Г

Сонгинохайрхан дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч
Т.Алтантуяа даргалж,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ц.Отгонбаяр,

улсын яллагч Д.Ганчимэг,

хохирогч Б.И-, түүний өмгөөлөгч А.Гантуяа /шүүхэд төлөөлөх эрхийн
үнэмлэхийн дугаар 0230/,

шүүгдэгч Г.Б- нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны “А-1” танхимд
нээлттэй явуулсан хуралдаанаар:

Сонгинохайрхан дүүргийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос Ш
овогт Г-ийн Б-т холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.15
дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн 1808 0372
71280 дугаартай, 1 хавтаст хэргийг 2018 оны 11 дүгээр сарын 23-ны өдөрхүлээн авч, 2018
оны 12 дугаар сарын 11-ний өдөр хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч: Ш овогт Г-ийн Б- Монгол Улсын иргэн, 1974 оны 6
дугаар сарын 15-нд Улаанбаатар хотод төрсөн, 44 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд
боловсролтой, мужааны мэргэжилтэй, ТЭЦ-3 цахилгаан станцад ахлах машинч ажилтай,
ам бүл 4, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт урьд ял шийтгэлгүй ,

Прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн хэргийн агуулга:

Г.Б- нь Сонгинохайрхан дүүргийн 25 дугаар хороо, Хайрханы 8-58 тоот
өөрийн хашааны үүдэнд 2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны өдөр орчиндоо аюул учруулж
болох амьтан буюу өөрийн нохойг зохих хамгаалалтгүй байлгасны улмаас иргэн
Б.И-ийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

2

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

Нэг. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч, хохирогч нарын өгсөн мэдүүлэг:

Шүүгдэгч Г.Б-оос: 2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны орой 20 цагт өөрийн
гэртээ ирэхэд эхнэр, хүргэн хоёр хохирогчийг эмнэлэгт үзүүлэхээр явсан байсан. Тэгээд
хүүгээс юу болсон талаар асуухад манай нохой хүн хазсан гэсэн. Манай улаан халтар
өнгийн нохойны уяа суларч тайлагдсаны улмаас гудамжинд явж байсан хохирогч И-ийг
хазсан байсан. Энэ хэргийн дараа нохойгоо устгуулсан. Хохирогчид 867.000 төгрөг
дансаар нь шилжүүлж өгсөн. Хэрэг прокурорт шилжсэний дараа 558.430 төгрөгийн баримт
гаргаж өгснөөс 200.000 төгрөгийг нь төлсөн. Үлдэх 358.000 төгрөгийг 2018 оны 12 дугаар
сарын 31-ний дотор төлөхөөр тохиролцсон байгаа гэв.

Хохирогч Б.И-ээс: 2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны орой гэрээсээ гараад явж
байтал хашаа руу хогоо хаясан байхаар нь цэвэрлэж байтал Г.Б-ын нохой
ирээд миний хөлнөөс хазсан. Би салгах гээд чадахгүй унаж байж нохойноос нь салсан.
Тэгээд гэртээ орж ирээд сүхээ аваад Г.Б-ын гэрийн хаалган дээр очиход хоёр
банди гарч ирэхээр нь танай нохой намайг хазчихлаа, түргэн дууд, би гэртээ ороод байж
байя гэсэн. Тэгээд би эхнэр хүүхдээ дуудаад түргэн дуудаарай гэсэн. Тэгтэл Г.Бадам-
Очирын гэр бүлийн хүн манай гэрт орж ирсэн. Нохой хазсан шархнаас цус их хэмжээгээр
гарч Г.Б-ын эхнэр цэвэрлэж өгсөн. Удалгүй түргэн ирсэн, өмдөө тайлаад үзэхэд
нохойны хазсан хэсэг унжсан байсан. Тэгээд Гэмтэл согог судлалын үндэсний төв эмнэлэг
дээр очиж оёдол тавиулаад эмнэлэгт хэвтсэн. 6 хоногийн дараа эмнэлгээс гарсан. 5 хоног
49.000 төгрөгийн үнэтэй тариа өдөр бүр хийлгэсэн боловч шарх эдгэрэхгүй эрүүл хэсгийн
арьснаас авч арьс нөхөх хагалгаанд орсон. 26 хоног эмнэлэгт хэвтсэн. Эмчилгээний
зардал, өмгөөлөгчийн хөлс зэргийг нэхэмжилнэ гэв.

Хоёр. Эрүүгийн 1808 0372 71280 дугаартай хэргээс судалсан баримтууд

болох:

1.Хохирогч Б.И-ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн:

“...2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны өдөр гэртээ ганцаараа байж байгаад хашааны
үүдэн дээрээ гартал үүдний орчим хог байхаар нь авах гээд тонгойтол арын айлын хар
улбар шар халтар алаг нохой миний баруун хөлийн шилбэний ар хэсэгт хазсан, миний
баруун гуяны гадна хэсгээс хазсан. ...Тэгээд гэртээ байж байтал баруун хөлний шилбэний
араас цус гараад байхаар нь сүх аваад хойд айл руу очиход эзэн нь гарч ирэхээр нь
“танай нохой намайг хазчихлаа, эмнэлэг дуудаарай” гэж хэлсэн. Тэгээд би гэртээ орж
ирээд байж байтал тэр айлын хүмүүс орж ирсэн. Тэр үед өөрийн охин Батзаяаг утсаар

31

з

дуудсан. Тэгээд Гэмтлийн эмнэлэг рүү явсан. ...Намайг хойд айлын нохой хазахад хажууд
ямар ч хүн байгаагүй...” гэх мэдүүлэг¹ ,

2. Гэрч Л.Алтангэрэлийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн:

“...18-19 цагийн орчим дүү Мөнх-Оргил хашааны хаалгаар ус түрээд орж ирэхдээ
хар, шар алаг зүсмийн монгол банхар нохойгоо дагуулж ирээд ах нохой суларсан байна
шүү дээ гэхээр нь би хүзүүвчийг нь аваад ир наадах чинь яагаад суларчихав гээд уях гээд
байж байтал нэг өвөө сүх барьчихсан хашааны үүдэнд ирээд танай наад нохой чинь
намайг хазчихлаа гэхээр нь хүүе яасан бэ гэтэл тэр өвөө баруун хөлөө өргөхөөр нь хартал
баруун хөлийн шилбэний ар хэсгийн өмдний цаанаас цус шүүрч байсан. Тэгэхээр нь
түргэн дуудъя гээд түргэн дуудах гэтэл нөгөө өвөө гэр рүүгээ яваад орсон. Гэтэл хадам
ээж гарч ирээд араас нь очъё гээд би хадам ээжийн хамтаар нөгөө өвөөгийн гэрт очоод
өвөөгийн хөлийг харахад баруун хөлний шилбэний ар хэсэгт сэтэрсэн шархтай, нилээн
цус гарсан байхаар нь 103 дахин дуудаад дуудлага шаардсан. Тэгээд би цус тогтооё гэж
бодоод тэр хавийн цусыг нь цэвэрлэж өгсөн. Удалгүй түргэний хамтаар өвөөгийн охин орж
ирээд өвөөг 103 аваад явсан. Манайх хашаандаа 2 ротфилер үүлдрийн нохой, нэг монгол
банхар тэжээдэг юм. Хүн хазсан нь монгол банхар байгаа юм. Хүн хаздаг нохой өөрөө
уяанаасаа суларсан байна лээ, сул тавьсан хүн байхгүй. Монгол банхар халтар шар
өнгийн зүсмийн нохой байгаа юм...” гэх мэдүүлэг²,

3. Гэрч И.Батзаяагийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн:

“...Өнөөдөр 18 цаг 50 минутын орчим аав И- над руу залгаад “аав нь айлын
нохойд хазуулсан, цус алдаад байна, хурдан ирээрэй, түргэн дуудаарай” гэж хэлсэн.
Тэгээд би хотын төвд явж байсан болохоор шууд Зүүн салаа руу явсан. Тэгээд явах
замдаа 103 руу дуудлага өгсөн. Бас дараа нь 102 руу дуудлага өгсөн. Аавын гэрт яваад
очиход аав, нохойны эзэн гэх залуу, хадам ээжийн хамтаар гал тогооны тэндэх ааваас
гарсан цусыг арчаад угаагаад сууж байсан. Манай аавын баруун хөлийн шилбэнээс их цус
гарч байсан. Удалгүй 103 ирээд аавыг үзээд боолт хийгээд Гэмтлийн эмнэлэг рүү авч
явсан. Гэмтлийн эмнэлэг дээр очиход гүнзгий шархтай байна, олон оёдол тавьсан хэвтэж
эмчлүүлэх шаардлагатай гэсэн. Тэгээд аавыгаа эмнэлэгт хэвтүүлсэн. Би эмнэлэг дээр
аавын биеийг сайн үзэхэд баруун хөлийн гуяны дээд ташааны хэсэгг бас хазсан хоёр соёо
орсон шарх байсан, аав мэдээгүй байгаа юм шиг байна лээ. ...аавыг хашааныхаа үүдэнд
хог авах гэж байхад нь хойд айлын хар алаг шар зүсмийн нохой хазсан гэсэн. ...” гэх
мэдүүлэг³,

4. Гэрч Ш.Ганаагийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн:

¹ Хавтаст хэргийн 18-21 дүгээр тал.

² Хавтаст хэргийн 24-25 дугаар тал.

³ Хавтаст хэргийн 26-27 дугаар тал.

“...2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны өдрийн 18-19 цагийн орчим гэртээ байж байтал
гаднаас Мөнх-Оргил манай нохой урд айлын өвөөг хазсан гэнээ гээд ороод ирэхээр нь би
сандраад гартал урд айлын өвөө гартаа сүх барьчихсан, танай нохой намайг хазчихлаа
гээд зогсож байсан. Тэгээд өмдөө дээшлүүлтэл баруун хөлийн шилбэний ар хэсгээс их цус
гарч байхаар нь сандраад та гэртээ ороод байж бай гэж хэлээд 103 дуудсан. Тэгээд санаа
зовоод хүргэн ах Алтангэрэлийн хамтаар нөгөө өвөөгийн гэр лүү ороход өвөө сандал дээр
сууж байхаар нь өмдийг нь тайлуулаад цус гарч байсан шархан дээр нь спирттэй самбаа
тавьж өгсөн. Удалгүй гаднаас өвөөгийн охин Батзаяа гэж хүн орж ирсэн. Араас нь удалгүй
103 орж ирээд эмч нь өвөөгийн хөлийг нь шинээр боогоод Гэмтлийн эмнэлэг рүү аваад
явсан. И- гэх хүнд эмчилгээний зардал 867.000 төгрөгийг бүрэн барагдуулсан...” гэх
мэдүүлэг⁴,

5. Насанд хүрээгүй гэрч Б.Мөнх-Оргилын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн:

“...2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны өдөр 18 цаг өнгөрч байхад би гэрээсээ гараад

усанд явахдаа хашааны хаалгаа онгорхой орхисон байсан. Манай нохой тэр өдөр
уяанаасаа алдуураад хашаан дотор сул явж байсан юм. Тэгээд усаа аваад хашаа руугаа
орох гээд зогсож байтал манай Монгол Банхар үүлдрийн нохой хойд айлын хар нохойтой
хамт явж байсан, ар талд нохойд хазуулсан гэх өвөө явж байсан. Тэгээд би нохойгоо
дуудаад загнаад хашаа руугаа оруулаад хартал нөгөө өвөө байхгүй байхаар нь усаа
оруулчихаад байж байтал гаднаас нөгөө өвөө гартаа сүх барьчихсан орж ирээд танай
нохой намайг хазчихлаа гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би гэр лүү ороод ээж, хүргэн Алтангэрэл
нарт хэлсэн. Тэгээд өвөөгийн араас ээж, Алтангэрэл хоёр яваад орсон. ...” гэх мэдүүлэг⁵,

6. Г.Б-ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд яллагдагчаар өгсөн:

“...2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны ...21 цагийн орчим гэртээ ирсэн чинь манай
эхнэр Ганаа, хүргэн Алтангэрэл нар Гэмтлийн эмнэлэг рүү явсан гэж манай хүү Мөнх-
Оргил хэлсэн. Тэгээд юу болсон бэ гэсэн чинь манай хүү Мөнх-Оргил хэлэхдээ би орой
18-19 цагийн орчим усанд явж ирээд хашаа руугаа орох гэж байсан чинь манай нохой
сулраад урд талын айлын өвгөний хажуугаар өнгөрөөл ирж байхаар нь өвөөг хазчихаагүй
байгаа гэж бодоод харахад нөгөө өвөө байхгүй байхаар нь би нохойгоо хашаандаа
оруулаад уяж байхад нөгөө урд айлын өвөө гартаа сүх барьж орж ирээд танай нохой
намайг хазчихлаа гээд баруун хөлний шилбэний ар хэсгийг харуулсан гэсэн. Тухайн үед
гэр рүү нь оруулаад түргэн дуудаад Гэмтлийн эмнэлэг рүү аваад явахад манай эхнэр
хүргэн хоёр хамт явсан байсан. И- гэх хүний эмчилгээний зардалд 867,000 төгрөг данс
руу нь шилжүүлсэн. Монгол банхар үүлдрийн хар шар алаг зүсмийн нохойгоо 2 жилийн
өмнө хүнээс авч тэжээсэн. Уг нь хашаандаа дандаа л уяатай байлгаж байсан.
Хүзүүвчнээсээ суларч урд айлын өвөөг хазсан юм шиг байна лээ. Хайрханы 8-63 тоот

⁴ Хавтаст хэргийн 28-29 дугаар тал.

⁵ Хавтаст хэргийн 30 дугаар тал.

5

хашаа бол миний нэр дээр, өмчлөлийн хашаа байгаа юм. Хүн хазсан гэх Монгол банхар
нуруу буюу дээд хэсгээрээ хар халтар, доод хэсэг цээжээрээ шар жижиг цагаантай зүстэй
нохой байгаа юм. ...” гэх мэдүүлэг⁶,

7. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн хүний биед хийсэн шүүх
   эмнэлгийн шинжилгээний 2018 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдрийн 9693 тоот дүгнэлтэд:

“...1 .Б.И-ийн баруун шилбэнд шарх тогтоогдлоо.

2. Дээрх гэмтэл нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ.
3. Дээрх гэмтэл нь тухайн хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой.
4. Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-т зааснаар гэмтлийн хөнгөн
   зэрэгт хамаарна.

б.Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадвар тогтонги алдалтанд нөлөөлөхгүй”
/шинжээч Б.Даваасүрэн/...” гэсэн дүгнэлт⁷,

8. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн хэргийн материалаар хийсэн
   шүүх эмнэлгийн шинжилгээний 2018 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн 1116 тоот
   дүгнэлтэд:

“...Гэмтэл согог судлалын үндэсний төв эмнэлгийн өвчний түүхийн хуулбарт: 2018
оны 8 дугаар сарын 05-наас 2018 оны 8 дугаар сарын 30-ны хооронд баруун шилбэний
хазагдаж хууларсан, зөөлөн эдийн дутагдал бүхий тархмал шарх.

Цус алдалтын дараах хурц цус багадалт: Арьс нөхөх мэс заслын дараах байдал,
хэвтэж эмчлүүлсэн. 2018 оны 8 дугаар сарын 27-ны өдөр арьс нөхөх мэс засал хийлгэсэн.
Нөхсөн арьс тогтсон, биеийн байдал сайжирсан тул 2018 оны 8 дугаар сарын 30-ны өдөр
эмнэлгээс гаргасан байна. ...”

ДҮГНЭЛТЭД:

1. Б.И-ийн биед баруун шилбэний хазагдаж, хууларсан эдийн дутагдал бүхий
   шарх гэмтэл учирч, уг гэмтлийн улмаас 2018 оны 8 дугаар сарын 27-ны өдөр арьс нөхөх
   мэс засал хийлгэсэн нь тогтоогдлоо.
2. Дээрх гэмтэл нь хэрэг болсон гэх 2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны өдөр үүссэн
   байх боломжтой.
3. Дээрх гэмтэл нь эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн зэрэг
   тогтоох журмын 2.3.1-д зааснаар гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна.
4. Дээрх гэмтэл нь ерөнхий хөдөлмөрийн чадварыг тогтонги алдагдуулахгүй.

б.Шүүх эмнэлгийн 9693 дугаартай дүгнэлт тухайн үедээ үндэслэлтэй байна...”

/шинжээч Ц.Ганболд, М.Энхбаяр, Ч.Эрдэмболор/...” гэсэн дүгнэлт⁸,

⁶ Хавтаст хэргийн 68 дугаар тал.

⁷ Хавтаст хэргийн 43 дугаар тал.

⁸ Хавтаст хэргийн 48-49 дугаар тал.

Э.Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн хэргийн материалаар хийсэн
шүүх эмнэлгийн 2018 оны 11 дүгээр сарын 12-ны өдрийн 1218 тоот дүгнэлтэд:

“...1.Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 2018 оны 8 дугаар сарын 13-
ны өдрийн 9693, 2018 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдрийн 1116 дугаартай дүгнэлт
үндэслэлтэй байна.

2. Б.И-ийн биед баруун шилбэний хазагдаж, хууларсан эдийн дутагдал бүхий
   шарх гэмтэл, 2018 оны 8 дугаар сарын 27-ны өдөр арьс нөхөх мэс заслын дараахь байдал
   тогтоогдлоо.
3. Дээрх гэмтэл хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүссэн байх боломжтой.

4.Эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулсан Шүүх эмнэлэгт гэмтлийн зэрэг
тогтоох журмын 2.3.1-д зааснаар хүндэвтэр зэргийн гэмтэл болно.

б.Цаашид эрүүл мэнд хөдөлмөрийн чадварт нөлөөлөхгүй. /шинжээч Б.Ундармаа,
Б.Ариунзул, Ө.Сарангэрэл/...” гэсэн дүгнэлт⁹,

10. 2018 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр явуулсан таньж олуулах ажиллагааны

тэмдэглэл, тус ажиллагааг харуулсан гэрэл зураг, мөн Г.Б-ын тэжээвэр нохойны

10

зураг ,

11. Хохирогч Б.И-ийн гэмт хэрэг гарах үед өмсөж байсан гэх хар өнгийн даавуун
    1 ширхэг өмдийг хэрэгт эд мөрийн баримтаар тооцсон мөрдөгчийн тогтоол ^{* 11},
12. Хохирогч Б.И-ийн 2018 оны 8 дугаар сарын 05-наас 30-ны өдрийг хүртэл
    Гэмтэл согог судлын үндэсний төв эмнэлэгт хэвтэн эмчлүүлсэн тухай өвчний түүхийн
    хуулбар, эмнэлгийн үзлэгийн баримтууд ¹², хохирогчийн нэхэмжилсэн зардлын баримтууд
    ¹³, хохирлын тооцоо ¹⁴, хохирогч Б.И-ийн гэмтлийг харуулсан гэрэл зураг ¹⁵, хохирогч
    Б.И-ид 867.000 төгрөг шилжүүлсэн тухай Хаан банкны орлогын баримт¹⁶, өмгөөлөгч
    А.Гантуяатай байгуулсан эрх зүйн туслалцаа үзүүлэх гэрээ ¹⁷,
13. Шүүгдэгч Г.Б-ын иргэний үнэмлэхийн лавлагаа ¹⁸, түүний урьд ял
    шийтгэгдсэн эсэхийг шалгасан хуудас¹⁹, оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт ²⁰, Г.Бадам-
    Очирын нэр дээрх эд хөрөнгийн лавлагаа ²¹, түүний нэр дээр тээврийн хэрэгсэл
    бүртгэлгүй тухай лавлагаа ²², түүний Голомт Банканд эзэмшдэг дансны хуулгын хуулбар

9. Хавтаст хэргийн 57-58 дугаар тал.
10. Хавтаст хэргийн 8-12, 84 дүгээр тал.

¹¹ Хавтаст хэргийн 15 дугаар тал.

12. Хавтаст хэргийн 31-40 дугаар тал.
13. Хавтаст хэргийн 86-113, 115-134,138 дүгээр тал.
14. Хавтаст хэргийн 113 дугаар тал.
15. Хавтаст хэргийн 135-137 дугаар тал.
16. Хавтаст хэргийн 134 дүгээр тал.
17. Хавтаст хэргийн 153-154 дүгээр тал.
18. Хавтаст хэргийн 71 дүгээр тал.
19. Хавтаст хэргийн 69 дүгээр тал.
20. Хавтаст хэргийн 73 дугаар тал.
21. Хавтаст хэргийн 72 дугаар тал.
22. Хавтаст хэргийн 74 дүгээр тал.

7

²³, хохирол төлбөр шилжүүлсэн баримт²⁴ зэрэг бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн
судалсан болно.

Шүүх хуралдаанд улсын яллагчаас шүүгдэгч Г.Б- нь өөрийн тэжээвэр
нохойг зохих хамгаалалтгүй байлгасны улмаас нохой нь хохирогч Б.И-ийн хөлөөс
хазаж, түүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учирсан болох нь хохирогч, гэрчийн
мэдүүлэг, шинжээчийн дүгнэлт зэрэг бичгийн нотлох баримтуудаар тогтоогдсон тул
түүнийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.15 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар гэм
буруутайд тооцуулах гэсэн дүгнэлтийг гаргасан ба улсын яллагчийн гаргасан дүгнэлттэй
шүүгдэгч мэтгэлцээгүй, гэм буруугийн талаар маргаагүй болно.

Гурав. Шүүхээс тогтоосон хэргийн нөхцөл байдал.

Прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд, шүүгдэгч Г.Бадам-
Очирт холбогдсон хэрэгт гэм буруу, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн
хууль ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг тус тус баримтлан шүүхийн
хэлэлцүүлэгт тогтоогдсон үйл баримт, шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугларсан дээрх
нотлох баримтуудыг үндэслэн дүгнэхэд:

1.Гэм буруугийн талаар:

Шүүгдэгч Г.Б- нь 2018 оны 8 дугаар сарын 05-ны өдөр Сонгинохайрхан
дүүргийн 25 дугаар хороо, Хайрханы 8-58 тоот өөрийн хашаанд тэжээдэг орчиндоо аюул
учруулж болох амьтан буюу Монгол банхар үүлдрийн хар шар, алаг зүсмийн тэжээвэр
нохойг зохих хамгаалалтгүй байлгасны улмаас тус нохой нь иргэн Б.И-ийн баруун
хөлийн шилбэнд хазаж, Б.И-ийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учирсан болох нь:

-хохирогч Б.И-ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...2018 оны 8 дугаар
сарын 05-ны өдөр ...хашааны үүдэн дээрээ гартал үүдний орчим хог байхаар нь авах гээд
тонгойтол арын айлын хар улбар шар халтар алаг нохой миний баруун хөлийн шилбэний
ар хэсэгт хазсан, миний баруун гуяны гадна хэсгээс хазсан. ...баруун хөлний шилбэний
араас цус гараад байсан, эзэн нь гарч ирэхээр нь “танай нохой намайг хазчихлаа, эмнэлэг
дуудаарай” гэж хэлсэн. ...Намайг хойд айлын нохой хазахад хажууд ямар ч хүн байгаагүй.
...” гэх мэдүүлэг²⁵, түүний шүүх хуралдаанд өгсөн мэдүүлэг /тэмдэглэлд/,

-гэрч Л.Алтангэрэлийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...18-19 цагийн орчим
дүү Мөнх-Оргил ...хар, шар алаг зүсмийн монгол банхар нохойгоо дагуулж ирээд ах нохой
суларсан байна шүү дээ гэхээр нь би хүзүүвчийг нь аваад ир наадах чинь яагаад
суларчихав гээд уях гээд байж байтал нэг өвөө сүх барьчихсан хашааны үүдэнд ирээд
танай наад нохой чинь намайг хазчихлаа гэсэн. ...хартал баруун хөлийн шилбэний ар

23. Хавтаст хэргийн 78-82 дугаар тал.
24. Хавтаст хэргийн 134 дүгээр тал.
25. Хавтаст хэргийн 17-18 дугаар тал.

8

хэсгийн өмдний цаанаас цус шүүрч байсан. ...би хадам ээжийн хамтаар нөгөө өвөөгийн
гэрт очоод өвөөгийн хөлийг харахад баруун хөлний шилбэний ар хэсэгт сэтэрсэн шархтай,
нилээн цус гарсан байхаар нь 103 дуудсан. ...Хүн хазсан Монгол банхар халтар шар
өнгийн зүсмийн нохой байгаа юм..." гэх мэдүүлэг²⁶,

-гэрч И.Батзаяагийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...Өнөөдөр 18 цаг 50
минутын орчим аав И- над руу залгаад “аав нь айлын нохойд хазуулсан, цус алдаад
байна, хурдан ирээрэй, түргэн дуудаарай” гэж хэлсэн. ... Манай аавын баруун хөлийн
шилбэнээс их цус гарч байсан. ...Гэмтлийн эмнэлэг дээр очиход гүнзгий шархтай байна,
олон оёдол тавьсан хэвтэж эмчлүүлэх шаардлагатай гэсэн. Тэгээд аавыгаа эмнэлэгт
хэвтүүлсэн. ...аавыг хашааныхаа үүдэнд хог авах гэж байхад нь хойд айлын хар алаг шар
зүсмийн нохой хазсан гэсэн. ...” гэх мэдүүлэг²⁷,

-гэрч Ш.Ганаагийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...2018 оны 8 дугаар сарын
05-ны өдрийн 18-19 цагийн орчим гэртээ байж байтал гаднаас Мөнх-Оргил манай нохой
урд айлын өвөөг хазсан гэнээ гээд ороод ирэхээр нь би сандраад гартал урд айлын өвөө
гартаа сүх барьчихсан, танай нохой намайг хазчихлаа гээд зогсож байсан. Тэгээд өмдөө
дээшлүүлтэл баруун хөлийн шилбэний ар хэсгээс их цус гарч байхаар нь сандраад та
гэртээ ороод байж бай гэж хэлээд 103 дуудсан. ...өвөөгийн гэр лүү ороход өвөө сандал
дээр сууж байхаар нь өмдийг нь тайлуулаад цус гарч байсан шархан дээр нь спирттэй
самбаа тавьж өгсөн....” гэх мэдүүлэг²⁸

-насанд хүрээгүй гэрч Э.Мөнх-Оргилын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн
“...манай нохой тэр өдөр уяанаасаа алдуураад хашаан дотор сул явж байсан юм.
...гаднаас өвөө гартаа сүх барьчихсан орж ирээд танай нохой намайг хазчихлаа гэж
хэлсэн. Тэгэхээр нь би гэр лүү ороод ээж, хүргэн Алтангэрэл нарт хэлсэн. ...” гэх мэдүүлэг

29

»

-Г.Б-ын яллагдагчаар мэдүүлсэн: “...тэр өдрийн орой 21 цагийн орчим
гэртээ ирсэн чинь манай эхнэр Ганаа, хүргэн Алтангэрэл нар гэмтлийн эмнэлэг рүү явсан
гэж манай хүү Мөнх-Оргил хэлсэн. Тэгээд би юу болсон юм бэ гэсэн чинь манай хүү ... урд
айлын өвөө гартаа сүх барьж орж ирээд танай нохой намайг хазчихлаа гээд баруун

хөлийн шилбэний ар хэсгийг харуулсан гэж хэлсэн.......... ” гэх мэдүүлэг³⁰,

-шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 1116, 1218 дугаар дүгнэлтүүд ³¹,
таньж олуулах ажиллагааны тэмдэглэл, гэрэл зураг³² зэрэг бичгийн нотлох баримтуудаар
нотлогдон тогтоогдож байна.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугларсан дээр дурдсан
нотлох баримтууд нь хэрэгт хамааралтай, хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу хэрэгт

26. Хавтаст хэргийн 24-25 дугаар тал.
27. Хавтаст хэргийн 26-27 дугаар тал.
28. Хавтаст хэргийн 28-29 дүгээр тал.
29. Хавтаст хэргийн 30 дугаар тал.
30. Хавтаст хэргийн 52 дугаар тал.
31. Хавтаст хэргийн 41 дүгээр тал.
32. Хавтаст хэргийн 8-12 дугаар тал.

9

цуглуулж бэхжүүлсэн, оролцогчдоос мэдүүлэг авахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх
ажиллагааны журам, шаардлагыг зөрчөөгүй тул хэргийг хянан шийдвэрлэх нотлох
баримтаар үнэлэв.

Орчиндоо аюул учруулж болох амьтан гэдэгт гэрийн тэжээвэр нохойг хамааруулан
ойлгох бөгөөд амьтанд зохих хамгаалалт хэрэглэх гэдэгт тор, хүзүүвч, уяа, хашаа, хороо,
хошуувч зэрэг эд зүйлийг хэрэглэхийг ойлгох ба, тус гэмт хэргийн халдлагын зүйл нь
хүний эрүүл мэнд, амь нас байдаг. Өөрөөр хэлбэл орчиндоо аюул учруулж болох амьтныг
зохих хамгаалалтгүй байлгасны улмаас амьтан бусдын амь бие, эрүүл мэндэд хор
хүргэсэн бодит хохирол учрахыг ойлгох юм.

Хэргийн үйл баримтаас үзвэл шүүгдэгч Г.Б- нь өөрийн хашаанд тэжээж
байсан нохойндоо хошуувч зэрэг зохих хамгаалалтыг хэрэглээгүй хайхрамжгүй үйл
ажиллагааны улмаас сул байсан нохой нь хохирогчийн баруун хөлийн шилбэнд хазаж
хүндэвтэр гэмтэл учирсан нөхцөл байдал хангалттай тогтоогджээ.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүхийн шинжилгээний үндэсний
хүрээлэнгийн хүний биед хийсэн 2018 оны 8 дугаар сарын 13-ны өдрийн 9693 дугаартай
дүгнэлтээр хохирогч Б.И-ийн эрүүл мэндэд учирсан баруун шилбэний гэмтэл нь
гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарах тухай дүгнэлт гарсан байх боловч үүний дараа
хохирогчид учирсан дээрх шархны эдгэрэлт удаж, улмаар хохирогчийн баруун шилбэний
хазагдаж хууларсан, зөөлөн эдийн дутагдал бүхий тархмал шархны улмаас 2018 оны 8
дугаар сарын 27-ны өдөр арьс нөхөх мэс ажилбар хийлгэсэн байх бөгөөд дахин
шинжээчдийн бүрэлдэхүүнтэй 1116, 1218 дугаар дүгнэлтүүдийг гаргасан байх бөгөөд
эдгээр дүгнэлтээр хохирогчид учирсан гэмтэл нь хүндэвтэр зэрэгт хамаарахаар эмнэл
зүйн хувьд дүгнэлтийг гаргасан байна.

Иймд энэ хэргийн улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учирсан нь
Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.15 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн
бүрэлдэхүүнийг шинжийг хангасан байх тул улсын яллагчийн гаргасан дүгнэлтийг хүлээн
авч, шүүгдэгч Г.Б-ыг орчиндоо аюул учруулж болох амьтан буюу нохойгоо зохих
хамгаалалтгүй байлгасны улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт
хэрэгт гэм буруутайд тооцож шийдвэрлэв.

2.Гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршгийн тухай.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн улмаас хүний амь нас, эрүүл
мэнд, эд хөрөнгө, бусад эрх, эрх чөлөө, нийтийн болон үндэсний ашиг сонирхол, аюулгүй
байдалд шууд учирсан үр дагаврыг гэмт хэргийн хохиролд, мөн хуулийн тусгай ангид
заасан гэмт хэрэг үйлдэж хохирол учруулсны улмаас үүссэн үр дагаврыг гэмт хэргийн хор
уршигт тус тус тооцно гэж Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлийн 1, 2 дахь
хэсэгт тодорхойлж хуульчилсан.

10

“Бусдын эрх, амь нас, эрүүл мэнд, нэр төр, алдар хүнд эд хөрөнгөд хууль бусаар
санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл, /эс үйлдэхүй/-ээр гэм хор учруулсан этгээд уг гэм
хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй” бөгөөд “хохирогч нас барсан бол түүнийг оршуулахтай
холбогдсон зайлшгүй зардал болон гэм хор учруулсны төлбөрийг шаардах эрхтэй" талаар
Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1 дэх хэсэг, 505 дугаар зүйлийн 505.1 дэх хэсэгт
тус тус заасан.

Тус гэмт хэргийн улмаас хохирогч Б.И-ийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол
учирч хохирогч нь эмчилгээний зардал, өмгөөлөгчийн хөлс зэрэгт 1.425.430 төгрөгийг
нэхэмжилж баримтыг ирүүлсэн байна. Үүнд хэргийн 86-111 дүгээр талд 262,630 төгрөгийн,
хэргийн 115-132 дугаар талд 301,420 төгрөгийн, хэргийн 138 дугаар талд 25,000 төгрөгийн,
нийт 589,050 төгрөгийн баримтыг ирүүлжээ. Харин эдгээр баримтаас гадна хамт
хавсаргасан Хаан банкны АТМ-с 2018 оны 8 дугаар сарын 20-ны өдөр 320.000 төгрөг,
2018 оны 8 дугаар сарын 22-ны өдөр 250.000 төгрөг тус тус зарлагдаж бэлнээр авсан
баримтыг тус хэргийн хохирол нэхэмжилсэн баримт гэж үзэхгүй. Учир нь тус баримт нь
тухайн данс эзэмшигч бэлнээр мөнгө авч зарлага гаргасныг илэрхийлэх болохоос
хохирогчийн нэхэмжилж буй зардлыг тодорхойлох баримт биш бөгөөд нотлох баримтаар
үнэлээгүй болно.

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүгдэгчээс хохирогчид 867.000
төгрөгийг нөхөн төлсөн талаар мэдүүлж, энэ талаар банкны орлогын ордерийг хэрэгт
хавсаргасан, мөн прокурорын шатанд дахин 200.000 төгрөг нөхөн төлсөн гэж мэдүүлсэн.

Харин хохирогч Б.И- нь 1.425.430 төгрөгөөс 867.000 төгрөг, 200.000 төгрөг тус
тус төлөгдсөн, үлдэх 358.000 төгрөгийг нэхэмжилнэ гэх ба, тус мөнгийг шүүгдэгч Г.Бадам-
Очир нь нөхөн төлөхөө илэрхийлж тэд хоорондоо тохиролцсон байх тул тус мөнгийг
шүүгдэгчээс гаргуулж, хохирогчид олгохоор шийдвэрлэв.

3. Эрүүгийн хариуцлагын талаар.

Эрүүгийн хариуцлагын шүүх хуралдаанд улсын яллагчаас шүүгдэгч Г.Бадам-
Очирыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.15 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар
1.200.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулах, уг ялыг 6 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэх
тухай дүгнэлтийг,

Хохирогчийн өмгөөлөгч А.Гантуяагаас шүүгдэгч Г.Б- нь хохирогчид
учирсан гэм хорын зардлын үлдэх төлбөрийг нөхөн төлөхөө илэрхийлж байгаа тул түүнд
эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэн шийдвэрлэж өгнө үү гэсэн саналыг тус тус гаргасан ба
шүүгдэгч нь улсын яллагчийн гаргасан дүгнэлттэй мэтгэлцээгүй болно.

Шүүхээс шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн хууль
ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг баримтлан гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл
байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн

11

байдал, эрүүгийн хариуцлагын хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь
харгалзан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй байна.

Шүүгдэгч Г.Б- нь урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгасан хуудсаар ял
шийтгэлгүй байх ба, тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг
үйлдсэн, гэмт хэргийн улмаас учирсан гэм хорын зардлын зарим хэсгийг нөхөн төлсөн
зэргийг хөнгөрүүлэх нөхцөлд харгалзан үзсэн ба, хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй
болно.

Иймд шүүхээс шүүгдэгч Г.Б-т эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ түүний
эрхэлсэн тодорхой ажилтай, цалин орлоготой, өмчлөлдөө эд хөрөнгөтэй зэрэг хувийн
байдал болон анх удаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал
зэргийг харгалзан, түүнд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 20.15 дугаар зүйлийн 1 дэх
хэсэгт зааснаар 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 төгрөгөөр торгох ял
оногдуулж шийдвэрлэв.

Шүүгдэгч нь торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх
биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор
тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулж, түүнд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан
сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлэхээр шийдвэрлэв.

4. Бусад асуудлын талаар.

Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хар өнгийн даавуун өмд 1 ширхэг хураагдан
ирүүлснийг тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц устгахыг эд мөрийн баримт устгах комисст
үүрэг болгож, энэ хэргийн хамт шийдвэрлэвэл зохих битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй,
гаргавал зохих хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, Г.Б-ын иргэний
бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, тэрээр цагдан хоригдсон хоноггүй болохыг тус тус
тогтоолд дурдав.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 4, 36.6,
36.7, 36.8 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэг, 36.10 дугаар зүйлийн 4, 36.13 дугаар зүйлийн 1, 2,
4, 37.1 дүгээр зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Ш овогт Г-ийн Б-ыг орчиндоо аюул учруулж
болох амьтныг зохих хамгаалалтгүй байлгасны улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр
хохирол учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.