МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Завхан аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч З.Нандинцэцэг даргалж Нарийн бичгийн дарга Пүрэвсанагийн Намхайдагва Улсын яллагч *******ын ******* Шүүгдэгч *******ын ******* нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй явуулж, Завхан аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Мон Улсын Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн П.*******өд холбогдох 2023001380112 дугаартай эрүүгийн хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч: Мон Улсын иргэн, 1987 оны 11 дүгээр сарын 29-нд Завхан аймгийн ******* суманд төрсөн, 33 настай, эрэгтэй, халх, бүрэн дунд боловсролтой, малчин, ам бүл 6, нэр 4 хүүхдийн хамт амьдардаг, Завхан аймгийн ******* сумын ******* багт оршин суух хаягтай, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, хэрэг хариуцах чадвартай г ******* овогт *******ын *******, /*******/

Шүүгдэгч П.******* нь Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан буюу 2020 оны 08 дугаар сарын 24-ний өдөр Завхан аймгийн ******* сумын ******* багийн нутагт иргэн Ё.*******, С. нарын алдагдсан /алдуул мал/ 3 тооны морийг бусдын өмчлөл, эзэмшилд байгааг мэдсээр байж завшиж 2400000 төгрөг /хоёр сая дөрвөн зуун мянга/-ний хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ. Шүүх хуралдаанаар хэрэгт цугларсан яллах болон цагаатгах нотлобаримтуудыг шинжлэн судлаад

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Мон Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуульд заасан журмдагуу хохирогч нарт шүүх хуралдааны товыг мэдэгдсэн боловч тэрээр шүүх хуралдаанд хүндэтгэн үз шалтгаангүйгээр ирээгүй байна. Хохирогч нар шүүх хуралд оролцох талаар бичгээр хүсэлт гаргаагүй учир Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 17.6 дугаар зүйлийн 1, 34.8 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар хохирогч нарыг оролцуулахгүйгээр хэргийг хянан шийдвэрлэлээ. 1. Шүүгдэгчийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцох: Хохирогч Ё.*******, С. нарын 3 тооны адуу Завхан аймг сумын ын багийн нутаг г газраар бэлчээрлэж байсан ижил сүргээсээ тасарч, хэн нэгний хариулгагүйгээр Завхан аймгийн ******* сумын багийн нутаг г газар бэлчээрлэж байсан П.*******ийн адуунд нийлсэн байсан нь шүүгдэгч П.*******ийн “...Би 2020 оны 08 дугаар сарын 23-ны өдрийн өглөө эрт адуугаа харахаар ******* сумын ******* багийн нутаг ы г газарт байх гэрээсээ гараад арын уулын орой дээр гарсан чинь манай адуунууд хойд уулын өвөрт байхаар нь дурандаж үзсэн чинь 2 бор, 1 хээр зүсмийн 3 адуу манай адуун дотор байхаар нь хүний адуу тасарч ирээд нийлсэн юм байлгүй эзэн нь хайж ирээд авна биз гэж бодоод гэр лүүгээ буцсан юм. Гэртээ очоод энэ талаар гэдэг найз руугаа залгаж “манай адуунд 3 адуу нийлсэн байна. Наагуур чинь адуу мал сураглаж байгаа хүн байна уу, манай эндийн адуу биш л юм шиг байна гэж хэлсэн юм” тэгсэн чинь энүүгээр адуу мал сурсан хүн алга гэж хэлсэн.” гэсэн мэдүүлгээр, Д.******* өөрийнх нь адуунд бусдын 3 тооны адуу нийлсэн байсан хэлсэн талаар мэдүүлсэн гэрч П.ын “...Би *******ийг танина бид нэг нутаг усны найзууд байгаа юм. Бидний хооронд садан төрөл болон өр авлага өш хонзонгийн зүйл байхгүй... надад 08 сарын 23-ны өглөө манай адуунд 3 адуу ирж нийлчихсэн байснаа 1 хоноод алга болчихсон байна хэний адуу байсан юм бол гэж асуухаар нь би мэдгүй гэж хэлсэн. Хэнийх гэдгийг нь мэдээгүй. Надад хэлдээ манай адуунд 2 бүгээн 1 бараан зүсмийн адуу ирчихсэн байна би холоос харсан болохоор тамгыг нь харсангүй гэж хэлсэн. Би нэг их хүнд яриагүй миний санаж байгаагаар т хэлж байсан юм. Танай тэрүүгээр адуу мал сураглаж яваа хүн байна уу, *******ийн адуунд эзэнгүй 3 адуу байна гэж байна хэлсэн...” гэсэн мэдүүлгээр тогтоогдож байна. Өөрийн адуунд нийлсэн байсан дээрх 3 тооны адууг шүүгдэгч ******* ов*******ийн ******* нь 2020 оны 08 дугаар сарын 24-ний өдөр П.д худалдсан хэргийн үйл баримт нь дараах нотлох баримтуудаар нотлогдож байна. Тухайлбал: П.*******өөс 3 тооны адууг худалдаж авсан талаар мэдүүлсэн гП.гийн “...2020 оны 08 сарын сүүлээр ... 3 тооны адууг манай сумын ******* гэдэг залуу надад зарсан юм. Би...3 адууг нийтдээ 1.750.000 төгрөгөөр худалдаж авсан юм...” гэсэн мэдүүлгээр, гэрч П. П.*******өөс 3 тооны адуу худалдаж авсан тумэдүүлсэн гэрч Б.ын “... г манай сумынхан гэж дууддаг юм. ... 08 сарын сүүлээр намайг гийнд байж байтал ******* ах 3 адуу хөтөлчихсөн ирээд д зараад байгаа бололтой байсан. Цагаан морь, бор гүү, хээр гүү байсан гадаа бүрэнхий болох гэж байсан болохоор тамгыг нь хараагүй...” гэсэн мэдүүлгээр, П.*******ийн П.д худалдсан 3 тооны адууг хохирЁ.******* өөрийн адуу мөн болохыг таньсныг бичиж тэмдэглэсэн таньж олуулах ажиллагааны тэмдэглэлээр, болон шүүгдэгч П.*******ийн өөрийн адуунд нийлсэн байсан 3 тооны адууг П.д худалдсан талаараа мэдүүлсэн шүүгдэгч П.*******ийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн мэдүүлгээр тус тус тогтоогдож байна. П.*******ийн үйлдлийн улмаас Ё.*******ид 1600000 төгрөгийн, С.ид 800000 төгрөгийн нийт 2400000 төгрөгийн хохирол учирсан болох нь Хөрөнгийн үнэлгээний төвийн Завхан аймаг дахь салбарын шинжээч Г.гийн 2020 оны 08 дугаар сарын 28-ны өдрийн “...Иргэн С., Ё.******* нарын ...нас гүйцсэн цагаан /бор/ зүсмийн морь, 4 настай хээр зүсмийн гүү, улаан бор зүсмийн 3 настай гүү зэрэг нь дараах үнэтэй байна. Морь-1000000 /нэг сая төгрөг/, хээр гүү800000/ найман зуун мянган төгрөг/, ягаан зүсмийн гүү-600000 /зургаан зуун мянган төгрөг/, нийт 2400000 төгрөг /хоёр сая дөрвөн зуун мянган төгрөг/...” гэсэн дүгнэлтээр, Хохирогч Ё.*******ийн “...... 2020 оны 08 дугаар сарын 22-ны өдөр абайсан газраа очтол манай адуунууд тэр хавиар тарчихсан байхаар нь бөөгнүүлээд бүртгэж үзэд 3 тооны адуу байхгүй байсан... Энэ гурваас цагаан морь бол бор биш цав цагаан зүстэй бусад хоёр нь содон гээд байх юм байхгүй. Би А үсгэн тамгатай цагаан морийг 1.500.000 төгрөгөөр, улаан бор зүсмийн байдсан гүүг 1 сая төгрөгөөр үнэлж байна. Хээр зүсмийн байдсан гүү бол манай ах ийнх...” гэсэн мэдүүлгээр, хохирогч С.ийн “...2020 оны 08 дугаар сарын 24-ний өдөр манай ******* над руу яриад би 3 адуу алдчихлаа. Миний хээр гүү бол зөв гуяндаа саран дэвсгэртэй дөл тамгатай, *******ийн адуу бол цагаан зүсмийн зөв гуяндаа хятад А үсгэн тамгатай нас гүйцсэн морь, нөгөөх улаан бор зүсмийн зөв гуяндаа ширээтэй дором тамгатай...” гэсэн мэдүүлгээр тус тус тогтоогджээ. Шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 16.1 дүгээр зүйлийн 13 дахь хэсэгт заасныг баримтлан үнэлсэн бөгөөд хэргийн үйл баримтыг нотолж байгаа баримтууд нь хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой байх тул шийдвэрийнхээ үндэслэл болоо. Алдуул мал гэдэг нь хэн нэг этгээдийн ямар нэг оролцоогүйгээр ижил сүргээсээ тасарсан, байнга бэлчээрл нутаг газраасаа холдож, өөр нутаг бэлчээрт шилжин байрласан, өмчлөгч, эзэмшигч нь хэн болох нь тодорхойгүй, мэдэгдгүй байгаа малыг ойлгох ба алдуул мал завших гэдэг нь дээрх малыг олж аван завшиж буй шууд санаатай үйлдлээр илэрнэ. П.*******ийн өөрийн адуунд нийлсэн байсан алдуул малыг бусдын эзэмшил ашиглалтад байгаа, өөрөө захиран зарцуулах эрхгүй гэдгээ мэдсээр байж бусдад худалдаж хохирогч нарт бага хэмжээнээс дээш хохирол учруулсан үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан алдуул мал завших гэмт хэргийн шинжтэй байна. Иймд шүүгдэгч П.*******ийг Мон Улсын Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар алдуул малыг бусдын өмчлөл эзэмшилд байгааг мэдсээр байж завшсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцох нь зүйтэй. Шүүгдэгч нь хохирогч нарт хохирлоо нөхөн төлсөн болох нь хохирогч нарын мэдүүлгээр нотлогдож байх тул түүнийг хохирогч нарт төлөх төлбөргүй гэж үзлээ. 2. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлг талаар: Шүүгдэгч П.*******ийг Мон Улсын Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсон тул түүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлг нь зүйтэй. Шүүгдэгчид холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлээр шүүхэд шилжүүлсэн бөгөөд шүүгдэгчид прокурорын сонсгосон ял нь Мон Улсын Эрүүгийн хуулийн 1.3 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан “Эрүүгийн хариуцлага нь тухайн хүн, хуулийн этгээдийн үйлдсэн гэмт хэрэг, гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирсон байна” гэсэн зарчмыг зөрчөөгүй байна. Түүнчлэн Эрүүгийн хуулийн 5.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт заасан эрүүгхариуцлагын зорилгод нийцэж байгаа тул түүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгдээ хөнгөрүүл хүндрүүл нөхцөл байдлыг харгалзан үзэлгүйгээр Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар прокурорын саналын хүрээнд буюу 550 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлг ял оногдуулж шийдвэрлэлээ. Шүүгдэгч П.******* нь энэ хэрэгт цагдан хоригдоогүй, түүний эд хөрөнгөөс битүүмжлээгүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, түүнээс гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны зардалгүй, хохирогч хохирол төлбөр нэмжлээгүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй гэж үзээд

Мон Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэг, 36.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсгийн 1.1, 1.2, 1.5, 1.6, дахь хэсэг, 36.8 дугаар зүйлийн 3, 4 дахь хэсэг, 36.10 дугаар зүйлийн 3, 4 д хэсэг, 36.13 дугаар зүйлийн 1 д хэсгүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч ******* овогт *******ын *******ийг Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар алдуул мал завших гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай. 2. Шүүгдэгч П.*******ийг Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар 550 /таван зуун тавь/ цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлг ялаар шийтгэсүгэй. 3. Эрүүгийн хуулийн 5.4 дүгээр зүйлийн 2, 4 д хэсэгт зааснаар нийтэд тустай ажил хийлг ялыг өдөрт 8 цагаар тогтоож, шүүгдэгч П.******* нь нийтэд тустай ажил хийлг ялаас зайлсхийвэл нийтэд тустай ажил хийлг ялын 8 цагийн ажлыг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулсугай. 4. Шүүгдэгч П.*******өд өмнө авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үргэлжлүүлсүгэй. 5. Шүүгдэгчийн эд хөрөнгийг битүүмжлээгүй, шүүгдэгч нь тогтоол гарахын өмнө цагдан хоригдоогүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, түүнээс гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны зардалгүй, хохирогч нарт төлөх төлбөргүй, шүүгдэгчийн иргэний үнэмлийг шүүхэд ирүүлээгүй, иргэний үнэмлийн лавлагаа хэрэгт хавсаргагдсан болохыг тус тус дурдсугай. 6. Шийтг тогтоол уншиж сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай. 7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1 хэсэг, 38.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт тус тус зааснаар шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, хууль ёсны төлөөлөгч нар шийтг тогтоолыг гардан авснаас эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Завхан аймгийн Эрүү иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч түүний дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг тус тус дурдсугай.

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ З.НАНДИНЦЭЦЭГ