ЗАХИРГААНЫ ХЭРГИЙН ДАВЖ ЗААЛДАХ

ШАТНЫ ШҮҮХИЙН МАГАДЛАЛ

2014 оны 09 сарын 18 өдөр                    Дугаар 377                                        Улаанбаатар хот

 “Х и” ХХК, “М” ХХК,

“Н т с” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн тухай

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Б.Мөнхтуяа даргалж, шүүгч Ц.Цогт, шүүгч Б.Тунгалагсайхан нарын бүрэлдэхүүнтэй, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Түвшинжаргал, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Н.Г, О.С, Х.О, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Р.Б нарыг оролцуулан хийж, Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2014 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдрийн 242 дугаар шийдвэрийг эс зөвшөөрч нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчид болон нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн гаргасан давж заалдах гомдлоор, “Х и” ХХК, “М” ХХК, “Н т с” ХХК-ийн нэхэмжлэлтэй, Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга, Нийслэлийн Засаг даргад холбогдох захиргааны хэргийг шүүгч Б.Тунгалагсайханы илтгэснээр хянан хэлэлцээд

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч “Х и” ХХК, “М” ХХК, “Н т с” ХХК- иас шүухэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Нийслэлийн Засаг даргын 2013 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн А/303, А/211, А/226 дугаар захирамжуудын “Х и” ХХК, “Н т с” ХХК, “М” ХХК-д холбогдох хэсгийг тус тус хүчингүй болгож, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2013 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрийн А/576 дугаар захирамжийг илт хууль бус болохыг хүлээн зөвшөөрүүлж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч Нийслэлийн Засаг даргаас шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа: “Х и” ХХК, “М” ХХК, “Н т с” ХХК-д Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хороо, Жуковын хөшөөний хойд талд үйлчилгээний зориулалтаар 1225 м.кв газрыг Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга Газрын тухай хуулийг зөрчиж нийтийн эдэлбэрийн гудамж, зам талбайд хотын суурьшлын инженерийн шугам сүлжээ бүхий болон сүлжээнд холбогдохоор төлөвлөгдсөн газарт дуудлага худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулалт явуулалгүйгээр эзэмшүүлсэн байсан тул маргаан бүхий захирамжуудаар нэхэмжлэгч компаниудын газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон гэжээ.

Хариуцагч Баянзүрх дүүргийн Засаг даргаас шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа: Газрын тухай хуулийг зөрчиж, нийтийн эдэлбэрийн газар, хотын суурьшлын бүсийн инженерийн шугам сүлжээ бүхий болон сүлжээнд холбогдохоор төлөвлөгдсөн газарт дуудлага худалдаа төсөл сонгон шалгаруулалт явуулалгүйгээр дээрх компаниудад газар эзэмших эрх олгогдсон дүүргийн Засаг даргын 2006 оны 42 дугаар захирамжийн дээрх компаниудад холбогдох заалтыг Нийслэлийн Засаг даргын 2013 оны А/211, А/226, А/303 захирамжуудаар хүчингүй болгосон байна. Мөн тус компаниудын газар эзэмших эрхийн хугацааг сунгасан дүүргийн Засаг даргын 2013 оны А/309 дүгээр захирамжийн холбогдох заалтуудыг Нийслэлийн Засаг даргын дээрх захирамжийг үндэслэн дүүргийн Засаг даргын 2013 оны А/576 дугаар захирамжаар хүчингүй болгосон гэжээ.

Захиргааны хэргийн анхан шатны 20 дугаар шүүхийн 2014 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдрийн 242 дугаар шийдвэрээр: Газрын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.2, 21 дүгээр зүйлийн 21.5.3, 31 дүгээр зүйлийн 31.2, 33 дугаар зүйлийн 33.1.1, 33.1.2, 33.4, 61 дүгээр зүйлийн 61.1-д заасныг баримтлан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ.

Нэхэмжлэгчдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нар болон өмгөөлөгч давж заалдах гомдолдоо: Маргаан бүхий акт болох нийслэлийн Засаг даргын 2013 оны А/211, А/226, А/303 дугаар захирамжийн заалтууд нь хоорондоо зөрчилтэй, хоёр салаа утгыг илэрхийлсэн нэг болохоор огт эзэмшүүлж болохгүй газрыг эзэмшүүлсэн гээд нөгөө болохоор хэрэв дуудлага худалдаа төсөл шалгаруулалт явуулсан бол эзэмшүүлж болохооргүй газар байсан ч хамаагүй дуудлага худалдаа төсөл шалгаруулсан бол эзэмшүүлж болох ч юм шиг ойлгоход хүндрэлтэй захирамж болсон байдаг. Нийтийн эдэлбэр газар, газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд эзэмшүүлж болохоор тусгагдаагүй газрыг бусдад эзэмшүүлж болохгүй гэсэн хэр нь эдгээр эзэмшүүлж болохгүй газар дээр дуудлага худалдаа төсөл шалгаруулсан бол бусдад эзэмшүүлж болохоор хоёр салаа утгатай заалтууд орсон.

Мөн дүүргийн Засаг дарга эрх мэдлээ хэтрүүлсэн ч гэсэн дуудлага худалдаа төсөл шалгаруулсан бол бусдад эзэмшүүлж болохоор ч юм шиг ойлгогддог. Эндээс харахад Нийслэлийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2012 оны 3/10 тогтоолыг хэрэгжүүлж байгаа нэрийн дор хам хум, ямар ч судалгаагүй, үндэслэлгүйгээр нэг дор бөөн захирамж гаргаж иргэд аж ахуйн нэгжийг хохироосон тэдгээрийн эрх ашгийг зөрчсөн, төрийн захиргааны байгууллагаас гарч байгаа эрх зүйн акт нь утга агуулгын хувьд иргэдэд нэг мөр ойлгогдохоор, тодорхой утга утга санааг илэрхийлсэн, салаа утгагүй, хоорондоо зөрчилдөхгүй иргэдийнхээ эрх ашгийг зөрчихөөргүй хохирохооргүй байх ёстой гэж үзэж байна.

Улсын Дээд шүүхийн Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн зарим зүйл заалтыг тайлбарлах тухай 2006 оны 7-р сарын 03-ны өдрийн 37-р тогтоолын 4-т хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.1-д заасан "захиргааны акт утга агуулгын илэрхий алдаатай" гэдэгт актыг гаргасан захиргааны байгууллага, албан тушаалтны хүсэл зориг тухайн актад бүрэн гүйцэд илэрхийлэгдээгүй, актын заалтууд нь хоорондоо зөрчилдсөнөөс хоёрдмол утгатайгаар ойлгогдож болохоор агуулга нь тодорхой бус байхыг хэлнэ гэж заасан байна.

Мөн нэхэмжлэгч аж ахуйн нэгжүүд нь газар дээрээ хашаа барих, харж хамгаалах, газрын төлбөр, зураг төсөл хийлгэх, өөрчлөх, батлуулах зэрэгт 540 сая төгрөг зарцуулаад байгаа. Газрыг эзэмших ашиглах эрх үүссэн үеэс өнөөдрийг хүртэл газраа ашиглаагүй байгаа нь манай газрын хойно баригдсан зарим барилга байгууламжийн техникийн нөхцөлөөс хамаарч дэргэдүүр явах шугамын өөрчлөлтөөс хамаарч зураг төслөө өөрчилсөн, мөн барилгажуулах зөвшөөрөл авах, зураг төслөө батлуулах төрийн байгууллагуудаас зохих зөвшөөрлүүдийг авахад их хугацаа зарцуулсан.

Бидний ашиглах газрын 59 хувь нь барилгажих талбай бөгөөд үлдсэн 41 хувьд нийтийн эдэлбэр болон ногоон байгууламж болж үлдэнэ.

Бидний төсөл хэрэгжсэн тохиолдолд хүүхэд залуучуудын чөлөөт цагийг зөв боловсон өнгөрөөх соёл урлагийн төв кинотеатр, эмнэлэг үйлчилгээний цогцолбор байгуулагдан нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх, мөн явган хүний болон машины зам, амарч зугаалах талбай, сандал, зүлэг мод гэх мэт тохилог орчин үеийн стандарт хангасан нийтийн эдэлбэрийн зам талбай бий болсноор иргэдийн эрх зүйн байдал илүү дээрдэх болно. Иймд нийтийн эзэмшил ногоон байгууламж бүрэн устан алга болох зүйл байхгүй юм. Ийм ч учраас Нийслэлийн ерөнхий төлөвлөгөөний газар /ерөнхий архитектор/-аас манай зураг төслийг зөвшөөрч баталж өгсөн билээ.

Иймээс бидний зүгээс анхан шатны шүүхэд өгсөн тайлбар баримт, болон дээрх үндэслэлийг харгалзан анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, “Х и” ХХК, “М” ХХК, “Н т с” ХХК-ийн газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон 2013 оны нийслэлийн засаг даргын А\303, А/226, А/211 захирамж, Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын А/576 захирамжуудыг Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 9 дүгээр зүйлийн 9.1.1-д зааснаар утга, агуулгын хувьд илэрхий алдаатай илт хууль бус шийдвэр болохыг хүлээн зөвшөөрсөн шийдвэр гаргаж өгнө гэдэгт итгэж байна.

Иймд захиргааны шүүхийн анхан шатны шийдвэрийг хүчингүй болгож өгнө үү

гэжээ.

ХЯНАВАЛ:

Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудад үндэслэлтэй дүгнэлт хийлгүйгээр нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байна.

1. Нийслэлийн Засаг даргын маргаан бүхий 2013 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдрийн А/303, А/226, А/221 дүгээр захирамжуудаар “Х и” ХХК, “М” ХХК, “Н т с” ХХК-иудын тус бүр 1225 м.кв газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгожээ.

Нэхэмжлэгч компаниуд анх Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2006 оны 42 дугаар захирамжаар тус дүүргийн 4 дүгээр хороо, Жуковын хөшөөний хойд талд тус бүр 1225 мкв газрыг 5 жилийн хугацаатай үйлчилгээний зориулалтаар эзэмших эрхтэй болж, эзэмших эрхийн гэрчилгээний дагуу дүүргийн Газрын албатай иргэн хуулийн этгээдэд газар эзэмшүүлэх гэрээ байгуулсан байна.

Дээрх захирамж, гэрээний дагуу нэхэмжлэгч “Х и” ХХК, “М” ХХК, “Н т с” ХХК болон “Алхана трейд” ХХК хамтран тус бүрийн эзэмших эрх бүхий 1225 мкв буюу нийт 4900 м.кв газарт барилга барихаар төлөвлөж, 2006 оны 05 дугаар сарын 18-ны өдөр “Хамтран ажиллах гэрээ” байгуулжээ.

Улмаар дээрх компаниудаас гаргасан хүсэлтийн дагуу Нийслэлийн Засаг даргын 2011 оны 07 дугаар сарын 20-ны өдрийн 555 дугаар захирамжаар газрын зориулалтыг өөрчилж, орон сууц үйлчилгээний барилгын зориулалтаар тэдний эзэмших эрх бүхий газарт тус бүрд 0,045 га газрыг эзэмшүүлсэн, мөн Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын 2012 оны 11 дүгээр сарын 28-ны өдрийн А/390 дүгээр захирамжаар нэхэмжлэгч компаниудын газар эзэмших эрхийг 5 жилийн хугацаагаар сунгасан байна.

Үүний дагуу холбогдох албан тушаалтнууд зөвшөөрөл олгосноор “Алхана трейд” ХХК-ийн үйлчилгээтэй орон сууцны 16 давхар, цогцолбор 3 барилга барих эскиз зургийг Улаанбаатар хотын ерөнхий архитектор бөгөөд Нийслэлийн барилга, хот, байгуулалт, төлөвлөлтийн газрын дарга Э.Х баталжээ. Энэ ажлын хүрээнд барилга барихтай холбоотойгоор зураг төсөл боловсруулах, ерөнхий төлөвлөгөөний дэвсгэр зураг гүйцэтгэх, инженер-геологийн судалгааны ажил гүйцэтгэх зэрэг бүхий л гэрээнүүдийг дээрх 4 компани хамтарч хэрэгжүүлсэн байх тул нэхэмжлэгч нарыг өөрийн эзэмших эрх бүхий газраа Газрын тухай хуулийн 35 дугаар зүйлийн 35.1.1-д зааснаар гэрээнд заасан зориулалтаар эзэмшиж байсан гэж үзэхээр байна.

Гэтэл маргаан бүхий дээрх Нийслэлийн Засаг даргын 2013 оны А/303, А/226, А/221 дүгээр захирамжуудаар “Баянзүрх дүүргийн Засаг дарга нийтийн эдэлбэрийн газрын гудамж, зам талбайд, хотын суурьшлын бүсийн инженерийн шугам сүлжээ бүхий газарт, дуудлага худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулалт явуулалгүйгээр газар эзэмшүүлсэн” гэх үндэслэлээр нэхэмжлэгч нарын газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгосон нь дараах байдлаар үндэслэлгүй гэж дүгнэлээ. Тодруулбал,

"Нийтийн эдэлбэрийн газрын гудамж, зам талбайд газар эзэмшүүлсэн” гэх үндэслэлийн тухайд:

Газрын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.2-д зааснаар иргэн, аж ахуйн нэгжид эзэмшүүлснээс бусад гудамж, талбай, зам зэрэг нийтийн эзэмшлийн газрыг “нийтийн эдэлбэр газар”-т хамааруулахаар, мөн хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.2-д “хотын нийтийн эдэлбэрийн газрыг” төрийн зохих шатны байгууллагын хяналт, зохицуулалттайгаар нийтээр ашиглахаар заасан ба Газрын харилцаа, барилга геодези, зураг зүйн газрын даргын 2009 оны 224 дүгээр тушаалаар батлагдсан “Газрын нэгдмэл сангийн тоо бүртгэл хөтлөх журам”-ын 4.2.4-т нийтийн эдэлбэрийн газарт хамаарах газруудыг тодорхойлж, нийтийн эдэлбэр газрын хүрээ заагийг хэмжиж, бүртгэх талаар тогтоосон байна.

Шүүхээс маргаан бүхий газарт хийсэн үзлэгийн зурагт нэхэмжлэгч нарын эзэмшиж буй газрын хашаанд явган хүний зам байгаа боловч дээрх журмаас өмнө батлагдан гарсан аливаа эрх зүйн актаар тухайн газрыг “нийтийн эдэлбэрийн газар” гэж тогтоосон талаарх нотлох баримт хэрэгт байхгүйгээс гадна 2006 онд Баянзүрх дүүргийн Засаг даргын захирамжаар нэхэмжлэгч нарт тус бүр 1225 м.кв кв газрыг эзэмших эрх үүссэн байжээ.

Үүнээс үзвэл 2009 онд дээрх журмын дагуу нийтийн эдэлбэрийн газрыг тогтоож, бүртгэх үед маргаан бүхий газар нь нийтийн эдэлбэрийн биш, харин бусдын эзэмшлийн газарт хамаарч байсан байхад анхан шатны шүүхээс “нийтийн эдэлбэрийн газар” гэж дүгнэсэн нь буруу байна.

Хотын суурьшлын бүсийн инженерийн шугам сүлжээ бүхий газарт эрх хэмжээгээ хэтрүүлэн газар эзэмшүүлсэн гэх тухайд:

Газрын тухай хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.1-д зааснаар нэхэмжлэгч нар нь 2006 онд Баянзүрх дүүргийн Засаг даргад газар эзэмшихээр хүсэлт гаргасан ба харин уг газар нь инженерийн шугам сүлжээ бүхий буюу Нийслэлийн Засаг даргын шийдвэрээр эзэмшүүлэх газарт хамаарч байхад дүүргийн Засаг дарга газар эзэмшүүлсэн нь Газрын тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.5.3-д заасныг зөрчсөн байна.

Хэдийгээр нэхэмжлэгч “Х и” ХХК, “М” ХХК, “Н т с” ХХК-иудад анх газар эзэмшүүлсэн шийдвэрийг эрх хэмжээ олгогдоогүй дүүргийн Засаг дарга гаргасан боловч хэрэгт авагдсан Баянзүрх дүүргийн 2006 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөний 3.13-д тус дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт үйлчилгээний зориулалтаар 0,1 га газрыг эзэмшүүлэхээр оруулсан, мөн Газрын тухай

хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.2.3-т зааснаар тухайн газрын эзэмшүүлэх эсэхийг шийдвэрлэх эрхтэй Нийслэлийн Засаг дарга 2011 оны 555 дугаар захирамж гарган, нэхэмжлэгч нарт орон сууц, үйлчилгээний зориулалтаар газар эзэмших эрхийг баталгаажуулжээ. Өөрөөр хэлбэл, нэхэмжлэгч нарт газар эзэмшүүлсэн дүүргийн Засаг даргын шийдвэрийг тухайн захирамж гаргаснаараа хүлээн зөвшөөрсөн гэж үзэх үндэслэлтэй ба одоо дээрх баталгаажуулсан захирамж хүчин төгөлдөр байна.

Түүнчлэн нэхэмжлэгч нар нь тухайн газарт байсан дулааны шугам сүлжээг зөөсөн талаар дүүргийн Газрын албанд 2012 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдөр мэдэгдэж байсан байх ба тухайн газарт одоо инженерийн шугам байхгүй болох :;ь хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан “тухайн газарт байрлаж байсан дулааны шугам сүлжээг баруун талд зөөсөн” гэх тайлбараар тогтоогджээ.

Дээрхээс үзэхэд захиргааны байгууллагын шийдвэрээр нэхэмжлэгч нарт газар эзэмших эрх үүссэн, хууль, гэрээнд заасны дагуу тухайн газрын төлбөрөө тухай бүрт нь төлсөөр ирсэн, Газрын тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1-д зааснаар газар эзэмших эрхийг дуусгавар болгох үндэслэл тогтоогдоогүй байхад “өмнөх шийдвэр буруу гарсан” гэх захиргааны байгууллагын буруутай үйл ажиллагааны улмаас нэхэмжлэгч нарын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчих үндэслэлгүй байна.

Дуудлага худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулалт явуулалгүйгээр эзэмшүүлсэн гэх тухайд:

Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1.2-д зааснаар дуудлага худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулалтыг зохион байгуулах нь захиргааны байгууллага, албан тушаалтны хэрэгжүүлэх чиг үүрэг тул энэ асуудлаар нэхэмжлэгчийг буруутгах нь хууль зүйн хувьд үндэслэлгүй байна.

Нийслэлийн Засаг даргаас 2013 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдөр буюу маргаж буй захиргааны акт гаргасан өдөр “Газар эзэмших, ашиглах эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнэ төлүүлэх тухай” А/309 дүгээр захирамж гаргаж, Нийслэлийн Засаг даргын 2003 оны 1 дүгээр сарын 1-ээс хойш гаргасан захирамжийн дагуу Нийслэлийн нутаг дэвсгэрт дуудлага худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулалтаас бусад хэлбэрээр газар эзэмшиж, ашиглаж буй газар газар дээрээ барилга байгууламж барих хүсэлт гаргасан тохиолдолд газар эзэмших эрхийн гэрчилгээний дуудлага худалдааны анхны үнийг төлүүлж, анхны үнийг төлсөн баримтыг үндэслэн барилга байгууламжийн эскиз зургийг баталж, барилга угсралтын ажил эхлүүлэх, үргэлжлүүлэх зөвшөөрөл олгож ажиллахыг Нийслэлийн Ерөнхий төлөвлөгөөний газарт даалгахаар шийдвэрлэсэн.

Нэхэмжлэгч нарын хувьд дээрх захирамжид заасан шаардлагыг хангаж,