2018 оны 03 сарын 13 өдөр

Дугаар 183/ШШ2018/00574

Улаанбаатар хот

 

        

 

                       МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Хулан даргалж, тус шүүхийн танхимд хийсэн иргэний шүүх хуралдаанаар,

Нэхэмжлэгч: Баянзүрх дүүрэг, 21 дүгээр хороо, Бага дарь эхийн 1111-1 тоотод оршин суух, Хасаг овогт Эрдэнэдалайн Цийн /РД:НЦ93011715/ нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: Хан-Уул дүүрэг, 11 дүгээр хороо, ХААИС-ын 47 дугаар байрны 68 тоотод оршин суух, Боржигон овогт Алтанхуягийн Нд /РД:УК93021625/ холбогдох

хүүхдийн асрамж тогтоолгох,

Хариуцагч: Хан-Уул дүүрэг, 11 дүгээр хороо, ХААИС-ын 47 дугаар байрны 68 тоотод оршин суух, Боржигон овогт Алтанхуягийн Нгийн

Нэхэмжлэгч: Баянзүрх дүүрэг, 21 дүгээр хороо, Бага дарь эхийн 1111-1 тоотод оршин суух, Хасаг овогт Эрдэнэдалайн Цд холбогдох,

эцэг тогтоож, хүүхдийн асрамж тогтоолгон тэтгэлэг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг 2018 оны 1 дүгээр сарын 30-ний өдөр хүлээн авч, 2018 оны 2 дугаар сарын 06-ны өдөр иргэний хэрэг үүсгэснээр хянан хэлэлцэв.

                         

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Э.Ц, хариуцагч А.Н, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Н.Бердигүл нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгч Э.Ц шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Э.Ц миний бие 2014 оны 3 дугаар сард охины эх А.Нтой танилцан 2015 оны 2 дугаар сарын 01-нээс нэг гэртээ орон амьдарсан. Бидний дундаас 2015 оны 3 дугаар сарын 30-нд охин Индра төрсөн бөгөөд одоо эхийнхээ асрамжид өсөн бойжиж байна. Бид зан харилцааны хувьд таарч тохирохоо больсон. Харьцаа хандлага таарамжгүй байдлаас болж бид тусдаа амьдарч байгаа бөгөөд охин Индратай намайг уулзуулахгүй эцэг миний болон хүүхдийн эрхийг ноцтой зөрчсөөр байна. Миний эцэг байх эрхийг хэн ч хасаагүй, хязгаарлаагүй байхад хүүхэд эцэг эхийнхээ хэн альнаар адил тэгш хайрлуулах, тэдний анхаарал халамжид өсөн торних эрхтэй билээ. Охин Индрагаа би өөрийн асрамжид авна. А.Нгийн зүгээс намайг ажил хийдэггүй гэж үзэж байгаа боловч би өнөөдөр өөрийн гэсэн ажил орлоготой амьдарч байна. Бид салж сарнидаг юмаа гэхэд хүүхэд минь биднээс салах ёсгүй гэж үзэж байна. Намайг эрхээ эдэлж үүргээ биелүүлэхэд саад учруулан байгааг ойлгохгүй байна. Миний төрсөн охин Индраг эцэг миний асрамжид үлдээн өгнө үү. Хүүхэдтэйгээ уулзах боломжийг олгож, нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгөхийг хүсье.

Шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагаас хүүхдийн асрамж тогтоох сөрөг нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрч, охиноо эхийн асрамжид байхыг зөвшөөрч байна, энэ талаар маргахгүй. Харин бидний дундаас төрсөн охин Индратай уулзуулж байхыг нэхэмжлэгчид даалгахыг хүсэж байна. Би зөвхөн хүүхэдтэйгээ уулзах боломж олгохыг хүссэн юм. Тиймээс хүүхдийн эцэг гэдгийг хүлээн зөвшөөрч байгаа, охиноо ээжийнх нь асрамжид байхыг зөвшөөрч байна. Мөн охиныхоо хэрэгцээнд зориулж хүүхдийн тэтгэлэгийг төлнө. Харин хүүхэдтэйгээ уулзаж байх талаар харилцан тохиролцох саналтай байна гэв.

 

Хариуцагч А.Н шүүхэд ирүүлсэн хариу тайлбартаа болон сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

А.Н би 2014 оны 3 сард хариуцагч Э.Цтай танилцан 2014 оны 9 сараас миний эцэг эхийн гэрт хамтран амьдарч эхэлсэн бөгөөд 2015 оны 3 сарын 30-нд охин Нгийн Индра төрсөн. Бид хамтран амьдрах хугацаандаа гэр бүлээ батлуулаагүй, тусдаа гарч амьдрах боломжгүй бөгөөд хариуцагч тусдаа гарч гэр оронтой болох талаар санаачлага гаргахгүй байсаар бид салсан. Нэхэмжлэгчийн гаргасан нэхэмжлэлийн зарим хэсгийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Би охиноо анх олсны дараа Э.Ц хүүхдээ авахуул гэсэн. Намайг хүүхдээ төрүүлээд нялх биетэй байхад минь чи ажил хий, би хүүхдээ харна гэх зэргээр муудалцаж байсан. 2017 оны 5 сард бид салах үед охин бид хоёрт нэг ч төгрөг зарцуулж байгаагүй мөртлөө олон газар надад мэдэгдэлгүй их хэмжээний өр тавьсан байсан. Би одоог хүртэл тэр их мөнгийг юунд хэрэглэснийг нь мэдээгүй байгаа, одоо тавьсан өрөө дарсан эсэх нь тодорхойгүй байна. Бид танилцсанаас хойш манай эцэг эхийн гэрт хамт амьдарч байсан. Э.Ц одоогийн байдлаар өөрийн гэсэн орон гэргүй бөгөөд эцэг эхтэйгээ хамт амьдардаг, Э.Ц гэр бүлийнхэнтэйгээ таарамжгүй байдлаас болж бид нэг удаа гэрээс нь явахаас өөр аргагүй болж тусдаа гарч амьдарсан боловч түрээсийн байрны төлбөрийг төлөх чадваргүй байсан тул орох оронгүй болж буцаад миний эцэг эхийн гэрт ирсэн удаатай. Тиймээс би өөрийн охиныг тийм хэцүү байдалд оруулж амьдруулахыг хүсэхгүй байна, Э.Ц охиныг минь өөрөө асрамжлаад аваад явж чадна гэдэгт итгэлгүй байна. Учир нь миний охин бага насан дээрээ байгаа бөгөөд одоо төрсөн эхийн хайр халамж болон асаргаа шаардлагатай насан дээрээ байгаа. Э.Ц зан авир муутай, гэр бүл үр хүүхэддээ хайр халамжгүй намайг 2017 оны 7 сард 2 сар цус алдаад яаралтайгаар эмнэлэгт хэвтэхэд эргэж ирэх нь битгий хэл утсаар ч яриагүй тэр үед би ханилж байсан хань минь юм гээд энэ тухай хэлсэн боловч тоогоогүй. Мөн догшин авир гаргаж үл ялиг зүйлээр шалтаглан 2016 оны 5 сарын 10-ны шөнө намайг зодсон тухайн үед би охиноо бодоод эвлэрсэн ч одоо хүртэл гомдсон хэвээр байгаа. Энэ байдал нь өөрчлөгдөх болов уу гэж найдсан ч өөрчлөгдөөгүй тул би салахаар шийдсэн. Гэр бүлдээ цаг зарцуулна гэхээсээ илүү өөртөө маш их цаг зарцуулдаг, гэртээ болон гадуур гарч найзуутайгаа РС тоглоом тоглох болон заал авна гэх зэргээр хүүхэддээ цаг зав гаргадаггүй байсан. Тусдаа амьдарч эхэлснээс хойш 2017 оны 8 сараас 2018 оны 1 сар хүртэл охиноо асууж нэг ч удаа залгаагүй мөртлөө шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан. Нэхэмжлэлийн зарим хэсгийг хүлээн зөвшөөрөх боломжтой хүүхэдтэйгээ уулзах эрхийг нь зөрчихгүй харин хүүхдээ асрамжиндаа авна гэсэн нэхэмжлэлийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна.

Миний хувьд өөрийн охиноо төрсөн цагаас нь эхлэн өөрөө өсгөж хүмүүжүүлэн эрүүл аюулгүй орчинд юмаар дутаахгүй, мөн өөрийн гэр бүлийн тусламжтай хүүхдээ өсгөж хүмүүжүүлэн эх хүний үүргээ сайн биелүүлж байгаа. Гэтэл хариуцагч Э.Ц 2018 оны 1 сарын 08-ны өдөр тус шүүхэд хүүхдээ өөрийн асрамжид авах агуулга бүхий нэхэмжлэл гаргасан бөгөөд иргэний хэрэг үүсгээд шалгагдаж байна. Нэхэмжлэгч миний бие хүүхдээ өөрөө өсгөн хүмүүжүүлэх эрхтэй бөгөөд хариуцагчийн нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсгийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй тул энэхүү сөрөг нэхэмжлэлийг гаргаж байна. Би охиноо Хүүхдийн эрхийн тухай хууль болон Гэр бүлийн тухай хуулийн дагуу охиноо төрсөн эцэг нь халамжлах болон тэжээн тэтгэх, хүүхэдтэйгээ уулзаж байх эрхийг нь хүндэтгэн хүлээн зөвшөөрч байгаа тул энэ үүргээ биелүүлнэ. Харин хүүхдээ өөрийн асрамжид авах хүсэлтэй байна. Тиймээс дараах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна.

Хариуцагч Э.Цийг Гэр бүлийн тухай хуулийн 23 зүйлийн 23.1 дэх заалтыг үндэслэн охин Н.Индрагийн төрсөн эцгээр тогтоолгох, мөн тус хуулийн 38 зүйлийн 38.1 заасны дагуу эцэг эх насанд хүрээгүй хүүхдээ тэжээн тэтгэх үүрэгтэй гэсэн заалтын дагуу хүүхдийн тэтгэмжийг тогтоолгох, хүүхдийг өөрийн асрамжид хэвээр үлдээж шийдвэрлүүлэх тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна.

Шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг дэмжиж байна. Хариуцагч нь миний гаргасан сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрч байгаа болохоор бид харилцан тохиролцоод шийдвэрлэх боломжтой гэж үзэж байна гэв.

 

Шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн зохигчдын тайлбар болон хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

                                                                                                       ҮНДЭСЛЭХ нь: 

 

            Нэхэмжлэгч Э.Ц нь хариуцагч А.Нд холбогдуулан хүүхдийн асрамж тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлага, хариуцагч А.Н нь нэхэмжлэгч Э.Цд холбогдуулан эцэг тогтоолгох, хүүхдийн асрамж тогтоолгож, тэтгэлэг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг тус тус шүүхэд гаргажээ.

           

Шүүх дараах үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангах үндэслэлтэй байна гэж дүгнэлээ.

 

Э.Ц, А.Н нар нь 2014 онд танилцаж, тэдний дундаас 2015 оны 3 дугаар сарын 30-ний өдөр охин Индра төрсөн болох нь нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, Цийн Индрагийн №1122001358 дугаартай төрсний гэрчилгээний хуулбар, №0000292407 дугаартай овог, эцгийн нэр өөрчилсний бүртгэл зэрэг бичгийн нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна. /хэргийн 18, 3-р хуудас/

 

Нэхэмжлэгч нь охин Н.Индраг өөрийн асрамжид авч, хүүхэдтэйгээ байнга уулзах боломжийг хангаж өгнө үү гэж, хариуцагч нь Э.Цтай 2014 онд танилцаж, хамтран амьдарч байхдаа охин Н.Индраг төрүүлсэн тул хүүхдийн эцэг мөн болохыг тогтоож, тэтгэлэг гаргуулж, асрамжийг хэвээр үлдээж өгнө үү гэсэн.

 

Нэхэмжлэгч нь хариуцагч А.Нтой хамтран амьдарч байсан талаараа маргаагүй, охин Н.Индраг  өөрийн хүүхэд мөн гэдгийг хүлээн зөвшөөрсөн болно.

Иймд 2015 оны 3 дугаар сарын 30-ний өдөр төрсөн охин Н.Индрагийн эцэг нь Хасаг овогт Эрдэнэдалайгийн Ц болохыг тогтоож, шийдвэрлэх үндэслэлтэй байна гэж үзэв.

 

Хүүхдийн асрамжийн хувьд нэхэмжлэгч нь охин Н.Индраг ээжийнх нь асрамжид үлдээхэд татгалзахгүй, хүүхэдтэйгээ уулзах нөхцөл бололцоог хангаж өгнө үү гэсэн, хариуцагч нь нэхэмжлэгчийн охинтойгоо уулзаж байхыг зөвшөөрч хүүхдийн асрамжийн талаар маргаагүй тул Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5-д “гэрлэгчид гэрлэлт цуцлах үед хүүхдээ хэний асрамжид үлдээх тухайгаа тохиролцож болно” гэж зааснаар охин Н.Индраг эх А.Нгийн асрамжид үлдээх нь зүйтэй байна.

Мөн Гэр бүлийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.5-д зааснаар эцэг, эх нь үүргээ хэрэгжүүлэх журмыг гэрээгээр харилцан тохиролцжээ. 

Иймд эцэг, эхийн эрх үүргээ хэрэгжүүлэх журмыг зохигчийн харилцан тохиролцсоноор буюу талуудын хооронд байгуулсан “Эвлэрлийн гэрээ”-гээр нэхэмжлэгч Э.Ц нь сард 2 удаа уулзах, 1 уулзахдаа 2 хоног уулзах /5 дахь өдрийн орой аваад бүтэн сайн өдрийн өглөө өгнө/ гэж харилцан тохиролцсоноор нь шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж дүгнэв.

 

Гэр бүлийн тухай хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.5-д “гэрлэлтээ бүртгүүлээгүй хүмүүсийн дундаас төрсөн хүүхэд нь гэрлэлтээ бүртгүүлсэн гэр бүлээс төрсөн хүүхдийн адил эрх эдлэж, үүрэг хүлээнэ”, мөн хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.1-д “эцэг, эх нь насанд хүрээгүй болон насанд хүрсэн боловч хөдөлмөрийн чадваргүй хүүхдээ тэжээн тэтгэх үүрэгтэй” гэж зааснаар А.Н нь хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулахаар Э.Цаас шаардах эрхтэй, нэхэмжлэгч Э.Ц нь охин Индраг нарыг асран хамгаалах, тэжээн тэтгэх үүрэгтэй болно.

   Иймд Гэр бүлийн тухай хуулийн 38.3-д “эцэг, эх харилцан тохиролцож гэрээ байгуулаагүй бол тэтгэлэгийг шүүх тогтооно” гэж заасан, нэхэмжлэгч нь хүүхдийн тэтгэлэгийг хуулийн дагуу гаргуулахаар нэхэмжилсэн тул мөн хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.1.2-т зааснаар охин Н.Индраг 11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны доод түвшингийн 50 хувиар, 11-16 нас суралцаж байгаа бол 18 нас хүртэл, насанд хүрсэн боловч хөдөлмөрийн чадваргүй байвал амьжиргааны доод түвшингийн хэмжээгээр сар бүр тэтгэлэг гаргуулан эцэг Э.Цаар тэжээн тэтгүүлэхээр шийдвэрлэв.

 

Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.1-д зааснаар нэхэмжлэгч хүүхдийн тэтгэлэг тогтоолгох шаардлагад ногдох тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгддөг тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2-т зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70 200 төгрөгийг, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70 200 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчээс 70 200  төгрөгийг гаргуулж хариуцагчид, хүүхдийн тэтгэлэгт ногдох тэмдэгтийн хураамжид 33 062 төгрөгийг гаргуулан  улсын төсвийн орлогод оруулах нь зүйтэй гэж үзэв. 

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.2.3, 73 дугаар зүйлийн 73.2, 115.2.1, 116, 118 дах хэсэгт заасныг удирдлага болгон 

                                                                       ТОГТООХ нь:

 

1.Гэр бүлийн тухай хуулийн 23 дугаар зүйлийн 23.1-д зааснаар 2015 оны 3 дугаар сарын 30-ний өдөр төрсөн охин Н.Индрагийн эцэг нь Хасаг овогт Эрдэнэдалайн Ц болохыг тогтоосугай.

 

2.Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.5-д зааснаар 2015 оны 3 дугаар сарын 30-ний өдөр төрсөн охин Н.Индраг эх А.Нгийн асрамжид үлдээж, хариуцагч Э.Цийн хүүхдийн асрамж тогтоолгох нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

3.Гэр бүлийн тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.1, 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д зааснаар охин Н.Индраг 11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны доод түвшингийн 50 хувиар, 40.1.2-т зааснаар 11-16 нас суралцаж байгаа бол 18 нас хүртэл насанд хүрсэн боловч хөдөлмөрийн чадваргүй бол амьжиргааны доод түвшингийн хэмжээгээр сар бүр тэтгэлэг гаргуулан эцэг Э.Цаар тэжээн тэтгүүлсүгэй.

 

4.Гэр бүлийн тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.5-д зааснаар тэтгэлэгийг гагцхүү хүүхдийн хэрэгцээнд захиран зарцуулахыг эх  А.Нд  даалгасугай.

 

5.Гэр бүлийн тухай хуулийн 38 дугаар зүйлийн 38.6-д зааснаар тэтгэлэг нь хүүхдийн хэрэгцээнд зарцуулагдаагүй нь тогтоогдсон бол нэхэмжлэгч нь түүнийг зориулалтаар нь зарцуулуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж болохыг дурдсугай.

                                                                                                

6.Гэр бүлийн тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.1-д зааснаар хариуцагч А.Н нь нэмэлт тэтгэлэг гаргуулах, гарсан зардлыг хариуцуулахаар шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 7.Гэр бүлийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.5-д зааснаар талууд эрх, үүргээ талуудын хооронд байгуулсан “Эвлэрлийн гэрээ”-нд тохиролцсоноор нэхэмжлэгч Э.Цийг охин Н.Индратай сард 2 удаа уулзах, 1 уулзахдаа 2 хоног /5 дахь өдрийн орой аваад бүтэн сайн өдрийн өглөө өгнө/ уулзуулж байхыг хариуцагч А.Нд даалгасугай.

 

    8.Гэр бүлийн тухай хуулийн 26 дугаар зүйлийн 26.4, 26.6 дахь хэсгүүдэд зааснаар мөн хуульд заасан эцгийн үүргээ биелүүлэхийн Э.Цд, энэ үүргээ хэрэгжүүлэхэд нь саад учруулахгүй байхыг эх А.Нд тус тус даалгасугай.

 

    9. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2, 41 дүгээр зүйлийн 41.1.1-т зааснаар нэхэмжлэгчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70 200 төгрөгийг, хариуцагчийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагад улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70 200 төгрөгийг улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчээс 70 200  төгрөгийг хариуцагчид, хүүхдийн тэтгэлэгт ногдох тэмдэгтийн хураамжид 33 062 төгрөгийг гаргуулан улсын төсвийн орлогод оруулсугай.

 

10.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.2 дах хэсгүүдэд зааснаар шийдвэр танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд түүнийг зохигч гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

 

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                    Д.ХУЛАН