2017 оны 11 сарын 09 өдөр

Дугаар 101/ШШ2017/03576

Улаанбаатар хот

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Мандалбаяр даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

 

Нэхэмжлэгч: “М” ХХК-ийн гаргасан,

 

Хариуцагч: “Ч” ХХК-нд холбогдох,

 

26,305,230.00 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.О, А.Г, хариуцагчийн төлөөлөгч Т.Ч, өмгөөлөгч Д.Т, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ч.Нарантуяа нар оролцов.                                      

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

            Нэхэмжлэгч “М” ХХК-иас тус шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон итгэмжлэгдсэн төлөөөлөгчид шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

 

“Манай компани хариуцагч “Ч” ХХК-тай 2014 оноос эхлэн гэрээ хийж, хамтран ажилласан бөгөөд анх 2014 онд “Барилга мегастор” худалдааны төвийн В1 давхрын 8 тоот хаягт байрлах 47 м.кв талбайг 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрөөс түрээслүүлээд 2016 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрөөр гэрээний хугацааг дуусгавар болгосон.

 

Энэхүү хугацаанд түрээслэгч тал нийтдээ 19 сарын түрээсийн төлбөрт 17,993,000.00 төгрөг төлөх ёстойгоос 12,870,000.00 төгрөг төлсөн ба үлдэгдэл 5,123,000.00 төгрөгийг сар бүрийн түрээсийн төлбөр хугацаа хэтэрсэн учир алданги тооцож, 2,561,500 төгрөг буюу нийт 7,684,500.00 төгрөгийг нэхэмжилж байна.

 

Хоёрдахь гэрээний хувьд “Барилга мегастор” худалдааны төвийн 7А тоот хаягт байрлах 49 м.кв талбайн гэрээний хугацааг 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2017 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл тооцож, үүргийн гүйцэтгэлийг нэхэмжилсэн. Өөрөөр хэлбэл, нийт 23 сарын түрээсийн төлбөр 25,125,120.00 төгрөг бөгөөд үүнээс төлсөн 15,107,120.00 төгрөгийг хасч, дутуу төлбөр 10,018,080 төгрөгөөс алдангийг тооцоход 5,009,040.00 төгрөг, нийт 15,027,120.00 төгрөг болсон юм.

Харин гурав дахь гэрээний хувьд 1 дүгээр давхрын 5а тоот хаягт байрлах 21 м.кв талбайн гэрээний хугацааг 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрөөс 2017 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл 8 сар 15 хоногоор тооцож, түрээсийн төлбөрт 4,017,000.00 төгрөг төлөх ёстойгоос хариуцагч тал 1,657,080.00 төгрөгийг төлж, үлдэх 2,359,920 төгрөгийг төлөөгүй тул алдангид 1,179,960.00 төгрөгийг тооцож, нийт 3,539,880.00 төгрөг болсон.

 

Эдгээр гэрээний төлбөрт талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.5.-д заасан нэмэлт цахилгаан хэрэгсэл, гэрэлтүүлэг тавьсны 7,000-10,000 төгрөгийг нэмсэн юм. Иймд, хариуцагч “Ч” ХХК-иас нийт 26,251,500 төгрөгийг гаргуулж өгнө үү” гэв.

 

Хариуцагч “Ч” ХХК-иас тус шүүхэд өгсөн хариу тайлбар болон төлөөлөгч, түүний өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа

 

“Манай компани 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр “М” ХХК-тай гэрээ байгуулж, “Барилга мегастор” төвийн В1 давхрын 08 тоот павильоныг түрээслэсэн бөгөөд энэхүү гэрээ 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр дуусгавар болсон юм.

 

Гэтэл нэхэмжлэгч тал 2016 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрөөр гэрээний хугацаа дуусгавар болсон гэж тайлбарлаж байгааг гайхаж байна, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр бид В1 давхраас 1 давхрын 7А гэх павильон руу нүүхдээ дараагийн гэрээ байгуулах шаардлага гарснаар нотлогдоно.

 

Энэхүү 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2015 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацааны түрээсийн төлбөрт 4,700,000.00 төгрөгийг төлснөөс гадна 2015 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл нийт 7,670,000.00 төгрөг төлсөн бөгөөд хаалга нийлүүлсэн 2,000,000.00 төгрөгийг түрээсийн төлбөрөөс хасна гэж байсан. Хожим 2016 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдөр өмнөх үлдэгдэл 500,000.00 төгрөгийг төлсөн.

 

Бид, энэ хугацаанд нийт төлөх ёстой 16,920,000.00 төгрөгөөс 12,870,000.00 төгрөгийг төлж, үлдэгдэл 4,050,000 төгрөг байх ёстой байсан бөгөөд үүнээс миний төлсөн 1,316,000.00 төгрөгийн дэнчингийн мөнгийг хасвал 2,734,000.00 төгрөг болох юм.

 

Хоёрдахь гэрээний хувьд 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 1 давхарт шилжиж, 7А павильоныг түрээслэсэн бөгөөд дэнчинд 1,000,000.00 төгрөг төлж, гэрээнд зааснаар үндсэн төлбөрийг 1,082,400.00 төгрөг гэж тохирсон боловч сар бүр 865,900.00 төгрөгийг төлж байх хөнгөлөлт өгсөн. Гэвч нэхэмжлэгч тал уг тохиролцоогоо зөрчиж байгаагаас гадна үндэслэлгүйгээр 10,000 төгрөгийг нэмж нэхэмжилж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй.

 

Түрээслэгч тал 2016 оныг дуустал түрээсийн төлбөрт 9,635,120.00 төгрөгийг бүрэн төлсөн байтал түрээсийн гэрээний 7 дугаар  зүйлийн 7.5.-д зааснаар түрээсийн төлбөт цахилгаан, дулаан гэх зардлууд орсон гэсэн байхад ямар үндэслэлээр ийнхүү 7,000-0,000 төгрөгийг нэмж нэхэмжилж байгааг ойлгохгүй байна. Дээр дурьдсан 875,920.00 төгрөгийг төлөөд явж байсныг нягтлан үзвэл үндсэн төлбөрөөс 20 хувийн хөнгөлөлт үзүүлэхэд 865,920.00 төгрөг болж байгаа юм.

 

Манай компани 2017 оны 01 дүгээр сараас 10 дугаа сар хүртэл 9 сарын хугацаанд 875,920.00 төгрөгөөр тооцож 1, 5, 7, 8, 9 дүгээр сарын түрээсийн төлбөрт нийт 4,379,000.00 төгрөг төлсөн бөгөөд төлөөгүй 2, 3, 4, 6 дугаар сарын түрээсийн төлбөрт 3,463,000.00 төгрөгийг хожим төлж, дэнчингийн мөнгө 1,000,000.00 төгрөгийг хасвал 2,463,680.00 төгрөгийн үлдэгдэлтэй болно.

 

Талуудын хооронд 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр байгуулсан 5А тоот павильоны түрээсийн гэрээний хугацааг 2017 оны 05 дугаар сарын 01-ний өдрөөр дуусгавар болгосон байхад түрээслэгч тал 2017 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдрөөр тасалбар болгосон гэснийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Гэвч бидэнд энэ тухай баримт байхгүй тул нэхэмжлэгчийн гаргасан тайлбарт итгэж, уг үйл баримтын талаар маргахгүй.

 

Гэрээнд зааснаар үндсэн төлбөр 462,000.00 төгрөгийг 7 сарын хугацаанд 3,234,000 төгрөг төлж, үүн дээр дэнчиг нэмж тооцвол 3,696,000 төгрөг төлөх ёстойгоос 1,657,000.80 төгрөг төлсөн.

 

Харин цахилгааны төлбөрийг 5А болон 7А түрээсийн гэрээ дээр заасан ба 462,000.00 төгрөгт цахилгааны төлбөр орсон байтал нэмж 10,000 төгрөг нэхэмжилснийг зөвшөөрөхгүй. Энэ хугацаанд нийт түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 2,038,920.00 төгрөг байх байтал 3,544,000 төгрөг нэхэмжилж байгааг хүлээн зөвшөөрөхгүй.

 

Манай компаниас шүүхэд гаргасан хариу тайлбараа төлбөр төлсөн баримт дээр тулгуурласан бөгөөд дээрх 3 павильоныг түрээслээд түрээсийн үлдэгдэл төлбөр 6,776,660.00 төгрөг гэсэн тооцоо гаргасан тул 26,305,230.00 төгрөгийг үндэслэлгүй гэж үзэж байна.

 

Бид, энэхүү нэхэмжлэлийг хүлээн авсны дараагаар “М” ХХК-нд хандаж үлдэх түрээсийн гэрээний зүйлийг 2017 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдөр хүлээлгэн өгөхөө мэдэгдсэн. Иймд, дээрх үндэслэлээр нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөхгүй” гэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч “М” ХХК-иас хариуцагч “Ч” ХХК-нд холбогдуулан 26,305,230.00 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан ба энэхүү хэрэгт шүүхээс 2017 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр иргэний хэрэг үүсгэж, хариуцагчид нэхэмжлэлийн хувийг гардуулж, зохигчдод Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан эрх, үүргийг тайлбарлаж, танилцуулсан байна.

 

Шүүх хуралдаанд нэхэмжлэгч тал шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагаа 53,730.00 төгрөгөөр багасгаж, 26,251,500.00 төгрөг нэхэмжилснийг хариуцагч тал үл хүлээн зөвшөөрч, түрээсийн төлбөрийн үлдэгдэл 6,776,600.00 төгрөг байгаа хэмээн мэтгэлцсэн.

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн болон хэрэгт авагдсан бичгийн баримтууд, талуудын тайлбарыг тус тус үндэслэн нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хангаж, үлдсэнийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

 

Нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг дор дурьдснаар тодорхойлбол тэрээр түрээслэгч буюу хариуцагчийг нэмэлт цахилгаан хэрэгсэл, гэрэлтүүлэг ашигласан хэмээн үзэж, гэрээнд заасан түрээсийн төлбөр дээр 7,000-10,000.00 төгрөгийг нэмж, дор дурьдсан төлбөрийг нэхэмжилсэн. Үүнд:

 

1. 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан гэрээний хувьд түрээсийн төлбөрийг 2016 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл тооцож, дутуу төлбөр 5,123,000.00 төгрөг, алданги 2,561,500.00 төгрөг,
2. 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээний төлбөрийг 2017 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл тооцож, дутуу төлбөр 10,018,080.00 төгрөг, алданги 5,090,040.00 төгрөг,
3. 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн гэрээний төлбөрийг 2017 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл тооцож, дутуу төлбөр 2,359,920, алданги 1,179,960.00 төгрөг, нийт 26,332,500.00 төгрөг боловч нэхэмжлэгч тал нэхэмжлэлийн шаардлагаа 26,305,230.00 төгрөг гэж тодруулж, үүнээс 53,730.00 төгрөгөөс татгалзаж, 26,251,500.00 төгрөгийг нэхэмжилснийг хариуцагч тал үл хүлээн зөвшөөрч, түрээсийн төлбөрт гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.5.-д заасан цахилгаан эх үүсвэр, гэрэлтүүлгийг тавиагүй байхад 7,000-10,000 төгрөгийг оруулж тооцох ёсгүй гэж маргасан.

 

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримтаар талууд 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр түрээсийн гэрээ байгуулж, хариуцагч нь *******,*******,******* тоот барилгын А блок хаягт байрлах 8120.4 м.кв талбайтай үл хөдлөх хөрөнгийн ******* тоот павьлоныг 2015 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл, 2016 оны 02 дугаар 01-ний өдөр 49.2 м.кв талбайтай 7А тоот павьлоныг 2017 оны 02 дугаар сарын 01-ний хүртэл түрээслэхээр тохирсон бол 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр 21 м.кв талбайтай 5а тоот павьлоныг 2017 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэлх хугацаагаар түрээслэхээр болсон байна /х.х-ийн 8-16-р хуудас/.

 

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1.-д “Түрээсийн гэрээгээр түрээслүүлэгч нь түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд нь зориулж, тодорхой хөрөнгө шилжүүлэх, түрээслэгч нь гэрээгээр тохирсон түрээсийн төлбөрийг төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ” гэж заасан.

 

Талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээний 1 дүгээр зүйлийн 1.6, мөн “зорилго” гэсэн хэсэг болон тэдгээрийн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараар хариуцагч тал гэрээний зүйлийг “хаалга худалдах буюу худалдаа үйлчилгээний зориулалтаар” эзэмшиж, ашигласан байна. Тодруулбал, хариуцагч “Ч” ХХК нь дээрх үл хөдлөх хөрөнгүүдийг тодорхой хугацаанд хаалга худалдан борлуулах үйл ажиллагаанд ашиглаж, уг үйл ажиллагаанаас бий болсон үр шимийг хүртэх буюу компанийхаа дүрэмд заасан зорилгоо хэрэгжүүлж, нийгэм, эдийн засгийн хэрэгцээгээ хангах зориулалтаар ашиглаж байжээ.

 

Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.3.-д “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулах бөгөөд үл хөдлөх эд хөрөнгө түрээслэх гэрээг үл хөдлөх эд хөрөнгийн бүртгэлийн газарт бүртгүүлнэ” гэж заасан ба зохигчид үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөх эрхийн гэрчилгээнд тусгагдсан талбайг нийтээр нь бус түүний тодорхой хэсгийг түрээслэхээр тохирсон, түрээсийн гэрээг бичгээр байгуулсан байна.

 

Өөрөөр хэлбэл, түрээслүүлэгчээс түрээслэгчийн эзэмшил, ашиглалтад аж ахуйн үйл ажиллагаа явуулах болон дүрэмд заасан зорилгоо биелүүлэхэд зориулж тодорхой төрлийн эд хөрөнгийг түрээслүүлэх тохиолдолд гэрээг заавал бичгээр байгуулах бөгөөд хэрэв үл хөдлөх хөрөнгө түрээслэх бол Эд хөрөнгө өмчлөх эрх, түүнтэй холбоотой эд хөрөнгийн бусад эрхийн улсын бүртгэлийн тухай хуульд зааснаар улсын бүртгэлд бүртгүүлэх журамтай.

 

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримтаар зохигчид 8120.4 м.кв талбайтай үл хөдлөх хөрөнгийн тодорхой хэсгийг түрээслэсэн байх бөгөөд талууд түрээсийн гэрээний зүйл, түүний шинж байдлыг үндэслэн ийнхүү хэсгээр түрээслэсэн байх тул энэхүү гэрээг хүчин төгөлдөр бус гэж үзэхгүй /х.х-ийн 75-р хуудас/.

 

Иймд, талууд хуульд заасан хэлбэрээр түрээсийн гэрээг байгуулсан байх тул тэдгээрийн хооронд хүчин төгөлдөр гэрээний харилцаа буюу Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1.-д заасан түрээсийн гэрээний харилцаа үүссэн байна гэж дүгнэв.

   

Талуудын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримтаар зохигчид эдгээр гэрээний дагуу доорх зүйлийг тохирсон байна. Үүнд:

 

• 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээгээр түрээсийн 1 сарын төлбөрт 940,000.00 төгрөг,
• 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээгээр түрээсийн 1 сарын төлбөрт 1,082,400.00 төгрөг,
• 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн гэрээгээр түрээсийн 1 сарын төлбөрт 462,000.00 төгрөгийг тус тус төлөхөөр тохирч, түрээсийн төлбөрт талбайн гэрэлтүүлэг, халаалт, лифт, цахилгаан, салхивч, цэвэр, бохир ус, агааржуулалт, хамгаалалтын зардлыг оруулж, хэрэв нэмэлт цахилгаан хэрэгсэл, гэрэлтүүлэг тавьсан тохиолдолд 7,000-10,000 төгрөгийг нэмж төлөхөөр гэрээнд заажээ /түрээсийн гэрээний 7.5 дах заалт/.

 

Иргэний хуулийн 198 дугаар зүйлийн 198.1.-д “Гэрээг тайлбарлахдаа түүний үгийн шууд утгыг анхаарна” гэж заасан. Өөрөөр хэлбэл, зохигчдын хооронд байгуулсан гэрээний зүйл, түүний утгыг тайлбарлахдаа гэрээн дэх үгийн шууд утгыг тайлбарлах замаар талуудын гэрээ байгуулах үеийн хүсэл зоригийг тодруулах бөгөөд гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.5.-д заасан “...............................хэсгийн тоолуур тавих боломжгүй бол нэмэлт цахилгаан хэрэгсэл, гэрэлтүүлэг хэрэглэсэн тохиолдолд нэг залгуурт сар тутам цахилгааны төлбөр 7,000-10,000 төгрөг түрээсийн төлбөр дээр нэмж төлнө” гэж заасныг тайлбарлавал түрээслэгч гагцхүү нэмэлт цахилгаан хэрэгсэл хэрэглэх шаардлагатай бол үүнтэй холбоотой зардлыг тэрээр хариуцаж, хэрэглэсэн тохиолдолд дээр дурьдсан төлбөрийг нэмж төлөх үүрэг хүлээсэн байна.

 

 Гэвч энэхүү хэрэгт түрээслэгчийг ийнхүү нэмэлтээр цахилгаан хэрэгсэл, гэрэлтүүлэг хэрэглэсэн талаар тодорхой нотлох баримт байхгүй байх тул түрээсийн төлбөрийг гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.1.-д зааснаар тооцох нь зүйтэй. 

 

Зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарт дурьдснаар хариуцагч тал 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн түрээсийн гэрээг 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр цуцалсан хэмээн маргасан бол харин 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээг 2017 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдөр цуцлахаар харилцан тохиролцож, 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн түрээсийн гэрээг 2017 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдөр цуцалсан талаар маргаагүй. Өөрөөр хэлбэл, хэдийгээр талуудын хооронд байгуулсан 47, 49.2 м.кв талбайтай үл хөдлөх хөрөнгө түрээслэх гэрээний хугацаа дуусан боловч харилцан тохиролцож сунгасан, 21 м.кв талбайтай 5а тоот павьлоныг түрээслэх гэрээг хугацаанаас нь өмнө цуцалсан тухай маргаагүй боловч 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээний цуцлагдсан хугацааны талаар маргасан /х.х-ийн 74-р хуудас/.

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээгээр хариуцагч буюу түрээслэгч нь 47 м.кв талбайг 2015 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацаанд түрээслэхээр тохирсон ба талууд гэрээний 1 дүгээр зүйлийн 1.3.-т зааснаар гэрээний хугацааг сунгасан байх бөгөөд аль нэг цуцлах тохиолдолд тус гэрээний 8 дугаар зүйлийн 8.2.-т заасан журмын дагуу нөгөө талдаа энэ тухай 30 хоногийн өмнө мэдэгдэх үүрэг хүлээсэн байна.

 

Хэрэгт авагдсан хариуцагчийн 8 тоот павьлоны түрээсийн төлбөр төлсөн 2016 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдөр болон 2016 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрийн баримт, түүнчлэн шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн төлбөр тооцоотой холбоотой бусад баримт, тэдгээрийн шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарт дурьдсныг тус тус үзвэл талууд энэхүү гэрээг 2016 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрөөр тасалбар болгон цуцалсан байна. Учир нь, хэдийгээр хариуцагч тал түрээсийн зүйлийг 2016 оны 02 дугаар сард ашиглаагүй, тус гэрээг цуцалснаар 7А тоот гэрээг 2017 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан хэмээн тайлбарлаж буй боловч үүнийгээ баримтаар нотлоогүйгээс гадна гэрээний 8 дугаар зүйлийн 8.2.-т заасан “гэрээг цуцлах тохиолдолд нөгөө талдаа 30 хоногийн өмнө мэдэгдэх” тохиролцоог үгүйсгээгүй /х.х-ийн 18-22-р хуудас/.

 

Иймд, талуудын хооронд 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээг 2016 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдөр цуцлагдсан гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

 

Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримт, зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараар хариуцагч тал түрээсийн төлбөрт дараах төлбөрийг төлжээ. Үүнд:

 

1. 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан гэрээний хувьд 2016 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацаанд нийт 19 сарын түрээсийн төлбөр 17,860,000.00 төгрөгөөс 12,870,000.00 төгрөг төлж, 4,990,000.00 төгрөгийг төлөөгүй /940,000x19=17,860,000/,
2. 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээг 2017 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрөөр тасалбар болгон цуцлахаар тохирсны дагуу нийт 22 сарын түрээсийн төлбөрт 23,812,800.00 төгрөг бодогдсноос 15,107,120.00 төгрөгийг төлж, 8,705,680.00 төгрөгийг төлөөгүй /1,082,400x22=23,812,800/,
3. 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн гэрээний түрээсийн зүйлийг  2017 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэлх хугацаанд ашигласан тул 8 сар, 15 хоногийн төлбөрт 3,696,000.00 төгрөгөөс 1,657,080.00 төгрөгийг төлж, 2,269,920.00 төгрөгийг төлөөгүй байна /х.х-ийн 49-62-р хуудас/.

 

Иргэний хуулийн 319 дүгээр зүйлийн 319.1.-д “Түрээсийн төлбөрийг мөнгө, эсхүл өөр хэлбэрээр төлөхөөр тохиролцож болно” гэж, мөн 318 дугаар зүйлийн 318.5.-т “Энэ бүлэгт өөрөөр заагаагүй бол түрээсийн гэрээнд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журам нэгэн адил үйлчилнэ” гэж зааснаас үзэхэд түрээсийн гэрээ нь бусдын эзэмшил, ашиглалтанд хөрөнгө шилжүүлэхтэй холбоотой гэрээний төрөлд хамаардаг тул уг харилцаанд эд хөрөнгө хөлслөх гэрээний журам мөн адил үйлчлэх бөгөөд уг хуулийн 292 дугаар зүйлийн 292.1.-д “Хууль буюу гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол хөлслөгч нь гэрээний хугацаа дуусахад хөлсийг төлнө” гэж заасан.

 

Зохигчдын хооронд байгуулсан гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.3.-д зааснаар түрээслэгч нь түрээсийн төлбөрийг гэрээний хугацаа дуусахад бус харин тухайн ашиглах сарын эхний 5 хоногийн дотор буюу гэрээний зүйлийг ашиглах сараар тооцож, дээр дурьдсан хугацаанд төлөхөөр тохирсон байна.

 

Гэтэл нэхэмжлэгч тал 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээг 2017 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдрөөр тасалбар болгон цуцлахаар хариуцагчтай тохиролцсон байтал 2017 оны 11 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр болох 1,082,400.00 төгрөгийг нэхэмжилсэн нь тэдгээрийн тохиролцоонд нийцэхгүй байна. Тодруулбал, хэдийгээр хариуцагч нь нэхэмжлэлийг хүлээн авсан өдрөөс хойш шүүх хуралдаан болох 2017 оны 11 дүгээр сарын 15-ны өдөр хүртэлх хугацаанд 7А тоот павьлоныг ашигласаар байгаа бөгөөд 2017 оны 10 дугаар сарын түрээсийн төлбөрийг дээр дурьдсан хугацаанд төлөөгүй боловч тэрээр түрээсийн зүйлийг 11 дүгээр сарыг дуустал ашиглах, аль эсхүл түрээслүүлэгч нь хуульд заасан хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас гэрээг хугацаанаас өмнө цуцлах эсэх нь тодорхойгүй тул 2017 оны 11 дүгээр сарын түрээсийн төлбөр 1,082,400.00 төгрөгийг нэхэмжилж байгаа нь үндэслэлгүй.

 

Иймд, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээний төлбөр болох 8,705,680.00 төгрөгөөс 1,082,400.00 төгрөгийг хасч тооцох нь зүйтэй юм.

 

Иргэний хуулийн 206 дугаар зүйлийн 206.1.-д “Үүргийг тогтоосон газар, хугацаанд нь, зохих ёсоор, шударгаар гүйцэтгэнэ” гэж, түүнчлэн 208 дугаар зүйл 208.1.-д “Үүргийг хууль буюу гэрээнд заасан хугацаанд гүйцэтгэнэ” гэж заасан ба талуудын хооронд байгуулсан түрээсийн гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.3.-д зааснаар түрээслэгч тал тухайн сарын түрээсийн төлбөрийг урьдчилан буюу уг сарын 01-ний өдрөөс 05-ны өдрийн хооронд төлөх үүрэг хүлээсэн боловч энэхүү үүргээ зөрчиж, түрээсийн төлбөрийг төлөх хугацааг хэтрүүлж байжээ. Тодруулбал, Иргэний хуулийн 222 дугаар зүйлийн 222.1.1.-д заасны дагуу үүрэг гүйцэтгэгч тогтоосон хугацаанд үүргээ гүйцэтгээгүй бол түүнийг үүрэг гүйцэтгэх хугацааг хэтрүүлсэн гэж үзнэ /х.х-ийн 23-26-р хуудас/.

 

Иргэний хуулийн 222 дугаар зүйлийн 222.2.-т “үүрэг гүйцэтгэх хугацааг хэтрүүлсэн нь үүрэг гүйцэтгэгчийн буруугаас болоогүй бол түүнийг хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзэхгүй байх” тухай зохицуулалттай ч хариуцагч нь үүргийн гүйцэтгэлийг хүлээлгэн өгөх хугацааг хэтрүүлэхэд хүргэсэн хүндэтгэн үзэх нөхцөл байдал байсан эсэхийг баримтаар нотлохгүй байна.

 

Иймд, түрээслүүлэгч буюу нэхэмжлэгчийн зүгээс 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдөр, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан болон 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн түрээсийн гэрээний дагуу хариуцагчаас түрээсийн төлбөрт 4,990,000.00 төгрөг, 2,269,920.00 төгрөг болон 7,623,280.00 төгрөгийг тус тус  шаардах эрхтэй юм.

 

Зохигчдын хооронд байгуулсан гэрээний 9 дүгээр зүйлийн 9.2.-т зааснаар талууд Иргэний хуулийн 231 дүгээр зүйлийн 231.1.1-д д заасан үүргийн гүйцэтгэлийг хангах арга болох анзыг хэрэглэхээр тохирсон ба алдангийн талаарх тэдгээрийн тохиролцоо нь хуульд заасан шаардлагыг хангаж байх тул энэхүү тохиролцоо хүчин төгөлдөр байна.

 

Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.1.-д “Хүлээсэн үүргээ гүйцэтгээгүй буюу зохих ёсоор гүйцэтгээгүй тал хууль болон гэрээнд зааснаар нөгөө талдаа төлөх ёстой мөнгөн төлбөрийг анз гэнэ”, 232.6.-д “Хууль болон гэрээнд заасан хугацаа хэтрүүлсэн тал нь хоног тутамд гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүнгийн 0.5 хувиас хэтрэхгүй хэмжээгээр төлөхөөр тогтоосон анзыг алданги гэнэ”, 232.3.-д “Хуульд өөрөөр заагаагүй бол анзын гэрээг бичгээр хийнэ” гэж тус тус заасан.

 

 Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримтаар хариуцагч “Ч” ХХК-ийн зүгээс түрээсийн гэрээний төлбөрийг төлөх хугацааг өнөөдрийг хүртэлх хугацаанд хэтрүүлж байсан байна. Тухайлбал, 2014 оны 9, 10, 11, 12 дугаар сарын түрээсийн төлбөр, мөн 2015 оны 01 дүгээр сарын түрээсийн төлбөрийг төлөхгүй хугацаа хэтрүүлснийг нэхэмжлэгчийн зүгээс шаардаж байсан бол 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн болон 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээний дагуу төлөх төлбөрийг тухай бүр хэтрүүлж байжээ /х.х-ийн 17-22, 23-26-р хуудас/.

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн түрээсийн гэрээний дагуу алдангийг тооцвол 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээний дутуу төлбөр 4,990,000.00 төгрөгөөс 2016 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн, 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн түрээсийн гэрээний дутуу төлбөр 2,269,920.00 төгрөгөөс 2017 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдрөөс эхлэн, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээний алдангийг гэрээ байгуулсан өдрөөс шүүхэд нэхэмжлэл гаргах өдөр хүртэлх хугацаагаар тооцоход алдангийн хэмжээ нь тус тус үндсэн төлбөрийн 50 хувиас хэтэрч байна. 

 

Иймд, хариуцагчаас 2014 оны 08 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээний  төлбөр 4,990,000.00 төгрөг, алданги 2,495,000.00 төгрөг, 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн гэрээний төлбөр 7,623,280.00 төгрөг, алданги 3,811,640.00 төгрөг, 2016 оны 09 дүгээр сарын 15-ны өдрийн түрээсийн гэрээний 2,269,920.00 төгрөг, алданги 1,134,960.00 төгрөг, нийт 22,324,520.00 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгох нь зүйтэй байна.

 

Хэрэгт авагдсан баримтаар хариуцагч талын зүгээс нэхэмжлэгчид 2,776,000.00 төгрөгийг “дэнчин” гэж төлснийг зохигчид “барьцаа “ хэмээн тайлбарлаж, энэ талаар маргаагүй. Тодруулбал, зохигчдын хооронд байгуулсан гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.2.-т заасныг үзвэл талууд гэрээний төлбөрт тооцогдох учиртай дэнчинг цаашид барьцаа болгож, хожим үүнээс түрээсийн төлбөр болон бусад зардал, төлбөрийг суутгахаар тохиролцсон байна.

 

Шүүх хуралдаанд хариуцагч тал дээр дурьдсан 2,776,000.00 төгрөгийг түүнээс гаргуулах төлбөрөөс суутгах тухай тодорхой хүсэлт буюу сөрөг шаардлага гаргаагүй бөгөөд талуудын хооронд 2016 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр байгуулсан түрээсийн гэрээ цуцлагдаагүй байгаагаас гадна гэрээний чөлөөт байдал буюу гэрээг чөлөөтэй байгуулах, түүний агуулгыг өөрсдөө тодорхойлох, эрх, үүргээ хэрэгжүүлэх зарчмын хүрээнд шүүхийн санаачилгаар суутгахгүй.

 

Ийнхүү шүүхээс дурьдсныг тус тус нэгтгэн дүгнээд хариуцагчаас 22,324,520.00 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 3,926,700.00 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв. 

 

Монгол Улсын Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.2, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

 

1. Иргэний хуулийн 318 дугаар зүйлийн 318.1, 232 дугаар зүйлийн 232.6.-д заасныг үндэслэн хариуцагч “Ч” ХХК-иас 22,324,800.00 төгрөгийг  гаргуулж, нэхэмжлэгч “М” ХХК-нд олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагаас 3,926,700.00 төгрөгт холбогдох хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

1. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1.-д зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 289,477.00 төгрөгийг улсын төсөвт хэвээр үлдээж, хариуцагчаас 269,574.00 төгрөгийг гаргуулж, нэхэмжлэгчид олгосугай.

 

1. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 120 дугаар зүйлийн 120.2-д зааснаар зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авсан өдрөөс хойш давж заалдах журмаар 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй бөгөөд мөн хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7-д зааснаар шийдвэрийг гардаж авах үүргээ биелүүлээгүй нь давж заалдах журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүйг дурьдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                   Б.МАНДАЛБАЯР