Шүүх | Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх |
---|---|
Шүүгч | Цэрэнчимэдийн Амаргэрэл |
Хэргийн индекс | 175/2022/0020/Э |
Дугаар | 2022/ШЦТ/22 |
Огноо | 2022-02-17 |
Зүйл хэсэг | 24.2.1., |
Улсын яллагч | А.Энхтуяа |
Сэлэнгэ аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн Шийтгэх тогтоол
2022 оны 02 сарын 17 өдөр
Дугаар 2022/ШЦТ/22
******* аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Ц.Амаргэрэл даргалж,
шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Ж.Болор-Эрдэнэ,
улсын яллагч А.Энхтуяа,
шүүгдэгч ******* нарыг тус тус оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны “А” танхимд нээлттэй явуулсан хуралдаанаар ******* аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн *******4.******* дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэн ирүүлсэн ******* овогт *******ийн Цогтбаатарт холбогдох эрүүгийн *******13100*******100196 дугаартай хэргийг *******0*******1 оны 1******* дугаар сарын 09-ний өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв.
Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:
Монгол улсын иргэн, ******* оны ******* дугаар сарын *******9-ний өдөр ******* аймгийн ******* суманд төрсөн, ******* настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, жолооч мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл *******, эхнэрийн хамт, ******* аймгийн ******* сумын ******* дугаар баг, Буурагчин гудамж тоотод оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй, ******* овогт *******ийн Цогтбаатар, /РД:МЕ59**************911/;
Холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтээр/
Шүүгдэгч Д.Цогтбаатар нь ******* аймгийн ******* сумын ******* дугаар багийн нутаг “*******0-н ” гэх газраас *******0*******1 оны ******* дугаар сарын *******5-ны өдөр тусгай зөвшөөрөлгүйгээр ашигт малтмал олборлон газрын хэвлийд халдсан гэх гэмт хэрэгт холбогджээ.
ТОДОРХОЙЛОХ нь:
Нэг. Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэх талаар.
Шүүх хэргийн бодит байдлыг тогтоох зарчмын дагуу Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 3-д зааснаар талуудын мэтгэлцээн дээр шинжлэн судалсан нотлох баримтын хүрээнд шүүгдэгч ******* нь ******* аймгийн ******* сумын ******* дугаар багийн нутаг “*******0-н ” гэх газраас *******0*******1 оны ******* дугаар сарын *******5-ны өдөр тусгай зөвшөөрөлгүйгээр ашигт малтмал олборлон газрын хэвлийд халдсан гэмт хэргийг үйлдсэн үйл баримт тогтоогдож, уг гэмт хэрэгт шүүгдэгч ******* гэм буруутай болох нь нотлогдон тогтоогдлоо гэж шүүх дүгнэв.
Энэхүү үйл баримт нь шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдаж хэлэлцэгдсэн доорх нотлох баримтуудаар хангалттай нотлогдон тогтоогдсон болно. Үүнд:
1.Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч ******* өгсөн: “Хуучин ашигласан газрын хөрсийг нь хөндөж байсан. Тэгээд Цагдаагийн байгууллагад баригдсан. ******* сумаас “*******0-н ” 80 орчим км зайтай. Хуучин эвдэрсэн экскаватор босгосон юм. Гитаран бууг хүн хэрэглэж байсан, тэнд байсан юм. Амьдрал хэцүү байна. Амьдралаа дээшлүүлье л гэж бодсон. Хүмүүс ухаж байсан. Юм гарах болов уу л гэж бодсон.” гэх мэдүүлэг[1],
*******.Хохирогч гийн *******0*******1 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “Аймгийн Засаг даргын *******0*******0 оны 1******* дугаар сарын 31-ний өдрийн захирамжаар ******* сумын Засаг даргын орлогч албан тушаалд томилогдон ажиллаж байна. ******* гэх хүнийг ******* сумын ******* дугаар багийн дарга байхын мэднэ. Ямар нэгэн харилцаа хамааралгүй. *******0*******1 онд сум орон нутгаас бичил уурхайн зориулалтаар гэрээ сунгах болон гэрээ зөвшөөрөл огт хийгээгүй байгаа. Үнэлгээний газраас дүгнэлтийн дагуу гарсан байгаль экологид учирсан төлбөрийг нэхэмжилж байна” гэх мэдүүлэг[*******],
3.Гэрч *******0*******1 оны 08 дугаар сарын 11-ний өдөр мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “Миний төрсөн дүү ******* нь багийн төлөв даруу, ажилсаг хичээнгүй хөдөлмөрч, шартай, дөлгөөн тайван зантай. Архи согтууруулах зүйл хааяа л уугаад байдаг. Уусан үедээ хүн амьтантай маргаад байдаггүй. ******* аймаг ******* сумын Ерөнхий боловсролын сургуулийг 8 дугаар анги төгсөөд тариа бригадад тракторын жолооч, бригадын дарга, салааны ахлагчаар ажиллаж байгаад тэтгэвэртээ гарсан. Одоогоор хувиараа эрхэлсэн тодорхой ажилгүй байгаа” гэх мэдүүлэг[3],
4.Гэрч гийн *******0*******1 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдөр мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “Би ******* сумын засаг даргын албан тушаалд *******0*******0 оны 11 дүгээр сараас томилогдон ажиллаж байна. ******* сумын иргэн гэдгээр нь танина. Ямар нэгэн харилцаа хамааралгүй. Хамаатан садан төрлийн холбоо байхгүй. ******* *******0*******1 онд сум орон нутгаас ******* сумын ******* дугаар баг *******0-н гэх газарт ямар нэгэн ашигт малтмал олборлох зорилгоор гэрээ хийгээгүй. Би *******0*******0 оны 11 дүгээр сараас ажил хүлээн авсан өдрөөс хойш бичил уурхайн зориулалтаар гэрээ байгуулах, гэрээ сунгах зөвшөөрөл огт хийгээгүй. Хувиараа ажил хийдэг Зан төлөвийн хувьд даруу хүн шиг харагддаг. Сайн хэлж мэдэхгүй байна” гэх мэдүүлэг[4],
5.Гэрч *******0*******1 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдөр мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “ ...Цогтбаатар нь Тогтсон тодорхой ажилгүй. Хувиараа ногоо тариад байдаг. *******0*******1 онд сум орон нутгаас ******* сумын ******* дугаар баг *******0-н гэх газарт ямар нэгэн ашигт малтмал олборлох зорилгоор гэрээ хийгдээгүй. ******* сумын хэмжээнд бичил уурхайн зориулалтаар гэрээ зөвшөөрөл хийгдээгүй. Зан төлөвийн хувьд даруу хүн шиг харагддаг. Сайн мэдэхгүй” гэх мэдүүлэг[5],
6.Гэрч ын *******0*******1 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдөр мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд өгсөн: “******* сумын иргэн гэдгээр нь танина. Ямар нэгэн харилцаа хамааралгүй. Хамаатан садан төрлийн холбоо байхгүй. Хувиараа ногоо тарьдаг. Зан төлөвийн хувьд даруу хүн шиг харагддаг. Сайн хэлж мэдэхгүй байна” гэх мэдүүлэг[6],
7. Ойт бүс ХХК-ний Шинжээчийн Дүгнэлт хэсэгт: “Ашиглалтын үйл ажиллагаанд өртөн эвдрэлд орсон 0,001******* га талбайд байгаль орчинд учруулсан хохирлын тооцоолоход газрын хэвлийд 9968 төгрөг, эдэлбэр газарт 1391 төгрөг, хөрсөн бүрхэвчид *******1,804 төгрөг, ургамлан нөмрөгт 133,300 төгрөг, ойн санд 7,609 төгрөг, нийт 174,************** /нэг зуун далан дөрвөн мянга далан хоёр/ төгрөгийн хохирол учруулсан байна” гэх дүгнэлт[7],
8.Ашид Билгүүн ХХК-ний Шинжээчийн Дүгнэлт хэсэгт: “*******ын эзэмшлийн 1996 онд үйлдвэрлэгдсэн 1999 онд Монгол улсад орж ирсэн *******800LC маркийн автомашины өнгө үзэмж, техникийн байдал, норм норматив, зориулалт зэргийг харгалзан үзэж *******0*******1 оны 08 дугаар сарын 18-ны өдрийн байдлаар зах зээлийн дундаж үнийг 5,000,000 төгрөгийн үнэтэй болохыг тодорхойлов” гэх дүгнэлт[8],
9.Ашид Билгүүн ХХК-ний Шинжээчийн Дүгнэлт хэсэгт: “Дээр дурьдагдсан гар аргаар хийсэн алт угаах төхөөрөмж нийт бодит үнэ цэнийг 1,*******00,000 /нэг сая хоёр зуун мянга/ төгрөг байх боломжтой болохыг тодорхойлов” гэх дүгнэлт[9],
10.Шүүгдэгч *******ын *******0*******1 оны 11 дүгээр сарын 04-ний өдөр яллагдагчаар өгсөн: “Яллагдагчаар татах тухай тогтоолыг хүлээн зөвшөөрч байна. Санал хүсэлт байхгүй” гэх мэдүүлэг[10],11.Хэрэг бүртгэлтийн хэрэг нээх тухай мөрдөгчийн тогтоол[11], 1*******.Гэмт хэргийн талаархи гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл[1*******], 13.Хэргийн газрын үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт[13], 14.Шинжээчийн дүгнэлт танилцуулсан тэмдэглэл[14], 15.Эрүүгийн хэрэг үүсгэж яллагдагчаар татах тухай прокурорын тогтоол[15], 16.Эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас[16], 17.Хавтаст хэргийн материал танилцуулсан тухай тэмдэглэл[17] зэрэг бичгийн нотлох баримт болно.
Мөрдөгч дээрх нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн, хуульд заасан шаардлагыг хангасан байх бөгөөд энэ хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой байх тул шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгож шүүх үнэлэв.
Хавтаст хэрэгт цугларсан нотлох баримтуудаас нотлох чадвараа алдах болон шүүхээс тогтоосон үйл баримтыг үгүйсгэх нотлох баримт байхгүй, хэргийн үйл баримт зүйлчлэлийн талаар маргаангүй болохыг дурьдах нь зүйтэй.
Шүүгдэгч *******ын гэмт үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн *******4.******* дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангаж байх бөгөөд шүүхээс яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн бүрдэл хангагдсан, нотолбол зохих асуудлыг бүрэн нотолсон, прокурорын зүйлчлэл хэргийн бодит байдалтай тохирсон гэж үзлээ.
Хоёр. Гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирол, хор уршгийн талаар.
Энэ хэрэгт хохирогчоор тогтоогдсон нь (төрийн төлөөлж хохирогчоор тогтоогдсон болно) мөрдөн байцаалтын шатанд шүүгдэгчээс шинжээчийн дүгнэлтээр тогтоогдсон газрын хэвлийд халдсан экологи-эдийн засгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон хохирлыг нөхөн төлүүлж, нэхэмжилмээр байна гэжээ.
Д/д | Байгаль орчны бүрдэл хэсгүүд | Хохирлын үнэлгээ, төгрөгөөр |
1 | Эдэлбэр газар | 1,391 төгрөг |
******* | Газрын хэвлийд учруулсан хохирол | 9,968 төгрөг |
3 | Усны нөөцөд учруулсан хохирол | - |
4 | Хөрсөн бүрхэвчинд учруулсан хохирол | *******1,804 төгрөг |
5 | Ойн санд учруулсан хохирол | 7,609төгрөг |
6 | Ургамалд учруулсан хохирол | 133,300 төгрөг |
7 | Амьтанд учруулсан хохирол | - |
8 | НИЙТ | 174,************** төгрөг |
Хүснэгт16 Байгаль орчны хохирлын үнэлгээний нэгдсэн дүн[18]
Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 1, *******.3, *******.5, *******.6, 3, 4.1, 4.3, 4.5 дахь хэсэгт тус тус зааснаар энэхүү гэмт хэргийн улмаас шүүгдэгч *******ын хууль бус ашиглалтаас өртөгдсөн газар, газрын хэвлий, хөрсөн бүрхэвч, ойн болон ургамлын санд учирсан хохирол 174,************** /нэг зуун далан дөрвөн мянга далан хоёр/ төгрөг нөхөн төлсөн болохыг дурьдаж, нөхөн сэргээлтийн зардал 778,848 /долоон зуун далан найман мянга найман зуун дөчин найм/-н төгрөгийг шүүгдэгчээс гаргуулан, Байгаль орчин, уур амьсгалын санд оруулах нь зүйтэй байна.
Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 1-д “Гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлогыг, эсхүл бусдад учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх зорилгоор гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохиролтой тэнцэх хэмжээний хөрөнгө, орлогыг гэмт хэрэг үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийн хувьд ногдох хөрөнгө, орлогоос албадан гаргуулна” гэж,[19]
Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт: “Гэмт хэрэг үйлдэж олсон эд зүйл, түүний үнэ, гэмт хэрэг үйлдэхэд ашигласан тээврийн хэрэгсэл, уналга, галт зэвсэг, зэвсэг, тусгайлан бэлтгэсэн зэвсгийн чанартай зүйл нь тухайн гэм буруутай этгээдийн өмчлөлд байсан нь тогтоогдсон тохиолдолд түүнийг хураан авч хадгалах, устгах, гэмт хэргийн хохирол нөхөн төлөхөд зарцуулна” гэж тус тус хуульчилсан.
Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэгт тус тус зааснаар энэ гэмт хэргийн улмаас битүүмжилсэн “Hyundai *******900” маркийн экскаваторыг битүүмжлэлээс чөлөөлж, хууль ёсны эзэмшигч *******т буцаан олгож, техникийн эд хөрөнгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 5,000,000 /таван сая/-н төгрөгийг шүүгдэгч *******аас гаргуулан, Улсын төсөвт орлогод оруулах нь зүйтэй байна.
Харин шүүгдэгч нь гар аргаар хийсэн алт угаах төхөөрөмжийг гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан болох нь хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар нотлогдохгүй байх тул эд хөрөнгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 1,*******00,000 төгрөгийг гаргуулах шаардлагагүй гэж үзлээ.
Гурав. Шүүгдэгчид хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар.
Шүүхийн хэлэлцүүлэгт оролцсон улсын яллагчийн зүгээс: “...Шүүгдэгчид гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, хор уршгийн шинж чанар зэргийг харгалзан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийн 1.******* дахь хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн *******4.******* дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч ******* овогт *******ийн Цогтбаатарт хорих ял оногдуулахгүйгээр 01 /нэг/ жил, 06 /зургаа/-н сарын хугацаагаар тэнсэж, мөн хуулийн 7.3 дугаар зүйлийн *******.3 дахь хэсэгт зааснаар гэмт хэргийн улмаас учирсан 5,778,848 төгрөгийн хор уршгийг арилгах үүрэг хүлээлгэх саналтай. Битүүмжилсэн экскаваторыг битүүмжлэлээс чөлөөлж, хууль ёсны эзэмшигчид буцаан олгож, түүний үнэ болох 5,000,000 төгрөг шүүгдэгчээс гаргуулж, улсын орлого болгох, мөн гар аргаар хийсэн алт угаах төхөөрөмжийг гэмт хэрэг үйлдэхдээ ашигласан болох нь нотлогдоогүй байх тул эд хөрөнгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 1,*******00,000 төгрөгийг гаргуулах шаардлагагүй гэсэн саналтай байна” гэсэн эрүүгийн хариуцлагын саналыг хэлсэн байна.[*******0]
Шүүх шүүгдэгч *******т эрүүгийн хариуцлага буюу ял шийтгэхдээ Эрүүгийн хуулийн хууль ёсны, шударга ёсны, гэм буруугийн зарчмыг баримтлан гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагын хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй байна.
Шүүгдэгч *******ын хувьд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.1 дэх заалтад заасан “тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаагаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн”, 1.******* дахь заалтад заасан “гэмт хэрэг үйлдсэний дараа ...учруулсан бодит хохирлыг нөхөн төлсөн” түүний хувийн байдал зэргийг ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд харгалзан үзсэн болно. Харин Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлд заасан хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй байна.
Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйл болон мөн хуулийн 7.1 дүгээр зүйлд зааснаар гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай хүнд хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэж, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх нь шүүхэд зайлшгүй хэрэглэхээр үүрэг болгосон хуулийн зохицуулалт биш бөгөөд шүүх өөрийн эрх хэмжээний хүрээнд хэрэглэх хэм хэмжээ юм.
Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт: “Хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн хүн гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлж хор уршгийг арилгасан, эсхүл гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдлыг харгалзан тухайн зүйл, хэсэг, заалтад заасан хорих ялыг оногдуулахгүйгээр таван жил хүртэл хугацаагаар тэнсэж болно” гэж хуульчилсан.
Иймд шүүгдэгч *******т Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн *******4.******* дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хорих ял оногдуулахгүйгээр 01 /нэг/ жил, 06 /зургаа/-н сарын хугацаагаар тэнсэж, мөн хугацаагаар хор уршгийг арилгах үүрэг хүлээлгэх албадлагын арга хэмжээ авч шийдвэрлэсэн.
Шүүгдэгч нь тэнссэн хугацаанд энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулахыг түүнд анхааруулсан болно.
Шүүгдэгч ******* нь энэ гэмт хэргийн улмаас цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг дурьдвал зохино.
Шүүгдэгчид урьд авсан хувийн баталгаа гаргуулах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр хэрэглэх нь хуульд нийцнэ.
Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.******* дугаар зүйлийн 1, *******, 4, 36.6, 36.7, 36.8 дугаар зүйлийн 1, 4, 36.10, 36.13, 37.1 дүгээр зүйлийн 1, ******* дахь хэсэгт тус тус заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:
*******.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн *******4.******* дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч ******* овогт *******ийн Цогтбаатарт хорих ял оногдуулахгүйгээр 01 /нэг/ жил, 06 /зургаа/-н сарын хугацаагаар тэнссүгэй.
3.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч нь тэнссэн хугацаанд энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулахыг шүүгдэгч *******т анхааруулсугай.
4.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн ******* дахь хэсгийн *******.1 дэх заалтад зааснаар шүүгдэгч *******т 01 /нэг/ жил, 06 /зургаа/-н сарын хугацаанд гэмт хэргийн улмаас учирсан 5,778,848 /таван сая долоон зуун далан найман мянга найман зуун дөчин найм/-н төгрөгийн хор уршгийг арилгах үүрэг хүлээлгэсүгэй.
5.Байгаль орчныг хамгаалах тухай хуулийн 49 дүгээр зүйлийн 1, *******.3, *******.5, *******.6, 3, 4.1, 4.3, 4.5, 5.1 дэх хэсэгт тус тус зааснаар энэхүү гэмт хэргийн улмаас шүүгдэгч *******ын хууль бус ашиглалтаас өртөгдсөн газар, газрын хэвлий, хөрсөн бүрхэвч, ойн болон ургамлын санд учирсан хохирол 174,************** /нэг зуун далан дөрвөн мянга далан хоёр/ төгрөг нөхөн төлсөн болохыг дурьдаж, нөхөн сэргээлтийн зардал 778,848 /долоон зуун далан найман мянга найман зуун дөчин найм/-н төгрөгийг шүүгдэгчээс гаргуулан, Байгаль орчин, уур амьсгалын санд оруулсугай.
6.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.5 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэгт тус тус зааснаар энэ гэмт хэргийн улмаас битүүмжилсэн “Hyundai *******900” маркийн экскаваторыг битүүмжлэлээс чөлөөлж, хууль ёсны эзэмшигч *******т буцаан олгож, техникийн эд хөрөнгийн үнэлгээгээр тогтоогдсон 5,000,000 /таван сая/-н төгрөгийг шүүгдэгч *******аас гаргуулан, Улсын төсөвт орлогод оруулсугай.
7.Шүүгдэгч ******* нь энэ гэмт хэргийн улмаас цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг тус тус дурьдсугай.
8.Шүүгдэгч *******т урьд авсан хувийн баталгаа гаргуулах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр хэрэглэсүгэй.
9.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.13 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүхийн шийдвэрийг уншиж сонсгосноос хойш 15 хоногийн дотор шийдвэрийн агуулгыг бүрэн эхээр, бичгээр үйлдэж улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогч нарт гардуулахыг шүүгчийн туслахад даалгасугай.
10.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.******* дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл тогтоолыг гардан авсан буюу энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор ******* аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол, эсэргүүцэл гаргаж болохыг дурьдсугай.
ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ Ц.АМАРГЭРЭЛ