МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Төв аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх хуралдааныг тус шүүхийн шүүгч Ю.Энхмаа даргалж,

-шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Онон

-улсын яллагчаар Т.Төмөртулга

-шүүгдэгчийн өмгөөлөгч П.Ганбаатар

-шүүгдэгч Д.О нарыг оролцуулан нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар Төв аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Д.Орт холбогдох эрүүгийн 1934011250112 дугаартай хэргийг 2020 оны 10 дугаар сарын 06-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

 

Холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтэд дурдагдсанаар/

Яллагдагч Д.О нь 2019 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр Төв аймгийн Борнуур сумын Бичигт 3 дугаар баг, 400 гэх газарт Г.Алтан-Эрдэнийг зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт:

Шүүгдэгч Д.О мэдүүлэхдээ: “Мөрдөн байцаалтын шатанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн тул дахин мэдүүлэг өгөхгүй” гэв.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт яллах болон цагаатгах талуудын хүсэлтээр дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

 

Үүнд:

Хохирогч Г.Алтан-Эрдэний мэдүүлэг /хх-ийн 8-9 тал/, гэрч Т.Төрбатын мэдүүлэг /хх-ийн 12 тал/, шүүхийн шинжилгээний албаны №19 дугаартай шинжээчийн дүгнэлт /хх-ийн 51-52 тал/, шүүгдэгч Д.Оын яллагдагчаар мэдүүлсэн мэдүүлэг /хх-ийн 27-28 тал/, шүүгдэгч Д.Оын ял шалгах хуудас /хх-ийн 32 тал/, гэрч Ч.Тулгын мэдүүлэг /хх-ийн 113-114 тал/ зэрэг болно.

Шүүгдэгч Д.О нь 2019 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр Төв аймгийн Борнуур сумын Бичигт 3 дугаар баг 400 гэх газарт Г.Алтан-Эрдэнийг зодож эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол санаатай учруулсан болох нь:

• Гэмт хэргийн талаарх гомдол мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл /хх-ийн 02 тал/
• Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай Прокурорын тогтоол /хх-ийн 25 тал/
• Яллагдагчаар татах тогтоолд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай /хх-ийн 59 тал/
• Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээчийн №19 дугаартай “...Г.Алтан- Эрдэний биед зүүн гарын 4,5-р хуруу, баруун гарын 2,3,4,5-р хурууны 3-р үе зэргийн хөлдөлт гэмтэл нь, Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1- т зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна. Г.Алтан-Эрдэний биед зүүн чихний зөөлөн эдийн няцрал, шарх, зулгаралт гэмтэл нь 2.4.1-т зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар алдагдуулах тул гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна” гэх дүгнэлт /хх-ийн 51-52 тал/
• Хохирогч Г.Алтан-Эрдэнийн мөрдөн байцаалтын шатан мэдүүлсэн: “...Төв аймгийн Борнуур сумын нутагт 2019 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр Д.О бид нар архи согтууруулах ундаа уугаад сууж байсан чинь Д.О над руу хоёр ч удаа шилэн аяга аваад шидээд миний хацар толгойд шилэн аяганы шил нь зоогдоод би гэрээс нь ганцаараа гараад явж байгаад дотор муухай оргиод унасан тэгээд сэрсэн чинь сумын эмнэлэгт ирсэн байсан...Цуг архи уугаад юм ярьж сууж байгаад Д.О нь хоёр удаа хоёр аяга авч толгой шанаа тус газар цохиж гэмтэл учруулсан юм юунаас болж над руу аяга шидэж миний биед гэмтэл учруулсан талаар мэдэхгүй байна...шанаа тус газарт шилээр зүсэгдээд 12-13 оёдол тавиулсан тэгээд гэрээс гарч яваад ухаан алдаж гадаа унаад гар хөлдсөн гэмтэл учирсан гар бадаарч юм барьж өргөж болохгүй байна, толгой хааяа хааяа өвдөнө, Улаанбаатар хотод “Мандал Оточ” хувийн эмнэлэгт 10 хоног хэвтэн эмчлүүлсэн.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 8-9 тал/,
• Гэрч Т.Төрбатын мөрдөн байцаалтын шатан мэдүүлсэн: “...Д.О ахын гэрт очиж нэг шил 1,75 гр Соёрхол архи, нэг савтай 2,0л Сэнгүр нэртэй пиво, нэг шил Алтай нэртэй дарс Г.Алтан-Эрдэнэ, Д.О ахын хамт бид гурав цуг хамт гэрт нь хувааж уусан...тасарсан хэвтэж байсан нэг пижигнэх дуу сонсогдохоор нь нэг өндийж Г.Алтан-Эрдэнэ, Д.О ах руу харсан чинь зууралдсан байсан би босоод салгасан, салгах үед Алтан-Эрдэнийн чихнээс цус гарсан байсан Алтан-Эрдэнэ гараад явсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 12 тал/,
• Шүүгдэгч Д.Оын мөрдөн байцаалтын шатанд яллагдагчаар мэдүүлсэн “...Төв аймгийн Борнуур сумын Бичигт 3 дугаар баг, 400 гэх газарт 2019 оны 11 дүгээр сарын 26-ны өдөр Г.Алтан-Эрдэнийг зодож биед нь хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулсан хэрэг үйлдсэнээ хүлээн зөвшөөрч байна.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 61 тал/ зэрэг болон Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу бэхжүүлж авсан бусад бичгийн нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

 

Шүүгдэгч Д.Оын ял шийтгэлийн тэмдэглэл, иргэний үнэмлэхийн лавлагаа болон бусад хувийн байдлыг тогтоосон баримтуудыг шүүхийн хэлэлцүүлэгт судласан болно.

 

Шүүхээс шүүгдэгчид холбогдох хэргийн нотлох баримтуудыг үнэлж мэтгэлцэгч талуудын дүгнэлтийг сонсоод дараах дүгнэлтийг хийв.

 

Бусдын эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах гэмт хэргийн нөхцөл байдалд хийсэн хууль зүйн дүгнэлтийн талаар:

Хохирогч Г.Алтан- Эрдэний биед “зүүн чихний зөөлөн эдийн няцрал, шарх, зулгаралт” гэмтэл учруулсан П.Лхагвасүрэнгийн үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн объектив талын шинжүүдийг хангасан.

Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд, Эрүүл мэндийн сайдын хамтарсан 2010 оны 10 дугаар сарын 29-ний өдрийн 189/385 дугаартай тушаалаар баталсан “Гэмтлийн зэрэг тогтоох журам”-ын 2.4.1-д” гэмтэл түүнээс үүссэн эд эрхтний үйл ажиллагааны хямрал нь нь эрүүл мэндийг дөрвөн долоо хоногоос доош хугацаагаар сарниулсан /түр/” мөн журмын 2.4.2-т “хөдөлмөрийн ерөнхий чадвар бага хэмжээгээр /5-15%/ тогтонги байдлаар алдагдсан” бол гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамааруулахаар шалгуур шинжийг тодорхойлсон байх тул хохирогч Г.Алтан-Эрдэний биед учирсан гэмтлийг хөнгөн хохирол учирсан гэж үзнэ.

Уг гэмт хэрэг нь гэм буруугийн санаатай хэлбэрээр үйлдэгдсэн.

Эрүүгийн хуулийн 2.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт ззааснаар санаатай гэдэгт өөрийн үйлдлийн хууль бус шинжтэй болохыг ухамсарлаж түүнийг хүсч үйлдсэн, хохирол, хор уршигт зориуд хүргэснийг ойлгоно.

Шүүгдэгч Д.О нь өөрийн үйлдлийг хууль бус шинжтэй болохыг ухамсарласан түүний улмаас үүдэн гарах үр дагаврыг урьдчилан мэдсэн байх хангалттай нөхцөлд байжээ гэж үзэх үндэслэлтэй.

Иймд энэ хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотловол зохих асуудлыг хангалттай шалгаж тогтоосон, Д.Оын бусдын эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангасан, Төв аймгийн Прокурорын газраас ирүүлсэн хэргийн зүйл, хэсэг, заалт тохирсон байна.

 

Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн талаар:

Шүүгдэгч Д.О нь хохирогч Г.Алтан-Эрдэнэд мөрдөн байцаалтын шатанд хэрэгт баримтаар авагдсан 230.000 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаснаас хохирогч Г.Алтан-Эрдэний ээж Ж.Төгсөөд 1.500.000 төгрөгийг төлсөн байх тул шүүгдэгч Д.О нь бусдад төлөх төлбөргүй байна.

Харин шүүхээс хохирогч Г.Алтан-Эрдэнэд шүүх хуралдааны тов мэдэгдэхэд “...би Увсад байгаа тул шүүх хуралдаанд оролцож чадахгүй, 200.000 төгрөг нэхэмжилнэ...” гэх боловч энэ талаарх баримт хэрэгт авагдаагүй, шүүхэд баримт гаргаж өгөөгүй байх тул 200.000 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

 

Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар:

-улсын яллагчаас шүүгдэгч Д.Оыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулах” ялын дүгнэлтийг,

-шүүгдэгчийн өмгөөлөгч П.Ганбаатар нь “Шүүгдэгчийн холбогдсон хэрэг нь Эрүүгийн хуулийн 2.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан хөнгөн ангиллын гэмт хэрэгт хамаарч байгаа. Хавтаст хэрэгт авагдсан материалаас үзэхэд  шүүгдэгч Д.Оын хувьд Эрүүгийн хуулийн 6.5 дугаар зүйлд заасан хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал нь хавтаст хэргээс харагддаг энэ нь анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, хохирол төлбөрөө төлсөн гэх нөхцөл байдлуудаас гадна хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд ямар нэгэн саад учруулаагүй, үйлдсэн хэрэгтээ гэмшсэн байдал, хувийн байдал зэргийг шүүх харгалзан үзэж ялын доод хэмжээ буюу 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 төгрөгийн торгох ял оногдуулж өгнө үү” гэх дүгнэлтийг тус тус гаргасан байна.  

 

Шүүгдэгч Д.Оын холбогдсон Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг нь “Хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулсан бол дөрвөн зуун тавин нэгжээс нэг мянга гурван зуун тавин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл хоёр зуун дөчин цагаас долоон зуун хорин цаг хүртэл хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх, эсхүл нэг сараас гурван сар хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ял шийтгэнэ” гэж заасан нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Энэ хуулийн тусгай ангид хорих ялын дээд хэмжээг таван жил, түүнээс доош хугацаагаар оногдуулахаар тогтоосон, эсхүл хорих ял оногдуулахаар заагаагүй гэмт хэргийг хөнгөн гэмт хэрэг гэнэ” гэж зааснаар хөнгөн гэмт хэргийн ангилалд хамаарч байна.

Шүүгдэгч Д.Оыг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болохыг шүүх тогтоосон учир Эрүүгийн хариуцлага гарцаагүй байх, хариуцлага нь гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирсон байх гэм буруугийн болон шударга ёсны зарчимд нийцүүлж, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал зэргийг харгалзан үзэж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар дөрвөн зуун тавин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 /дөрвөн зуун тавин мянга/ төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэв.

            

             Бусад асуудлаар:

Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн болон иргэний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй, шүүгдэгч Д.О нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.

            Монгол Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.1, 31.3, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10, 37.1 дүгээр зүйлийн 2, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт тус тус заасныг удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Д.Орыг хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Шүүгдэгч Д.Орыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар дөрвөн зуун тавин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450.000 /дөрвөн зуун тавин мянга/ төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасныг баримтлан шүүгдэгч Д.Оыг торгох ялыг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 160 дугаар зүйлийн 160.1 дэх хэсэгт заасан хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 15.000 /арван таван мянга/ төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг сануулсугай.

 

4. Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Д.От авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй. 

 

5. Иргэний хуулийн ерөнхий ангийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 505 дугаар зүйлийн 505.1 дэх хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч Д.О нь хохирогч Г.Алтан-Эрдэнэд хохирлын 1.500.000 төгрөгийг төлсөн болохыг дурдаж, 200.000 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

6. Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн зүйлгүй, хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, иргэний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй, шүүгдэгч Д.О нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй болохыг тус тус дурдсугай.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1, 38.2 дугаар
   зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолд ялтан, хохирогч, тэдгээрийн
   өмгөөлөгч нар шийтгэх тогтоолыг гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор Төв аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн Давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

8. Шийтгэх тогтоолд гомдол эсэргүүцэл гаргасан тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлсүгэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ,  ШҮҮГЧ                              Ю.ЭНХМАА