“М” ХХК-ийн

нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн тухай

 

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Э.Халиунбаяр даргалж, шүүх бүрэлдэхүүнд шүүгч Б.Тунгалагсайхан, шүүгч Д.Баатархүү нарын бүрэлдэхүүнтэй, нарийн бичгийн дарга Т.Даваажаргал, хариуцагч Л.Б, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Х.А нарыг оролцуулан хийж, Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2015 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 188 дугаар шийдвэртэй, “М” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Л.Б, Ч.Н нарт холбогдох захиргааны хэргийг нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлоор, шүүгч Д.Баатархүүгийн илтгэснээр хянан хэлэлцээд

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч М компанийн захирал Б.Батмөнх, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.З нар шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын татварын улсын байцаагч Л.Б, Ч.Н нарын 2013 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 0003821 тоот актаар манай компанид 243.460.000 төгрөгийн нөхөн татвар, 73.038.000 төгрөгийн торгууль, 121.730.000 төгрөгийн алданги, нийт 438.228.000 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр акт тогтоосон. Уг актыг эс зөвшөөрч татварын маргаан таслах зөвлөлд хандаж гомдол гаргасан боловч татварын улсын байцаагчдын актыг хэвээр үлдээсэн. Татварын улсын байцаагчийн актад манай компанийг Монгол Улс, Улаанбаатар хот, Сүхбаатар дүүрэг, 1 дүгээр хороо, Ланд марк төвийн 4 давхарт түрээсийн байранд байрлаж хувьцааны арилжаа явуулдаг хязгаарлагдмал хариуцлагатай компани гэж тодорхойлсон нь “М” компанийг Монгол Улсын татварын хуулийн дагуу татвар төлөх субъект гэсэн агуулгыг үүсгэж байна. “М” компани нь Монгол Улсад бүртгэлгүй бөгөөд тус улсад үйл ажиллагаа явуулдаггүй бөгөөд аль нэг татварын албанд харьяалагдан татвар төлөгчөөр бүртгүүлээгүй. Монгол Улсад ажлын байр түрээслэн үйл ажиллагаа явуулдаггүй, тэр тусмаа хувьцааны арилжаа явуулдаг компани биш юм.

Гэтэл татварын улсын байцаагчид тус компанийг Монгол Улсын хуулийн этгээд мэтээр өөрсдөө “ХХК” гэх харьяалалд манай компанийг хамруулж, нотлох баримтад үндэслэхгүйгээр, хувьцааны арилжааны үйл ажиллагааг тогтмол явуулдаг, түрээсийн байртай гэж актадаа дурдсан нь үндэслэлгүй юм. Нөгөөтээгүүр “М” компанийн олсон орлогод аль улсын хууль тогтоомжийн дагуу татвар ногдуулах ёстойг шалгах ёстой. Монгол Улс нь Их Британи Умард Ирландын нэгдсэн вант улстай “Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай” Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг 1996 онд байгуулсан бөгөөд “М” компани нь Их Британийн Виржин аралд Их Британийн хууль тогтоомжийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан хуулийн этгээд юм. Иймд Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай 1996 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 3 дугаар зүйл, ерөнхий тодорхойлох хэсгийн 1.в.1, 13 дугаар зүйлийн 13.5-д заасны дагуу Их Британийн хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэх ёстой тул манай компанийг татвараас зайлсхийсэн, Монгол Улсын хууль тогтоомж зөрчсөн гэж актадаа дурдсан нь үндэслэлгүй. Татварын маргаан таслах зөвлөл нь Британийн Вержин арал нь Их Британи Умард Ирландын нэгдсэн вант улсын харьяанд багтдаг эсэх талаар Гадаад харилцааны яамнаас лавлагаа авсан бөгөөд уг лавлагаагаар Виржин арал нь Их Британи Умард Ирландын нэгдсэн вант улсын харьяанд багтдаг боловч түүний нутаг дэвсгэрийн бүрэлдэхүүн хэсэг болдоггүй тул Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай хэлэлцээрийн 3 дугаар зүйлд заасанд хамаарахгүй гэсэн хариуг өгсөн байх бөгөөд дээрх албан бичгийг үндэслэн татварын улсын байцаагчийн актыг хэвээр үлдээсэн нь үндэслэлгүй гэж үзэж байна.

Учир нь Гадаад харилцааны яам нь аль нэг гадаад улсын харьяанд багтдаг арлыг тус улсынх мөн эсхүл биш гэж дүгнэх эрх бүхий субъект биш бөгөөд Гадаад харилцааны яамны дүгнэлтээр тэрхүү арал нь тэр улсын харьяанаас гарах эсхүл орох үр дагаврыг үүсгэхгүй. Иймд Татварын ерөнхий газрын улсын төсвийн орлого хяналтын газрын татварын улсын байцаагч нарын 2013 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 0003821 тоот актыг хүчингүй болгож өгнө үү” гэжээ.

Хариуцагч Л.Б, Ч.Н, итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.А нар шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: “М” компанийн 2010-2012 оны албан татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдлыг “Ү” ХХК, “Ү” ХХК, “Ш” ХК зэрэг аж ахуйн нэгжүүдээс ирүүлсэн холбогдох баримт материал болон бусад хөндлөнгийн мэдээлэл зэрэгт үндэслэн Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын хяналт шалгалтын хэлтсийн улсын байцаагчид хэсэгчилсэн шалгалтыг хийсэн. Хяналт шалгалтаар нийт 3.200.000.0 мянган төгрөгийн хувьцаа борлуулсны орлогод татвар ногдуулаагүй зөрчилд 243.460.0 мянган төгрөгийн нөхөн татвар, 73.038.0 мянган төгрөгийн торгууль, 121.730.0 мянган төгрөгийн алданги, нийт 438.228.0 мянган төгрөгийн төлбөрийг актаар тогтоосон. Нэхэмжлэгч нь улсын байцаагчийн актыг эс зөвшөөрч Татварын маргаан таслах зөвлөлд гомдол гаргасныг 2014 оны 06 дугаар сарын 06-ны өдрийн хуралдаанаар хэлэлцэж, актыг хэвээр үлдээж шийдвэрлэсэн. “М” компани нь Монгол Улсад 2010 онд тус улсын аж ахуйн нэгж болох “Ү” ХХК-д зээлийн үйлчилгээ үзүүлж, зээлийн гэрээ болон барьцааны гэрээ байгуулсан, зээлдэгч нь зээлийн гэрээний үүргээ биелүүлээгүйн улмаас гэрээ дүгнэсэн актаар барьцаа хөрөнгө болох “Ш” ХК-ийн хувьцааг “М” компанид шилжүүлсэн.

Уг хувьцааг Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр худалдан борлуулж, орлого олсон болох нь тогтоогдсон. “М” компани нь Британийн Вержин Арлууд, Тортола, рөүд таун, Бленхейм траст компанийн байранд байрлах, Британийн Вержин арлын орнуудын хууль тогтоомжийн дагуу 1614424 дугаарт бүртгэгдсэн Монгол Улсад байрладаггүй гадаадын аж ахуйн нэгж албан татвар төлөгч бөгөөд Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр зээлийн үйлчилгээ явуулсан, “Ш” ХК-ийн хувьцааг шилжүүлж авсны дараа 2011 онд 200000 ширхэг хувьцааг “Ү” ХХК-иар дамжуулан худалдан борлуулж орлого олсон атлаа Татварын ерөнхий хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.8, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.3, 5 дугаар зүйлийн 5.4.1, 5.5, 5.5.3, 7 дугаар зүйлийн 7.2, 8 дугаар зүйлийн 8.1, 8.1.3, 16 дугаар зүйлийн 16.8-д заасныг зөрчиж, татвар төлөөгүй зөрчилд акт тавьж, татвар ногдуулсан нь үндэслэлтэй. Гадаад харилцааны яамны 2014 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн 09/2745 тоот албан бичгээр Британийн Виржиний арлуудад бүртгэлтэй аж ахуйн нэгж нь Монгол улс болон ИБУИНВУ-ын хооронд байгуулсан давхар татварын хэлэлцээрийн зохицуулалтад хамаарахгүй талаар тайлбар ирүүлсэн тул Монгол Улсын татварын хууль тогтоомжийн дагуу татвар төлөх үндэслэлтэй тул нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэжээ.

Нэхэмжлэгч давж заалдах гомдолдоо: “М” компанийн нэхэмжлэлтэй, хариуцагч Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Л.Б, Ч.Н нарт холбогдох Татварын ерөнхий газрын Улсын төсвийн орлого, хяналтын газрын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Л.Б, Ч.Н нарын 2013 оны 12 дугаар сарын 24-ний өдрийн 0003821 дүгээр актыг хүчингүй болгуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага бүхий захиргааны хэргийг хянан шийдвэрлэсэн Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2015 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 188 дугаар шийдвэрийг доорх үндэслэлээр эс зөвшөөрч давж заалдах гомдол гаргаж байна.

Шүүх шийдвэрийнхээ үндэслэх хэсэгтээ: Нэхэмжлэгч нь 3.200.00 мянган төгрөгийн хувьцаа борлуулсны албан татвар ногдох орлогоо татварын албанд үнэн зөв тодорхойлоогүй татвараа тогтоосон хугацаанд төлөөгүй нь Татварын ерөнхий хуулийн 18.1-д “Татвар төлөгч дараах үүрэг хүлээнэ. 18.1.1.татвар ногдох зүйл, татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх, 18.1.2.татвар ногдуулах, төлөхтэй холбогдсон тооцоо, мэдээ, тайланг гаргаж тогтоосон хугацаанд татварын албанд ирүүлэх, Аж ахуйн нэгж байгууллагын орлогын албан татварын хуулийн 8.1.Албан татвар төлөгчийн үйл ажиллагааны дараах орлогод албан татвар ногдоно. 8.1.3.хувьцаа, үнэт цаас борлуулсны орлого, 16.8.Хувьцаа бусад үнэт цаас борлуулсан тохиолдолд албан татвар ногдуулах орлогыг тодорхойлохдоо нийт хувьцаа, бусад үнэт цаас худалдсан үнээс тэдгээрийг худалдан авсан үнэ болон худалдан авахад төлсөн баримтаар нотлогдож байгаа шимтгэлийн нийт дүнг хасаж тооцно” гэж заасныг тус тус зөрчжээ гэж дүгнэсэн.

Юуны өмнө М компани татвар төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн үү?

М компани аль улсын хууль тогтоомжийн дагуу татвараа төлөх вэ? Гэсэн 2 үндсэн асуултад анхаарлаа хандуулахыг хүсье.

М компани хувьцаа борлуулсан талаар огт маргадаггүй. Гагцхүү аль улсын хууль тогтоомжийн дагуу татвараа төлөх нь өнөөдрийг хүртэл тодорхойгүй хэвээр байна. Нэгэнт борлуулсан хувьцаа олсон орлогоо нуугаагүй, орлого олсон талаар маргахгүй байна гэдэг бол татвараас зайлсхийх санаатай үйлдэл биш юм. Татварын ерөнхий хуулийн 74.1. Дараах үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр татвар ногдох орлого, орлогоос бусад зүйлийг нуусан татвар төлөгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол татварын алба, татварын улсын байцаагч татварыг нөхөн төлүүлж, нөхөн төлүүлэх татварын 30 хувьтай тэнцэх хэмжээний торгууль ногдуулна:

74.1.1.биетээр нуун дарагдуулах;

74.1.2.үндэслэлгүйгээр бусад хуулийн этгээд, хувь хүнд шилжүүлэх;

74.1.3.нягтлан бодох бүртгэл, тайлан тэнцэл, татварын тайланд тусгахгүй орхигдуулах;

74.1.4.тоо хэмжээ, үнийг нь нягтлан бодох бүртгэл, тайлан тэнцэл, татварын тайланд багасгаж тусгах, эсхүл ийнхүү багасгахын тулд зардал болон бусад хасагдах зүйлийг өсгөх;

74.1.5.нягтлан бодох болон анхан шатны бүртгэл, татварын тайлан, холбогдох баримт бичгийг устгах, нуух, үгүй болгох;

74.1.6.баримт бичгийг хуурамчаар үйлдэх, засварлах;

74.1.7.нягтлан бодох бүртгэл хөтлөхгүй байх, эсхүл холбогдох баримт бичгийг бүрдүүлэлгүй татварын тайлан гаргах боломжгүй болгох;

74.1.8.хууран мэхлэх, хүчин төгөлдөр бус гэрээ, хэлцэл хийх;

74.1.9.хуурамч өглөг үүсгэх;

74.1.10.хуулийн этгээдийн нэр, хаяг, тамга, тэмдэг, данс, улсын бүртгэлийн гэрчилгээ, зөвшөөрөл болон эд хөрөнгө, баримт бичгийг бусдад шилжүүлэх, ашиглуулах гэсэн 10 төрлийн татвараас зайлсхийх үйлдэл эс үйлдэхүйг хуульчилж өгсөн.

М компани дээрх 10 үйлдэл эс үйлдэхүйгээс алийг нь ч гаргаагүй бөгөөд энэ ч этгэрээ бид татвараас зайлсхийсэн санаатай үйлдэл эс үйлдэхүй байхгүй зөвхөн Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн дагуу үүсгэн байгуулсан улсдаа татвараа төлдөг гэсэн ойлголттой өнөөдрийг хүрсэн. Татвараас зайлсхийсэн үндэслэлээр торгууль, алданги төлүүлэхээр шийдвэрлэж байгаа улсын байцаагч нар М компанийг эрх зүйн зөрчил гаргасан гэсэн хууль зүйн дүгнэлт хийж байна гэсэн үг. Тэгвэл эрх зүйн зөрчил өөрөө объект, субъект, обьектив тал, субьектив тал гэсэн 4 үндсэн бүрэлдэхүүн хангагдсан байхыг шаарддаг. М компанийн үйлдсэн гэх татварын эрх зүйн зөрчилд субьектив тал гэсэн үндсэн бүрэлдэхүүн үгүйсгэгдэж байна. Өөрөөр хэлбэл, М компани татвараас зайлсхийх гэсэн санаатай санаа зориг, гэм буруу байхгүй юм.

Учир нь Монгол Улс нь Их Британи Умард Ирландын нэгдсэн вант улстай Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийг 1996 онд байгуулсан байдаг. М компани нь Их Британийн Виржин аралд Их Британийн хууль тогтоомжийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан хуулийн этгээд бөгөөд Монгол Улсад байрладаггүй, Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулдаггүй, Монгол Улсын аль нэг татварын албанд харьяалагддаггүй болно. Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Их Британи, Умард Ирландын нэгдсэн вант улсын Засгийн газар хоорондын 1996 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдрийн конвенцын 3 дугаар зүйл ерөнхий тодорхойлолт хэсгийн 1.в.1-д “Нэгдсэн вант улсын хувьд Британийн харьяатын эрх эдэлдэг Британийн харьяат буюу Хамтын Нийгэмлэгийн” аливаа улсын, эсвэл нутаг дэвсгэрийн харьяат бус Британийн харьяат болон нэгдсэн вант улсын хүчин төгөлдөр хуулийн дагуу эрх бүхий аливаа хуулийн этгээд, партнершип /нөхөрлөл/, нэгтгэл буюу бусад этгээдийг “харьяат” гэж тодорхойлсон.

Энэ заалтын дагуу М компани Их Британийн харьяат хуулийн этгээд. Уг конвенцын 13 дугаар зүйлийн 13.5-д “Энэ зүйлийн 1, 2, 3 ба 4 дүгээр заалтад зааснаас бусад аливаа хөрөнгийг худалдан борлуулснаас орох орлогод зөвхөн уг хөрөнгийг худалдсан этгээдийн байнга оршин суудаг хэлэлцэн тохирогч улсад татвар ногдуулж болно, хэрэв уг орлого нь тэр хэлэлцэн тохирогч улсад татварт хамаарагдахаар байвал” гэж заасан.

М компани нь нэг удаа хувьцаа борлуулсан бөгөөд уг орлогод татвар ногдох эсэх асуудлыг конвенцын дагуу Их Британид хууль тогтоомжийн дагуу шийдвэрлэх ёстой тул манай компанийн татвараас санаатай зайлсхийсэн, Монгол Улсын хууль тогтоомжийг зөрчсөн гэж дүгнэх нь хууль зүйн үндэслэлгүй юм.

2.Шүүх шийдвэрийнхээ үндэслэх хэсэгтээ: “Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Их Британи, умард Ирландын нэгдсэн вант улсын Засгийн газар хоорондын 1996 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдрийн хэлэлцээрийн зохицуулалтад Британийн Виржин арал нь хамаарахгүй талаар Гадаад харилцааны яамнаас 2014 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдөр 09/2745 дугаар албан бичиг ирүүлсэн байх ба нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь шүүх хуралдаанд “Давхар татварын субъект” мөн эсэх дээр маргаж байсан. Одоо бид эдийн засгийн хүндрэлтэй нөхцөлд давхар татварын гэрээний дагуу Монгол Улсад татвар төлж болох юм гэж ойлгоод алданги, торгуулийг хүчингүй болговол нөхөн татварыг төлөх боломжтой, давхар татварын гэрээ, хэлэлцээрт маргахгүй гэж дээрх үндэслэлээ үгүйсгэж тайлбарлаж байгаа тул шүүх энэ талаар дүгнэлт хийх шаардлагагүй гэж үзлээ” гэжээ.

Юуны өмнө давхар татварын талаарх Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрт Их Британи Умард Ирландын нэгдсэн вант улсын хууль тогтоомжийн дагуу байгуулагдсан хуулийн этгээдийг хамаарах эс хамаарах талаар хэлэлцээрийн нэг тал болох Монгол Улсын Засгийн газар биш нэг яам нь хариу ирүүлснийг туйлын үнэн мэтээр ойлгож хүлээж авах боломжгүй юм.

Монгол Улсын Гадаад харилцааны яам аль нэг гадаад улсын харьяанд багтдаг арлыг тус улсынх мөн эсхүл биш гэж дүгнэх эрх бүхий субъект биш бөгөөд Гадаад харилцааны яамны дүгнэлт хийсэнчлэн тэрхүү арал нь тэр улсын харьяанаас гарах эсхүл орох үр дагавар үүсэхгүй юм.

Харин Их Британи Умард Ирландын нэгдсэн вант улсын Засгийн газраас Британийн Виржин арал уг арал дээр байгуулагдсан хуулийн этгээд нь дээрх хэлэлцээрт хамаарах эсэх талаар дүгнэлт гаргах нь илүү зохимжтой бөгөөд хамаарал бүхий юм.

Одоо хүчин төгөлдөр үйлчилж байгаа “Орлого ба хөрөнгийн татварын давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай Монгол Улсын Засгийн газар, Их Британи, умард ирландын нэгдсэн вант улсын Засгийн газар хоорондын 1996 оны 04 дүгээр сарын 23-ны өдрийн хэлэлцээрийн зохицуулалтын дагуу М компани нь татвараа Монгол улсад төлөхөөргүй зохицуулалттай байгаа боловч бидний татвараас санаатай зайлсхийгээгүй, хууль, давхар татварын хэлэлцээрийн заалтуудаас хамаарах төлөөгүй гэдэг үндэслэлийг нэхэмжлэгч хариуцагчийн хэн аль нь ойлгож байгаа энэ нөхцөлд үндсэн татвараа Монгол Улсад төлөөд санаатай татварын зөрчил гаргаагүй гэсэн үндэслэлээр торгууль, алдангиас чөлөөлөгдөх саналыг бид шүүх хурал дээр тавьсан боловч хариуцагч тал зөвшөөрөөгүй юм.

Гэвч бидний энэ байр суурь нь бид татвараас санаатай зайлсхийсэн эсхүл давхар татварын гэрээнд бид хамаарахгүй гэсэн үр биш бөгөөд эдийн засгийн хямралын үед асуудлыг эв зүйгээр шийдэх л санал байсан юм.

Иймд, дээрх үндэслэлүүдээр Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2015 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 188 тоот шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан шийдвэр гаргаж өгнө үү”” гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

            Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 85 дугаар зүйлийн 85.3 дахь хэсэгт зааснаар хэргийг бүхэлд нь хянан үзэхэд, анхан шатны шүүх хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэж, нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын тайлбар болон хэрэгт авагдсан бичмэл нотлох баримтуудад үндэслэл бүхий дүгнэлт хийж, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.

            “М” компани нь Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулдаггүй, гадаадын аж ахуйн нэгж байх боловч Аж ахуйн нэгжийн  орлогын албан татварын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт “Энэ хууль нь дор дурдсан аж ахуйн нэгжийн орлогод албан татвар ногдуулах харилцааг зохицуулна”, 3.1.3 дахь хэсэгт “Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон гадаадын аж ахуйн нэгж, тэдгээрийн төлөөний газар”, мөн хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1 дэх хэсэгт “Тухайн татварын жилд албан татвар ногдох орлого олсон, эсхүл тийм орлогогүй ч хуульд заасны дагуу албан татвар төлөх үүрэг бүхий аж ахуйн нэгж нь албан татвар төлөгч байна.”, 5.2 дахь хэсэгт “Энэ хуулийн 5.1-т заасан албан татвар төлөгчийг Монгол Улсад байнга байрладаг, байрладаггүй албан татвар төлөгч гэж ангилна.”, 5.4 дэх хэсэгт “Монгол Улсад байрладаггүй албан татвар төлөгчид дараах аж ахуйн нэгж хамаарна”, 5.4.1 дэх хэсэгт “төлөөний газраараа дамжуулан Монгол Улсад үйл ажиллагаа явуулж байгаа гадаадын аж ахуйн нэгж;”, 5.4.2 дахь хэсэгт “энэ хуулийн 5.4.1-д зааснаас бусад хэлбэрээр Монгол Улсын нутаг дэвсгэрт болон Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон гадаадын аж ахуйн нэгж” гэж тус тус заасны дагуу аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар төлөгч мөн байна.

            Мөн татвар төлөхөөс санаатай зайлсхийсэн гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй гэх боловч нэхэмжлэгч нь Татварын ерөнхий хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.1 дэх хэсэгт “татвар ногдох зүйл, татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх” гэж заасан татвар төлөгчийн үүргийг биелүүлээгүй байх бөгөөд мөн хуулийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1 дэх хэсэгт “Дараах үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр татвар ногдох орлого, орлогоос бусад зүйлийг нуусан татвар төлөгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол татварын алба, татварын улсын байцаагч татварыг нөхөн төлүүлж, нөхөн төлүүлэх татварын 30 хувьтай тэнцэх хэмжээний торгууль ногдуулна”, 74.1.3 дахь хэсэгт “нягтлан бодох бүртгэл, тайлан тэнцэл, татварын тайланд тусгахгүй орхигдуулах” гэж заасны дагуу Монгол Улсаас эх үүсвэртэй орлого олсон талаараа татварын албанд тайлагнаагүй, мөн “... Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн дагуу үүсгэн байгуулсан улсдаа татвар төлдөг гэсэн ойлголттой өнөөдрийг хүрсэн” гэж давж заалдах гомдлын үндэслэлээ тайлбарлаж байгаа ч “М” компани 2010-2012 оны татварыг тухайн улсдаа төлснөө нотолсон баримт байхгүй тул татварын байцаагч нарын акт хуульд нийцсэн байна.

Түүнчлэн Засгийн газрын тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Монгол Улсын яам нь Засгийн газрын үйл ажиллагааны зохих хүрээ, тодорхой чиг үүргийг дагнан эрхэлсэн төрийн захиргааны төв байгууллага мөн” гэж заасан бөгөөд Гадаад харилцааны яамнаас Татварын ерөнхий газарт ирүүлсэн “Орлого ба хөрөнгийн татварыг давхардуулж ногдуулахгүй байх, татвар төлөхөөс зайлсхийх явдлаас урьдчилан сэргийлэх тухай” Монгол Улсын Засгийн газар, Их Британи, Умард Ирландын нэгдсэн Вант Улсын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн зохицуулалтад Британийн Виржиний арлуудад бүртгэлтэй аж ахуйн нэгж нь хамаарагдахгүй талаар 2014 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн 09/2745 дугаар албан бичгийг “эрх бүхий субъектийнх биш” гэх гомдол нь үндэслэлгүй байна.

            Дээрх болон бусад үндэслэлээр хэргийг зөв шийдвэрлэсэн байх тул шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхих нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

 

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 86 дугаар зүйлийн 86.1, 87 дугаар зүйлийн 87.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2015 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 188 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

            2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс давж заалдах гомдол гаргахдаа төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

            Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 86 дугаар зүйлийн 86.5 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах шатны шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам зөрчсөн, хууль буруу хэрэглэсэн гэж нэхэмжлэгч, хариуцагч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч үзвэл магадлалыг гардан авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд гомдол гаргах эрхтэй.                                   

                                              

ШҮҮГЧ                                                           Э.ХАЛИУНБАЯР

ШҮҮГЧ                                                           Б.ТУНГАЛАГСАЙХАН

ШҮҮГЧ                                                           Д.БААТАРХҮҮ