МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Íèéñëýëèéí Чингэлтэй дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Г.Буяннэмэх даргалж, тус шүүхийн танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар

            Нарийн бичгийн дарга Ä.Òóíãàëàã,

            Улсын яллагч Н.Уранбайгаль,

            Шүүгдэгч Э.О, түүний өмгөөлөгч Д.Мядагбадам,

Хохирогч Г.У, түүний өмгөөлөгч Н.Тэрбиш нарыг оролцуулан,

 

Òýýâðèéí прокурорын газраас яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн, Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 27.10 äóãààð ç¿éëèéí 2.1-д заасан гэмт хэрэгт холбогдсон, Х овогт Э-ын О-д холбогдох 1703000010114 дугаартай эрүүгийн хэргийг 2017 оны 12 дугаар сарын 13-нû өдөр хүлээн авч íýýëòòýé хянан хэлэлцлээ.

Шүүгдэгч Монгол Улсын иргэн, 1988 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр Дундговь аймгийн Сайнцагаан суманд төрсөн, 30 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, ам бүл 3, эхнэр хүүхдийн хамт амьдардаг, Улаанбаатар хот, Баянзүрх дүүргийн 28 дугаар хороо, Хужирбулан 2 хэсэг гудамж, 00 тоотод оршин суух хаягтай, òºðººñ авсан гавъяа шагналгүй, ÿë øèéòãýëã¿é, õýðýã õàðèóöàõ ÷àäâàðòàé, Х овогт Э-ын О, (РД:хх0000000),

Э.О íü согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2017 оны 8 дугаар сарын 25-ны өдрийн орой 22 цаг 25 минутын орчимд Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр, Баянбүрдийн тойргийн хойд замд өөрийн эзэмшлийн Yamuda маркийн 10-06 УБ улсын дугаартай мотоциклийг жолоодон замын хөдөлгөөнд оролцож явахдаа хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний акт болох Монгол Улсын Замын хөдөлгөний дүрмийн 2.1-д заасан Механикжсан тээврийн хэрэгслийн жолооч дараах бичиг баримтыг биедээ авч явна: а/ тухайн тээврийн хэрэгслийн ангилалд тохирох Монгол Улсын үндэсний буюу олон улсын жолоодох эрхийн үнэмлэх; мөн дүрмийн 2.7-д заасан “Жолоочид дор дурдсан зүйлийг хориглоно: а/ согтууруулах ундаа, ... хэрэглэсэн, ... үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох, мөн 9.2-т заасан “Жолооч хөдөлгөөнд аюул, саад бий болохыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж, зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэмжээ авна гэсэн заалтуудыг тус тус зөрчсөний улмаас явган зорчигч /25 настай, эмэгтэй/ Г.У-г мөргөж эрүүл мэндэд нь хүндэвтэр хохирол учруулсан” ãýìò õýðýãò õîëáîãäæýý.

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн яллах, цагаатгах нотлох баримтыг шинжлэн судаëæ ТОДОРХОЙЛБОЛ:

            Шүүх хуралдаан дээр шүүгдэгчээс мэдүүлэхдээ: “…ªìíº ìýä¿¿ëýã ºãñºí òóë ìýä¿¿ëýã ºãºõã¿é” ãýâ.

            Э.О-гээс ìºðäºí øàëãàõ àæèëëàãààíä ìýä¿¿ëýõäýý: “…2017 оны 8 дугаар сарын 25-ны өдөр би гэртээ байж байгаад тал шил архи, нэг лааз пиво уучихаад өөрийнхөө Yamuda маркийн 10-06 УБ дугаартай мотоциклийг жолоодоод Модны 2-т байдаг гэрээсээ гараад Чингэлтэй дүүргийн Дэнжийн 1000 руу хүнтэй уулзах гэж гарсан. Тэгээд Баянбүрдийн тойргоос хойшоо 2-р эгнээгээр ойролцоогоор 30-40 орчим км цагийн хурдтай явж байтал замын баруун гар талаас нэг эмэгтэй гарч ирээд мотоциклийн баруун гар талын жолоо хэсэгт цохигдоод зам дээр унасан. Энэ үед  мотоцикл хажуу тал руугаа татагдаад ойролцоогоор 2-4 метр орчим газарт чирэгдээд газарт би өөрөө унасан. Тэгээд босоод иртэл нөгөө эмэгтэй замын гол хэсэгт хэвтэж байхаар нь уг газарт байлгаж байгаад 103 дуудаад түргэн ирээд нөгөө эмэгтэйг аваад гэмтэл рүү яваад би осол хэрэг гарсан газарт байж байгаад хэмжилт үзлэг хийлгэсэн. ...Би ухаан санаа бол гайгүй байсан ба драгер үлээхэд 2,04% гарсан. ...Одоогоор бэлнээр 300.000 төгрөг гаргаж өгөөд байгаа. Мөн гэрээ хийгээд үлдэгдэл 700.000 төгрөгийг гаргаж өгөхөөр болоод байгаа” ãýæýý.

            Шүүх хуралдаан дээр хохирогчоос мэдүүлэхдээ: “…Áè 2017 оны 8 дугаар сарын 25-íы îðîé 22 öàãèéí ¿åä ажлаасаа явж байгаад таксинаас буугаад çàì õºíäëºí ãàðààä явж байсан. Тэр үед ãýðýë òóñàõ þì áàéõã¿é õàðàíõóé îð÷èí áàéñàí. Ингээд гîëûí öàãààí çóðààñàí äýýð çîãñîæ áàéõàä ãýíýò ãàðààä èðñýí. Íýã ìýäэхýä ò¿ðãýí èðñýí áàéñàí. Îäîî ãýìòýë ãýâýë ãàð õóãàðñàí, хºë ãýìòñýí. Тэрийг хадуулах гэхээр ээж мөн гараа хугалсан тул хадуулах боломжгүй байсан тул õàäóóëæ àìæààã¿é áàéãàà. Энэ нь жèëèéí õóãàöààòàé ýäãýðíý ãýñýí. Ç¿¿í òàëûí õºë ãýìòñýí. 1.000.000 òºãðºãººð òîõèðîëöîíî ãýæ ÿðüñàí. Ýíý õ¿í óóëçàæ áàéõäàà ººðèé㺺 Ẻ ãýæ õýëæ áàéñàí. Тýð ¿åä íü ààâ ýýæèä õýëýõýä ñàéí ìóó ãýæ Ẻ áàéäàã òóë òîõèðîëöñîíîîðîî ÿâ ãýñýí. Òýãýýä ýýæòýé íü ÿðèõàä 1.000.000 төгрөг өгч чадахгүй гэсэн. Эì÷èëãýýíèé çàðäàë 200.000 ãàðàí òºãðºã áîëñîí. Одоо ажиллаагүй хугацааны öàëèí íýõýìæèëæ áàéãàà” ãýâ.

            Õîõèðîã÷ Г.У-гийн áèåä ¿çëýã õèéñýí ø¿¿õ ýìíýëãèéí 2017.08.31-ний ¹10999 òîîò øèíæýý÷èéí ä¿ãíýëòýä:

            1.Г.У-гийн áèåä зүүн богтос ясны далд хугарал, зүүн тахилзуур ясны дээд хэсгийн цууралт бүхий ãýìòýë òîãòîîãäëîî.

            2.Äýýðõи ãýìòýë íü ìîõîî ç¿éëèéí ¿éë÷ëýëýýð хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүсгэгдэх боломжтой.

            3.Дээрхи ãýìòýë íü ø¿¿õ ýìíýëãèéí ãýìòëèéí çýðýã òîãòîîõ æóðìûí 2.3.1-д зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна.

            4.Öààøèä ерөнхий хөдөлмөрийн чадварын тогтонги алдалтанд нөлөөлөхгүй гэжээ.

 

            Баянзүрх техникийн хяналтын үзлэгийн төвийн 2017.10.13-ны өдрийн ¹17/54776 тоот шинжээчийн дүгнэлтэд:

            Ерөнхий байдал өнгө үзэмж дунд, урд гэрлийн чадал стандартын шаардлага хангаагүй үзүүлэлттэй байна. (стандартаар ойрын гэрэл 6 люкс, хол 32 люкс)

            Тухайн тээврийн хэрэгслийн гэрлийн хүч тоног төхөөрөмжийн үзүүлэлтээр стандартын шаардлага хангахгүй байгаа боловч уг осол хэрэгт хэрхэн нөлөөлснийг тогтоох боломжгүй гэжээ.

            2017 оны 11 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 25 дугаартай мөрдөгчийн магадлагаа:

            1.Yamuda маркийн 10-06 УБ дугаартай мотоциклийн жолооч Эрхэмбаатарын Одхүү нь Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 2.1 а “Механикжсан тээврийн хэрэгслийн жолооч дараахь бичиг баримтыг биедээ авч явна: а/тухайн тээврийн хэрэгслийн ангилалд тохирох Монгол Улсын үндэсний буюу олон улсын жолоодох эрхийн үнэмлэх” 2.7 а дахь “Жолоочид дор дурдсан зүйлийг хориглоно: а/ согтууруулах ундаа, мансууруулах бодис, сэтгэцэд нөлөөлөх эм, бэлдмэл хэрэглэсэн, мөн хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж чадахааргүй өвчтэй буюу ядарсан үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох” мөн 9.2 дахь “Жолооч хөдөлгөөнд аюул, саад бий болохыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж, зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэмжээ авна” гэсэн заалтыг зөрчсөн гэх үндэслэлтэй байна.

            2.Явган зорчигч Г-ын У нь Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 3.4 дэх заалтад “Явган зорчигч нь явган хүний гарц буюу гармаар зам хөндлөн гарна. Хэрэв үзэгдэх хүрээнд явган хүний гарц ба гарам байхгүй бол замын дагуу хоёр тийш сайн харагдах, саадгүй хэсгээр, ойртон ирж яваа тээврийн хэрэгслийг өнгөрүүлэн эгц хөндлөн гарна” гэсэн заалтыг зөрчсөн байх үндэслэлтэй байна гэжээ.

 

            Шүүх дээрх баримтуудыг дүгнэвэл, шүүгдэгч Э.О нь 2017 оны 8 дугаар сарын 25-ны өдрийн орой 22 цаг 25 минутын үед Чингэлтэй дүүргийн 9 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэр, Баянбүрдийн тойргийн хойд замд Монгол Улсын Замын хөдөлгөний дүрмийн 2.1, 2.7, 9.2-д заасан заалтуудыг зөрчиж, согтуурсан үедээ мотоцикль жолоодох эрхийн үнэмлэхгүй атлаа өөрийн эзэмшлийн Yamuda маркийн 10-06 УБ улсын дугаартай мотоциклийг жолоодон замын хөдөлгөөнд оролцож явахдаа хөдөлгөөнд аюул, саад бий болохыг мэдсэн үед тээврийн хэрэгслийн хурдыг хасаж, зайлшгүй тохиолдолд зогсоох арга хэмжээ аваагүйгээс замын голд зогсож байсан явган зорчигч Г.У-г мөргөснөөс хохирогчийн áèåä зүүн богтос ясны далд хугарал, зүүн тахилзуур ясны дээд хэсгийн цууралт бүхий хүндэвтэр ãýìòýë учруулсан болох нь шүүх хуралдаан дээр шүүгдэгчээс үйлдсэн хэргээ хүлээн мэдүүлсэн мэдүүлэг, хохирогчийн “…Тэр үед ãýðýë òóñàõ þì áàéõã¿é õàðàíõóé îð÷èí áàéñàí. Ингээд гîëûí öàãààí çóðààñàí äýýð çîãñîæ áàéõàä ãýíýò ãàðààä èðñýí. Íýã ìýäэхýä ò¿ðãýí èðñýí áàéñàí. Îäîî ãýìòýë ãýâýë ãàð õóãàðñàí, хºë ãýìòñýí.” гэх мэдүүлэг, çàì òýýâðèéí îñîë, õýðãèéí ãàçàðò ¿çëýã õèéñýí òýìäýãëýë, îñîë, õýðýã ãàðñàí ãàçàð äýýð õèéñýí õýìæèëòèéí á¿ä¿¿â÷ çóðàã, ãýðýë çóðãèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä, ãýìò õýðãèéí òàëààðõ ãîìäîë, ìýäýýëýë õ¿ëýýí àâñàí òýìäýãëýë, жолоочийн согтууруулах ундаа хэрэглэсэн эсэхийг шалгасан тэмдэглэл, òýýâрèéí õýðýãñýë ò¿ð ñààòóóëñàí òóõàé ìºðäºã÷èéí òýìäýãëýë, хîõèðîã÷ Г.У-гийн áèåä ¿çëýã õèéñýí ø¿¿õ ýìíýëãèéí 2017.08.31-ний ¹10999 òîîò øèíæýý÷èéí ä¿ãíýëò, Баянзүрх техникийн хяналтын үзлэгийн төвийн 2017.10.13-ны өдрийн ¹17/54776 тоот шинжээчийн дүгнэлт, 2017.11.30-ны өдрийн 25 дугаартай мөрдөгчийн магадлагаа бичгийн бусад áàðèìòóóäààð нотлогдон тогтоогдлоо.                        

Иймд шүүгдэгч Х овогт Э-ын О-г хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний акт зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан ãýìò õýðýã үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, түүнд Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 27.10 äóãààð ç¿éëèéí 2.1-д заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

Шүүх шүүгдэгчид ял оногдуулахдаа шүүх хуралдаанд оролцсон улсын яллагчийн дүгнэлт болон шүүгдэгчийн өмгөөлөгчийн саналыг тус тус харгалзав.

Шүүгдэгч нь согтуурсан үедээ гэмт хэрэг үйлдсэн тул түүнийг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэлгүй байна.

Хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн шүүгдэгч Э.О нь гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоос нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн тул Эрүүгийн хуулийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1-д зааснаар шүүгдэгчид хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэх боломжтой гэж шүүх үзлээ. Харин шүүгдэгчид эрх хасах нэмэгдэл ял хэрэглэсэн тул түүнд Эрүүгийн хуулийн 7.3 дугаар зүйлд заасан үүрэг хүлээлгэх, эрх хязгаарлах албадлагын арга хэмжээ авах шаардлагагүй гэж үзсэн болно.     

Шүүгдэгч Э.О íü хîõèðîã÷ Г.У-д гэмт хэргийн улмаас учирсан бичгийн баримтаар тогтоогдсон эмчилгээний зардалд 450.000 төгрөг төлсөн байна. Хохирогч нь түрээсийн байрны төлбөр 770.000, ажилгүй байсан хугацааны цалин 1.600.000 (400.000 төгрөг х 4 сар) төгрөг нэхэмжилж байгаа боловч түрээсийн байрны төлбөр нөхөн гаргуулах хууль зүйн үндэслэлгүй байна. Иргэний хуулийн 505 дугаар зүйлийн 505.1-д бусдын эрүүл мэндэд гэм хор учруулсан этгээд нь хохирогчийн хөдөлмөрийн чадвараа алдсанаас дутуу авсан цалин хөлс түүнтэй адилтгах орлого хохирогчид төлөх үүрэгтэй гэж заажээ. Хохирогч Г.У- нь 2017 оны 8 дугаар сарын 25-ны өдрөөс 12 дугаар сарын 25-ны өдрийг хүртэл хугацаанд эмнэлгийн магадлагаатай байсан боловч тэрээр осолд орохоос 2 сарын өмнө буюу 6 дугаар сарын 25-ны өдрөөс хөдөлмөр эрхэлж эхэлсэн учир нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэмж авч чадаагүй байх тул Иргэний хуулийн 505 дугаар зүйлийн 505.2-т заасныг баримтлан нэг сарын хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээ болох 240.000 төгрөгийг ажилгүй байсан 4 сараар тооцож 960.000 төгрөгийг шүүгдэгчээс нөхөн гаргуулахаар шийдвэрлэлээ. Хохирогч нь цаашид гарсан эмчилгээний зардлын нотлох баримтаа бүрдүүлж иргэний хэргийн журмаар жич нэхэмжлэх эрхтэйг дурдах нь зүйтэй.  

            Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлүүдэд тус тус заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

1.Øүүгдэгч Х овогт Э-ын О-г Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí 27.10 äóãààð ç¿éëèéí 2.1-ò çààñàí хөдөлгөөний аюулгүй байдлын тухай хууль, түүнд нийцүүлэн гаргасан захиргааны хэм хэмжээний акт зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан ãýìò õýðгийг согтуурсан үедээ ¿éëäñýí ãýì áóðóóòàéä òîîöñóãàé.

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1-д заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 27.10 äóãààð ç¿éëèéí 2.1-д çààñíààð ø¿¿ãäýã÷ Э.О-г òýýâðèéí õýðýãñýë æîëîîäîõ ýðõèéã 1 (нэг) æèëèéí õóãàöààãààð õàñàæ, хорих ял оногдуулахгүйгээр 7 (долоо) сарын хугацаагаар тэнссүгэй.

3.Ø¿¿ãäýã÷ íü öàãäàí õîðèãäñîí õîíîãã¿é, õýðýãò ýä ìºðèéí áàðèìò èð¿¿ëýýã¿é, ýä õºðºí㺠áèò¿¿ìæëýýã¿éã òóñ òóñ äóðäñóãàé.

4. Иргэний хуулийн 497 äóãààð ç¿éëèéí 497.1, 505 äóãààð ç¿éëèéí 505.1, 505.2-т çààñíààð шүүгдэгч Э.О-гээс 960.000 төгрөгийг 2018 оны 3 дугаар сарын 30-ны өдрөөс 6 дугаар сарын 30-ны өдрийн хооронд хохирогч Г.У-д төлж барагдуулах, хохирогч нь цаашид гарсан эмчилгээний зардлын баримтаа бүрдүүлэн иргэний хэргийн журмаар жич нэхэмжлэх эрхтэйг дурдсугай.  

5.Хэрэгт хураагдан ирсэн шүүгдэгч Э.О-гийн ¹448249 дугаартай жолоочийн түр үнэмлэхийг çîõèõ æóðìûí äàãóó Íèéñëýëèéí øèéäâýð ã¿éöýòãýõ ãàçðààð äàìæóóëàí эрх олгосон байгууллагад õ¿ðã¿¿ëñ¿ãýé.

6.Õýðýãò õóðààãäàí èðñýí ¹01541632 дугаартай тээврийн хэрэгслийн гэрчилгээг шүүгдэгчид буцаан олгосугай.

7.Шүүхийн шийдвэр уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох ба гомдол, эсэргүүцэл гаргасан бол шүүхийн шийдвэрийн биелэлтийг түдгэлзүүлж, шүүхийн тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Э.О-д урьд авсан хувийн баталгаа гаргàõ òóõàé таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

8.Шүүхийн шийтгэх тогтоолыг улсын яллагч, шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч өөрөө гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                           Г.БУЯННЭМЭХ