Баянхонгор аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ерөнхий шүүгч Б.Гэрэлмаа даргалж, шүүгч Ч.Байгалмаа, Н.Баасанбат нарын бүрэлдэхүүнтэй,

Нарийн бичгийн дарга Б.Соёлмаа,

Улсын яллагч Э.Гантулга,

Иргэдийн төлөөлөгч Д.Батбаяр, Ю.Отгонбаатар,

Хохирогчийн өмгөөлөгч Л.Батбаяр,

Шүүгдэгч Н.Эрхэмбаяр, түүний өмгөөлөгч Г.Доржготов,

Шүүгдэгч П.Зоригоо, шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, тэдний өмгөөлөгч П.Өлзийбаяр нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар Баянхонгор аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.2.1, мөн хуулийн 261 дүгээр зүйлийн 261.1 дэхь хэсэгт зааснаар П.Зоригоо, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 181 дүгээр зүйлийн 181.2.5 дахь хэсэгт зааснаар Н.Эрхэмбаяр, Б.Гунгаадорж нарт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн 201405000315 тоот хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч нарын биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, 1989 оны 04 дүгээр сарын 15-ны өдөр төрсөн, 27 настай, боловсролгүй, мэргэжилгүй, ам бүл 4, эхнэр 2 хүүхдийн хамт Улаанбаатар хот Хан-Уул дүүргийн 6 дугаар хороо Нүхтийн 7 дугаар байрны 131 тоотод оршин суудаг, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, урьд ял шийтгэгдэж байгаагүй, Буга овогт Пүрэвсүрэнгийн Зоригоо, регистрийн дугаар ТА89041598,

Монгол Улсын иргэн, 1989 оны 09 дүгээр сарын 26-ны өдөр төрсөн, 26 настай, бүрэн бус дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, ам бүл 7, аав, ээж, дүү нарын хамт Улаанбаатар хот Сонгинохайрхан дүүргийн 3 дугаар хороо Бага нарангийн 34-16а тоотод оршин суудаг, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, урьд ял шийтгэгдэж байгаагүй, Сартуул овогт Баярсайханы Гунгаадорж, регистрийн дугаар ВЛ89092613,

Монгол Улсын иргэн, 1989 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдөр төрсөн, 27 настай, боловсролгүй, мэргэжилгүй, ам бүл 2, ээжийн хамт Улаанбаатар хот Хан-Уул дүүргийн 6 дугаар хороо Нүхтийн 14-37 тоотод оршин суудаг, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, урьд Нийслэлийн Баянгол дүүргийн шүүхийн 2010 оны 283 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 147 дугаар зүйлийн 147.2 дахь хэсэгт зааснаар 3 жил 05 сарын хорих ялаар шийтгэгдэж, 2012 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдөр хугацаанаас өмнө тэнсэн суллагдсан, Зээрд адуу овогт Намсрайн Эрхэмбаяр, регистрийн дугаар ВЛ89040451,

Үйлдсэн хэргийн талаар:

П.Зоригоо нь 2014 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдөр согтуурлын байдалд байх үедээ Баянхонгор аймгийн Гурванбулаг сумын Пионер толгой 5 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт иргэн М.Наранжаргалыг үл ялих зүйлээр шалтаглан танхайн сэдэлтээр гартаа барьж байсан архины шилний хагархайгаар М.Наранжаргалын зүүн далны доод хэсэгт буюу 8 дугаар хавирган тус газарт нь дүрж түүний бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулсан, дээрх гэмт хэрэгт холбогдон шалгагдаж байх үедээ 2015 оны 03 дугаар сарын 27-ны өдрөөс эхлэн уг хэргийн мөрдөн байцаалтын шатнаас санаатайгаар оргон зайлсан гэмт хэргийг,

Б.Гунгаадорж нь Н.Эрхэмбаяртай бүлэглэн бусдыг илтэд үл хүндэтгэн, хүч хэрэглэж 2014 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдөр согтуурлын байдалд байх үедээ Баянхонгор аймгийн Гурванбулаг сумын Пионер толгой 5 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт иргэн М.Наранжаргалын эрх чөлөөнд халдан танхайрсан гэмт хэргийг,

Н.Эрхэмбаяр нь Б.Гунгаадоржтой бүлэглэн бусдыг илтэд үл хүндэтгэн, хүч хэрэглэж 2014 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдөр согтуурлын байдалд байх үедээ Баянхонгор аймгийн Гурванбулаг сумын Пионер толгой 5 дугаар багийн нутаг дэвсгэрт иргэн М.Наранжаргалын эрх чөлөөнд халдан танхайрсан гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.                                                       /Яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/

 ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлуулахаар санал болгосон болон тухайн хэрэгт хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цугларсан нотлох баримтуудыг судлав. Үүнд :

Хохирогч М.Наранжаргалын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “...Гунгаадорж "Тамхилчих" гэхээр нь би "байхгүй" гэтэл "чамд яахаараа байдаггүй юм гэж хэлээд миний нүд рүү цохисон. Тэгээд бид хоёр барилцаж аваад байшин хашааны голоор ороод Гунгаадож миний нүүр лүү мөргөж хамрын цус гаргасан. Тэгээд Алагаа Эрдэнэдалай, Далайцэрэн нар ирээд салгасан. Би хашааны буланд хамрын цусаа тогтоох гээд сууж байтал Эрхэмбаяр ирснээ мөн мөргөсөн. Тэгтэл Эрдэнэдалайгийн эхнэр Оюунжаргал ирээд намайг болон нөхөрөө гэр лүүгээ авч явсан. Тэгээд очоод Оюунжаргал манай дүү Алтангэрэлийг дуудсан. Эрдэнэдалайгийн хашааны араар даваад гартал Сан эгчийн дэлгүүрийн үүдэн дээр Эрхэмбаяр, Зоригоо хоёр байж байсан. Алтангэрэл, Бөөрөнхий бид гурав алхаад явтал Зоригоо барьж байсан архиа мотоциклийнхоо ачаан дээр хага цохиод "бүгдийг чинь ална" гээд орилоод байсан. Тэгээд нөгөө хагархай шилээ бариад над руу дайрахаар нь би хойш ухраад явтал манай дүү Аптангэрэл рүү дайрахаар нь би Зоригоогийн хойноос нь тэврээд автал эргэж хараад надтай тэврэлдээд унасан. Нэг мэдсэн чинь бид хоёр газар зууралдсан байсан ба Зоригоог хэн нэгэн нь босгоод цааш авсан ба миний нурууны зүүн хэсгээс хүйтэн оргиод явчихаар нь би гараа оруулаад үзтэл цус гарч байсан, тухайн үед миний ухаан балартсан. Зоригоо миний зүүн талын нурууны хэсэгт далны доор шилээр дүрсэн байсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 33-34/,

Гэрч Б.Далайцэрэнгийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Эрдэнэдалай Наранжаргалыг өмөөртөл Зоригоо архины шил хага цохиод Эрдэнэдалай руу "ална" гээд дайрахаар нь би өмнүүр нь ортол Зоригоогийн барьж байсан архины шилэнд би баруун гарын шуу хэсгээ зүсчихсэн. Тэгтэл Эрдэнэдалайгийн эхнэр Оюунжаргал ирээд Наранжаргал, Эрдэнэдалай нарыг аваад явчихсан. Тэгээд би гэр лүүгээ явсан. Сүүлд нь би гэрээсээ гартал гудамжинд Эрдэнэдалай надад "Наранжаргалыг нэг нь хутгалчихлаа" гэхээр нь Эрдэнэдалайгийнд ортол Наранжаргалын нуруу хэсгээс нь цус гарч байсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 41-42 дугаар хуудас/,

Гэрч М.Ариунсангийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “..2014 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдөр 18 цаг өнгөрч байсан байх манай хашааны урд хүмүүс зодоон хийгээд байхаар нь гарч харсан чинь Наранжаргалыг Эрхэмбаяр, Зоригоо гэж хоёр залуу зодож байсан нь үнэн. Тэгээд би тэд нарыг салгасан. Харин салгах үед Эрхэмбаяр нь хутгатай байсан эсэхийг нь мэдэхгүй байна би тэр үед жаахан айж балмагдаад буруу харсан байж магадгүй. Наранжаргал хутгалуулсан гэж юм яриагүй. Тэд нарыг явсны дараа тэр хавьд хутга мэсний зүйл байгаагүй. Тэгэхээр би буруу харсан байх. Эрхэмбаяр болон тэнд байсан хүмүүсийн гарт хутга байгаагүй” гэх мэдүүлэг /2-р хх-ийн 182 дугаар хуудас/

Гэрч М.Эрдэнэдалайгийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Тэнд бид нар юм ярьж сууж байгаад Гунгаадорж Наранжаргалыг "ганц тамхилчих" гэхэд Наранжаргал "тамхиа дуусчихсан" гэж хэлтэл Гунгаадорж Наранжаргалыг "яахаараа чамд тамхи байдаггүй юм" гэж хэлээд нүүрэн тус газар нь цохиод авсан. Тэгтэл Наранжаргал Гунгаадорж хоёр босч ирээд хашааны булан руу хоёулахнаа явсан ба араас нь Эрхэмбаяр очоод Наранжаргалын нүүрэн тус газар мөргөөд Гунгаадоржийн хамт хашааны булан руу шахчихсан өшиглөж харагдахаар нь би наанаас нь салгах гээд бостол Зоригоо архины хоосон шилээр миний толгойн тус газар нэг удаа цохисон. Тэгэхээр нь би "яаж байгаа юм та нар наад хоёрыгоо салга л даа" гэхэд Зоригоо дахиад намайг цохих гээд дайрахаар нь би өмнөөс нь барилцаж авсан. Зоригоо бид хоёрыг Далайцэрэн салгасан ба Зоригоо цаашаа гүйснээ газар байсан төмөр дээр нөгөө архины шилээ хага цохисноо эргээд над руу “Наад пиздаг чинь алчихъя" гээд дайрсан, Далайцэрэн голоор орж салгах гэтэл Далайцэрэнгийн баруун гарын шуу хэсгийг нь нөгөө хагалсан архины шилээрээ зүсчихсэн. Тэгээд эргээд нөгөө хэд рүү хартал Наранжаргалын нүүрэн хэсэг нил цус болчихсон байсан... Тэгтэл манай арын дэлгүүрээс Зоригоо, Эрхэмбаяр хоёр гарч ирж таараад Зоригоо нэг архины шил хага цохитол Эрхэмбаяр "алив Зоригоо наад шилээ өгч бай, би наад хэдээр чинь жаахан наадаадхая" гэж хэлээд дайрахаар нь өмнөөс нь Наранжаргал, Атка нар зодолдож эхэлсэн. Тэнд Гунгаадорж ирчихсэн байсан ба хоорондоо нилээд зодолдсон. Наранжаргалыг салгаад аваад явтал "найзынх нь ар нуруунаас цус гараад байх шиг байна, хавирга хугарчихсан юм шиг байна" гэсэн. Тэгээд дээлийнх нь арыг хартал цус гараад дээл нь нэвтэрчихсэн байсан. Би гэртээ оруулаад дээлийг нь тайлаад хартал зүүн талын дал хэсгийн дороос цус гарч байсан...” гэх мэдүүлэг, /ХХ-ийн 45 дугаар хуудас/,

Гэрч Д.Оюунжаргалын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “2014 оны 07 дугаар сарын 25-ний өдөр 16 цагийн орчимд гудамжинд манай нөхрийн мотоцикль зогсож байхаар нь би яваад очтол Наранжаргалын нүүр ам нь хөхрөөд хавдчихсэн цусаар бохирлогдсон, манай нөхөр Эрдэнэдалэйг Зоригоо заамдчихсан байхаар нь би нөхөр болон Наранжаргалыг салгаж аваад гэртээ харьсан. Манайд Наранжаргалын дүү Атка гэх залуу ирсэн ба ахыгаа авч явахаар болж манай хашааны ард байж байтал арын дэлгүүрээс Зоригоо Эрхэмбэяр хоёр гараад ирсэн. Эрхэмбаяр халааснаасаа архи гаргаж мотоциклийнхоо ар талд цохиж хагалаад том том дуугараад өмнөөс хүрээд ирсэн. Би өөрийн нөхөр Эрдэнэдалайг барьж холдуулсан ба Наранжаргал газар уначихсан дээр нь Эрхэмбаяр, Зоригоо хоёр гараад цохиж байсан. Ариунсан эгч Эрхэмбэяр, Зоригоо хоёрыг салгаад явуулсан ба Наранжаргалыг гэр лүү авч орсон ба түүний нуруу хэсгээс нь цус гараад дээлийг нь нэвтэлчихсэн байсан. Тайлаад үзтэл зүүн далны орчмоос нь цус гарч байхаар нь эмнэлэг рүү би очиж хэлтэл эмч нь байхгүй байхаар нь очоод Наранжаргалыг эмнэлэгт хүргэж өгсөн.” гэх мэдүүлэг /ХХ-ийн 47 дугаар хуудас/,

Шинжээч эмч С.Батбаярын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Шинжээч томилсон тогтоолд хүмүүс хоорондоо зодолдож нэгнийхээ биед гэмтэл учруулсан гэж бичсэн байсан. Баянхонгор аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн гэмтлийн тасагт хэвтэн эмчлүүлсэн өвчний түүхийг тухайн үед үзэхэд зовиур нь цээжээ хөдөлгөхөд цээж өвдөнө, зүүн талаараа хэвтэж чадахгүй, үе үе амьсгал давчдана, гүн амьсгал авахаар цээжээр хатгаж өвдөнө гэсэн байсан. Үзлэгээр биеийн байдал хүндэвтэр, ухаан саруул, амьсгал нэг минутанд 24 удаа, зүүн талын цээжний ар луу нэвт хутгалагдсан шархтай, онош цээжний зүүн талын нэвтэрсэн шарх, цээжний хөндий дэх цус, арьсан доорх хийжилт гэжээ. 2014 оны 07 дугаар сарын 24-ний өдөр цээжийг гэрэлд харахад зүүн синуст бага зэргийн шингэнтэй синус хаалттай. Рентгенд зүүн талд 6 дугаар хавирганаас доош шингэнтэй гэжээ. Намайг үзэхэд хутгалагдсан шархтай гэж байсан ба асуумжаар хохирогч нь хагарсан архины шилээр ар нуруундаа дүрүүлсэн гэж байсан учраас би дүгнэлт хэсэгтээ хатуу мохоо ирмэгтэй зүйлээр үүссэн гэж бичсэн. Хагархай шилийг бол хатуу мохоо, ирмэгтэй гэж үздэг, харин хурц иртэй гэдэгт хутга, заазуур, чинжаал, хайч гэх мэт зүйлүүд ордог. Шилээр үүссэн шарх нь налуу буюу 190 градусаас дээш ирмэгтэй, зах ирмэг нь тэгш бус шарх үүсдэг ба шархны сүүл гэдэг зүйл шарханд үүсдэггүй, харин хутгаар хутгалах үед шарх үүсэхээс гадна 190 градусаас дотогш ирмэг үүсдэг ба шарханд сүүл үүсдэг. Сүүл гэдэг нь аль хутга сугалж авсан газарт байрлал ямар байснаасаа хамааран зурагдалт, арьсны өнгөц зүсэгдэлт үүсдэг. Хутгаар үүсгэгдсэн шарх нь зах ирмэг нь тэгш байдаг.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 154-155 дугаар хуудас/,

Баянхонгор аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны 2014 оны 08 сарын 06-ны өдрийн 480 дугаар шинжээчийн: М.Наранжаргалын биед цээжний зүүн хөндийрүү нэвтэрсэн шарх, цээжний хөндий дэх сул цус гэмтэл үүссэн байна. Дээрхи гэмтэл нь хатуу мохоо ирмэгтэй зүйлийн үйлчлэлээр үүссэн байна. Үүссэн гэмтэл нь 2010 оны ХЗСайд, ЭМСайдын хамтарсан 189/385 тоот тушаалын гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.11 заалтаар гэмтлийн хүнд зэрэгт хамаарах ба цаашид биеийн эрүүл мэнд болон хөдөлмөрийн чадварт нөлөөлөх эсэхийг одоогоор тогтоох боломжгүй” гэх дүгнэлт / хх-ийн 60 дугаар хуудас/

Шүүгдэгч П.Зоригоогийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: Тухайн өдөр хөдөөнөөс ирээд Сандагдорж гэдэг найзынхаа хашаанд архи ууцгааж байсан чинь Далайцэрэн, Наранжаргал хоёр ирсэн. Тэр хоёр хамт ууж байгаад Далайцэрэн би нэг тамхи, архи хоёр аваад ирье гээд Наранжаргалтай хамт дэлгүүр явж архи, тамхи хоёр авч ирсэн. Архийг нь би аягалж байсан, тэгэхэд аягалж байгаа архины амсар нь хагарчихсан байсан. Хашаан дотор юу болсныг би сайн мэдэхгүй байна. Ууж байгаад Наранжаргал, Далай хоёр гараад явсан. Миний аягалж байсан архи дуусаад Эрхэмбаяр бид хоёр дэлгүүр явж нэг шил архи аваад буцаж явахдаа ундаа авахаа мартчиж гээд Сан эгчийн дэлгүүрээс ундаа авах гэхэд дэлгүүр нь цоожтой байсан. Гараад ирсэн чинь Далай, Наранжаргал хоёр 7-8 хүнтэй хамт ирчихсэн яасан их хүн зоддог юм гээд Эрхэмбаярруу дайрсан, би салгах гээд дундуур нь орсон гэх мэдүүлэг,

Шүүгдэгч Б.Гунгаадоржийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: 2014 оны 7 сарын 25-ны өдөр найз Сандагбазарын хашаанд бөөнөөрөө уулзаж байсан юм. Ганц, хоёр шил архи ууж байгаад Эрдэнэдалай, Наранжаргал хоёр бид хоёр яваад нэг шил архи, тамхитай аваад ирье гэсэн. Удалгүй Эрдэнэдалай, Наранжаргал хоёр Ундрах гээд бригадын нэг ахтай хамт гурвуулаа ирсэн. Ундрах ах дээшээ суугаад, Эрхэмбаяр архи аягалж байсан, Ундрах ах тамхи гэхээр нь тамхи санаанд ороод Эрдэнэдалайгаас тамхиа яасан гэсэн чинь Наранжаргалд байгаа гэсэн. Тэгэхээр нь би Наранжаргалаас тамхи байгаа юу Ундрах ахтай тамхилаатхъя гэсэн чинь байхгүй гэхээр нь битгий тоглоод бай Эрдэнэдалай чамд байгаа гэж байна гэсэн чинь байхгүй гээд байхаар нь би Наранжаргалаас тамхийг нь авч хүмүүсрүү шидчихээд Наранжаргалыг нэг цохисон. Сүүлийн зодоон дээр би байгаагүй, тэрнээс өмнө намайг 8-9 үүлээ ирээд Сандагбазарын үүдэнд зодчихоод явсан байсан гэх мэдүүлэг

Шүүгдэгч Н.Эрхэмбаярын шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: 2014 оны 7 сарын 25-ны өдөр Сандагбазар гэдэг найзынхаа хашаанд найзууд, ангиараа уулзаж, нэг ямаа боочихсон ууж идээд байж байсан. Архи дуусч байхад Далайцэрэн, Наранжаргал хоёр, бид хоёр яваад нэг тамхи, архи хоёр аваад ирье гээд явсан. Эргэж ирээд архиа гаргаж өгч байсан. Тамхины талаар би сайн мэдэхгүй байна. Сүүлд нь Наранжаргал, Гунгаадоржтой муудалцаад байхаар нь би салгаад Наранжаргалыг хөл, гар муутай хүнийг яах гээд байгаа юм гэсэн чинь чи хэн юм бэ гээд надруу дайраад байхаар нь Наранжаргалыг би нэг удаа мөргөсөн. Тэгээд Эрдэнэдалайгийн эхнэр ирээд Наранжаргал, Эрдэнэдалай хоёрыг аваад явсан. Наранжаргал явахдаа Эрхээ чи яасан их хүн мөргөдөг юм, би эргэж ирнэ ээ гээд явсан. Дараа нь архи дуусаад Зоригоо бид хоёр дэлгүүр явж нэг шил архи аваад явж байхдаа буцаад ундаа авъя гээд Сан эгчийн дэлгүүр ороход цоожтой байсан. Бид хоёр шатаар нь буугаад ирсэн чинь Наранжаргал, Эрдэнэдалай, Алтка, Бөөрөнхий нар ирчихсэн. Наранжаргал надруу чи яасан их хүн зоддог юм одоо чамайг харъя гээд дайраад ороод ирсэн. Надруу дайрахад нь Зоригоо дундуур орж салгасан. Тэгээд тэрнээс хойш юу болсныг би сайн санахгүй байна. Дэлгүүрийн тэнд зодуулсан гэх мэдүүлэг,

-хэрэг учралын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл /хх-ийн 4/

-хувцасанд үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зураг /хх-ийн 5-7/

-эд мөрийн баримтаар тооцож хэрэгт хавсаргах тогтоол /хх-ийн 16/

-эд хөрөнгө битүүмжлэх тогтоол, тэмдэглэл, үнэлгээ /хх-ийн 18-22/

-Баянхонгор аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны 2014 оны 08 сарын 06-ны өдрийн 480 дугаар шинжээчийн дүгнэлт /хх-ийн 60/

-Б.Гунгаадоржийн иргэний үнэмлэхний хуулбар, оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт, урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 110-112/

-Н.Эрхэмбаярын иргэний үнэмлэхний лавлагаа, урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас, Нийслэлийн Хан-Уул дүүргийн 6-р хорооны засаг даргын тодорхойлолт /хх-ийн 113-114, 186/

-П.Зоригоогийн иргэний үнэмлэхний хуулбар, оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт, урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 124-126/

-М.Наранжаргалын өвчний түүхийн хуулбар /хх-ийн 134-142, 177-185/

-Хохирогчийн хохиролын талаарх баримтууд /хх-ийн 187-189/\

-Амбульториор үйлчлүүлэгчийн картны хуулбар /хх-ийн 190-192/

-хохирол төлсөн тухай баримт /хх-ийн 193/ болон хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтуудыг шинжлэн судалсан болно.

Хэрэгт авагдсан дээрх нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад дүгнэхэд:

Шүүгдэгч П.Зоригоо нь хохирогч М.Наранжаргалын биемахбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулах гэмт хэргийг танхайн сэдэлтээр үйлдсэн,

шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нар нь танхайрах гэмт хэргийг бүлэглэж үйлдсэн гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь дээрх шинжлэн судалсан нотлох баримтууд болон шүүхийн хэлэлцүүлгээр шинжлэн судалсан эд мөрийн баримт, шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн бусад нотлох баримтуудаар тус тус нотлогдон тогтоогдож байна.

Харин аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 261 дүгээр зүйлийн 261.1 дэхь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоод холбогдуулан мөрдөн байцаалтын шатнаас оргон зайлсан гэж ирүүлсэн үйлдэл нь хэрэг авагдсан баримтаас үзэхэд батлан даагч нараас тайлбар мэдүүлэг аваагүй, хөндлөнгийн нотлох баримтаар нотолж чадаагүй, гэрч нарыг байцаагаагүйгээр яллагдагчаар татаж, яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн нь үндэслэлгүй, дээрхи үйлдэл нь гэмт хэргийн бүрэлдэхүүнгүй байх тул Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.1.1 дэхь хэсэгт зааснаар уг үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Шүүгдэгч Н.Эрхэмбаяр нь Нийслэлийн Баянгол дүүргийн шүүхийн 2010 оны 06 сарын 30-ны өдрийн 283 дугаар шийтгэх тогтоолоор гурван жил таван сарын хугацаагаар хорих ял шийтгүүлж, Баянзүрх дүүргийн 2012 оны 07 сарын 09-ний өдрийн 237 дугаар шүүгчийн захирамжаар эдлээгүй үлдсэн арван сар хорин долоо хоногийн хорих ялыг тэнсэж мөн хугацаагаар хянан харгалзсан байх ба Эрүүгийн хуулийн 78 дугаар зүйлийн 78.4 дэхь зааснаар ялгүй болох хугацаа 2013 оны 06 сарын 25-ны өдөр дууссан байх тул түүнийг анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

Шүүгдэгч нарыг тухайн гэмт хэргийг үйлдээгүй гэж үзэх үндэслэл, нотолгоогүй, мөн тус хэргийн нотлох баримтыг цуглуулах, бэхжүүлэх, шалгахдаа Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэл, нотолгоо тогтоогдоогүй байна.

Дээрх нотлох баримтууд нь Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн дагуу цуглуулж, бэхжүүлж авагдсан, өөр хоорондоо зөрүүгүй, энэ хэрэгт хамааралтай, байх бөгөөд тус аймгийн прокурорын газраас шүүгдэгч П.Зоригоод холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.2.1 дэхь хэсэгт зааснаар, шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарт холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 181 дүгээр зүйлийн 181.2.5 дахь хэсэгт зааснаар зүйлчилж ирүүлсэн хуулийн зүйлчлэл зөв байна.

Иймд шүүгдэгч П.Зоригоог бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулах гэмт хэргийг танхайн сэдэлтээр үйлдсэн гэм буруутайд, шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарыг танхайрах гэмт хэргийг бүлэглэж үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож, ял шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй гэж дүгнэв.

Шүүгдэгч П.Зоригоо, Н.Эрхэмбаяр, Б.Гунгаадорж нар нь хохирогч М.Наранжаргалд 1.720.000 төгрөг төлсөн, учирсан хохирлыг төлж барагдуулсан, хохирогч гомдол саналгүй гэх тайлбар мэдүүлэг байх тул шүүгдэгч нар нь бусдад төлөх төлбөргүй байна.

Уг хэргийн улмаас шүүгдэгч П.Зоригоо нь 225 хоног цагдан хоригдсон, шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нар цагдан хоригдсон хоноггүй болно.

Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн хохирогч М.Наранжаргалын улаан өнгийн дээлийг хохирогч М.Наранжаргалд буцаан олгож шийдвэрлэв.

Мөн шүүгдэгч П.Зоригоод ял шийтгэл оногдуулахдаа Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 551 дугаар зүйлийн 551.1 дэхь хэсэгт зааснаар хохирол нөхөн төлсөн байдал, гэм хорыг арилгасан байдал, хувийн байдал, үйлдсэн хэргийнх нь шинж чанарыг харгалзан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан хорих ялын доод хэмжээнээс доогуур хорих ял оногдуулж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна.

Шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарт ял шийтгэл оногдуулахдаа Эрүүгийн хуулийн 55-р зүйлд заасан тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирлоо бүрэн төлж барагдуулсан, үйлдсэн хэргээ хүлээн мэдүүлж байгаа байдал, хохирол төлсөн байдал, ял хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал, үйлдсэн хэргийнх нь нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, тэдний хувийн байдал, үйлдсэн гэмт хэрэгтээ гэмшиж байгаа, хохирлыг бүрэн барагдуулсан тул санал гомдолгүй гэсэн хохирогчийн хүсэлт зэргийг харгалзан тэдгээрт оногдуулах ял шийтгэлийг биечлэн эдлүүлэх шаардлагагүй гэж үзэв.

Шүүгдэгч П.Зоригоо, Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нар нь гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байгаа болон гэмт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн байх тул Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдасны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуульд хамруулах нь зүйтэй байна.

Уг хэрэгт шүүгдэгч П.Зоригоогийн эзэмшлийн 4 ханатай иж бүрэн тавилгатай гэрийг битүүмжилсэн, шүүгдэгч Б.Гунгаадоржийн эзэмшлийн зурагт, угаалгын машиныг битүүмжилсэн 2015 оны 09 сарын 23-ны өдрийн эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай мөрдөн байцаагчийн тогтоолуудыг хүчингүй болгож шийдвэрлэв.

Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 248 дугаар зүйлийн 248.1.1, 283 дугаар зүйлийн 283.1, 294 дүгээр зүйлийн 294 дүгээр зүйлийн 294.2., 294.3., 295, 296, 297, 298 дугаар зүйлүүдийг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь :

1. Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 261 дүгээр зүйлийн 261.1 дэхь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоод холбогдуулан ирүүлсэн үйлдлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Шүүгдэгч Буга овогт Пүрэвсүрэнгийн Зоригоог бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулах гэмт хэргийг танхайн сэдэлтээр үйлдсэн гэм буруутайд, шүүгдэгч Сартуул овогт Баярсайханы Гунгаадорж, Зээрд адуу овогт Намсрайн Эрхэмбаяр нарыг танхайрах гэмт хэргийг бүлэглэж үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцсугай.

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 551 дугаар зүйлийн 551.1 дэхь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.2.1 дэхь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоог дөрвөн жил найман сарын хугацаагаар хорих ялаар, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 181 дүгээр зүйлийн 181.2.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Гунгаадоржийг гурван жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаар, шүүгдэгч Н.Эрхэмбаярыг гурван жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаар тус тус шийтгэсүгэй.

4. Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдасны 25 жилийн ойг тохиолдуулан Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1 дэхь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоод оногдуулсан дөрвөн жил найман сарын хугацаагаар хорих ялаас хоёр жилийг, шүүгдэгч Б.Гунгаадоржид оногдуулсан гурван жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаас хоёр жилийг, шүүгдэгч Н.Эрхэмбаярт оногдуулсан гурван жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаас хоёр жилийг тус тус өршөөн хасч, шүүгдэгч П.Зоригоогийн биечлэн эдлэх ялыг хоёр жил найман сарын хугацаагаар хорих ялаар, шүүгдэгч Б.Гунгаадоржийн биечлэн эдлэх ялыг нэг жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаар, шүүгдэгч Н.Эрхэмбаярын биечлэн эдлэх ялыг нэг жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялаар тус тус тогтоосугай.

5. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 52 дугаар зүйлийн 52.10 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 52 дугаар зүйлийн 52.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоод оногдуулсан хоёр жил найман сарын хугацаагаар хорих ялыг жирийн дэглэмтэй эрэгтэйчүүдийн хорих ангид, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 52 дугаар зүйлийн 52.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Гунгаадоржид оногдуулсан нэг жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялыг, шүүгдэгч Н.Эрхэмбаярт оногдуулсан нэг жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялыг жирийн дэглэмтэй эрэгтэйчүүдийн хорих ангид тус тус эдлүүлсүгэй.

6. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1 дэхь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарт тус бүрт оногдуулсан нэг жил нэг сарын хугацаагаар хорих ялыг тэнсэж, тус бүрийг нэг жилийн хугацаагаар хянан харгалзсугай.

7. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.4, 61.5 дахь хэсэгт зааснаар тэнсэгдсэн шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарт хяналт тавихыг Баянхонгор аймгийн Засаг даргын дэргэдэх цагдаагийн газарт даалгаж, тэнсэгдсэн ялтан хянан харгалзах хугацаанд захиргааны шийтгэл хүлээсэн бол цагдаагийн байгууллагын саналыг үндэслэн хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх эсэхийг шүүх шийдвэрлэхийг ялтан Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарт сануулсугай.

8. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1 дэхь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоогийн цагдан хоригдсон 225 /хоёр зуун хорин тав/ хоногийг түүний ял эдэлсэн хугацаанд оруулан тооцсугай.

9. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 134 дүгээр зүйлийн 134.10 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоогийн эзэмшлийн 4 ханатай иж бүрэн тавилгатай гэрийг битүүмжилсэн, шүүгдэгч Б.Гунгаадоржийн эзэмшлийн зурагт, угаалгын машиныг битүүмжилсэн 2015 оны 09 сарын 23-ны өдрийн эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай мөрдөн байцаагчийн тогтоолуудыг тус тус хүчингүй болгосугай.

10. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 88 дугаар зүйлийн 88.1.7 дахь хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн улаан өнгийн дээлийг хохирогч М.Наранжаргалд буцаан олгосугай.

11. Шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нар нь цагдан хоригдсон хоноггүй, шүүгдэгч П.Зоригоо, Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нар бусдад төлөх төлбөргүй болохыг дурдсугай.

12. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 249 дүгээр зүйлийн 249.1 дэхь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч П.Зоригоод урьд авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үлдээж, түүний эдлэх ялыг 2016 оны 06 дугаар сарын 28-ны өдрөөс эхлэн тооцсугай.

13. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 299 дүгээр зүйлийн 299.3-т зааснаар шийтгэх тогтоол нь танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болох ба мөн хуулийн 297 дугаар зүйлийн 297.1.4 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч П.Зоригоод цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ, шүүгдэгч Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарт батлан даалтанд өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээ тус тус хэрэглэсүгэй.

14. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 299 дүгээр зүйлийн 299.3, 304 дүгээр зүйлийн 304.1-т зааснаар гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрх бүхий этгээд шийтгэх тогтоолыг эсзөвшөөрвөл гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор Баянхонгор аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

15. Давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах буюу эсэргүүцэл бичигдсэн тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол биелүүлэх хүртэл ялтан П.Зоригоод авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээ, ялтан Б.Гунгаадорж, Н.Эрхэмбаяр нарт авсан батлан даалтанд өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ Б.ГЭРЭЛМАА

                                     ШҮҮГЧИД Ч.БАЙГАЛМАА

                                                      Н.БААСАНБАТ