Сэлэнгэ аймаг дахь Сум дундын Иргэний хэргийн хэргийн анхан шатны   шүүхийн шүүгч Д.Мөнхцэцэг даргалж, хурлын танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Н.Уянгабэхийн нэхэмжлэлтэй, Д.Ундармаад холбогдох “4.436.607 төгрөг”  гаргуулахыг  хүссэн  нэхэмжлэлтэй  хэргийг  хэлэлцэв.

              Шүүх хуралдаанд:

                Нэхэмжлэгч Улаанбаатар хотод 1974 онд төрсөн, дээд боловсролтой, нягтлан бодогч мэргэжилтэй, Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 12 дугаар хороо, 20 дугаар байр, 22 тоотод оршин суух, одоогоор эрхэлсэн ажилгүй

                Боржигон овогт Нансалын Уянгабэх

                регистрийн дугаар       УГ-74042405

  

            Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Нямжавын өмгөөлөгч Г.Амартүвшин

           

            Шүүх  хуралдааны нарийн бичгийн даргаар Э.Сувд нар оролцов.

                                                                           

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

     

           Нэхэмжлэгч Д.Уянгабэх шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ:

           ...Нэхэмжлэлийн үндэслэл: Миний бие нь Д.Ундармаатай зээлийн гэрээ бичгээр хийж нотариатаар гэрчлүүлэн 3.000 ам долларыг сарын 7 хувийн хүүтэйгээр 2 сарын хугацаатай 2014 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр зээлдүүлсэн юм. Гэрээний хугацаа дууссан боловч зээлийн төлбөрийг бүрэн гүйцэд төлөхгүй байсан тул 2014 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдөр Д.Ундармаа бид нар харилцан тохиролцож 2015 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэл хугацаагаар зээлийн гэрээг сунгаж хүүд 200 ам доллар төлөхөөр тохиролцсон. Миний бие гэрээний үүргийн биелэлтийг Д.Ундармаагаас удаа дараа шаардаж байсан боловч элдэв шалтаг заан төлөхөөс зайлсхийж өнөөдрийг хүрч байна.

             Иймд үндсэн зээлийн төлбөр 1.000 ам доллар 2014 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрөөс 2015 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл хугацааны хүүд 200 ам доллар, зээлийн төлбөр төлөхгүй хугацаа хэтрүүлсэн 1095 хоногийн алдангид 600 ам доллар бүгд 1.800 ам доллар /1800*1840.91/=3.313.638 төгрөг мөн долларын ханшны зөрүүний хохиролд 1.052.766 төгрөг /1800*2.425.78=4.366.404-3.313.638=1.052.766/ төгрөг мөн түүнчлэн хариуцагчийг эрэн сурвалжлуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргахад төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 70.200 төгрөг нийт 4.436.607 төгрөгийг хариуцагч Д.Ундармаагаас гаргуулж өгнө үү!.... гэжээ.

             Хариуцагч Улаанбаатар хот, Баянгол дүүрэг, 1 дүгээр хороо, 2 дугаар хороолол, Энхтайваны өргөн чөлөө, 3/а/ байр, 68 тоотод  оршин суух /Сэлэнгэ аймаг, Сүхбаатар сум, 5 дугаар баг, 3 дугаар хэсэг, 012 тоотод гэх хаягаар нэхэмжлэлд дурдсан хаягтай/

             Гэрүүд овгийн Дашзэвэгийн Ундармаа /регистрийн дугаар ХЛ- 64041002/  шүүхэд гаргасан тайлбартаа:

             ...Миний бие Н.Уянгабэхийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлтэй танилцлаа.  Би Н.Уянгабэхээс 2014 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр 3.000 долларыг зээлсэн нь үнэн. Энэ зээлсэн мөнгөнөөсөө 2015 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдөр, 2015 оны 04 дүгээр сарын 15-ны өдөр тус тус 1.000, 1.000 доллар буюу 2.000 долларыг төлсөн. Мөн 2017 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр 300.000 төгрөг, 2017 оны 09 дүгээр сарын 05-ны өдөр 200.000 төгрөг, 2016 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдөр 500.000 төгрөгийг тус тус өгсөн.  Энэ баримтуудыг  миний бие шүүхэд гаргаж өгөх болно. Н.Уянгабэхийн нэхэмжилсэн 4.436.607 төгрөгийг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Миний өгсөн мөнгөнүүдийг  бүрэн гүйцэт хасч тооцоогүй байна.  Би бол 3.000 ам долларын хүүг өгчихсөн. Үндсэн зээлээс 2.000 долларыг өгсөн. Одоо 1.000 долларын өрийг өгөөгүй байгаа үүнийг л өгнө... гэжээ.

           Нэхэмжлэгч Н.Уянгабэх шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

            ...Д.Ундармаад 2014 онд 3.000 долларыг зээлдүүлсэн. Тухайн үед Д.Ундармаагийн хүүхэд нь сургуульд явах гэж байгаа гээд “өнөө маргаашийн дотор сургуулийн төлбөрийг нь төлөхгүй бол хүүхдийнх нь сургуульд явах нь хойшлогдох гээд байна” гээд яаралтай мөнгө зээлүүлж туслаачээ гэхэд би нэг сарын хугацаатай хүүгүй мөнгө зээлье гэж хэлсэн. Банкин дээр очсон чинь тэр үед Голомт банк 09 дүгээр сарын 15-ны өдрөөс хойш хадгаламж барьцаалсан зээл олгохоо больчихсон байна гээд Д.Ундармаад “би боломжгүй юм байна” гэхэд хугацаа эвдэх 400 ам долларын алдагдлыг би төлье, одоо л надад 3.000 долларыг зээлчихвэл би хүүхдээ сургуульд явуулж чадна гэж хэлээд гуйсан. Тэгээд би 400 ам доллар хэтэрхий өндөр байна, чамд ч хэцүү, надад ч эвгүй юм байна, би чадахгүй гэж хэлсэн чинь намайг шалсаар байгаад авсан. Би 3.000 доллараа өгчихөөд бид хоёр гэрээ байгуулсан. Нэг сарын дараа өгнө гэсэн боловч хоёр сарын дара залгахад “битгий залгаад бай” гэсэн. Ингээд мөнгийг өгөхгүй явсаар байгаад гэрээгээ аман гэрээ хийж сунгасан, гэрээний ард хавсралтаар оруулж өгсөн, 02 дугаар сарын 01-ний өдөр хүртэлх хугацаанд хойшлуулаад хүүн дээр чинь 200 ам доллар нэмж өгье гэсэн. Тэгээд 02 дугаар сарын 01-ний өдөр ч өгөөгүй, 03 дугаар сард мөн өгөөгүй. 04 дүгээр сарын 15-ны өдөр 1.000 ам долларыг өгсөн. Ахиад 1.000 ам доллар нэмж өгсөн. Тэгээд 2016 он хүртэл мөнгө өгөөгүй, энэ хугацаанд би байнга нэхэж байсан, би энэ сая төгрөгийг 420 ам долларын хүүнд нь авч байгаа юм. Тэгээд 1.000 ам долларыг надаар удаан нэхүүлсэн, одоо би нийт 1.200 долларын 50 хувийн алданги 600 ам долларыг тухайн үеийн ханш 1.840 төгрөгөөр бодсон. Өнөөдрийн байдлаар долларын ханш 2.430-2.450 төгрөгийн хооронд байгаа, тэгэхээр одоо надад 1.000 ам доллар байсан бол өнөөдөр ийм хэмжээний ханшийн алдагдал учрах юм байна гээд тооцож үзсэн.

    Д.Ундармаагаас 3.000 ам долларын хүүг 420 ам доллар гэж үзээд нэг 1.000.000 төгрөгийг авсан...  гэв.

 

                 Иргэний хэрэгт цугларсан  нотлох баримтуудыг шинжлэн судалж

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

       Н.Уянгабэх, Д.Ундармаад холбогдуулан “Зээл, алданги, долларын ханшийн зөрүү 4.436.607 төгрөг”  гаргуулахаар  нэхэмжлэл гаргасан байна.

       Зохигчид нь 2014 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр “Зээлийн гэрээ” байгуулан 3.000 ам долларыг 2 сарын хугацаатай, сарын 7 хувийн хүүтэй, хугацаа хэтэрсэн тохиолдолд хоног тутамд 0.1 хувийн алданги тооцож төлүүлэх нөхцөлтэйгээр гэрээ байгуулан 3.000 ам долларыг Д.Ундармаад зээлдүүлсэн  байна.

        Зохигчид нь “Зээлийн гэрээ” байгуулсан эсэх, гэрээнд зааснаар 3.000 долларын  төгрөгийг  зээл, зээлийн хүү тооцсон нөхцлөөр маргаагүй байна.

        Харин нэхэмжлэгч үндсэн зээлийн үлдэгдэл 1.000 ам доллар, хүү 200 ам доллар, зээлийн төлбөр төлөөгүй хугацаа хэтрүүлсний алданги 600 ам доллар бүгд 1.800 доллар, мөн ханшийн зөрүүг хохиролд тооцон 1.052.766 төгрөг,   хариуцагч Д.Ундармааг эрэн сурвалжлуулахад төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 70.200 төгрөг нийт монгол мөнгөнд шилжүүлснээр 4.436.607 төгрөг  нэхэмжилснийг хариуцагч “... Н.Уянгабэхийн нэхэмжилсэн 4.436.607 төгрөгийг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. Миний өгсөн мөнгөнүүдийг бүрэн гүйцэт хасч тооцоогүй байна. Би бол 3.000 ам долларын хүүг өгчихсөн. Үндсэн зээлээс 2.000 ам долларыг өгсөн. Одоо 1.000 долларын өрийг өгөөгүй байгаа үүнийг л өгнө...” гэснээр нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг үл зөвшөөрч маргажээ.

          Иргэний хэрэгт авагдсан баримтаас үзэхэд зохигчдын хооронд нь 2014 оны 09 дүгээр сарын 30-ны өдөр “Зээлийн гэрээ” байгуулан 3.000 ам долларыг 2 сарын хугацаатай, сарын 7 хувийн хүүтэй, хугацаа хэтэрсэн тохиолдолд хоног тутамд 0.1 хувийн  алданги тооцож төлүүлэх нөхцөлтэйгээр гэрээ байгуулан 3.000 ам долларыг зээлсэн байх ба  хариуцагч Д.Ундармаа нь уг  зээлийн төлбөрт  2015 оны 04 дүгээр сарын 03-ны өдөр, 2015 оны 04 дүгээр сарын 15-ны өдөр тус тус 1.000, 1.000 доллар, зээлийн хүүд 2017 оны 02 дугаар сарын 06-ны өдөр 300.000 төгрөг, 2017 оны 09 дүгээр сарын 05-ны өдөр 200.000 төгрөг, 2016 оны 08 дугаар сарын 26-ны өдөр 500.000 төгрөгийг тус тус төлсөн болох нь хэрэгт авагдсан баримтууд болон  хариуцагчийн шүүхэд гаргасан тайлбар, нэхэмжлэгчийн шүүх хуралдаанд гаргасан  “... Д.Ундармаагаас 3000 ам долларын хүүг 420 доллар гэж үзээд 1.000.000 төгрөгийг авсан...”  гэх тайлбараар нотлогдож байна.

       Харин нэхэмжлэгч нь “...зээлийн гэрээг 2014 оны 12 дугаар сарын 22-ны өдрөөс 2015 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл  хугацаагаар сунгасан, зээлийн гэрээ сунгахдаа “200 ам доларыг нэмж төлнө” гэсэн тул гэрээ сунгасан хугацааны хүү 200 ам доллар нэхэмжилж байна” гэх боловч хэрэгт авагдсан зээлийн гэрээний ар талд талууд “зээлийн гэрээг хугацаанд нь төлж чадаагүй учир... зээлийн гэрээний төлбөрийг хойшлуулав” гэсэн нь гэрээг сунгаж хүүг нэмж тооцох талаар тохиролцсон гэж үзэх боломжгүй байна.

        Мөн “...200 ам долларыг нэмж зээлээгүй, харин гэрээ сунгахдаа “200 ам долларыг нэмж төлнө” гэсэн тул 200 ам долларыг нэхэмжилж байна” гэсэн тайлбар гаргаж байгаа боловч нь Иргэний хуулийн 281 дүгээр зүйлийн 281.1-д заасан “... зээлдүүлэгч нь зээлдэгчийн өмчлөлд мөнгө буюу ...шилжүүлэх...” гэсэн хуулийн дагуу зээлдэгчийн өмчлөлд мөнгийг шилжүүлээгүй,  мөн шүүхэд “...долларын ханшийн зөрүү 1.052.766 төгрөг...” нэхэмжилсэн  нь зохигчдын хооронд байгуулсан гэрээнд ханшийн зөрүүг нөхөн төлөх талаар тохиролцоогүй, хариуцагчийг эрэн сурвалжлуулахаар нэхэмжлэл гаргахад төлсөн улсын тэмдэгтийн хураамж 70.200 төгрөг нь хуулиар шүүхэд нэхэмжлэл гаргахад төлөгдөх зардал байгаа зэргээс дүгнэхэд нэхэмжлэлийн дээрх шаардлагуудыг хангаж шийдвэрлэх үндэслэлгүй байна.

          Харин зээлийн гэрээний төлбөрийг хойшлуулсан хугацаа дууссан өдөр буюу 2015 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрөөс хариуцагчийн зээл төлөх үүрэг үүссэн байх тул Иргэний хуулийн дагуу “...үүрэг үүсэх үеийн ханшаар тооцож...”  нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсэг буюу 1.000 долларыг 2015 оны 02 дугаар сарын 01-ний өдрийн ханшаар тооцож нэг ам долларыг 1.944,78 төгрөг буюу 1.944.780 төгрөг, зээлийн гэрээний дагуу нэхэмжилсэн алдангийг гүйцэтгээгүй үүргийн үнийн дүн 1.944.780 төгрөгийн 50 хувиас хэтрэхгүй байхаар тооцож 972.390 төгрөг нийт 2917.170 төгрөгийг хариуцагч Д.Ундармаагаас гаргуулан нэхэмжлэгчид олгож, үлдэх 1.519.437 төгрөгийг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна.

           Н.Уянгабэхийн нэхэмжлэлтэй, Д.Ундармаад холбогдох “4.436.607 төгрөг”  гаруулахыг хүссэн хэргийг хэлэлцэх шүүх хуралдааны товыг хариуцагч Д.Ундармаагийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Нямжавт боломжит хугацаанд мэдэгдсэн боловч “...Миний бие шүүх хуралдаанд оролцохгүй. Шүүх хуралдаанд манай өмгөөлөгчийн оролцуулж, миний эзгүйд шийдвэрлэхэд татгалзахгүй...” гэсэн байх тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 100 дугаар зүйлийн 100.4 дэх хэсэгт зааснаар хариуцагчийн эзгүйд хэргийг шийдвэрлэсэн болохыг дурдав.

        Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.2 дахь хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 85.950 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, нэхэмжлэл хангагдсан хэмжээгээр буюу 2.917.170 төгрөгийн улсын тэмдэгтийн хураамж 61.625 төгрөгийг хариуцагчаас гаргуулан нэхэмжлэгчид олгох нь зүйтэй.  

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.2, 116, 118 дахь хэсэгт заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Иргэний хуулийн 232 дугаар зүйлийн 232.1, 232.4, 281 дүгээр зүйлийн 281.1, 281.2, 282 дугаар зүйлийн 282.1 дэх хэсэгт зааснаар Д.Ундармаагаас 2.917.170 төгрөг гаргуулан Н.Уянгабэхэд олгож, үлдэх 1.519.437 төгрөгийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Иргэний хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн  85.950 төгрөгийг төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагчаас 2.917.170 төгрөгийн улсын тэмдэгтийн хураамж 61.625 төгрөгийг гаргуулан нэхэмжлэгчид буцаан олгосугай.

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр   зүйлийн 119.2 дахь хэсэгт зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй   болохыг дурдсугай.

4. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр   зүйлийн 119.4 дэх хэсэгт зааснаар шүүх хуралдаанд оролцсон тал энэ хуулийн 119.3 дахь хэсэгт заасан хугацаа өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд  хүрэлцэн ирж шийдвэрийг өөрөө гардан авахыг анхааруулсугай.

5. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх  тухай хуулийн 119 дүгээр   зүйлийн  119.5 дахь хэсэгт зааснаар мөн хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4 дэх хэсэгт заасны дагуу хүрэлцэн ирж шүүхийн шийдвэрийг аваагүй бол  шүүх  хугацаа  өнгөрснөөс 7 хоногийн дотор баталгаат шуудангаар хүргүүлэн, мөн хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.6 дахь хэсэгт зааснаар шийдвэрийг гардан авсанд тооцсугай.

6. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр   зүйлийн 119.7 дахь хэсэгт зааснаар энэ хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4 дэх хэсэгт заасны дагуу шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг дурдсугай.

7. Иргэний  хэрэг  шүүхэд  хянан  шийдвэрлэх  тухай  хуулийн  120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар зохигч, гуравдагч этгээд, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоног дотор Сэлэнгэ аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж  заалдах  шатны  шүүхэд давж заалдах гомдол  гаргах  эрхтэй.

 

 

                            ДАРГАЛАГЧ  ШҮҮГЧ                              Д.МӨНХЦЭЦЭГ