2020 оны 08 сарын 03 өдөр          Дугаар 128/ШШ2020/0490                                     Улаанбаатар хот

                      МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч У.Бад*******сүрэн би даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны 1 дүгээр танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: “Г Ч” ХХК

Хариуцагч: Байгаль  орчин аялал жуулчлалын сайд.

Гуравдагч этгээд: “З******* ******* *******” ТББ /РД:*******/.

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “... Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* дүгээр тушаалын “Г Ч”  ХХК-д холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоож, Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2016 оны 4 дүгээр сарын 14-ний өдрийн А/******* дугаар тушаалын дагуу “Г Ч”  ХХК-ийн эзэмшиж бай******* 0.3 га талбайг буцаан ашиглуулахыг хариуцагчид даалгах, Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2018 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн А/******* дугаар тушаалын “З******* ******* *******” ТББ-д холбогдох хэсгээс өөрийн ашиглаж бай******* газартай давхцалтай хэсгийг хүчингүй болгуулах тухай” шаардлага бүхий нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

  Шүүх хуралдаанд: нэхэмжлэгч “Г Ч” ХХК-ийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н, хариуцагч БОАЖС итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч О.Б, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Б, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн өмгөөлөгч Б.Г, нарийн бичгийн дарга Ц.Б нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэхэмжлэгч “Г Ч” ХХК-ийн төлөөлөгч Ц.Чр шүүхэд ирүүлсэн нэхэмжлэлдээ: “Г Ч” ХХК нь Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2016 оны 4 дүгээр сарын 14-ний өдрийн А/******* дугаар тушаалын дагуу Богдхан уулын ******* *******анд 0.3 га газрыг аялал жуулчлалын зориулалтаар ашиглахаар 2016 оны 4 дүгээр сарын 18-ны өдөр 2616/0101 дугаар  гэрчилгээг хүлээн авч, 2016 оны 6 дугаар сарын 22-ны өдөр 2016/097 дугаар газар ашиглах гэрээг байгуулан ашиглаж байна.

Гэтэл Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* дүгээр тушаалаар компанийн газар ашиглах эрхийг цуцал******* байна. Ингэхдээ Захиргааны ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлд заа******* сонсох ажиллагааг явуулах ёстой бай******* хэдий ч сонсох ажиллагааг огт явуулалгүй, мөн Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт заасны дагуу газар ашиглах эрхийг цуцалснаа газар ашиглагчид мэдэгдэлгүйгээр цуцал******* байна.

“З Х Т С”  ТББ-аас 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр 150/01 дугаартай “Г Ч” ХХК-ийн ашиглаж буй газар нь тэдний орц гарцыг хаа******* тухай албан бичгээр Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******анд хандаж, уг албан бичгийг үндэслэн Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын А/******* дүгээр тушаалаар манай компанийн газар ашиглах эрхийг цуцалж шийдвэрлэжээ. Энэ тухайгаа газар эзэмшигч болох манай компанид мэдэгдээгүй атлаа Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******ны 2017 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдрийн 10/8049 дугаартай албан бичгээр “З Х Т С”  ТББ-д мэдэгдсэн байдаг. Гэтэл Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайд “З Х Т С”   ТББ-аас 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр 150/01 дүгээр албан хүсэлтийг үндэслэсэн манай компанийн газар ашиглах эрхийг цуцал*******. Өөрөөр хэлбэл, Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлд заа******* мөн Газрын тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлд заа******* газар ашиглах эрхийг цуцлах үндэслэлүүдийн аль нь ч бүрдээгүй байхад газар ашиглах эрхийг цуцалжээ. Иймээс Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* дүгээр тушаалын "Г Ч" ХХК-д холбогдох хэсэг нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар дугаар зүйлийн  47.1.6 дахь хэсэгт “иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд хуульд заа******* үндэслэл байгаагүй” гэж заасны дагуу илт хууль бус захиргааны акт юм.

Мөн хэрэв “З Х Т С”  ТББ-ын ашиглаж буй газрын орц гарцыг манай компанийн ашиглаж буй газар нь хаа******* тухай маргаан байгаа бол энэ тухай харилцааг Иргэний хуулийн 138 дугаар зүйлд заа******* “Хөршийн газраар д*******жин өнгөрөх з*******, шуг******* хоолой барьж байгуулах” хэм хэмжээгээр зохицуулахаар хуульчил*******. Тэгэхээр орц, гарцаа гаргахтай холбоотойгоор буюу

бусдын эзэмшил ашиглалтад байгаа газрыг хязгаарлагдмал эрхтэй ашиглахтай холбоотой асуудлыг зохицуул******* зохицуулалт Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулинд тусгагдаагүй бөгөөд харин Газрын тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1.4 дэх хэсэгт “бусдын эзэмшил, ашиглалтад байгаа газрыг хязгаарлагдмал эрхтэйгээр ашиглах талаар болон газартай холбогдон үүссэн эд хөрөнгийн маргааныг арбитрын хэлэлцээртэй бол арбитрын журмаар, бусад тохиолдолд шүүх" хэмээн хуульчилсны дагуу шууд шүүхээр хянан шийдвэрлэгдэх маргаан байна.

Тус албан бичгийн дагуу бид Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******анд гомдол гарга******* бөгөөд тус гомдлыг хариуг бичгээр өгөлгүй өнөөдрийг хүрч байна.

Харин энэ хугацаанд тус я*******ны Тусгай х*******гаалалттай нутгийн удирдлагын газрын дарга Ч.Бат, ахлах мэргэжилтэн Ч.Г нар удаа дараа уулзаж, дүйцүүлэх газар *******ал болгоё гэсэн *******алыг тавь*******. Гэвч *******ал болгож буй газар нь манай эзэмшиж буй газартай дүйцэхээргүй бай******* бөгөөд ганцхан газар *******ал болгоод өөр газар байхгүй гэж мэргэжилтнүүд нь уг ажлыг удаашруулж бай*******.

Манай компанийн газар ашиглах эрхийг ямар үндэслэлээр цуцал******* болохоо тус я*******ны холбогдох мэргэжилтнүүд өөрсдөө ч мэдэхгүй байгаа бөгөөд энэ талаарх үндэслэлээ албан бичгээр өгөхгүй байгаа. Албан бусаар буюу “З Х Т С”  ТББ-ын төлөөллийн өгсөн мэдээллээр тус байгууллагын өгсөн өргөдлийн дагуу манай компанийн газар эзэмших эрхийг цуцалж, тус байгууллагад олгож шийдвэрлэсэн байна.

Гэтэл Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга, “Г Ч” ХХК, Богдхан уулын дархан цаазат газрын х*******гаалалтын захиргааны дарга нарын хооронд 2016 оны 6 дугаар сарын 22-ны өдөр байгуул******* "Улсын тусгай х*******гаалалттай газрын нутаг дэвсгэрт газар ашиглах тухай гэрээ"-ний 5 дугаар зүйлийн 5.4 дэх хэсэгт “Газрын тухай хууль, Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн холбогдох заалтуудыг үндэслэн газар ашиглах эрхийг цуцална” гэж заа******* байдаг. Энэ нь “Г Ч” ХХК-ийн газар ашиглах эрхийг цуцлахдаа Газрын тухай хууль, Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн заалтыг үндэслэнэ гэдгийг илэрхийлсэн байна.

Мөн Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.1 дэх хэсэгт “эдийн ба эдийн бус баялагтай холбоотой эрх нь зөрчигдсөн тухай эрх зүйн харилцаанд оролцогч этгээдээс гарга******* нэхэмжлэл” хэмээн зааснаар Иргэний хэргийн шүүхэд харьяалагдах маргаан байна. Өөрөөр хэлбэл Газрын тухай хууль, Иргэний хууль, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан

шийдвэрлэх тухай хуулиудад зааснаар бусдын ашиглалтад байгаа газарт орц, гарц гаргахтай холбоотой маргааныг шийдвэрлэх эрхийг Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдад олгоогүй байна.

Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайд өөрийн чиг үүрэгт огт х*******ааралгүй асуудлаар манай компанийн газар ашиглах эрхийг бусдын орц гарцыг хаа******* үндэслэлээр “З Х Т С”  ТББ-ын гарга******* албан бичгийн дагуу цуцал******* нь үндэслэлгүй юм. Тиймээс Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* дүгээр тушаалын "Г Ч” ХХК-д холбогдох хэсэг нь мөн Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 зүйлийн 47.1.3 дахь хэсэгт “тухайн захиргааны байгууллага өөрийн чиг үүрэгт үл х*******аарах асуудлаар захиргааны акт гарга*******” гэж заасны дагуу илт хууль бус захиргааны акт юм.

Манай компанийн газар ашиглах эрхийг Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* тоот тушаалаар цуцалсныхаа дараа тус ашиглаж бай******* газрыг Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2018 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн А/******* дугаар тушаалаар “З Х Т С”  ТББ-д нэмж ашиглуулахаар олгосон байна. Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.2 дахь хэсэгт “Илт хууль бус захиргааны акт гар******* цагаасаа эхлэн эрх зүйн үйлчлэлгүй байна” хэмээн хуульчил******* байдаг.

Мөн Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.5 дахь хэсэгт “Эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч болон барьцаалагч шүүхэд гомдол гарга******* тохиолдолд шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэр гартал тухайн газрыг эзэмших эрхийн гэрчилгээ шинээр олгохгүй” гэж хуульчил*******.

Байгаль орчин аялал жуучлалын я*******наас Захиргааны ерөнхий хуульд заасны дагуу ажиллагаа явуулаагүй, мөн Газрын тухай хуульд заасны дагуу газар ашиглах эрхийг цуцалснаа манай компанид мэдэгдээгүй тул бид шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхээ хэрэгжүүлж чадаагүй. Өөрөөр хэлбэл бидэнд мэдэгдэлгүй байж, энэ хугацаандаа газрын төлбөрийг хүлээн авсаар бай******* атлаа газар ашиглах эрхийг “З Х Т С”   ТББ-д шинээр олгосон нь үндэслэлгүй юм. Тиймээс Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 сарын 09-ний өдрийн А/******* дүгээр тушаалын “Г Ч ” ХХК-д холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоож, Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2016.04.14-ний өдрийн А/******* тоот тушаалын дагуу “Г Ч” ХХК-ийн эзэмшиж бай******* 0.3 га талбайг буцаан ашиглуулахыг хариуцагчид даалгаж, Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2018 оны 07 сарын 17-ны өдрийн А/******* дугаар тушаалын “З Х Т С”  ТББ-д холбогдох хэсгийг хүчингүй болгож өгнө үү...” гэжээ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Н шүүх хуралдаан дээр гарга******* тайлбартаа: “...Гурван үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гарга******* байгаа. Нэгдүгээрт, Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* дүгээр тушаалын “Г Ч” ХХК-д холбогдох хэсгийн илт хууль бус тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлага гарга*******. Энэ нэхэмжлэлийн шаардлагын хууль зүйн үндэслэл нь манай компани анх Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2016 оны А/******* тоот тушаалын дагуу Богдхан уулын *******анд 0.3 га газрыг аялал жуулчлалын зориулалтаар ашиглахаар болоод, 2016 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдөр 2016/0101 тоот гэрчилгээг гардан аваад, 2016 оны 06 дугаар сарын 22-ны өдөр  тоот газар ашиглах гэрээг Хан-Уул дүүргийн Засаг дарга болон Богдхан уулын дархан цаазат газрын х*******гаалалтын газар, мөн манай байгууллага гэж гурвал******* гэрээ байгуул******* ба уг гэрээ нь гэрчилгээний дагуу 5 жилийн хугацаатай 2021 оны 04 дүгээр сарын 14-ний өдөр хүртэл ашиглахаар гэрээг байгуулж ашиглан үйл ажиллагааг явуулж бай*******. Гэтэл Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* тоот тушаалаар манай компанийн дээр дурд******* газар ашиглах эрхийг цуцлан хүчингүй болгосон. Цуцлахдаа хариуцагчийн зүгээс Захиргааны ерөнхий хуульд заасны дагуу сонсох ажиллагаа огт хийгээгүй байдаг. Энэ нь гуравдагч этгээдийн зүгээс Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******анд 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр албан хүсэлтээр нотлогддог. Энэ хүсэлтдээ юу гэж дурд******* байдаг вэ гэхээр “Г Ч” ХХК-ийн ашиглаж байгаа газар нь манай байгууллагын орц гарцыг хаа******* байна гэсэн агуулга бүхий хүсэлт өгсний дагуу 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр өөрөөр хэлбэл, гуравдагч этгээд нь 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр хүсэлтээ өгсөн ба энэ өдөр нь 5 дахь өдөр бай*******. Гэтэл 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр буюу албан бичиг гарснаас хойш даруй 4 хоногийн дараа буюу *******ралтын 2 өдөр орохоор 1 хоногийн дотор тушаалаа гаргаж манай компанийн газар ашиглах эрхийг хүчингүй болгож

шийдвэрлэсэн байдаг. Ингэхдээ хуульд заасны дагуу сонсох ажиллагаа, газар эзэмшиж бай******* хуулийн этгээд буюу манайхаас тайлбар мэдүүлэг аваагүй буюу энэ эрхүүдийг ноцтой зөрчсөн байдаг. Тухайн байгууллагын газар ашиглах эрхийг цуцалснаар газар ашиглагчид мэдэгдээгүй мөртлөө 2017 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдрийн 10/8049 дугаартай албан бичгээр гуравдагч этгээдэд мэдэгдсэн байдаг. Уг мэдэгдэлдээ танайхаас 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр гарга******* албан бичгийн дагуу “Г Ч” ХХК-ийн газар ашиглах эрхийг цуцалж шийдвэрлэсэн гэсэн агуулгатай мэдэгдсэн байдаг. Энэ тушаалыг илт хууль бус гэж үзэж шүүхэд нэхэмжлэл гарга******* хууль зүйн үндэслэл нь Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 дэх хэсэгт газар ашиглах эрх дуусгавар болох үндэслэлийг заа******* байдаг. Үүнд “Газрын тухай хуулийн З9 дүгээр зүйлд заа******* үндэслэлээр” гэж заа******* байдаг. Үүний дагуу газар ашиглах эрх дуусгавар болсон эсэх талаар шалгавал тухайн хууль тогтоомж, газар ашиглах эрхийн гэрээг удаа дараа ноцтой зөрчсөн үйлдэл байхгүй, газрыг хүн *******ын эрүүл мэнд байгууллагад харшлах тохиолдол байхгүй. Улсын бүртгэлд бүртгүүлээгүй гэсэн асуудал байхгүй. Байгаль орчинд нөлөөлөх байдлын үнэлгээгээ хуульд заасны дагуу хийлгэсэн. Газрын төлбөрөө хугацаанд нь бүрэн төлж бай*******. Зориулалтын дагуу 2 жил ашиглаагүй гэдэг үндэслэл байхгүй. Учир нь бид нар 2016 онд газар ашиглах эрхтэй болоод 2017 оны 03 дугаар сард бид хашаагаа бариад, эскиз төлөвлөгөөгөө батлуулаад, газрын төлбөрөө төлөөд явж бай*******.

Иймд нэхэмжлэгчийн газар ашиглах эрх дуусгавар болох үндэслэл байхгүй. Мөн Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуульд зааснаар тухайн тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн х*******гаалалтын горимыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн тохиолдолд гэж байдаг. Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуульд зааснаар энэ 2 тохиолдолд дуусгавар болно гэж хуульчил******* байдаг. Гэтэл сайд тушаалаа гаргахдаа энэ 2 үндэслэлээс иш татаагүй. Тухайн тушаалын үндэслэл нь гуравдагч этгээдийн гарга******* хүсэлтийн дагуу бүхэл бүтэн компанийн газар ашиглах эрхийг цуцалж шийдвэрлэсэн байдаг. Иймд нэхэмжлэгч нь хууль журмын дагуу, бүх нөхцөл болзлыг нь хангаад ашиглаад явж бай******* газар ашиглах эрхийг нь өөр хуулийн этгээдийн хүсэлтээр буюу тухайн үндэслэлд дурдаад байгаа орц гарцын давхцал байгаа эсэхийг шалгахгүйгээр шууд цуцалж шийдвэрлэсэн нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6 дахь хэсэгт “иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд халдах хуульд заа******* үндэслэл байгаагүй” гэж заасны дагуу илт хууль бус гэж үзэж байгаа.

Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******ны мэргэжилтнүүдийн хэлж байгаагаар танайх гуравдагч этгээдийн ашиглаж байгаа газрын орц, гарцыг нь хаа******* байна гэж яриад байгаа. Гэтэл энэ орц гарцтай холбоотой маргааныг хариуцагч шийдэх эрх хэмжээ олгогдоогүй байдаг. Газрын тухай хуулийн 60 дугаар зүйлийн 60.1.4 дэх хэсэгт “бусдын эзэмшил, ашиглалтад байгаа газрыг хязгаарлагдмал эрхтэйгээр ашиглах талаар болон газартай холбогдон үүссэн эд хөрөнгийн маргааныг арбитрын хэлэлцээртэй бол арбитрын журмаар, бусад тохиолдолд шүүх шийдвэрлэнэ” гэж хуульчил******* байдаг. Газар ашиглах эрхтэй 2 байгууллагын газартай холбоотой орц гарцын тухай асуудлыг шүүх шийдвэрлэхээр хуульчил******* байна. Мөн Иргэний хуулийн 138 дугаар зүйлд бусдын эзэмшил ашиглалтад байгаа газар дээр з******* барих, цахилгаан хоолой барих, төв нийтийн эзэмшлийн з******* талбайтай холбогдох гэх зэрэг асуудлыг шүүхийн байгууллагаар шийдвэрлүүлэхээр хуульчил******* байгаа юм. Гэтэл орц гарцтай холбоотой зүйлийг Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******ны сайд өөрөө хүлээж аваад аль нэг талын газар эзэмших эрхийг дуусгавар болгож шийдвэрлэж байгаа нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.3 дахь хэсэгт заа******* “тухайн захиргааны байгууллага өөрийн чиг үүрэгт үл х*******аарах асуудлаар захиргааны акт гарга*******” гэж үзэж байгаа. Ийм 2 үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлага гарга*******.

Манай компанийн газар эзэмших эрхийг Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******ны сайдын 2017 оны дээр дурд******* тушаалаар цуцалсны дараа тус ашиглаж бай******* газрыг Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******ны сайдын 2018 оны 07 дугаар сарын 17-ний өдрийн А/******* дугаар тушаалын дагуу гуравдагч этгээдэд нэмж ашиглуул*******. Захиргааны ерөнхий хуульд 47 дугаар зүйлийн 47.2 дахь хэсэгт заасны дагуу илт хууль бус захиргааны акт гар******* цагаасаа эрх зүйн үйлчлэлгүй байна гэж заа******* байдаг. Тэгэхээр мөн  Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.5 дахь хэсэгт заасны дагуу “Эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч болон барьцаалагч шүүхэд гомдол гарга******* тохиолдолд шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэр гартал тухайн газрыг эзэмших эрхийн гэрчилгээ шинээр олгохгүй” гэж заа******* байдаг. Бид нарт хариуцагчаас газар ашиглах эрхийн гэрчилгээ цуцал******* гэдгийг мэдээгүй бай******* тул шүүхийн байгууллагад хандаагүй бай*******.

Тийм учраас нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү... гэв.

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч О.Б шүүхэд ирүүлсэн  

хариу тайлбар болон шүүх хуралдаан дээр хэлсэн тайлбартаа: “...Нэхэмжлэгч нь

гурван нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байгаа ба хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй.

Учир нь Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр А/******* дугаар тушаал гаргахдаа Засгийн газрын тухай хуулийн 24.2, Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 40.1.1-д “...Газрын тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлд заа******* үндэслэлээр..." газар ашиглах эрх дуусгавар болно гэж заасныг, 39.1.3-д “...эзэмшигч газар эзэмших гэрээгээ цуцлах тухай хүсэлт гарга*******"... гэж заасныг тус тус үндэслэн нэхэмжлэгчийн газар ашиглах эрхийг хүчингүй болгосон. Мөн гол үндэслэл нь орц гарц хаа******* тул цуцалж байгаа. Гуравдагч этгээд нь 2007 оноос үйл ажиллагаа явуулж байгаа байгууллага юм. Энэ байгууллагын орц гарцыг хаа******* тул цуцал******* байдаг. Захиргааны ерөнхий хуульд хууль бус захиргааны акт гарга******* тохиолдолд захиргааны байгууллага өөрөө хүчингүй болгох нөхцөл байдаг. Энэ тохиолдолд бусдын ашиглах эрхтэй газар орц, гарц хаа******* нь хууль бус бай******* тул захиргааны актаа хүчингүй болгосон байгаа. Нэхэмжлэгч нь хууль бус болохыг тогтоолгохоор нэхэмжлэгчид газар ашиглах эрх нь сэргэхгүй байх гэж бодож байна. Захиргааны ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлд заасны дагуу иргэн, хуулийн этгээдийн өргөдөл, гомдлын асуудлыг шийдвэрлэж байгаа тохиолдолд сонсох ажиллагаа хийх шаардлагагүй. Мөн нийтийн эрх ашиг сонирхол яригдаж байгаа тохиолдолд сонсох ажиллагаа хийгдэхгүй байж болохоор зохицуул*******. Орц гарцын асуудал нь нийтийн асуудал байдаг учир сонсох ажиллагааг явуулаагүй юм.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуульд хууль бус захиргааны актыг тогтоолгоход хөөн хэлэлцэх хугацаа гэж байдаг. Нэхэмжлэгч нь 2017 оны тушаалтай маргаж байгаа нь шүүхэд хандах хугацааны асуудал байгаа. Мөн 2018 оны А/******* гэдэг тушаалтай маргаж байгаа ба энэ нь хөөн хэлэлцэх хугацаа зөрчигдөж байна.

3ахиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлд Шүүхэд нэхэмжлэл гаргах хугацааг зааж өгсөн бөгөөд 14.4-д “Дээд шатны захиргааны байгууллага, эсхүл гомдлыг хянан шийдвэрлэх чиг үүрэг бүхий захиргааны байгууллага байхгүй бол шийдвэрийг мэдэгдсэнээс хойш 30 хоногийн дотор нэхэмжлэлийг шууд шүүхэд гарна" гэж Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.3 -д "...Эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч болон барьцаанд ав******* этгээд нь Засаг даргын шийдвэрийг хууль бус гэж үзвэл тухайн шийдвэр гар******* өдрөөс хойш ажлын 10 өдрийн дотор шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй гэж тус тус заа*******.

            Харин нэхэмжлэгч маргаан бүхий акттай холбоотой нэхэмжлэлээ 2017 оны 11-р сард шүүхэд гаргах бай*******. Гэтэл нэхэмжлэгч 2019 оны 09 дүгээр сарын 24-ний өдөр буюу 2 жилийн дараа шүүхэд ханд******* нь нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзах нөхцөлийг бүрдүүлсэн байна. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 54 дүгээр зүйлийн 54.1.8. “энэ хуулийн 14.1-14.4-т заа******* хугацааг хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр хэтрүүлсэн” бол шүүгч нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалздаг. Мөн нэхэмжлэгч нэхэмжлэлдээ 2018 оны 08 сард бусдаас мэдсэн, я*******анд гомдол гаргаад хариу аваагүй тухай дурд******* нь өөрөө мэдсээр байж шүүхэд хандаагүйг нотолж байна. Иймд шүүхэд хандах хөөн хэлэлцэх хугацааг хэтрүүлсэн нэхэмжлэлийг хүлээн авахаас татгалзаж өгнө

үү” гэв.

            Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Б шүүхэд гарга******* тайлбартаа: “...Нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн шаардлагын гол үндэслэлдээ газар ашиглах эрхийг цуцлахдаа Захиргааны ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлд заа******* сонсох ажиллагаа явуулаагүй, Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2 дахь хэсэгт заасны дагуу мэдэгдээгүй гэжээ.

            Захиргааны ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлд сонсох ажиллагаа явуулахаар заа******* хэдий ч уг хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.1.3-т иргэн хуулийн этгээдийн өргөдөл гомдлыг ханган шийдвэрлэж байгаа тохиолдолд сонсох ажиллагаа хийхгүй байж болохоор заа*******. Өөрөөр хэлбэл, манай компанийн эрх ашгийг хөндсөн шийдвэрт манай компани гомдол гаргасны дагуу гомдлыг хангаж шийдвэрлэсэн учир энэхүү хуулийн заалтын дагуу сонсох ажиллагаа хийх шаардлага байгаагүй гэж үзэж байна.

            Мөн Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2-т “Энэ хуулийн 40.1-д заа******* үндэслэл тогтоогдвол аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг дарга эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон захир*******ж гаргаж, энэ тухайгаа эрхийн гэрчилгээ эзэмшиж бай******* буюу түүнийг барьцаал******* этгээдэд мэдэгдэнэ” гэж заа******* байгаагаас харахад энэхүү хуулийн заалт нь аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг даргын эрх хэмжээнд олгогдсон газар эзэмших ашиглах эрхийн хүрээнд байхаар ойлгогдож байна.

            Эдгээрээс гадна Захиргааны ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.2.2-т “захиргааны байгууллага нь бусад этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол, эсхүл нийтийн ашиг сонирхолд сөргөөр" нөлөөлсөн бол захиргааны актыг хүчингүй болгохоор заа*******. Гэтэл Байгал орчин аялал жуулчлалын сайдын 2016 оны 4 дүгээр сарын 14-ны өдрийн А/******* дугаар тушаалаар “Г Ч" ХХК-д маргаан

бүхий 0.3 га газар ашиглуулахаар шийдвэрлэсэн нь зөвхөн “З Х Т С”  ТББ-ын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд сөргөөр нөлөөлөхөөс гадна бусад нийтийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд ч сөргөөр нөлөөлсөн шийдвэр бай******* юм. Өөрөөр хэлбэл, манай байгууллага нь 2014 оноос хойш Хан-Уул дүүргийн 11-р хороо Чандманы *******анд орших Улсын тусгай х*******гаалалттай Богдхан уулын дархан цаазат газрын хязгаарлалтын бүсэд аялал жуулчлалын цогцолбор байгуулахаар өнөөдрийг хүртэл ажиллаж байгаа бөгөөд 2015 онд барилга байгуул*******жийн зургаа гаргаж Улаанбаатар хотын ерөнхий төлөвлөгөөний газраар батлуул******* бөгөөд уг батлагд******* зураг төлөвлөгөөгөөр энэхүү маргаан бүхий газар нь цогцолбор газрын авто зогсоол болон тухайн ойр орчмын автомашинтай болоод явган иргэдийн орц, гарц, з******* талбай байхаар төлөвлөгдсөн бай*******.

            Иймээс бусдын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд сөргөөр нөлөөлсөн захиргааны актыг Захиргааны ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлд зааснаар захиргааны байгууллага тухайн захиргааны актыг хүчингүй болгохоор заасны дагуу Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын А/******* тушаалаар хууль бус захиргааны актыг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн нь хуульд нийцсэн шийдвэр болсон гэж үзэж байна. Иймд " " ХХК-ний гарга******* нэхэмжлэл нь үндэслэлгүй байх тул хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү...” гэжээ.

             Гуравдагч этгээдийн өмгөөлөгч Б.Г шүүх хуралдаан дээр гарга******* тайлбартаа: “...Нэхэмжлэгчийн гарга******* гурван нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Хариуцагчийн хэлж байгаа тайлбарыг дэмжиж байна. Манай байгууллага нь 2008 оноос үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа. 2013 оноос тухайн улсын тусгай х*******гаалалттай газар аялал жуулчлалын хэлбэрээр цогцолбор байгуулахаар ажиллаж байгаа. Энэ маргаан бүхий газар нь 2015 оноос хойш манай компани уг газар байрлан, авто зогсоол тэр хавийн оршин суугчид болоод аялал жуулчлалын орц гарцын асуудал яригдаад 2015 онд Нийслэлийн ерөнхий төлөвлөгөөний газраар төлөвлөгөө гаргаж батлуулаад, уг зураг нь хэрэгт авагд******* байж байгаа. Үүний дагуу манай байгууллага нь үйл ажиллагаагаа явуулж бай******* боловч 2016 оны 04 дүгээр сарын 14-ний өдрийн тушаал нь манай ерөнхий төлөвлөгөөгөөр батлагд******* бай******* авто зогсоол гэх зэрэгт давхцуулж газар олголт хийгдсэн бай*******. Үүнийг бид 2017 онд мэдээд Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******анд гомдлоо өгсөн. Уг гомдлын хүрээнд

Байгаль орчин аялал жуулчлалын я******* өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд уг газрыг судлаад шийдвэрээ гарга*******. Сая нэхэмжлэгч хэдхэн хоногийн дотор хариу өгсөн гэж яриад байна. Бид 2017 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр гомдлоо өгсөн. 10 дугаар сарын 29-ний өдөр бүх материалуудыг судлаад, батлагд******* төлөвлөгөөг зогсоохоор хэмжээний тушаал гар******* байдаг. Энэ нь Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******ны эрх хэмжээний хүрээнд хийгдэж байгаа ажил гэж ойлгогдож байгаа. Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагын гол үндэслэлээ сонсох ажиллагаа явуулаагүй, энэ тухайгаа мэдэгдээгүй гэдэг. Захиргааны ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлд сонсох ажиллагаа явуулахаар заа******* байдаг боловч Захиргааны ерөнхий хуулийн 28 дугаар зүйлийн 28.1.3 иргэн, хуулийн этгээдийн өргөдөл, гомдлыг ханган шийдвэрлэж байгаа тохиолдолд хийхгүй байж болохоор заа******* байдаг. Манай компанийн эрх ашиг сонирхол хөндөгдсөн шийдвэрт манайх гомдол гаргаад тухайн гомдлыг хангаж шийдвэрлэсэн тул сонсох ажиллагаа хийх заавал шаардлагатай байгаагүй. Мөн Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.2-т Энэ хуулийн 40.1-д заа******* үндэслэл тогтоогдвол аймаг, нийслэл, сум, дүүргийн Засаг дарга эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон захир*******ж гаргаж, энэ тухайгаа эрхийн гэрчилгээ эзэмшиж бай******* буюу түүнийг барьцаал******* этгээдэд мэдэгдэнэ” гэж заа******* байдаг. Гэтэл бидний маргаж байгаа газар нь аймаг нийслэл, сум дүүргийн засаг даргатай ямар нэгэн байдлаар холбоогүй. Энэ нь байгаль орчин аялал жуулчлалын я******* нь заавал мэдэгдсэн гэх шаардлага байхгүй. Гэхдээ хэрэгт авагд******* баримтуудаас харахад газрын эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон тухайд нэхэмжлэгчид мэдэгдсэн албан бичгүүд хэрэгт авагд******* байдаг. Үүний дагуу нэхэмжлэгч тал өөрөө мэдээд 2018 онд гомдол гарга******* байдаг. 2019 оны 02 дугаар сард уг гомдлын хариуг илгээсэн байдаг. Иймд хөөн хэлэлцэх хугацааны асуудал яригдана. Бусдын хууль эрх ашиг сонирхолд сөргөөр нөлөөлсөн актыг өөрөө цуцлах эрхтэй тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү...” гэв.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Нэхэмжлэгч “Г Ч” ХХК-ийн зүгээс “...Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн А/******* дүгээр тушаалын “Г Ч” ХХК-д холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох, Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2016 оны 4 дүгээр сарын 14-

ний өдрийн А******* дугаар тушаалын дагуу “Г Ч” ХХК-ийн эзэмшиж бай******* 0.3 га талбайг буцаан олгохыг хариуцагчид даалгах тухай” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг анх шүүхэд гарга******* байна.

Улмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад “...Байгаль орчин аялал жуулчлалын сайдын 2018 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн А/******* дугаар тушаалын “З Х Т С”  ” ТББ-д холбогдох хэсгийн “Г Ч” ХХК-ийн ашиглаж бай******* газартай давхцуулж олгосон хэсгийг хүчингүй болгуулах тухай” хэмээн нэхэмжлэлийн шаардлагаа нэмэгдүүлсэн байна.

Шүүх, хэрэгт хуульд заа******* журмын дагуу авагд******* бөгөөд шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцэгдсэн нотлох баримтууд,  нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэл түүнд өгсөн нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбар, хариуцагчийн хариу тайлбар, шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь үнэлж, захиргааны актын хууль зүйн үндэслэлийг хянаж, шийдвэрийн үндэслэл болсон холбогдох хууль, хууль тогтоомжийн хэм хэмжээг тайлбарлан дор дурд******* байдлаар дүгнэлт хийж, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь

хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

1. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны А/******* дүгээр тушаалын өөрт холбогдох хэсгийг илт хууль бус захиргааны акт болохыг тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2016 оны 4 дүгээр сарын 14-ний өдрийн А/******* дугаар тушаалаар[1] Хан-Уул дүүрэг, Богдхан уулын дархан цаазат газрын ******* ******* нэртэй газарт аялал жуулчлалын зориулалтаар 0.3 га газрыг ашиглах эрхийг нэхэмжлэгч компани олж ав******* байна.

Нэхэмжлэгч нь Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн “Газар ашиглах эрхийн хугацаа сунгах, газар ашиглах эрхийг дуусгавар болгох, эрх олгох тухай” А/******* дүгээр тушаалын[2] өөрт холбогдох хэсгийг илт хууль бус акт болохыг тогтоолгох гэж нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлж, үндэслэлээ “... Захиргааны ерөнхий хуульд заа******* сонсох ажиллагааг хийгээгүй, эрх зөрчсөн шийдвэрийн талаар мэдэгдээгүй, тушаал нь Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хууль, Газрын тухай хуульд заа******* газар ашиглах эрхийг дуусгавар болгох тухай хууль тогтоомжоор тогтоосон үндэслэлд нийцээгүй, үүгээрээ Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6-д заасны дагуу хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд халдах хуульд заа******* үндэслэл байгаагүй байхад гарга*******” гэж түүнчлэн “... Газрын тухай хууль, Иргэний хууль, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн хүрээнд бусдын ашиглалтад байгаа газарт орц, гарц гаргахтай холбоотой маргааныг шийдвэрлэх эрх хариуцагчид байхгүй, үүгээрээ Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.3-д заасны дагуу тухайн захиргааны байгууллага өөрийн чиг үүрэгт үл х*******аарах асуудлаар захиргааны акт гарга*******”  хэмээн марган мэтгэлцсэн.

Илт хууль бус болохыг тогтоолгохыг хүсч буй захиргааны акт болох Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны А/******* дүгээр тушаалаар Засгийн газрын тухай хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24.2, Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.1, 34 дүгээр зүйлийн 34.1, 36 дугаар зүйлийн 36.1, 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, Газрын тухай хуулийн 39 дүгээр зүйлийн 39.1.3, Богдхан уулын дархан цаазат газрын х*******гаалалтын захиргааны *******ал, иргэн, аж ахуйн нэгж байгууллагын хүсэлт зэргийг үндэслэн “ ” ХХК-ийн газар ашиглах эрхийг хүчингүй болгож, газар ашиглах талаар байгуул******* гэрээг цуцалж

шийдвэрлэсэн байна.

Шүүх дүгнэхдээ, захиргааны актын хууль зүйн үндэслэлийн талаар маргахдаа маргаан бүхий захиргааны актын үндэслэлээр тайлбарлаж маргаж байна. Өөрөөр хэлбэл, захиргааны акт нь “Захиргааны ерөнхий хуулийг зөрчсөн, Газрын  тухай хууль, Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хууль зөрчөөгүй” гэх нөхцөл байдлууд нь илт хууль бус захиргааны актын шинжийг агуулаагүй, Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.3, 47.1.6-д заа******* үндэслэлээр “илт хууль бус болохыг тогтоох” үндэслэлд х*******аарахгүй болно. Тодруулбал, маргаж буй захиргааны актын алдаа нь ноцтой үр дагаврыг үүсгэж, нийтэд илэрхий мэдэгдэж байгаа тохиолдолд илт хууль бус болох бөгөөд захиргааны байгууллагын зүгээс бусдын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хөндсөн үйл ажиллагаа буюу нэхэмжлэгчийн газар ашиглах эрхийг дуусгавар болгосон нь хуульд үндэслэх зарчмыг зөрчсөн алдаа байхгүй байх тул илт хууль бус акт гэж үзэх үндэслэлгүй байна.

Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 1-д “Тусгай х*******гаалалттай газар нутагт газар ашиглах эрх дараах тохиолдолд дуусгавар болно” 40 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1-д “Газрын тухай хуулийн З9 дүгээр зүйлд заа******* үндэслэлээр”, 2-т “тухайн тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн х*******гаалалтын горимыг удаа дараа буюу ноцтой зөрчсөн” гэж хуульд заа******* үндэслэлээр газар ашиглах эрхийг дуусгавар болгохоор хуульчил******* ба энэхүү зохицуулалтын дагуу газар ашиглах эрхийг цуцлаагүй, дуусгавар болгоогүй гэх нэхэмжлэгчийн тайлбарыг хүлээн авах боломжгүй.

Нэхэмжлэлийн үндэслэлд дурдагд******* илт хууль бус болохыг тогтоолгохыг хүсч буй захиргааны акт нь “... орц гарцтай холбоотой асуудлыг Иргэний хуульд заа******* зохицуулалтын дагуу шийдвэрлүүлэхээр хуульчил******* байхад хариуцагч нь өөрөө хүлээж аваад аль нэг талын газар эзэмших эрхийг дуусгавар болгож шийдвэрлэж байгаа нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.3-т “тухайн захиргааны байгууллага өөрийн чиг үүрэгт үл х*******аарах асуудлаар захиргааны акт гарга*******” гэх заалтад х*******аарна гэж шүүх үзсэнгүй.

Нэхэмжлэгчээс маргаж буй захиргааны актыг шүүх илт хууль бус гэж тогтоогоогүй учир нэхэмжлэлийн даалгах шаардлагыг мөн хэрэгсэхгүй болгов.

2. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2018 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн А/******* дугаар тушаалын “З Х Т С”  ТББ-д холбогдох хэсгээс өөрийн ашиглаж бай******* 0.3 га талбай бүхий газартай давхцуулж олгосон хэсгийг хүчингүй болгуулах шаардлагын

тухайд:

 Шүүх нэхэмжлэлийн үндсэн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн тул нэмэгдүүлсэн шаардлагад хөөн хэлэлцэх хугацааны талаар  дүгнэлт өгөхгүйгээр мөн хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ. Яагаад гэвэл, Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.5-д: “эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч болон барьцаалагч шүүхэд гомдол гарга******* тохиолдолд шүүхийн хүчин төгөлдөр шийдвэр гартал тухайн газрыг эзэмших эрхийн гэрчилгээ шинээр олгохгүй” гэснийг зөрчсөн гэх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй байна. Тодруулбал, нэхэмжлэгч “ ” ХХК-ийн зүгээс 2018 оны 7 дугаар сарын 25-ны өдөр Байгаль орчин аялал жуулчлалын я*******анд хандаж лавлагаа хүссэнээр тус я*******ны 2019 оны 9 дүгээр сарын 6-ны өдрийн 10/6195 албан бичгээр хариуг ав*******, улмаар нэхэмжлэгч нь 2018 оны 10 дугаар сарын 05-ны өдөр мөн я*******анд гомдол гарга******* ба уг гомдлыг бүртгэл хяналтаар картаар хүлээн авч 2019 оны 2 дугаар 13-ны өдрийн 10/894 албан бичгээр шийдвэрлэж хариу өгсөн байна. Энэ тохиолдолд нэхэмжлэгч нь эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдсөн гэдгийг мэдсэн байх ба тэр даруй шүүхэд хандаагүй, түүнчлэн шүүхэд ханд*******аас хойш нэхэмжлэлийн нэмэгдүүлсэн шаардлагаар 2020 оны 1-р сард ханд******* байна. Тиймээс шүүхэд гомдол гарга******* байх үед нь ашиглаж бай******* газартай нь давхцуулж газар олгосон гэх тайлбар үндэслэлгүй, нөгөө талд хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “шүүхэд нэхэмжлэл гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа дуус*******” гэх тайлбарыг үгүйсгэх боломжгүй юм.

          Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 1-д: “тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн талаарх төрийн бодлого хууль тогтоомжийг хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах”, мөн зүйлийн 9-д: “тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн зөвшөөрөгдсөн бүсэд тодорхой зориулалтаар ашиглаж болох газар, түүний хэмжээ, ашиглах жур******* ... тогтоох” гэхчлэн хариуцагч захиргааны байгууллагын хэрэгжүүлэх бүрэн эрх хуульчлагд******* ба эдгээр бүрэн эрхийг хэрэгжүүлж гарга******* хариуцагчийн шийдвэрүүд буюу захиргааны актыг илт хууль болохыг тогтоох, хүчингүй болгох хууль зүйн үндэслэлгүй гэж нэгтгэн дүгнэж, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

          Нэхэмжлэгчийн зүгээс өөрийн компанийн хувьд эерэг нөлөөлөл бүхий захиргааны актыг хариуцагчаас хууль бус хэмээн үзэж хүчингүй болгосны үр дагаврын талаар буюу хохирлын асуудлаар хариуцагчтай маргахад энэхүү шүүхийн шийдвэр саад болохгүйг дурдаж байна.

Аливаа эрх зүйн маргааныг шүүхээс хянан шийдвэрлэхтэй холбогдуулж улсын тэмдэгтийн хура*******жийг төлүүлдэг ба хувь хэмжээг нь Улсын тэмдэгтийн хура*******жийн тухай хуулиар зохицуулдаг бол, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулиар хэрхэн хуваарилах, хэнд хариуцуулахыг зохицуулдаг байна.  

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 51 дүгээр зүйлд зохицуулсны дагуу мөн хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1-д: “нөхөн төлүүлэх шүүхийн зардлыг нэхэмжлэл бүрэн хангагд******* тохиолдолд хариуцагчаар, нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон тохиолдолд нэхэмжлэгчээр нөхөн төлүүлнэ” гэж заасныг хэрэглэж, нэхэмжлэгчээс урьдчилан төлсөн тэмдэгтийн хура*******жийн төлбөрийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээхээр, гэхдээ энэ маргааны хувьд нэхэмжлэгч нь нэхэмжлэлийн нэмэгдүүлсэн шаардлага гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хура*******жийн төлбөрийг дахин төлсөн байх тул нэхэмжлэгчийн илүү төлсөн төлбөрийг төрийн *******гийн орлогоос буцаан гаргуулж нэхэмжлэгчид олгохоор зааж шийдвэрлэлээ.

            Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3, 106.3.14, 107 дугаар зүйлийн 107.5-д заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Тусгай х*******гаалалттай газар нутгийн тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 1, 47

дугаар зүйлийн 47.1.3, 47.1.6–д заасныг тус тус баримтлан “Г Ч” ХХК-иас

Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдад холбогдуулан гарга******* “Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайдын 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдрийн өдрийн “Газар ашиглах эрхийг дуусгавар болгох тухай” А/******* дүгээр тушаалын өөрт холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох, тус сайдын 2018 оны 7 дугаар сарын 17-ны өдрийн “Газар ашиглах эрх олгох тухай” А/******* дугаар тушаалын өөрийн ашиглаж бай******* газартай давхцалтай хэсгийг хүчингүй болгуулах” шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

          2. Улсын тэмдэгтийн хура*******жийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, 44 дүгээр зүйлийн 44.1.1, Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1, 51 дүгээр зүйлийн 51.1-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хура*******жид урьдчилан төлсөн 70200 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, тогтоосон хэмжээнээс илүү төлсөн 70200 төгрөгийг төсвийн орлогоос гаргуулж, нэхэмжлэгч “Г Ч” ХХК-д буцаан олгосугай.

          Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 108 дугаар зүйлийн 108.2-т зааснаар энэхүү шүүхийн шийдвэр нь танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд мөн хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1-д заасны дагуу хэргийн оролцогч, тэдгээрийн  төлөөлөгч, өмгөөлөгч нь энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрч гардан ав******* өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                               У.БАДАМСҮРЭН

 

 

 

 

 

 

 

---

[1] 1-р хавтас хэргийн  64-66-р хуудас

[2] 1-р хавтаст хэргийн 67-71-р хуудас