсэн 3 төрлийн барааны төлбөрт холбогдох нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрч, харин үлдэх ачааны машин, цемент, арматур төмөр, катанг гэсэн 4 төрлийн бараанд холбогдох нэхэмжлэлийн шаардлагыг шүүх хангаж шийдвэрлэсэн байна.

Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улс, Зөвлөлт Социалист Бүгд Найрамдах Холбоот Улс хоорондын 1949 онд байгуулагдсан хэлэлцээрийн Наймдугаар зүйлийн Ж-д “төмөр замын хайгуул шинжилгээ ба барилга болон ашиглалтад чухал хэрэглэгдэх төхөөрөмж материалуудыг шалган үзэх ба гааль татвар хураахгүйгээр Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсад нэвтрүүлэн оруулж байх...”, Аравдугаар зүйлд “Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын Засгийн газар нь хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийг ба түүний салбар контор төлөөлөгчдийн газруудыг байгуулах ба бүртгэх явдалтай хамаарагдсан ямар нэгэн албан татваруудыг үл хураана. Түүнчлэн төмөр замын орлого хийгээд мөн замаар болон 8 дугаар зүйлийн “Д”-д заасан гол мөрнүүдээр ачаа тээш ба хүмүүсийг тээвэрлэх явдал болон төмөр замын өмчид буюу ашиглалтад байгаа газруудын хийгээд төлбөрийн эд хогшил Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын дотор байгаа буюу ирээдүйд бий болж болох ямар нэгэн албан татварыг үл ногдуулна. Хувь нийлүүлсэн нийгэмлэгийн төмөр замын ашиглалтаас олсон мөнгийг Бүгд Найрамдах Монгол Ард Улсын нутаг дэвсгэр дээр ба түүнээс гадагш саадгүй гуйвуулах замаар аливаа төлбөр ба зардалд чөлөөтэйгөөр хэрэглэж болно” гэж тус тус заажээ.

Анхан шатны шүүх хэлэлцээрийн дээрх заалтуудыг үндэслэн “горимын кодоос илүүтэйгээр тухайн бараа нь хэлэлцээрийн хүрээнд татвараас чөлөөлөгдөх бараа мөн эсэх, гаалиар оруулж ирсэн барааг өөрийн үйл ажиллагаанд зориулалтаар нь зарцуулж байгаа эсэх, хөнгөлөлт, чөлөөлөлтөөр оруулж ирсэн барааг өөрийн үйл ажиллагаанд бус харин ашиг олох зорилгоор бусдад зарж борлуулсан эсэхэд хяналт шалгалтыг хийх шаардлагатай байсан” гэж дүгнэн тухайн барааны зарцуулалтын талаарх баримтуудыг гаргуулан авч цемент, арматурын төмөр, катанг зэргийг төмөр замын үйл ажиллагаа, ашиглалтад шаардлагатай бараа гэж дүгнэсэн нь үндэслэлтэй байна.

Харин ачааны автомашины тухайд, хэлэлцээрт заасан “төмөр замын хайгуул шинжилгээ ба барилга болон ашиглалтад чухал хэрэглэгдэх төхөөрөмж материал” гэж үзэх боломжгүй байна. Учир нь,

Уг автомашин нь тус нийгэмлэгийн Жинчин төвд ашиглагддаг, уг төв нь Улаанбаатар төмөр замын болон Замын-Үүд-д зорчиж байгаа бүх албан хаагчдыг хүлээн авч үйлчлэх, төмөр замын ажилчдад хоолоор үйлчлэх үүрэгтэй, ашгийн төлөө байгууллага байна. Иймд, уг ачааны автомашиныг тус нийгэмлэгийн ашиглалтад чухал хэрэглэгдэх төхөөрөмж гэж үзэх үндэслэлгүй тул актаар тавигдсан ачааны автомашинд холбогдох төлбөрийг нэхэмжлэгчээс гаргуулах үндэслэлтэй байна.

Ачааны автомашин нь 27.396.060 төгрөгийн үнэлгээтэй тул гааль болон нэмэгдсэн өртгийн албан татвар 4.109.409 төгрөг, торгууль 30% буюу 1.232.822 төгрөг бүгд 5.342.231.7 /таван сая гурван зуун дөчин хоёр мянга хоёр зуун гучин нэг/ төгрөгийн төлбөрийг хариуцуулахаар шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулав.

Хариуцагчаас “2014 оны 03 дугаар сарын 26-ны өдөр шүүх хуралдааныг хийсэн байтал шийдвэрийг 04 дүгээр сарын 03-ны өдрөөр огноолсон” гэж маргаж байгаа боловч хэргийн 3 дугаар хавтсанд авагдсан шүүх хуралдаан хойшлуулсан захирамж, шүүх хуралдааны тов мэдэгдсэн баримт, шүүх хуралдааны тэмдэглэл, шийдвэр зэргээр дээрх гомдол үндэслэлгүй болох нь тогтоогдож байна.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч “хариуцагч нар давж заалдах гомдолдоо 29/13 тоот актыг хүчингүй болгож өгнө үү гэсэн. Иймд 27/13 тоот актад гомдол гаргаагүй” гэж шүүх хуралдаанд тайлбар гаргаж байгаа боловч хариуцагч Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2014 оны 149 дүгээр шийдвэрт давж заалдах гомдол гаргасан, уг шийдвэрээр гаалийн улсын байцаагч нарын 2013 оны 27/13 тоот актыг хүчингүй болгосон байгаа зэргээс үзэхэд дээрх тайлбарыг хүлээн авч хариуцагч нарыг давж заалдах гомдол гаргаагүй гэж дүгнэх боломжгүй.

Дээрх үндэслэлүүдээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулж

шийдвэрлэв.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 86 дугаар зүйлийн 86.1, 87 дугаар зүйлийн 87.3 дахь хэсэгт заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2014 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдрийн 149 дүгээр шийдвэрийн 1 дэх заалтыг “Гаалийн тухай хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2, 293 дугаар зүйлийн 293.2, Татварын ерөнхий хуулийн 2 дугаар зүйлийн 2.2, 74 дүгээр зүйлийн 74.1, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 17 дугаар зүйлийн 17.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус баримтлан Гаалийн ерөнхий газрын гаалийн улсын байцаагч нарын 2013 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 27/13 тоот актаар тогтоосон нийт 112.244.839.69 төгрөгийн төлбөрийг 5.342.231.7 /таван сая гурван зуун дөчин хоёр мянга хоёр зуун гучин нэгэн/ төгрөг болгож багасгасугай” гэж өөрчлөн, шийдвэрийн бусад заалтыг хэвээр үлдээсүгэй.
2. Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.3 дахь хэсэгт заасныг баримтлан хариуцагч улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурдсугай.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 86 дугаар зүйлийн 86.5 дахь хэсгийг баримтлан давж заалдах шатны шүүх захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн, хууль буруу хэрэглэсэн гэж нэхэмжлэгч, хариуцагч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар үзвэл магадлалыг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй болно.

ШҮҮХ БҮРЭЛДЭХҮҮН:

 

Б.МӨНХТУЯА

I

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ

 

II нМ

ШҮҮГЧИД