МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Булган аймаг дахь эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч С.Цэрэнханд дгалж,

нийн бичгийн дга Д.Одончимэг, улсын яллагч Ц.Гэрэлбаат, хохирогч Б.З, хохирогч Б.Оюунбилэг, хохирогч нын өмгөөлөгч Г.Ням, шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Х.Оюунбат, шүүгдэгч Э.С******* ныг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийж,

Аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 215 дуга зүйлийн 215.1-д заасна яллагдагча татах тогтоол үйлдэж ирүүлсэн Э.С*******т холбогдох эрүүгийн 201706000083 дугатай, 132/2017/0103/Э индекстэй хэргийг 2017 оны 7 дуга сын 06-ны өдөр хүлээн авч хэлэлцэв.

Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, 1993 оны 12 дуга сын 19-ний өдөр төрсөн, 23 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, ам бүл 4, аав, ээж, эгчийн хамт Орхон аймгийн Баян-Өндөр сумын Уурхайчин багийн **-***-** тоотод оршин суух, Х сүрэгтэн овогт Э С******* 

Холбогдсон хэргиин тала:

Шүүгдэгч Э.С******* нь 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдөр Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын нутаг Уньт багийн нутагт **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэл жолоодож явахдаа замын хөдөлгөөний дүрэм зөрчиж өмнөө явсан **-** УНЧ улсын дугатай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, зорчигч Б.О******* биед хүндэвтэр гэмтэл, Г.Б эд хөрөнгөд үлэмж хэмжээний хохирол учрууулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт даах нотлох бимтуудыг шинжлэн судаллаа.

Шүүгдэгч Э.С*******ын өгсөн: Өмнө өгсөн мэдүүлэгдээр нэмж ярих зүйлгүй, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байна гэх мэдүүлэг, Хохирогч Б.О******* өгсөн: Миний бие 2017 оны 3 дуга сын 10-нь өдөр Хутаг-Өндөр сумын нутаг болох "Эх булаг" гэх газ Lехus 570 мкийн **-** УНЧ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэлтэй явж байгаад осол орж биедээ хүндэвтэр гэмтэл авсан. Миний зүүн гын бугалаг хэсгээрээ 3 хугсан. Одоогоор эмчийн хяналтанд байгаа. Бороололт удааширсан гэсэн оноштой байгаа. Байнгын эмчилгээтэй, эм бууж байгаа. Өөрийн биедээ үнэлгээ хийлгэсэн байгаа. Цаашдаа эмчилгээ хийлгэнэ. Миний 2 г нэг нь халуун, нөгөө нь хүйтэн болсон. Судас бих чадваа алдсан. Хохирол төлбөр огт аваагүй байгаа. Өмгөөлөгчийн хөлс хориролд нийт 10000000 төгрөг нэхэмжилсэн байна. Сая "Итгэл Истемэнт" XX үнэлгээний компани өөрийн гт учирсан хохирлын үнэлгээ хийлгэсэн бөгөөд 2715300 төгрөгний үнэлгээ хийгдсэн байгаа. Нийт 2715300 нэхэмжилж байна гэх мэдүүлэг, Хохирогч Б.З өгсөн: Миний бие 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдер Lехus 570 мкын **-** УНЧ улсын дугатай машиныг бьж Хөвсгөл аймагруу 5 хүний бүрэлдэхүүнтэй явж байсан.

Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумы нутаг дэвсгэр Уньт баг өнгөрөөд рашаан авах гээд дохисгоо өгчихөөд зүүн эрг гэтэл хойноос цагаан машин мөргөчихсөн. Өндөр жалганы хажуу руу машин унасан. Тэгээд Хаалга бүгд автомата түгжигдсэн. Лүүкээ онгойлгоод хүмүүсээ ггасан. Хүмүүсээ ггасан хойно энэ хүмүүс ирсэн. Замын цагдаагийн дүгнзлтээр энэ хүмүүс ерөөсөө тормоз гишгээгүй байсан. Би 1999 оноос хойш өнөөдрийг хүртэг машиныг тасралтгүй бьж байгаа. Энэ авааас болж хохирол маш их гса! Шүүгдэгч тал 2 удаа бидэн дээр ирж уулзсан.

Уулзахдаа Оюунбилэгийг чи гомдолгүй гээд хэлчих гэсэн. С******* ирээд чамаас уучлалт гуйх ёстой юу гээд доромжилж инээж байгаад гаад явсан. Энэ ослоос болж аав маань элэгний хорт хавд биш суурь өвчтзй байсан. Ослын даа буюу 4 дүгээр сд эход хуулахад яалтай мэс засалд орох бол болохгүй госэн дүгнэлт гсан. Энэ хүмүүст ийм байдалт^й байна та н ирж уулз гэхэд ерөесөө ирж уулзаагүй. Тэгзэд та н өөрсдөө осол хийчихээд юу яриад байгаа юм гэж утса загнасан. Өноөдрийг хүртэл хохирол багдуулсан юм байхгүй. Хот руу машинаа ачилт хийлгэж өөрсдөө аваачсан. Машины үнэлгээ болон ачилт нь нийт 19240000 төгрөг гсан. Аавын элэгний хавд нь өдөр өдрөөр өсөж байна. Яалтай хагалгаанд орохгүй бол болохгүй гэсэн. Хагалгаанд орсон өнөөдрийг хүртэл биеийн байдал нь маш хэцүү байгаа Нийт эмчилгээний здал 30581850 төгрөг гсан. Маш их гомдолтой байна. Та н хохирлоо л багдуул л гэж шадаж байсан. Энэ Оюунбилэг гэж охин манай эмнэлгийн гол хүн бөгөөд судса г бьж онош тавьдаг. Өнөөдөр нэг г нь ям ч ажил хийх боломжгүй болсон. Тэгэхэд энэ хүмүүс өрөөнд нь орж ирээд доромжилчихоод гаад явж байгаа. Ийм байж болохгүй. Маш их гомдолтой байна. 3 дуга сд 2 удаа ирж уулзсан. Тэрнээс хойш нэг ч уулзаагүй. Мөн аав маань эмнэлэгт хэвтээд сэхээнд байхад би уйлаад энэ хүмүүс рүү ярихад тэр уулздаг газраа уулзана гэж хэлсэн. Би энэ хүмүүсийг ухч очоод мөргөөгүй шүү дээ. Цагдаагийн газрын дүгнэлтэнд ям ч тоормоз гишгээгүй байдаг. Баг санаатайга ирж мөргөсен байгаа.

Тэгээд хохирол багдуулсан зүйл байхгүй. Маш их гомдолтой байна гэх мэдүүлэг, 2017060001083 дугатай эрүугий; хэргээс хэрзг бүртгэлтийн шатэнд:

Хохирогч Г.Б өгсөн: Би 2017 оны 3-р сын 10-ны өдөр Орхон аймгаас Хевсгөлийн чиглэлд ажла явж байхдаа Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Уньт багийн рашааны ойролцоо замд явж байхад миний сууж явсан Lехus 570 мкийн **-** УНЧ улсын цугатай тээврийн хэрэгслийн аас ОРХ **-** улсын дугатай тээврийн хэрэгслийн жолооч хурд хэтрүүлэн анхаал болгоомжгүй явсаны улмаас машины аас мөргөж миний сууж явсан тээврийн хэрэгслийг далан луу унагааж онхолдуулсан. Машин дотор сууж явсан Г.Батсайхан миний бие болон тээврийн хэрэгсэл жолоодож явсан Б.З Б.Оюунбилэг нын биед хүндэвтэр болон хөнгөн гэмтэл учирсан. Мөн тээврийн хэрэгслийг дахин ашиглах боломжгүй болгож эвдрэл гэмтэл учруулсан. Би энэ машиныг 2011 оны 12 дуга сын сүүлээр шинээр нь авч байсан тээврийн хэрэгсэл байгаа юм. Энэ тээврийн хэрэгсэл нь миний нэр дээр бүртгэл данстай байдаг юм. Тэр үед миний хүү Б.З жолоодож явсан юм гэх мэдүүлэг /хх 53 тал/, Хохирогч Б.О******* өгсөн: 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдөр 11 цагийн орчим Орхон аймгаас Хевсгөл аймгийн чиглэлд албан ажла Б.З, Г.Батсайхан, У.Н, морь унаач хүүхэд нын хамт гсан. Тэгээд Бултн аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Уньт багийн саахын рашаан дөхөөд рашаанаэс авъяа гээд уулзв луу эргэх гэтэл аас цагаан машин ирээд миний сууж явсан тээврийн хэрэгслийг мөргөж бид н машинтайгаа хамт гүүрний хажуу талын жалга руу унаж онхолдсон. Нэг мэдэхэд би машинаас гсан байсан бэ миний зүүн талын г мэдээгүй байсан. Зүүн г маань бугалгааа 3 хугсан. Би гомдолтой байна, гсан бүх здлыг нэхэмжилнэ.

Би Орхон аймаг дахь Мөнхийн үйлс эмнэлэгт уламжлалт анагаахын эмч хийдэг бөгөөд сын 650000 тэгрөгийн ажил эрхлэдэг одоо ажилгүй болсон тул 10000000 төгрөг нэхэмжилнэ гэх мэдүүлэг /хх 56, 57 тал/, Гэрч Б.З өгсөн: 2017 оны 3 дуга сьын 10-ны өдөр 11 цагийн орчим Lехus 570 мкийн **-** УНЧ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэлтэй Орхон аймгаас Хөвсгөл аймаг орохоор явсан. Булган аймгийн Хутаг-Өндөр сумын Уньт бэгийн саахын рашаана орж рашаан аваха дохио өгөөд өмнөөс ирж байсан машиныг өнгөрөөхөөр зогсож байтал аас цагаан өнгийн машин ирээд бид ныг мөргөөд гүүрний хажуу талын жалг уу унаж онхолдсон. Тэгээд би дээд талын салхивчийг онгойлгоод машинд байсан хүмүүсийг ггаж хамгийн сүүлд өөрөө гсан гэх мэдүүлэг /хх 59, 60 тал/,

Гэрч Л.Э өгсөн: 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдөр Орхон аймгаас Хевсгөл аймаг орохоор ТОҮОТА НILUХ мкийн **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгслийг хүү С******* жолоодож явсан. Булган аймгиин Хутаг-Өндөр сумын Уньт багт байдаг сахын рашааны ойролцоо явж байхад ...урд талд явж байсан **-** УНЧ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэлзасмал зам дээр огцом зогссон. Миний сууж явсан машины хурд 40-50 км цагийн хурдтай байсан бөгөөд зогсох хөдөлгөөн хийсэн боловч гулгаатай байсан тул буун хойд талын гупрыг мөргөөд зогссон, урд байсан машиныг очиж мөргөсөн. Тэр машин гулгаж замын цаад талд гсан. Тэгээд жалгын эрмэгдээр тогтох маягтай болоод жалгуу гулсаж унасан гэх мэдүүлэг /хх-61-62 тал/,

Гэрч У.Нгийн өгсөн: 2017 оны 3 дуга сьын 10-ны өдөр 12 цагийн орчим Орхон аймгаас Хөвсгөл аймаг орохоор **-** УНЧ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэлтэй 4 том хүн, 1 хүүхдийн хамт хөдөлсөн. Булган аймгийн ХутагӨндөр сумын Уньт багийн саахын рашаан дөхөөд рашаанаас авах гээд уулзвлуу эргэх гэтэл аас цагаан машин ирээд миний сууж явсан тээврийм хэрэгслийг мөргөж бид н машинтайгаа хамт гүүрний хажуу талын жалга руу унаж онхолдсон гэх мэдүүлэг /хх 63, 64 тал/,

Насанд хүрээгүй гэрч О.Э өгсөн: Тэр үед бид н морь уралдуулах гээд явж байсан. Тэгсэн нилээн явж байгаад нэг гүүрний ойролцоо явж байтал миний сууж явсан машины аас нэг машин мөргөөд миний сууж явсан машин гүүрний хажуу талын жалгуу унасан. Машин дотор Батсайхан багш, З ах, Н эгч, Оюунбилэг эгч н байсан. Би машины д талын суудлын голд сууж явсан.

Миний буун г талд Оюунбилэг эгч, зүүн г талд Н эгч сууж явсан. Хин З ах машин жолоодож явсан. Бид н хамгаалах бүсээ зүүж явсан. Би машины дээгүүр гсан ба Оюунбилэг эгчийн г дээр гишгээгүй. З ах намайг өргөж ггасан гэх мэдүүлэг /хх-226 тал/,

Гэрч Б.М өгсөн: Би Г.Батсайханг урьд өмнө нь танихгүй. Би энэ хүнтэй 2 дахь удаагаа тач байна. 4 дүгээр сын сүүлээр нэг удаа ирж үзүүлсэн Өнөөдөр өглөө бас ирж үзүүлсэн. Элгэн дээр үүсгэвэртэй. Үүнийг мэс заслын га тайрах хагалгаа төлөвлөж буй өвчтөн юм. Зам тээврийн осолд орж элэгний хорт хавдтай болох тохиолдол байхгүй. Элэг удаан хугацаага өвдсөн тохиолдолд болно. Тэрнээс богино хугацааны доргилтонд өөрчлөлт орохгүй. Урьдчилсан оношоор хортой хавд гэж оношлогдож байгаа бөгөөд элэг нь хатуурсан ба энэ хавдрыг өөлж авах хагалгаанд 5 дуга сын 17-ны өдөр орно гэх мэдүүлэг /хх-227 тал/,

Шинжээч М.Энхтайвын өгсөн: Магадлуулагч Г.Б эмнэлэгийн бичиг бимтууд эмчийн үзлэг, гэмтлийн ЭХО болон бусад бимтуудыг үндэслэн дүгнэлт ггасан. Тэдгээр шинжилгээг хьцуулахад 2016 оны 4 дүгээр сын 20- ны өдөд ЭХО-д үзүүлсэн гэх Г.Б бимтанд элэгний 8 дуга сегментэд 2,8-2,2 см элэгний ЭХО ойлт багассан голомт сүүдэртэй байсан 2017 оны 3 дуга сын 24-ний өдөр хэвлийн эход элэгний 7,8 дуга сегментэд 3,8-3,1 см ЭХО ойлт ихэссэн голомт сүүдэртэй гэсэн байсан. Өвчний онош нь элэгний 7,8 дуга сегментийн хавд, дэлүү томролтой хавссан В хэлбэрийн гэсэн байсан. Элэгний хьцаана дээрх хавдрын хэмжээ томорсон байсан.

Дээрх хавд нь /бүх төрлийн хавдрууд тодорхой хугацаанд тодорхой хэмжээгээр томорч өссөн байдаг/. Жилийн хугацаанд өөрөө өсөж томорсон уу, аль эсвэл гэмтлийн улмаас өссөн үү гэдгийг тогтоох боломжгүй байсан ба авто ослоос өмнөх ойрын хугацаанд хийгдсэн шинжилгээ байхгүй байсан. Тийм учраас гэмтэлтэй шалтгаант холбоотой эсэхийг тогтоох боломжгүй гэсэн дүгнэлт ггасан.

Г.Батсайхан нь 2016 онд элэгний хавд гэсэн оноштой байсан байна. Авто ослын улмаас энгийн хавд байсан элэгний хавд нь хорт хавд луу шилжихгүй. Осол болохоос өмнө үе шатыг тогтоох боломжгүй Элэгнийн 7,8 дуга сегментэд байрласан элэгний хавдтай байсан байна гэх мэдүүлэг /хх 235-236 тал/, Шинжээч Г.Б өгсөн: 2017 оны 4 дүгээр сын 07-ны өдөр Орхон аймагт эрүүгийн 201706000083 дугатай хорэгт Lехus 570 мкийн **-** УНЧ улсын дугатай тзэврийн хэрэгслийн үнэлгээ ггаха 3 шинжээчийн бүрэлдэхүүнтэй очсон. Уг тээврийн хэрэгсэл нь босоогоороо байсан ба буун талааа унаса( байдалтай Орхон аймагт байх Мастер засвын газт байсан. Үзлэг хийхэд уг тээврийн хэрэгслийн буун хойд, урд гупер хагсан, урд салхины шил хагсан дотор талын дэрүүд гсан, дээврийн дэр гсан, буун талын толь хагч таазны доторлогоо эвдэрч үрчийсэн байсан. Буун урд талын дээвэр хансан дагдсан байдалтай байсан. Буун хойд үндсэн кузов багана дагдаж хойш чихэгдсэн буун гупер салсан хагсан байдалтай байсан. Тухайн тээврийн хэрэгсэл 15-20; эвдрэлтэй байсан ба уг тээврийн хэрэгслийг асааж үзэхэд мотор, хроп зүгээр ям нэг эвдрэлгүй байсан, урд болон хойд гупер дээр замаск хийж будганд орж байсан ул мөр байсан ба замаск нь хагсан цуурсан байдалтай байсан. Хойд урд гупр дээр 30-40% дээр замасктай байсан үндсэн их биед замаск байхгүй байсан гэх мэдүүлэг /хх 237-238 тал/,

Шинжээч Д.У өгсөн: Монгол улсын Замыч хөдөлгөөний дүрмийн заалт: Жолооч нь замын хөдөлгөөнд ороцохдоо урьдаа яваа тээврийн хэрэгсэл зогсоход түүнийг мөргөхгүй, хажуу дахь тээврийн хэрэгсэл шүргэхгүй байх хэмжээний хоорондын болон хажуугийн зайг хөдөлгөөний хурдаас хамруулан сонгож явна гэсэн заалтыг зөрчин урьдаа яваа тээврийн хэрэгсэлтэй хэт ойр явсанаас мөргөсөн байна. Жолооч тээврийн хэрэгслийн хурдаас хамаан хоорондын зайг сонгож явах үүрэгтэй бөгөөд жолооч Э.С******* нь 40- 50 км цагийн хурдтай явж байсан бол тээврийн хэрэгслийг бүрэн зогсоох боломжтой ба урьдаа явсан тээврийн хэрэгслээс 40-50 метрийн зайтай явсан тохиолдолд хатуу хучилттай /асфальтан/ зам дээр 10-15 метр тооромзны замыг туулах ёстой тул мөргөх боломжгүй гэх мэдүүлэг /хх 239-240 тал/, Орхон аймгийн шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээч Ж.Гэрэлмаагийн хохирогч Б.О******* биед хийсэн үзлэгийн 2017 оны 3 дуга сын 22-ны өдрийн №301 дугатай 1. Б.О******* биед зүүн атгаал ясны доод 1/3-ээр далд хугал гэмтэл тогтоогдлоо. 2. Уг гэмтэл нь мохоо зүйлийн цохих, цохигдох үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ. З. Эрүүл мэндийг удаан хугацаага сниулна. 4. Гоо сайхан болон хөдөлмөрийн чадв алдалтанд чөлөөлөхгүй гэх дүгнэг /хх 66 тал/, Орхон аймгийн шүүхийн шинжилгээний албачы шинжээч эмчийн У.Нгийн биед хийсэн үзлэгийн 2017 оны 3 дуга сын 22-ны өдрийн №302 дугатай 1. У.Нгийн биед буун шуу, мөрөнд зөөлөн эдэд 2 тооны цус хуралт үүсчээ. 2. Эдгээр гэмтэл нь мохоо зүйлийн цохих, цохигдох хүчний үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ. 3. Гэмтлийн зэргийн зааврын 2.6-д заасны дагуу гэмтлийн зэрэгт хамаагдахгүй. 4. Гэмтэл нь 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдөр үүссэн байж болчо гз дүгнэлт /хх 70 тал/, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн бүрэпдэхүүнтэй шинжээчдийн 2017 оны 4 дүгээр сын 07-ны өдрийн 483 дугатай 1. У.Нгийн буун мөр, шуунд цус хуралт гэмтэл тогтоогдлоо. 2. Дээрх гэмтэл нь мохоо зүйлийн 2 удаагийн үйлчлэпээр үүсгэгдэнэ. 3. Дээрх гэмтэл нь 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдөр үүссэн байх боломжтой. 4. Дээрх гэмтэл нь шүүх эмнэлэгийн гэмтлийм зэрэг тогтоох журмын 2.6-д заасна эрүүл мэндийг сниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаахгүй. Цаашид энгийн хедөлморийн чадв алдалтанд нолөелөхгүй гэх дү нэлт /хх 73 тал/, Булган аймгийн шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээчийн 2017 оны 3 дуга сын 20-ны өдрийн 81 дугатай 1. Б.З биед гэмтэл тогтоогдсонгүй гэх дүгнэлт /хх 78 тал/, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн 2017 оны 4 дүгээр сын 10-ны өдрийн 4751 дугатай 1. Г.Б биед элэгний 8 дуга сегментэд зангилаа томрол тогтоогдлоо. Зангилаа томрол нь гэмтэлтэй шалтгаант холбоотой эсэхийг одоогоор тогтоох боломжгүй байна гэх дүшэлт /хх 82 тал/, Булган аймаг дахь Цагдаагийн газрын Замын цагдаагийн тасгийн шинжээчийи 2017 оны 3 дуга сын 14-ний өдрийн 10 дугатай 1. Lехus 570 мкийн **-** УНЧ дугатай тээврийн хэрэгслийн жолооч Б.З нь Монгол улсын замын хөдөлгөений дүрмийн зүйл заалтыг зөрчөөгүй байна. 2. Уг зам тээврийн осол гсан шалтгаан нь жолооч Э.С*******ын буруутай үйлдлээс болж гсан байна. 3. ТОҮОТА HILUX мкийн **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэл жолоодож явсан Э.С******* нь Замын хөдөлгөөний дурмийн 8.11 дэх заалт "Жолооч нь урдаа яваа тээврийн хэрэгсэл зогсоход түүнийг мөргөхгүй, хажуу дахь тээврийн хэрэгслийг шүргэхгүй байх хэмжээний хоорондыч болон хажуугийн зайг хөдөлгөөний хурднаас хамауулан сонгож явна" гэсэн заалтыг зөрчсөн байна. 4. Уг ХАБАЖЭ гэмт хэрэг нь техникийн бүрэн бүтэн байдлаас шалтгаалан гсан үндэслэл байхгүй байна гэх дүгнэлт /хх 88-89 тал/, Булган аймаг дахь Цагдаагийн газрын замын цагдаагийн тасгийн бүрэлдэхүүнтэй шинжээчдийн 2017 оны 4 дүгээр сын 11-ний өдрийн 1. Булган аймаг дахь Цагдаагийн газрын замын цагдаагийн тасгийн зохицуулагч, цагдаагийн дэслэгч Б.Ня ггасан 10 тоот дүгнэлт нь үндэслэлтэй байна. 2. Lехus 570 мкийн **-** УНЧ дугатай тээврийн хэрэгслийн жолооч Б.З нь Монгол улсын замын хедөлгөөний дүрмийн зүйл заалтыг зөрчөөгүй байна. ТОҮОТА HILUC мкийн **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэл жолоодож явсан жолооч Э.С******* нь Замын хөдөлгөөний дүрмийн 8.11 дэх заалт "Жолооч нь урдаа яваа тээврийн хэрэгсэл зогсоход туүүнийг мөргөхгүй, хажуу дахь тээврийн хэрэгслийг шүргэхгүй байх хэмжээний хоорондын болон хажуугийн зайг хөдөлгөөний хурднаас хамауулан сонгож явна" гэсэн заалтыг зөрчсөн байна. 3. Жолооч Э.С******* нь МУ-ын ЗХДүрмийн 8.11 дэх заалтыг зөрчсөн байна. 4. Жолооч Э.С******* нь МУ-ын замын хөдөлгөөний дүрмийн зохих зүйл заалтыг зөрчсөнөөс уул осол хэрэг гсан байна гэж үзлээ гох дүгнэлт /хх 93-94 тал/ "Лэндс" ХХК-ийн Эрдэнэт хот дахь салбын шинжээчийн 2017 оны 3 дуга сын 20-ны өдрийн 17/27 дугатай Lехus 570 мкийн **-** УНЧ дугатай тээврийн хэрэгслийн даатгалын зориулалтын үнэлгээ 7748500, бодит хохирлын хэмжээ 9878500 төгрөг гэх дүгнэлт /хх 98-125 тал/, "Лэндс" ХХК-ийн Эрдэнэт хот дахь салбын шинжээчийн 2017 оны 3 дуга сын 20-ны өдрийн 17/28 дугатай ТОҮОТА HILUX мкийн **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгслийн үнэлгээ 565000 төгрөг гэх дүгнэлт /хх 129-138 тал/, "Монголын хохирол үнэлэгчдийн холбоо" ТББ-ын үyэлгээчдийн 2017 оны дүгээр сын 06-ны өдрийн 08 дугатай Lехus 570 мкийн 77-71 УНЧ дугатай тээврийн хэрэгслийн хохирлын шууд здал 13135000 төгрөг, шууд бус здал 3455000 төгрөг, нийт 16890000 төгрөг гэх дүгнэлт/хх 141-155 тал/, Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн бүрэлдэхүүнтэй шинжээчдийн 2017 оны 5 дуга сын 15-ны өдрийн 637 дугатай 1. Г.Б биед элэгний хавд тогтоогдлоо. Хавд нь өөрийн эм жамааа томордог өвчин тул зам тээврийн осолтой шалтгаант холбоог тогтоох боломжгүй байна гэх дүгнэлт /хх 231 тал/, Эрүүгийн хэрэг үүсгэж хэрэг бүртгэлтийн ажиллагаа явуулах тогтоол /хх 1 тал/, гэмт хэргийн талах гомдол мэдээллийг хүлээн авсан тэмдэглэл /хх 02 тал/, хэргийн газт үзлэг хийсэн тэмдэглэл /хх 9-20 тал/, тээврийн хэрэгсэлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл /хх 21-27 тал/, эд хөрөнгө битүүмжлэх тогтоол /хх 34-36 тал/, "ЗБЗ Амьдрал бэлэглэгч" ХХК-ийн захирл тушаал /хх 48 тал/, Булган аймгийн Улсын бүртгэлийн хэлтсийн лавлагаа /хх 199 тал/, Хавд судлалын үндэсний төв клиникийн эмнэлэгийн албан бичиг /хх 201 тап/, хохирогч нын хохирлын бимтууд, "Итгэлт-Эстимейт" ХХК-ний хохирлын үнэлгээ зэрэг бимтуудыг шинжлэн судлав. Хэрэгт цуглч шүүх хуралдаана хэлэлцэгдсэн дээрх нотлох бимтуудын тухайн хэрэгт хамаалтай, хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай гэж үзэж шүүх үнэлэв. Шүүгдэгч Э.С******* нь 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдөр Булган аймгийн Хутаг-Өндер сумын нутаг Уньт багийн нутагт HILUX мкийн **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгсэл жолоодож явахдаа урдаа яваа тээврийн хэрэгсэл зогсоход түүнийг мөргөхгүй, хажуу дахь тээврийн хэрэгслийг шүргэхгүй байх хэмжээний хоорондын болон хажуугийн зайг хөдөлгөөний хурднаас хамауулан сонгож яваагүйн улмаас урдаа явсан Lехus 570 мкийн **-** УНЧ дугатай тээврийн хэрэгслийг мөргөж, уг тээврийн хэрэгсэлд зорчин явсан Б.О******* биед хүндэвтэр гэмтэл, тээврийн хэрэгсолд 13435000 төгрөгийн буюу үлэмж хэмжээний хохирол учруулсан үйл бимт топоогдож байна. Энэ үйл бимт нь мөрдөн шалгах ажиллагааны үед болон шүүхийн шинэчилсэн хэлэлцүүлэгт хохирогч Г.Батсайхан, Б.З Б.Оюунбилэг нын өгсөн мэдүүлэг, гэрч У.Н, Л.Эрдэнэбат, О.Энхбаяр, У.Н нын мэдүүлэг, зам тээврийн осол гсан шалтгааныг тогтоосон Булган аймаг дахь Цагдаагийн газрын замын цагдаагийн тасгийн бүрэлдэхүүнтэй шинжээчдийн 2017 оны 4 дүгээр сын 11-ний өдрийн №14 тоот дүгнэлт, хохирогч Б.О******* биед зүүн атгаал ясны доод 1/3-ээр далд хугал гэмтэл тогтоосон Орхон аймгийн шүүх шинжилгээний албаны шинжээчийн 2017 оны 3 дуга сын 22-ны едрийн №301 тоот дүгнэлт, Монголын хохирол үнэлэгчдийн холбоо ТББ-ын үнэлгээчдийн 2017 оны 4 дүгээр сын 06-ны өдрийн 08 дугатай Lехus 570 мкийн **-** УНЧ дугатай тээврийн хэрэгслийн хохирлын шууд здал 13435000 төгрөг, шууд бус здал 3455000 төгрөг, нийт 16890000 төгрөг гэх дүгнэлт, хорэгучралын газ үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт зэрэг нотлох бимтууда нотлогдон тогтоогдсон, хэрэгт хохирогч, гэрч нын мэдүүлгийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу авч бэхжүүлсэн, шинжээчийн дүгнэлтийг тусгай мэдлэг эзэмшсэн, эрх бүхий шинжээчид ггасан байх тул шүүх нотлох бимта үнэлсэн болно. Иймд шүүгдэгч Э.С*******ыг тээврийн хэрэгслиин хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журам зөрчсөний улмаас бусдын биед хүндэвтэр гэмтэл, хөрөнгөнд үлэмж хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, эрүүгийн хиуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байх боловч уг гэмт хэрэг 2017 оны 3 дуга сын 10-ны өдер гснаас хойш 6 сын хугацаа өнгөрсөн нь 2002 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 72 дуга зүйлийн 72.1, 72.1.1-д заасны дагуу шүүгдэгч Э.С*******ыг эрүүгийн хиуцлагаас чөлөелөх үндэслэл болж байна. Шүүгдэгч Э.С*******ын эрүүгийн хиуцлагаас чөлөөлөгдсөн нь гэмт хэргийн улмаас учирсан гэм хорыг илгах үүргээс чөлөөлөх үндэслэл болохгүй бегөөд түүний гэм буруутай үйлдлийн улмаас хохирогч Б.О******* биед хүндэвтэр гэмтэл, хохирогч Б.З /Э.Батсайхан/ нын эд хөрөнгөд үлэмж хэмжээний хохирол учирчээ. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт хохирогч Б.О******* эмчилгээний здал 5000000 төгрөг, бинзений здалд 500000 төгрөг, 4-10 сын цалинд 3655400 төгрөг, өмгөөлөгчийн здалд 1000000 төгрөг, эрүүл мэндиин хохирлын үнэлгээгээр 27115300 төгрөг, нийт 37270700 төгрөгийг, хохирогч Б.З /Э.Батсайхан/ н нь эд хөрөнгийн хохиролд машины эвдрэл гэмтэл, засвөрлах, зөөж тээвэрлэхэд 17740000 төгрөг, эд хөрөнгийн үнэлгээний хөлс 1500000 төгрөг, эмчилгээний здалд 30581858 төгрөг, нийт 49821858 төгрөгийг тус тус нэхэмжилж, нотлох бимтаа шүүхэд ирүүлсэн байна. Шүүх хэрэгт авагдсан нотлох бимтуудыг үнэлээд хохирогч Б.О******* нэхэмжлэлийн тухайд: Хэргийн 39 талд авагдсан бимтуудаас эмчилгээний здал, эмийн үнэ Монос-Эрдэнэ эмийн сангийн 12000₮, ӨлзийАмгалан ХХК-ийн 3200₮, Монос-Улаанбаатын 6300₮, Шижирбумба ХХКийн 12700₮, хэргийн 40 талд авагдсан бимтуудаас Монос Дхан эмийн сангийн 15000₮, Монхийн тун мед ХХК-ийн 14000₮, Энто-2 эмийн сантийн 32620₮, хэргийн талд авагдсан бимтуудаас Эм Импекс Концерний 642500₮, 161000₮, рентген зурагны үнэ 40000₮, хэргийн 44 талд авагдсан бимтуудаас Өлзий-Амгалан ХХКны 8900₮, хэргийн 203 талд авагдсан бимтуудаас Мөнхийн тун мед ХХК-ийн 8809₮, Гишүүт салбын 25000₮, Эмийн моносфмын 4150₮, Мц эмийн сангийн 9200₮ Баясал эвсэл ХХК-ийн эмийн сангийн 19000₮, Түмэн наст ХХК-ний эмийн са 800₮, Монос-Улаанбаатын 33681₮, Мөнхийн тун мед ХХК-ий 10100₮, 1063960 төгрөгийг, хохирогчийн буун г гипстэй нийтийн унаанд явах хүндрэлтэй нөхцөл байдал болон хохирогч 2017 оны 4 дүгээр сын 2-ноос 7-ны өдрүүдэд Улааибаат хот, Гэмтлийн эмнэлэгт оношлоюо хийлгэсэн, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд ирж оролцсон /цагдаагийн байгууллагад гомдол ггах, хохирогчоор мэдүүлэг өгөх, шинжээчийн дүгнэлт болон хэргийн материалтай танилцах /2017.3.25, 2017.4.01-07, 09/ цаг хугацааны бинзений здлын/30000₮,20000₮,20000₮,50000₮,20000₮,20000₮,20500₮,15000₮/ нийт 195500 төгрөг, 2017 оны 4 дүгээр сын 02-ны өдрөөс 07-ны өдрүүдэд зочид буудалд байрласны төлбөр 375000₮ буюу нийт 1634460 төгрөгийг шүүгдэгч Э.С*******аас ггуулах нь зүйтэй гэж үзэв. Хин хохирогчийн нэхэмжлэлийн шадлагаа үндэслэж буй нотлох бимтууда өдөр дутмын хэрэглээний хүнсний зүйл, ахуйн баа, ресторанд идсэн хоолны үнэ болон бусад цаг хугацааны бинзений здал, өмгөөлөгчийн здлын 1000000 төгрөгийг энэ гэмт хэрагтэй шууд шалтгаант холбоотой гэж үзэж ггуулах хууль зүйн үндэслэлгүй байна. Өөрөөр хэлбэл Иргэний хуулийн 505 дуга зүйлийн 505.1-д заасна "Бусдын эрүүл мэндэд гэм хор учруулсан этгээд нь хохирогчийн хөдөлмөрийн чадваа алдсанаас дутуу авсан цалин хөлс, түүнтэй адилтгах орлого, ийнхүү эрүүл мэндэд гэм хор учруулсантай холбогдон гсан асч сувилах, нэмэгдэл хоол өгөх, хиймэл эрхтэн хийлгэх, сувилалын газ сувилуулах зэрэг зайлшгүй гах бүх здлыг хохирогчид төлөх, үүрэгтэй” байна. Шүүх хэргийн 39 дүгээр талд авагдсан гадаад хэл дээр бичигдсэн /166000₮, 100500₮, 281500₮/ бимтын 548000₮, мөн хэргийн 42-44 дугаталд байгаа 17 бимта 1334038 төгрөгийн бусад төрлийн эмчилгээ, мэс заслын зориулалтын эмийн зүйлийг аль эмнэлгийн байгууллагым заавра ям эмийг, ям зориулалта хэзээ, хаана, хэн хэрэглэсэн нь тодорхойгүй, 39 дүгээр талд 2017.4.12-ны өдрийн Чинбум Аривжихын 48700₮, 40 дүгээр талд 15 дугатай 2017.2.04-ний 47600₮-ийн бимтууда юу авсан нь тодорхойгүй. 40 дүгээр талд 11 дугатай, 44 дүгээр талд 51 дугатай, 205 дуга талд 12-14 дугатай 206 дуга талд 1 дугатай бимтууд нь нотлох бимтын шадлага хангаагүй туг үнэлээгүй болно. Хохирогч Б.Оюунбилэг нь ажилгүй байсан хугацааны цалинд 3655400 төгрөг, эрүүл мэндийн хохирлын үнэлгээгээр 27115300 төгрөгийг нэхэмжилсэн байх ба хэрэгт хохирогч Д.О******* ажилд томилсон болон цалингүй чөлөо олгосон тушаал, хөдөлмөрийн гэрээ, нийгмийн даатгалын дэвтрийн хуулб /хх45-48, 55 тал/ авагдсан байгаа боловч нийгмийн даатгалын дэвтэр нь 2017 оноос хойш бичилтгүй, цалингийн тодорхойлолт, эмнэлэгт хэвтэж байсан болон эмнэлгийн хяналтад байх үеиин акт, эмнэлгиин хуудас, нийгмиин даатгалын байгууллагаас эмнэлгийн хуудса тэтгэмж авсан эсэх тала бимт хэрэгт авагдаагүйгээс дутуу авсан цалинг тооцох, мөн хохирлын үнэлгээний үндэслэл болсон хөдөлмөрийн чадв алдалтын хувь хэмжээ, хугацааг тогтоосон эрх бүхий байгууллагын шийдвэргүйгээр "хохирогчийн ашиг орлого, ирээдүйн боломжийн тала даах байдла таамагласан" гэх "Итгэлт-Эстимейт" ХХК-ийн таамаглалд үндэслэж ггасан хохирлын үнэлгээгээр эрүүл мэндийн хохирлыг тооцох боломжгүй байна. Иймд хохирогч Д.Оюунбилэг нь эмчилгээний здал, ажилгүй байсан хугацааны дутуу авсан цалин болон эрүүл мэндэд учирсан хохирлоо НОТЛОХ бимтаа бүрдүүлээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шичдвэрлэх тухай хуульд заасна нэхэмжлэх нь зүйтэй байна.

Шүүх хэрэгт авагдсан нотлох бимтуудыг үнэлээд хохирогч Б.З /Э.Батсайхан/ нын нэхэмжлэлийн тухайд: Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлагдсан нотлох бимтад үндэслэн эмчилгээний здалд нэхэмжилсэн 30581858 төгрөгийг ггуулах хууль зүйн үндэслэлгүй байна. Учир нь 2017 оны 10 дүгээр сын 10-ны өдрийн Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлээнгийн шинжээчийн дүгнэлтээр Т.Б биед элэгний 8 дуга сегментэд зангилаа томрол тогтоогдлоо, зангилаа томрол нь гэмтэлтэй шалтгаант холбоотой эсэхийг одоогоор тогтоох боломжгүй байна", 2017 оны 5 дуга сын 15-ны өдрийн Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хурээлэнгийн бүрэлдэхүүнтэй ггасан шинжээчийн дүгнэлтээр "Т.Б биед элэгний хавд тогтоогдлоо. Хавд нь өөрийн эмгэг жамааа томордог овчин тул зам тээврийн осолтой шалтгаант холбоог тогтоох боломжгүй байна" гэсэн дүгнэлтүүд, шинжээч эмч М.Энхтайваны өгсөн "...Өвчний онош нь элэгний 7-8 дуга сегментийн хавд, дэлүү томролттой хавссан В хэлбэрийн гэсэн байсан. Элэгний хьцаанд дээрхи хавдрын хэмжээ томорсон байсан, бүх төрлийн хавдууд тодорхой хугацаанд тодорхой хэмжээгээр томорч өссөн байдаг. Жилийн хугацаанд өөрөө өсөн томорсон уу, аль эсвэл гэмтлийн улмаас өссөн үү гэдэг нь өмнө нь буу 2016 онд элэгний хавд гэсэн оноштрй байсан байна. Авто ослын улмаас энгийн хавд байсан элэгний хавд нь хорт хавд руу шилжихгүй, зангилаа томрол нь гэмтэлтэй шалтгаант холбоотой эсэхийг одоогоор тогтоох боломжгүй байна" гэх мэдүүлэг, гэрч Б.М өгсөн Т.Батсайханг урьд өмнө нь танихгүй. Би энэ хүнтэй 2 дахь удаагаа тач байна. 4 дүгээр сын сүүлээр нэг удаа ирж үзүүлсэн. Өнөөдөр өглөө бас ирж үзүүлсэн. Элгэн дээр үүсгэвэртэй. Үүнийг мэс заслын га тайрах хагалгаа төлөвлөж буй өвчтөн юм. Зам тээврийн осолд орж элэгний хорт хавдтай болох тохиолдол байхгүй. Элэг удаан хугацаага өвдсөн тохиолдолд болно. Тэрнээс богино хугацааны доргилтонд өөрчлөлт орохгүй. Урьдчилсан оношоор хортой хавд гэж оношлогдож байгаа бөгөөд элэг нь хатуурсан ба энэ хавдрыг өөлж авах хагалгаанд 5 дуга сын 17-ны өдөр орно" гэх мэдүүлэг зэргээс дүгнэхэд хохирогч Г.Б эрүүл мэндэд учирсан хохирол буюу элэгний хавд нь энэ гэмт хэрэгтэй шууд шалтгаант холбоотой болох нь нотлогдож тогтоогдоогүй байна. Хин түүнд учирсан эд хөрөнгийн хохирлыг Монголын хохирол үнэлэгчдийн холбоо ТББ-ын үнэлгээчдийн 2017 оны 4 дүгэр сын О6-ны өдрийн 03 дугатай дүгнэлтэд үндэслэн тээврийн хэрэгслийн хохирлын шууд здаг 13535000 төгрөг, шууд бус здал 3455000 төгрег, нийт 16390000 төгрөг, Эрүүгий хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд оролцсонтой холбогдож гсан эд хөрөнгө үнэлгээний байгууллагад төлсөн 1500000 төгрөг, цагдаагийн байгууллагад гомдол мэдээлэл ггасан, нотлох бимт ггаж өгсөн, хохирогчоор мэдүүлэг өгсөн, шмнжээчийн дүгнэлт болон хэргийн материалтай танилцах, машиныг ачиж тээвэрлэсэн /2017.3.25, 2017.4.04, 07, 14-15/ цаг хугацааны бинзений здлын /114993₮, 60000₮, 64300₮, 40000₮, 87000₮/ нийт 366293 төгрөгийг тус тус ггуулах нь зүйтэй гэж үзэв. Энэ хэрэгт шүүгдэгч Э.С******* цагдан хоригдсон хоноггүй, эд мөрийн бимта хураагдаж ирсэн эд зүйл, бичиг бимтгүйг дурьдаж, HILUX мкийн **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгслийг битүүмжилсэн 2017 оны 4 дүгээр сgрын 12-ны өдрийн тогтоолыг хүчиyгүй болгож, уг тээврийн хэрэгслийг гүүний өмчлөгч Л.Эрдэнэбатад олгохоор шийдвэрлэв.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 33.2 дуга зүйлийн 1-4, 36.3 дуга зүйлийн 1, 3, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дуга зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Х сүрэгтэн овогт Э С*******ыг тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журам зөрчсөний улмаас бусдын биед хүндэвтэр гэмтэл, од хөрөнгөнд үлэмж хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2. 2002 оны Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 72 дуга зүйлийн 72.1. 72.1 д заасна шүүгдэгч Э.С*******ыг эрүүгийн хиуцлагаас чөлөөлсүгэй.

3. Энэ хэрэгт шүүгдэгч Э.С******* цэгдан хоригдсон хоноггүй, эд мөрийн бимта хураагдаж ирсэн эд зүйлгүй, бичиг бимтгүй болохыг дурьдсугай.

4. Иргэний хуулийн 497 дуга зүйлийн 497.1, 510 дуга зүйлийн 510.1, 505 дуга зүйлийн 505.1-д заасныг бимтлан шүүгдэгч Э.С*******аас 2039075 /хорин сая гурван зуун ерэн мянга долоон зуун тавин гурав/ төгрөгийг ггуулж, хохирогч Б.З /Э.Батсайхан/-т 18756293 /ван найман сая долоон зуу тавин зургаан мянга хоёр зуун ерэн гурэв/ төгрөгийг, хохирогч Б.О******* 1634460 /нэг сая зургаан зуун гучин дөрвен мянга дервөн зуун ж/ төгрөгийгтус тус олгож, хохирогч Б.Оюунбилэгийч өмгөөллийн хөлсний 1000000 тегрөгийг хохирогч Б З /Э.Батсайхан/-ы нэхэмжлзлийн шадлагын бусад хэсгийг тус тус хэрэгсэхгүй болгож, хохирогч Д.Оюунбилэг нь гэм хорын хо-'ирлоо нотлох бимтч? бүрдүүлэн жич нэхэмжлэх эрхтэйг дурьдсугай.

5. Хэрэгт TOYOTA HILUX мкийн **-** ОРХ улсын дугатай тээврийн хэрэгслийг битүүмжилсэн 2017 оны 4 дүгээр сын 12-ны өдрийн тогтоолыг хүчингүй болгож, уг тээврийн хэрэгслийг түүний өмчлөгч Л.Эрдэнэбатад олгосугай.

6. Шийтгэх тогтоол уншин сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурьдаж, тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Э.С*******т авсан хувийн баталгаа ггах таслан сэргийлэх га хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

7. Эрүүгийн хэрэг хяиан шийдвзрлэх тухай хуулийн 37.1, 38.1 дүгээр зүйлд заасна шийтгэх тогтоолыг шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч гдан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Булган аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол ггах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурьдсугай

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37.1 дүгээр зүйлийн 2-т заасна давж заалдах гомдол ггах буюу эсэргүүцэл бичигдсэн тохчолдолд тогтоолын биелэлтийг түдголзүүлсүгэй.

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ С.ЦЭРЭНХАНД