Л.Ариунболдод холбогдох эрүүгийн хэргийн тухай

 

            Ховд аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Н.Туяа даргалж, шүүгч М.Нямбаяр, Б.Дамба нарын бүрэлдэхүүнтэй, прокурор Т.Өсөхболд, шүүгдэгч Л.Ариунболд түүний өмгөөлөгч Л.Ган-Очир, нарийн бичгийн дарга Ц.Энхтуяа нарыг оролцуулан

            Ховд аймгийн Булган сум дахь сум дундын шүүхийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 03 дугаар шийтгэх тогтоолтой Л.Ариунболдод холбогдох эрүүгийн 1837000240065 дугаартай хэргийг шүүгдэгч түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг үндэслэн, 2019 оны 03 дугаар сарын 05-ны өдөр хүлээн авч шүүгч Б.Дамбын илтгэснээр нээлттэй хэлэлцэв.

            Монгол улсын иргэн, 1987 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдөр Ховд аймгийн Алтай суманд төрсөн, 32 настай, эрэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, урьд ял шийтгэлгүй, Бүдүүнээхэн овогт Лхагвасүрэнгийн Ариунболд нь Ховд аймгийн Цэцэг сумын Баяновоо багийн нутаг дэвсгэрт байрлах “Цагаан эрэг” гэх газраас 2018 оны 05 дугаар сард Ц.Лхагвасүрэнгийн эзэмшлийн 2 ширхэг листэн төмрийг 22-83 УНВ улсын дугаартай Toyata landcruizer 100 маркийн тээврийн хэрэгсэл ашиглан хулгайлсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

            Ховд аймгийн Булган сум дахь сум дундын шүүх “ Шүүгдэгч Бүдүүнээхэн овогт Лхагвасүрэнгийн Ариунболдыг хулгайлах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.3 дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 2 дэх хэсгийн 2.4-д зааснаар Л.Ариунболдыг 1 /нэг/ жилийн хугацаагаар хорих ялаар шийтгэж, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Л.Ариунболдод оногдуулсан  1/нэг/ жилийн хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлж, шүүгдэгч Л.Ариунболд нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй болохыг тус тус дурдаж, гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан гэх тээврийн хэрэгслийг хурааж улсын орлого болгох прокурорын саналыг хэрэгсэхгүй болгож тээврийн хэрэгслийг битүүмжилсэн прокурорын тогтоол, Л.Ариунболдын эзэмшлийн 3 тооны тугал, 7 тооны гунжин үхэр битүүмжилсэн прокурорын тогтоолыг тус тус хүчингүй болгож шийдвэрлэжээ.

            Шүүгдэгч түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдол болон давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Л.Ариунболдод холбогдох эрүүгийн хэрэгт Эрүүгийн хууль болон Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн заалтуудыг зөрчсөн гэж үзэж байна. Эрүүгийн хуулийн 1.3 дугаар зүйлийн 1, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3, 9.6 дугаар зүйлийн 6, 7.2 дугаар зүйлийн 1, 7.5 дугаар зүйлийн 4, 8.1 дүгээр зүйл заалтуудыг тус тус зөрчсөн. Л.Ариунболдод холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 2 дэх хэсгийн 2.4-д зүйлчлэл нь хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтаар нотлогдохгүй байх тул анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

            Прокурор шүүгдэгч түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдолтой танилцаад гаргасан хариу тайлбатаа: Хавтаст хэрэгт авагдсан гэрч нарын мэдүүлэг, шүүгдэгч Л.Ариунболдын шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлгүүдээр 2 ширхэг төмрийг хууль бусаар хулгайлсан болох нь тогтоогдож байх тул анхан шатны шүүх ял оногдуулахдаа шударга ёсны зарчмыг баримтлан хулгайлах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож ял шийтгэсэн нь Эрүүгийн хуулийн 1.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийг зөрчсөн гэж үзэх хууль зүйн үндэслэлгүй юм. Яллагдагч Л.Ариунболд нь бага боловсролтой уншиж бичдэг болох нь мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад тогтоогдсон тул Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 5.3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3-т заасныг зөрчсөн гэж үзэх үндэслэлгүй юм. Компанийн эзэмшлийн талбайд байгаа төмөр нь гээгдэл эд хөрөнгө биш юм. Шийтгэх тогтоолын 5 дахь заалтанд заасан гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан гэх тээврийн хэрэгсэлийг хурааж, улсын орлого болгох прокурорын саналыг хэрэгсэхгүй болгох гэснийг гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан тээврийн хэрэгсэлийн үнэ болох 20.000.000 төгрөгийг шүүгдэгч Л.Ариунболдоос гаргуулж гэж өөрчилж, тээврийн хэрэгсэлийг битүүмжилсэн прокурорын тогтоол, Л.Ариунболдын эзэмшлийн 3 тооны тугал, 7 тооны гунжин үхэр битүүмжилсэн прокурорын тогтоолыг хүчингүй болгосугай гэснийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэжээ.

Давж заалдах шатны шүүх хуралдаанд оролцсон прокурор дүгнэлтдээ: Шүүгдэгч түүний өмгөөлөгчийн давж заалдах гомдол нь хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар няцаагдаж байгаа тул анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хэвээр үлдээж өгнө үү гэв.

 ТОДОРХОЙЛОХ нь:

            Давж заалдах шатны шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хэргийг хянан хэлэлцэхдээ хэргийн бүх ажиллагаа, шийдвэрийг хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудад үндэслэн шүүгдэгч Л.Ариунболд түүний өмгөөлөгч Л.Ган-Очир нарын давж заалдсан гомдолд дурдсан асуудлаар хязгаарлахгүйгээр хэргийг бүхэлд нь хянаж үзвэл анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоол нь хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий болж чадаагүй байна. Шүүгдэгч Л.Ариунболд нь Ховд аймгийн Цэцэг сумын Баян-Овоо багийн нутаг дэвсгэрт байрлах “Цагаан эрэг“гэх газраас 2018 оны 05 сард Ц.Лхагвасүрэнгийн эзэмшлийн 2 ширхэг листэн төмрийг 22-83 УНВ улсын дугаартай Toyata landcruizer 100 маркийн тээврийн хэрэгсэл ашиглан хулгайлсан гэмт хэрэгт холбогджээ. Ховд аймгийн Булган сум дахь Сум дундын прокурорын газрын хяналтын прокурор Б.Оюунцэцэг шүүгдэгч Л.Ариунболдын үйлдлийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.4-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж уг хэргийг шүүхэд шилжүүлжээ. Анхан шатны шүүх Л.Ариунболдод холбогдох хэргийг шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцээд шийдвэрлэхдээ шүүгдэгч нь хулгайлах гэмт хэргийг үйлдэхдээ тээврийн хэрэгсэл ашигласан болох нь хэргийн баримтуудаар тогтоогдсон байхад уг тээврийн хэрэгслийг хураахгүйгээр хэргийг шийдвэрлэсэн нь хуул зүйн үндэслэлгүй байна. Учир нь: Анхан шатны шүүх Эрүүгийн хуулийн 7.5 дугаар зүйлийн 2-т “Гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө орлого “ гэж . . . гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан техник хэрэгслийг ойлгоно “ гэж хуульчилсан байхад Л.Ариунболдын гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан тээврийн хэрэгслийг  хураах буюу үнийг нь  гаргуулахгүйгээр  хэргийг шийдвэрлэсэн нь дээрх хуулийн заалтыг зөрчсөн байна. Иймд анхан шатны шүүхийн шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, хэргийг шүүх хуралдааны шатнаас дахин хэлэлцүүлэхээр Булган сум дахь сум дундын шүүхэд буцаах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэлээ.

            Л.Ариунболдод холбогдох хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр шүүхэд буцаасан учир шүүгдэгч түүний өмгөөлөгч Л.Ган-Очир нарын давж заалдсан гомдлыг хэлэлцээгүй болно.

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 39.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2, 39.9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3 -д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

            1. Ховд аймгийн Булган сум дахь Сум дундын шүүхийн 2019 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 03 дугаартай шийтгэх тогтоолыг хүчингүй болгож, Л.Ариунболдод холбогдох эрүүгийн хэргийг шүүх хуралдааны шатнаас дахин хэлэлцүүлэхээр мөн шүүхэд буцаасугай.

            2.Хэргийг шүүхэд очтол шүүгдэгч Л.Ариунболдод урьд авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр хэрэглэсүгэй.

            3.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.10 дугаар зүйлийн 1-д зааснаар Л.Ариунболд нь давж заалдах шатны шүүхээр хэргийг хянан хэлэлцэх хүртэл 61 хоног цагдан хоригдсон болохыг дурдсугай.

4. Гомдол эсэргүүцэл гаргах эрх бүхий этгээд нь давж заалдах шатны шүүх хэргийг хянан шийдвэрлэхдээ Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, эсхүл нөлөөлж болохуйц нөхцөл байдал тогтоогдсон гэж үзвэл давж заалдах шатны шүүхийн шийдвэрийг гардуулсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 30 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхэд гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй.

 

     ДАРГАЛАГЧ,

ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                         Н.ТУЯА

 

              ШҮҮГЧИД                                        М.НЯМБАЯР

                                 

Б.ДАМБА