Өмнөговь аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Т.Дэлгэрмаа даргалж, шүүгч Э.Оюун-Эрдэнэ, З.Төмөрхүү нарын бүрэлдэхүүнтэй

Нарийн бичгийн дарга: Э.Өлзийнасан,  

Улсын яллагч: Н.Ундрах,   

Иргэдийн төлөөлөгч: Э.Батзул,

Хохирогчийн өмгөөлөгч: Ц.Баярмаа,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч: И.Олонмөнх,

Шүүгдэгч: Б.Эрдэнэбаяр нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Боржгон овогт Батбаярын Эрдэнэбаярт холбогдох эрүүгийн 201416000127 тоот гурван хавтас хэргийг Өмнөговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхээс 2016 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч: Монгол улсын иргэн, 

Холбогдсон хэргийн талаар: /яллах дүгнэлтэнд бичигдсэнээр/

Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр Өмнөговь аймгийн Булган сумын нутаг дэвсгэрт иргэн Д.Мягмартай хувийн таарамжгүй харьцааны улмаас маргаж, улмаар бие эрх чөлөөнд нь халдаж биед нь баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хураа бүхий амь насанд аюултай хүнд гэмтэл, зүүн хацар ясны нумны цөмөрсөн далд хугарал бүхий хүндэвтэр гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт хэрэгт цугларсан яллах болон цагтаатгах талаас шинжлэн судалсан болон хэрэгт хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цугларсан дараахь нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн бодитой шинжлэн судлав.Үүнд:

Мөрдөн байцаалтын шатанд шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаярын мэдүүлсэн: “2014.03.28-ний өглөө 08 цаг 30 минутын үед ажил дээрээ би очсон. Намайг өрөөндөө байж байхад манай сумын залуу болох Баатархүү хөдөө явах гэсэн юм унаа байна уу гээд ажил дээр ирсэн. Бид хоёрыг юм яриад байж байхад Мягмар гаднаас миний өрөөнд ороод ирсэн. Тэгэхээр нь би зөрж гараад 0,5 литрийн архи нэгийг авч ирсэн. Тэрийгээ Баатархүү, Мягмар бид гурав хувааж уусан. Тэгээд Мягмар, Баатархүү хоёр тэр архийг хувааж ууж дуусчихаад явсан. Би удалгүй өрөөгөө түгжээд ажлаасаа гараад найз Уламцэнгэлийнд очсон. Тэр үед цаг 11 өнгөрч байсан. Тэгээд би тэндээ 15 цаг хүртэл унтсан. Тэр өдөр дулаахан өдөр байсан болохоор нь би найзынхаа хүүхдийг хүүхдийн тэргэн дээр суулгаад түрээд хашаанаас нь урагш гараад явж байсан. Тэр үед Мягмар ганцаараа чи хүний хөрөнгө мэддэг яасан овоо гөлөг вэ гээд учир битүүлэг юм яриад гудамжаар нэг хашгираад над дээр хүрээд ирсэн. Мягмар ирээд намайг хацар шанаа руу гараараа хоёр гурав цохисон. Тэгэхээр нь би хөөе Мягаа ахаа та юу яриад байгаа юм бэ, юун хөрөнгө мөнгө вэ гэсэн. Тэгж хэлсэн чинь Мягмар чам шиг бацаанаар хөрөнгө мөнгөө мэдүүлэх болоогүй шүү гээд над руу дайраад байсан. Тэгэхээр нь би Мягмарыг тэвэрч аваад та чинь юу яриад багаа юм бэ тодорхой яриач гэсэн чинь өөдөөс миний мотоцикль алга байна чи аваад явсан юм биш үү гээд байсан. Тэгэхээр нь би үгүй би аваагүй надад түлхүүр нь байхгүй, би таны мотоциклиор яах юм бэ гэж хэлсэн. Тэгсэн чинь миний өөдөөс өө ахыгаа уучлаарай, би чамайг авсан юм байх гэж бодсон юм гээд за чи энэ дээ байж бай, би нэг шил архи аваад ирье гээд байсан. Тэгэхээр нь яахын бэ гэсэн чинь ах нь явчихаад ирье гээд явсан. Тэгээд удалгүй буцаад ирсэн. Ирэхдээ нэг шил 0,5 литрийн Ерөөл байхаа нэрийг нь сайн санахгүй байна нэг шил архи аваад ирсэн. Тэгээд бид хоёр Мөнхбат гэдэг айлд ороод тэгээд архиа задлаад нэг тойруулсан. Тэгэхэд нь би нэг л хундага уусан. Тэгээд удалгүй би харилаа гээд Мягаа ахаа та одоо нэмж уугаад хэрэггүй шүү гэсэн чинь за за ах нь одоо удахгүй харинаа эсхүл энэдээ унтчихана гэж хэлсэн. Тэгээд би тэндээс гараад шууд гэртээ хариад унтсан. Тэгээд маргааш өглөө нь буюу 2014.03.29-ний өдөр өглөө 08 цаг болж байхад aжил дээр ирэхэд Таван толгойгоос 2 машин нүүрс ирчихсэн бууж байсан. Тэгсэн чинь Мягмар ажилдаа ирээгүй байсан. Хүлээж байгаад ирэхгүй болохоор нь нярав Мөнхжаргалын хамт гэрт нь 09 цаг өнгөрч байхад Мягмарын гэрт нь очсон. Тэр үед Мягмар нь эхнэр Ганноровын хамт хашаан дотроо гэрийнхээ гадаа зогсож байсан. Хашаан дотор нь дөрөв таван хүн халамцуу орж гараад байж байсан. Мягмар нүүр нь их урагдаж шалбарсан байдалтай байсан. Би тэр хамт байсан залуучуудыг танихгүй. Тэгэхээр нь би Мягмар ахаас хүүе та чинь нүүр амаа яасан юм бэ гэсэн чинь Мягмарын эхнэр нь Ганноров нь чи чинь яахаараа өчигдөр ахыгаа зодчихдог юм бэ гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би зодоогүй ш дээ таныг би зодоогүй биздээ гэж Мягмар ахад хэлсэн. Тэгсэн Мягмар үгүй бид хоёр зодолдоогүй гэж хэлсэн чинь хажуунаас Ганноров худлаа худлаа өчигдөр харин тог хулгай хийлээ гээд Өлзий ирээд зодчихсон байна лээ гэж хэлсэн. Өлзий гэдэг нь Булган сумын гэрлийн байцаагч ажилтай хүн байдаг юм. Тэгээд би Мягмар ахаас таны толгой тархи чинь зүгээр үү гэж асуусан чинь Мягмар ах толгой жаахан өвдөж байна гэхдээ зүгээрээ би араас чинь хүрээд очно гэж хэлсэн. Тэгээд би Мөнхжаргалтай явсан. Тэгээд удаагүй араас Мягмар ах ажил дээр ирсэн. Тэгээд ирээд Мягмар ах нүүрс хамт буулгалцсан. Тэгээд түүнээс хойш Мягмар ах хүн амьтантай ярихгүй дүүнгэдүү болчихсон толгойгоо бариулаад байж байгаа гээд яваад байсан. Тэгэж байгаад 10 хоногийн дараа дарга Мягмарыг аймгийн төв орж үзүүл гэж хэлсэн. Тэгээд үзүүлсэн байх. ...Би Мягмар ахын толгойг газар савуулж унагаагаагүй. Би Мягмар ахад таныг цохиж зодоогүй биз дээ гэж хэлэхээр Мягмар ах чи намайг тэр өдөр унагаагаа биздээ тэгэхэд би толгойгоороо замын ховил мөргөчихсөн гэж хэлдэг” гэх мэдүүлэг. /хх-ийн 37-38 дугаар хуудас/

Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ: ...тухайн өдөр буюу 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр болсон зүйлийн талаар Мягмар тайлбарлахдаа Эрдэнэбаяр нь миний хоёр хөлнөөс хамаж аваад унагаасан гэх зүйлийг ярьдаг. Гэтэл тухайн үед ийм зүйл болоогүй юм. Миний зүгээс Мягмар гэж хүнийг дуудаж өдөж хоргоосон зүйл байхгүй. Намайг явж байхад Мягмар нь хүрч ирээд мотоцикль авсан гэх зүйл яриад хэл амаар доромжлоод намайг барьж аваад ганц хоёр цохисон асуудал болсон юм. Түүнээс биш би Мягмарын хоёр хөлнөөс хамаж газар унагаасан зүйл байхгүй гэв.

Мөрдөн байцаалтын шатанд хохирогч Д.Мягмарын мэдүүлсэн: “Би Булган сумын Кокс заг орон нутгийн өмчид аж ахуйн тооцоот үйлдвэрийн газарт ажилладаг юм. Тэгээд 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өглөө 2 дэлгүүрийн халаалтын нэхэмжлэлийг нягтлан бодогч Эрдэнэбаярт оруулж өгөхөөр өрөөнд нь орсон, тэгсэн чинь өрөөндөө Баатараа гэх залуутай төрсөн өдөр тэмдэглэж байна гээд 2 шил архи тавьчихсан сууж байсан. Тэгээд намайг ороход Эрдэнэбаяр архи аягалж өгсөн. Би бол тийм их архи уугаагүй, хоёр гурван хундага архи л уусан. Тэгээд Эрдэнэбаяр төрсөн өдрийн юм авч өгөхгүй юм уу гээд байхаар нь би нэг шил архи авч өгсөн. Тэрнээс бол би уугаагүй. Тэгээд тэнд байж байгаад би гэрлүүгээ харихаар мотоцильтойгоо явахад араар Баатараа сундлаад явсан юм. Тэгээд гэрт очоод би гэрлүүгээ орсон, Баатараа манай хажуу айлруу орж байгаа харагдсан. Тэгээд би хоёр цаг орчмын дараа буюу 13 цагийн үед гэрээсээ гараад ирсэн чинь миний унаж явсан манай дүү Оргодолын мотоцикль алга байсан. Тэгэхээр нь би Эрдэнэбаярыг унаад явчихсан юм боловуу гэж бодсон. Тэгээд Эрдэнэбаярын гэрлүү нь явж байсан чинь Эрдэнэбаяр гудамжинд явж байхтай нь тааралдсан. Эрдэнэбаяр дээр очоод миний мотоцикль хаана байна гэсэн чинь би чиний мотоциклиор яадаг юм гээд миний хоёр хөлийг хамаад газар унагасан. Би арагшаа савж унахдаа их эвгүй толгой өвдөөд явчихсан. Тэгээд намайг унасан хойно Эрдэнэбаяр нь миний шанаа руу хоёр цохиод авсан. Тэгээд босож ирээд хоёулаа барилцаж аваад их удаан маргалдсан. Маргалдсан асуудал болохоор би Эрдэнэбаярыг мотоцикль аваад явчихлаа гээд, Эрдэнэбаяр нь болохоор би мотоцикль аваагүй гэж маргалдсан. Тэгж байгаад хоёулаа учраа ололцоод байж байсан чинь Эрдэнэбаяр дахиад нэг шил архи авчих гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би нэг шил архи авсан. Түүнийгээ хоёулаа хамт ажилладаг Мөнхбат гэдэг айлд орж уусан. Тэгээд Мөнхбатынхаас би гэрлүүгээ явсан. Тэгээд түүнээс хойш толгой янгинаад өвдөөд байдаг байсан. Тэгж байгаад бүр болохоо байгаад сумын эмчид 2014 оны 04 дүгээр сард үзүүлсэн, тэгтэл сумын эмч аймаг явж үзүүлэхгүй бол болохгүй гэж хэлсэн. Тэгээд аймгийн эмнэлэгт үзүүлсэн чинь Улаанбаатар хот яаралтай яв гэж хэлсэн. Тэгээд Улаанбаатарт 2014 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдөр очоод 2014 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр хагалгаанд орсон. Миний толгойн гавлын яс цуурсан, бага зэргийн цус харвалттай, тархи баруун хэсэгт цус хурсан байна, мөн зүүн талын шанааны яс бяцарсан байна гэж байсан. Тэгээд эмчилгээ хийлгэж байгаад 2014 оны 06 дугаар сарын 03-ны өдөр ирсэн.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 8-9 дүгээр хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд хохирогч Д.Мягмарыг дахин байцаахад мэдүүлсэн: “Би 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр Эрдэнэбаяртай мотоциклиос болж маргалдаад, Эрдэнэбаяр нь намайг хоёр хөл хамж газар унагаагаад, би унахдаа толгойн баруун хэсгээрээ газар унаад босож ирэх үед толгой их эвгүй янгинаад өвдөөд байсан. Үүнээс болж би тархиндаа гэмтэл авсан. Гавлын яс цуурсан гэж гарсан. Газар толгойгоороо савж унаснаас болж л би гэмтэл авсан. Бид хоёр анх маргалдаад заамдалцаж аваад бие биенийгээ нэг хоёр удаа цохисон. Тэгэхэд л шанааны яс бяцарсан байх гэж бодож байна. Миний шанаа дараа нь янгинаад өвдөөд байсан. ...2010 онд сар өдрийг нь санахгүй байна, эхнэр хүүхдүүдтэйгээ хөдөө Булган сумын төвөөс хойшоо эрэг тадай гэх газарлуу явж байгаад машины дугай хагараад онхолчихсон. Тэр үед манай эхнэр хүүхдүүд болон би ямар ч гэмтэл аваагүй.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 127 дугаар хуудас/, “...Улаанбаатар хотод эмнэлэгт очиод анх өвчний түүхийг нээлгэхдээ эмч миний нүүрийг харчихаад хэн ингэсэн юм гэж асуусан. Тухайн үед Өлзийтогтохын самардсан сорив байсан учраас тэгэж асуусан байх. Тэгээд би тэр эмчид Өлзий найздаа самардуулчихсан юм гэж хэлсэн. Тэрийг эмч шууд Өлзий найздаа зодуулсан гээд буруу биччихэж, би бол тухайн үед юу гэж бичээд өвчний түүхийг минь нээснийг хараагүй. Миний биед бол Эрдэнэбаяр гэмтэл учруулсан. ...Намайг газар унасан дараа Эрдэнэбаяр нь дээр гараад зүүн гараараа миний баруун шанаанд, баруун гараараа миний зүүн шанаанд нэг нэг удаа л цохисон.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 163 дугаар хуудас/, “2010 онд автомашинтай явж байгаад хөдөө дугуй хагараад машинтайгаа хажуугаараа унасан. Тэгхэд би ямар нэг гэмтэл аваагүй. Эрдэнэбаярын үйлдэлээс болж л гэмтэл учирсан. Өлзийтогтох баруун гараараа нүүрлүү түлхэхдээ самардчихсан. Намайг цохисон зүйл байхгүй. Тэгэхэд миний уруул хэсэгт хамарны доор хумасны мөр л гарсан. Гомдол санал байхгүй, эмчилгээний мөнгө төгрөг авсан. Нэхэмжлэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 284 дүгээр хуудас/ , “Би 2010 оны 03-р сард өөрийнхөө эзэмшилийн 30-05 УБА улсын дугаартай ниссан пикап маркийн автомашинаа жолоодоод эхнэр Ганноров, хүү Цэрэнбат нарын хамт Булган сумын төвөөс хойшоо Булган сумын нутаг Тадай гэх газарлуу явж байгаад Тадай гэх газарт бараг хүрч байгаад машины буруу талын хойд талын дугуй хагараад замын ховил дээр шарвуулаад баруун талаараа хажуулдаад унасан. Унахдаа зөөлөн налж байгаад унасан. Тэгсэн замд явуулын хүмүүс таараад нийлж өргөж босгож өгсөн. Тэгээд бид нар очих гэсэн газраа очилгүй буцаад гэрлүүгээ явсан. Өөрөөр би ямар нэг байдлаар зам тээврийн осолд орж гэмтэж бэртэж байгаагүй. Би тэгээд уг машинаа тэр жилдээ задлаад зарчихсан юм. …би Өлзийтогтохтой зодолдоогүй. Өлзийтогтохын үйлдлээс болж уруул шалбарсан. Бусдаар өөр гэмтэл учраагүй. Харин Эрдэнэбаярын үйлдлээс болж миний биед хүнд гэмтэл учирсан. Надад одоо ямар нэг гомдол байхгүй, нэхэмжлэх зүйл байхгүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 349 дүгээр хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Д.Наранбаатарын мэдүүлсэн: “2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр Булган сумын төвд 41-15 УБО улсын дугаар бүхий авто машинаар явж байхад Мягмар дуудаад намайг дүүгийн гэрт хүргээд өг гэж хэлсэн. Тэгээд Булган сумын хойд хороололд дүүгийх нь гэрийн гадаа хүргэж өгөхөд Өлзийтогтох таараад Мягмартай гэрлийн мөнгө гэж ярьж байгаад хоорондоо маргаад байсан. Тэгсэн Мягмар Өлзийтогтохын зүүн талын шанаа хэсэг рүү нь цохиод авсан. Тэгсэн Өлзийтогтох эргүүлээд Мягмарыг цохиод авсан, тэгэхээр нь би машинаас буугаад хойд талд сууж байсан Мягмарыг машинаас татаж буулгаад дүүгийх нь хашаа руу оруулж өгсөн. Өлзийтогтох миний машинд суугаад үлдсэн, тэгэхээр нь би Өлзийтогтохыг гэрт нь хүргэж өгөөд гэртээ харьсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 11 дүгээр хуудас/ “Мягмар нь мотоцикль хүн унаад явчихаж хойшоо хүргээд өгчих л гэж хэлсэн. Хойшоо гэдэг нь дүү Оргодолындоо хүргээд өг гэж байсан юм. Мягмарын дүүгийн гэрийн гадаа очиж зогсоход Өлзийтогтох хүрээд ирсэн. Тэгээд Өлзийтогтох намайг гэрт хүргээд өгчих гэж хэлсэн. Би тэгье тэгье гэтэл Өлзийтогтох машинд орж ирж суусан. Тэр үед Мягмар нь машинаас буугаагүй байсан. Тэгээд Өлзийтогтох нь Мягмарыг харчихаад чи тог хулгай хийдэг гээд хоорондоо маргалдсан. Мягмар нь би хулгайлаагүй гээд маргалдсан. Тэгэхээр нь би маргааныг бушуухан болиулах санаатай машинаас буусан. Намайг яг машинаас буух үед Мягмар нь эхлээд Өлзийтогтохыг алгадах шиг болсон. Тэгтэл Өлзийтогтох нь бас л баруун гараараа Мягмарыг зөрүүлээд алгадах шиг болсон. Би тойрч очоод Мягмарын сууж байсан талын хаалгыг онгойлгоод Мягмарыг хойноос нь татаад буулгасан. Тэгээд согтуу байж яах гээд байгаа юм бэ, дараа учраа олцгоо гэж хэлээд явуулсан. Тэгээд Өлзийтогтохыг гэрт нь хүргэж өгсөн. Бага зэрэг архи үнэртэж байсан. Бага зэрэг халамцуухан байдалтай байсан. Мягмар Өлзийтогтох хоёр бол бие биедээ гэмтэл учруулах хэмжээний байдлаар хүчтэй гараа зангидаад бие биенийгээ цохиогүй. Тэр цус гарсан гээд байгаа зүйл нь Мягмарын хамарны доод хавьд нь бага зэрэг цус шүүрсэн гэхээр юм уу улаан болсон байсан. Түүнийг би хамарнаас нь цус гарсан юм болов уу гэж харсан учраас хамарнаас нь бага зэрэг цус гарсан гэж мэдүүлсэн. Зулгарсан юм уу шалбарсан байх болох юм” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 286 дугаар хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Х.Өлзийтогтохын мэдүүлсэн: “2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр Булган сумын хойд хороолол буюу Баян хошуу хороололд явж байхад Наранбаатарын машинд сууж байсан Мягмар намайг дуудсан. Тэгэхээр нь Наранбаатарын машинд суугаад Мягмартай юм ярьж байгаад дээр чи тог хулгайлсан яаж байгаа юм гэж хэлэхэд Мягмар хэрүүл хийгээд би хоёр муудалцсан. Тэгсэн Мягмар миний зүүн талын нүдний доор гараараа цохисон, тэгэхээр нь би зөрүүлээд Мягмарын зүүн талын хацар хэсэг рүү нь алгадхад Наранбаатар Мягмарыг машинаас буулгасан, тэгээд би машинд нь сууж үлдээд гэрлүүгээ хүргүүлсэн. ...Би Мягмарыг нэг алгадсан өөр самардсан зүйл байхгүй. Наранбаатар намайг биш Мягмарыг машинаас татаж буулгасан” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 12-13 дугаар хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Д.Түмэндэмбэрэлийн мэдүүлсэн: “2014 оны 03 сарын 28-ны өдөр би гэртээ байж байхад манай хашааны зүүн урд талд Мягмар, Эрдэнэбаяр хоёр хоорондоо зодолдож байхад Эрдэнэбаярын эхнэр хажууд нь хүүхэд тэргэн дээр түрээд хараад зогсож байсан. Тэгэхээр нь би гэртээ ороод байж байхад удалгүй Жонгойн Жагаа гэх хүн Мягмар, Эрдэнэбаяр хоёрыг манай гэрт хүргэж өгөөд яваад өгсөн. Тэгээд Мягмар, Эрдэнэбаяр хоёр манай гэрт орж ирээд Ерөөл 0,5 литр архи нэг ундаатай гаргаж ирээд хувааж ууж байхдаа одоо хоёулаа бие биедээ юм бодоод яахав гэж хэлж байсан. ...Манай хашаа урд талаараа задгай би гэртээ юм угааж байгаад гарч ирэхэд манай урд талын шороон зам дээр Эрдэнэбаяр Мягмар хоёр хоорондоо ноцолдоод дээр доороо ороод газар өнхөрөөд байсан. ...Мягмарын дух шалбараад жоохон цус гарсан байсан, Эрдэнэбаяр ямар нэг шарх сорви, бэртэл гэмтэлгүй байсан. Эрдэнэбаяр Мягмар хоёрын хувцас шороо болсон байсан” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 15-16, 130 дугаар хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Н.Нацагюндэнгийн мэдүүлсэн: “2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр би гэртээ байхад манай нохой хуцаад байхаар нь гэрээс гарч харахад Мягмар нэг хүнтэй маргалдаад явж байсан. Тэгээд Мягмар Эрдэнэбаяраа ахыгаа ингэж болохгүй, би чамд их тус болж байсан гэж хэлж байсан. ...Намайг харахад Мягмар, Эрдэнэбаяр хоёр байсан өөр хүн байгаагүй. Намайг харж байхад бие биетэйгээ түлхэлцээд муудалцаад явж байсан” гэх  мэдүүлэг /хх-ийн 18-19 дүгээр хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Б.Ганноровын мэдүүлсэн: “...2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр үдийн цайгаар би гэртээ орж ирээд байж байхад манай нөхөр Мягмар гаднаас халамцуу орж ирсэн. Тэгэхээр нь унаж явсан мотоцикль чинь хаана байна гэж асуугаад байж байхад Баатараа залгаад би мотоциклийг чинь унаад хөдөө шөлөнд яваад ирье гэж хэлсэн. Тэгсэн Мягмар уурлаад би тэр хүнд мотоциклио өгөөгүй байхад яахаараа унаж явдаг юм гээд уурлаад гэрээс гараад явсан. Тэгээд орой 20 цагийн үед би гэртээ ирэхэд Мягмар байхгүй байсан. Тэгэхээр нь дүү Оргодол руу нь утасдахад манай гэрт Мягмар ах байна гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би очиж авахад Мягмарын хамарны доод талд шалбарсан байсан. Тэгэхээр нь яасан талаар асуухад Өлзийтогтох гэх хүнтэй маргалдаад тэр самардсан гэж хэлсэн. Тэгээд би Мягмарыг гэрлүү дагуулж очоод байж байхад миний толгой өвдөөд байна гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь юу болсон талаар асуухад Эрдэнэбаяр гэх хүнээс мотоциклио асуухад өөдөөс хэрэлдээд Эрдэнэбаяр миний хоёр хөлнөөс хамаад шороон зам дээр унагасан, тэгэхэд би толгойгоор замын ховил дээр унасан, тэрнээс хойш миний толгой өвдөөд байна гэж хэлсэн. 03 дугаар сарын 28-ны өдрөөс хойш 2 өдөр Мягмар толгой өвдөөд байна гээд гэртээ хэвтсэн. Тэгээд 03 дугаар сарын 31-ний өдөр БНХАУ-руу явж 04 сарын 04-ний өдөр гэртээ ирэхэд Мягмар толгой өвдөөд байна гээд унтахгүй байсан. Тэгэхээр нь Булган сумын эмнэлэгт үзүүлэхэд гаднаас нь хараад мэдэхгүй байна гээд Даланзадгад сум руу явж эмнэлгийн байгууллагад үзүүл гэж хэлсэн. Тэгээд Мягмарыг Даланзадгад суманд байх Бүсийн оношилгоо эмчилгээний төвд үзүүлэхэд тархиндаа гэмтэлтэй байна хурдхан Улаанбаатар хотруу эмнэлэгт үзүүл гэж хэлсэн. Тэгээд Мягмар Улаанбаатар хотод Гэмтлийн эмнэлэгт очиж үзүүлэхэд гавлын яс цууралттай цус хуралттай байна, яаралтай хагалгаанд оруул гээд хагалгаанд оруулсан. ...Эрдэнэбаяр уурлаад манай нөхрийн хоёр хөлийг хамж газар унагаасан гэж хэлсэн. ...Эрдэнэбаяр Мягмар хоёр зодолдсон гэж байсан тэгээд Эрдэнэбаяр манай нөхрийн хоёр хөлийг хамаад газар унагахад Мягмар толгойгоороо газар мөргөөд нэг сонин болсон гэж хэлсэн” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 21-22, 131 дүгээр хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Д.Оргодолын мэдүүлсэн: “...манай гэрт Мягмар ах ороод ирсэн. Би ороод ирэхээр нь өндийгөөд харсан чинь хашааны үүдэнд байсан УАЗ 469 маркийн автомашин хөдлөөд явчихсан. Тэгээд Мягмар ах орж ирээд ахыг нь Өлзийтогтох зодчихлоо гэж хэлсэн. ...Мягмарын баруун талын хацар нь урагдчихсан самардуулчихсан байдалтай байсан. Өөр тийм хөхөрч хавдсан зүйл байгаагүй. Тэгж байтал 20 цагийн үед Мягмар ахын эхнэр Ганноров манайд орж ирсэн. Тэгээд Мягмараас нүүр амаа яасан юм бэ гэсэн чинь Мягмар ах эхнэртээ Өлзийтогтоход зодуулсан гэж хэлж байсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 23 дугаар хуудас/, “..Би хажууд нь байгаагүй учраас хэнтэйгээ зодолдсон талаар мэдэхгүй. Тэгсэн сүүлд нь ах Мягмар хагалгаанд ороод гарч ирээд  байж байхдаа хэлэхдээ ...Эрдэнэбаяртай би зодолдоод салсан гэж хэлж байсан.” гэх мэдүүлэг /хх-132 дугаар хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд Насанд хүрээгүй гэрч Х.Бат-Ирээдүйгийн мэдүүлсэн: “...Намайг гэрээсээ гараад ирсэн чинь Эрдэнэбаяр ах манай хажуу айлын жорлонгийн араар ганцаараа алхаад явж байсан чинь Мягмар ах хүрч ирээд ...чи миний хөрөнгийг унадаг ямар овоо юм бэ гээд Эрдэнэбаярыг цохиод авах шиг болсон. ...Эрдэнэбаяр ах эхнэр нь гээд нэг эгчтэй мөн тэргэн дээр жаахан хүүхэд түрчихсэн явж байсан. Тэгээд Мягмар ах ирээд Эрдэнэбаярыг цохиод авах үед нь эхнэр нь хүүхдээ аваад яваад өгсөн...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 44-45 дугаар хуудас/, “...Намайг гэрээсээ гараад ирсэн чинь Эрдэнэбаяр Булган гэж эгчтэй хамт тэрэгтэй хүүхэд түрээд явж байсан. Тэгсэн Мягмар ах хүрч ирээд чи миний хөрөнгөөр яасан их тоглодог юм бэ гээд куртикээ тайлаад газар шидчихээд Эрдэнэбаяр ахыг баруун гараараа зүүн талын хацар луу нь цохиод авсан. Тэгсэн чинь Эрдэнэбаяр ах хүүе яаж байна аа гээд Мягмар ахын цээжнээс тэврээд авсан. Тэгсэн чинь намайг Мягмар ах куртик аваад өг гээд байсан. Тэгэхээр нь газраас куртик аваад эргээд хартал тэр хоёр газар уначихсан байсан. Мягмар ах Эрдэнэбаяр ахын дээр нь гарчихсан, нүүр лүү нь хоёр гараараа ээлжлэн хэд хэд цохиод авсан. Тэгээд босож ирээд хоорондоо тамхилаад тэгээд зүгээр болох шиг болсон. Тэгээд би гэрлүүгээ орсон, тэрнээс хойш юу болсон талаар мэдэхгүй байна. ...Мягмар ах шууд ирээд чи миний хөрөнгөөр яасан  их тоглодог юм гээд Эрдэнэбаяр ахыг цохиод авсан. Мягмар ах зодоон эхлүүлсэн. ...Миний харж байхын Мягмар ахад гэмтэл учрахаар зүйл болоогүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 441-442 дугаар хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Ө.Булганы мэдүүлсэн: “...Тэр өдөр Булган суман дээр өглөө 08 цагийн үед Эрдэнэбаяр ажилдаа явсан. Түүнээс хойш 10 цагийн үед Эрдэнэбаярын найз нь надруу утсаар яриад гэрт ирээд хүүхэд хараад өгөөч би төв орох ажилтай болчихоод гэж хэлсэн. Тэгээд би Эрдэнэбаярын найзынх нь гэрт нь очиж хүүхдийг түр хараад байж байсан. Тэгээд би хүүхдийг нь салхилуулах гээд хүүхдийг нь аваад гарсан чинь Эрдэнэбаяр нэг мотоцикльтой хүнээр хүргүүлээд ирсэн. Ирэхдээ жаахан архи уучихсан байсан. Тэр хүн бол хүргэж өгчихөөд яваад өгсөн. Тэгээд Эрдэнэбаяр бид хоёр тэр хүүхдийг нь тэргэн дээр суулгаад түрээд Эрдэнэбаярын эгчийнх рүү нь алхаж очоод тэнд удаагүй 30 орчим минут болоод буцаад гэрлүү нь явах гээд байж байтал ажлын газрынх нь хүн /би нэрийг нь мэдэхгүй/ ганцаараа алхаад ирсэн. Тэгээд Эрдэнэбаяраас мотоциклио нэхээд миний мотоцикль хаана байна гээд уурлаад Эрдэнэбаярыг заамдаад авсан. Тэгсэн Эрдэнэбаяр би мэдэхгүй ш дээ гээд эргүүлээд тэр хүнийг заамдаад авсан. Тэгээд би хүүхэд айчихвий гээд тэндээс холдоод хүүхдийн гэрлүү нь явсан” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 54 дүгээр хуудас/, “...Эрдэнэбаяр бид хоёр гудамжинд тэрэгтэй хүүхэд салхилуулаад явж байтал тэр Мягмар гээд байгаа хүн ирсэн. Тэгээд Мягмар нь Эрдэнэбаярыг заамдаж аваад чи миний мотоциклийг яасан гээд нэг мотоцикль нэхээд байсан. Тэгээд Эрдэнэбаяр нь би мотоциклийг чинь мэдэхгүй, би яаж мэдэх юм гээд хоорондоо маргалдсан. Хоёулаа нэгнийгээ зуураад заамдаад барьчихсан байсан. Тэгээд би хүүхэд айчихна гээд тэндээс холдож явсан. Тэгсэн тэр хавьд байдаг Бат-Ирээдүй гэж хүүхэд гэрээсээ гараад ирчихсэн хараад зогсож байсан. Би тэр хоёроос холдоод эргээд хартал газар Эрдэнэбаяр, Мягмар хоёр уначихсан байсан. Тэгээд би хүүхэд түрсэн чигтээ яваад гэрт нь оруулаад унтуулчихаад буцаад гараад ирсэн чинь Эрдэнэбаяр, Мягмар хоёр зууралдсан хэвээрээ дээшээ буюу ертөнцийн зүгээр баруун тийшээ тал руу маягтай явж байсан. Тэгээд би буцаад гэр лүү орсон, тэгээд байж байтал Эрдэнэбаяр хүрээд ирсэн. Тэгээд яасан гэсэн чинь учраа олчихлоо гэж хэлж байсан. Эрдэнэбаяр, Мягмар хоёрын зодооныг Мягмар нь эхлүүлсэн.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 440 дүгээр хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд шинжээч С.Шүрцэцэгийн мэдүүлсэн: “...хохирогч Д.Мягмарын биед учирсан гэх зүүн талын хамар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал бүхий гэмтэл нь зүгээр алгадуулснаас болж үүсэх боломжгүй, харин уг зүүн хамар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал гэмтэл нь зангидсан гараар хүчтэй цохих үед үүсэх боломжтой. Гэхдээ энэ гэмтэл үүсэхэд харалдаах зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл хавсарч үүснэ. ...Хохирогч Д.Мягмарт учирсан гэх зүүн шанаа ясны гэмтэл нь хэзээ үүсгэгдсэн гэдгийг тогтоох боломжгүй. Хэргийн материал дахь мэдүүлгүүдтэй танилцахад 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр Д.Мягмарын биед дээд уруулын шалбархайнаас өөр гэмтэл байхгүй байсан байна. Тэгэхээр миний хэлсэнчлэн уг гэмтэлтэй зөөлөн эдийн няцрал, хаван цус хуралт гэмтэл заавал хавсарч үүсэх ёстой. Тэгэхээр үүнээс өмнөх гэмтэл байх боломжтой. ...хохирогч Д.Мягмарын биед учирсан тархины баруун тал бөмбөлгийн хатуу хальсны доорх цусан хураа гэмтэл нь хүнийг хоёр хөлийг хамаж газар савж унагаасан тохиолдолд уг гэмтэл үүсэх боломжтой боловч тухайн гэмтсэн гэх өдрөөс хойш олон хоног өнгөрсний дараа эмнэлэгт үзүүлсэн байсан тул хэзээ уг гэмтэл үүссэн болохыг тогтоох боломжгүй. ...хохирогч Д.Мягмарын биед учирсан гэх зүүн талын хацар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал нь баруун тал бөмбөлгийн хатуу хальсны доорх цусан хураа гэмтэл нь савж унаснаас болж хавсарч үүсэх боломжгүй. Учирсан гэмтлийн байрлалын хувьд хоёр өөр талд байгаа, тэгэхээр нэг удаагийн уналтаар үүсэх боломжгүй” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 164-165 дугаар хуудас/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Ж.Мөнхжаргалын мэдүүлсэн: “...Эрдэнэбаяртай зодоон хийгээд гэмтэл аваад хагалгаанд орсон гэж л өөрөө ярьдаг. Би тэр хоёрыг зодолдож байхыг бол хараагүй болохоор мэдэхгүй байна. Мягмар нь өмнө нь толгой тархи өвдөөд байна гэж хэлж байгаагүй” гэсэн мэдүүлэг /хх-128-129/

Мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Э.Энхтүвшингийн мэдүүлсэн: “...2014 оны 04 дүгээр сарын 11-нд 16 цагийн орчимд тархины баруун талын бөмбөлөгийн хатуу хальсны доорх цусан хурааг авах мэс ажилбар хийсэн. Уг цусан хураа хэдийн хугацаанд үүссэнийг шүүх шинжээч эмч тогтооно. Мягмарын биед тархины дунд зэргийн няцрал, баруун тал бөмбөлөгийн хатуу хальсан доорхи цусан хураа, тархины дарагдалт гэмтэлтэй байсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 351-352 дугаар хуудас/

Гэрч, хохирогчийг нүүрэлдүүлэн байцаахад мэдүүлсэн мэдүүлэг /хх-ийн 452-453 дугаар хуудас/

Гэрч Ө.Булганы мэдүүлсэн: Эрдэнэбаяр бид хоёр Эрдэнэбаярын найзых нь хүүхдийг тэргэн дээр түрээд салхилуулаад явж байтал Мягмар гэдэг хүн өмнөөс алхаж ирээд Эрдэнэбаяраас миний яав хаана байна гэж асуусан. Тэгсэн Эрдэнэбаяр мэдэхгүй гэж хэлсэн. Тэгээд Мягмар нь шууд Эрдэнэбаярыг заамдаад авсан. Тэгээд би хүүхэд айчих байх гээд тэндээс холдоод явсан. Явж байгаад нэг эргээд хартал Мягмар, Эрдэнэбаяр хоёр газар уначихсан нэгнийгээ татаад босож байсан. Би бол хэн нь хэнийгээ цохиж зодсон талаар мэдэхгүй” гэх мэдүүлэг

Хохирогч Д.Мягмарын мэдүүлсэн: “...Ө.Булганыг танихгүй, хэрэг болдог өдөр би хүүхэд түрж явсан хүн харах нь харсан, гэхдээ энэ хүнийг тэнд байсныг мэдэхгүй. ...Би эхлэж заамдаж аваагүй, би зүгээр мотоциклио эхлээд сураглаж асуусан. Тэгсэн чинь чиний мотоциклийг би яадаг юм гэж хэлсэн. Тэгээд эхлээд Эрдэнэбаяр нь намайг заамдаж аваад миний зүүн шанаа руу цохисон. Тэгэхээр нь би зөрүүлээд Эрдэнэбаярын баруун шанаа руу гараараа цохисон. Тэгтэл Эрдэнэбаяр бас дахиад миний баруун шанаа руу цохисон. Тэгээд би газар арагшаа саваад унасан. Тэгээд Эрдэнэбаяр намайг татаж босгосон. ...хоёр хөл хамаад газар унагасан.” гэх мэдүүлэг

Насанд хүрээгүй гэрч, хохирогчийг нүүрэлдүүлэн байцаахад мэдүүлсэн мэдүүлэг /хх-ийн 454-455 дугаар хуудас/

 Насанд хүрээгүй гэрч Х.Бат-Ирээдүйгийн мэдүүлсэн: ...Би гэрээсээ гарсан чинь манай хашааны зүүн урд талд Эрдэнэбаяр нь эхнэртэйгээ нэг  тэрэгтэй хүүхэд түрчихсэн явж байсан. Тэгсэн чинь Мягмар ах зүүн талаас явган алхаж ирээд чи миний хөрөнгөөр яасан их тоглодог юм гээд өөрийнхөө куртикийг тайлж газар шидчихээд Эрдэнэбаяр ахын баруун хацар луу цохиод авсан. Тэгэхэд нь хүүе яаж байна гээд Эрдэнэбаяр ах Мягмар ахын суган доогуур нь тэврээд авсан. Тэгтэл Мягмар ах намайг куртик аваад өг гэж хэлсэн. Тэгэхээр нь би куртикийг нь аваад эргээд хартал Эрдэнэбаяр ах доор нь орчихсон, Мягмар ах дээр нь гарчихсан газар уначихсан байсан. Мягмар ах Эрдэнэбаяр ахыг хоёр гараараа ээлжлэн цохиод байх шиг байсан. Харин Эрдэнэбаяр ах хоёр гараа шанаа хавьдаа байрлуулан хамгаалсан. Тэгээд хоёулаа маргалдаж байгаад болиод боссон. Тэгээд би куртикийг нь Мягмар ахад өгчихөөд гайгүй болж байна гэж бодоод гэрлүүгээ яваад орсон... гэх мэдүүлэг

Хохирогч Д.Мягмарын мэдүүлсэн: ...гэрч Х.Бат-Ирээдүй буруу яриад байна. Эрдэнэбаяр бид хоёрыг маргалдах үед тэр Булган гэж хүүхэн хүүхдийн тэрэг түрчихсэн хажууд явж байсан. Би Бат-Ирээдүйг бол хараагүй. Эрдэнэбаяр эхлээд миний баруун шанаа руу цохисон. Тэгэхээр нь би хариуд нь Эрдэнэбаярыг цохиод авсан. Тэгээд Эрдэнэбаяр хоёр хөл хамаад намайг арагш савуулан унагасан. Тэгсэн хойно бид хоёр ноцолдож бие биенийхээ дээр доор орж их өнхрөлдсөн. Тэгээд босоод маргалдаж байгаад болиод айлаас зайдуу тал руу чигтээ яваад ярьж байгаад учраа олсон” гэх мэдүүлэг

Насанд хүрээгүй гэрч Х.Бат-Ирээдүйгийн мэдүүлсэн: “Хохирогч Мягмарын ярьсан зүйлээс зарим нь худлаа байна. Эрдэнэбаяр ахын эхнэр нь зодоон болох үед яваад өгсөн юм. ...Тэгээд би хажууд нь байсан. Намайг байхгүй байсан гээд байна. Мягмар ах эхлээд куртикээ тайлаад шууд Эрдэнэбаяр ахыг гараараа цохиод авсан. Эрдэнэбаяр нь Мягмар ахын хөлөөр нь би суган доогуур нь хоёр гараа оруулан тэвэрч авсан. Тэгээд Мягмар ахын куртикийг нь аваад эргээд хартал тэр хоёр дээр доороо орчихсон байсан. Би яг яаж унасан талаар хараагүй” гэх мэдүүлэг,

-гэмт хэргийн талаарх мэдээллийг хүлээн авсан тэмдэглэл /хх-ийн 2 дугаар хуудас/

-Шүүхийн шинжилгээ үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн дугаар №202 тоот

1.Мягмарын биед зүүн шанаа ясны далд хугарал, тархины хатуу хальсны доорх цусан хураа гэмтэл үүсчээ.

2.Дээрх гэмтэл нь мохооо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдсэн байх боломжтой.

3.Уг гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.3 заалтаар амь насанд аюултай гэмтлийн хүнд зэрэг хамаарна.

4.Цаашид гэмтэл нь хөдөлмөрийн чадварт хэрхэн нөлөөлөх нь эдгэрэлтээс хамаарна. гэх дүгнэлт /хх-ийн 25 дугаар хуудас/

            -Компьютерт томографийн оношлогоо /хх-ийн 26-28 дугаар хуудас/

            -Амбулаториор эмчлүүлэгчийн карт /хх-ийн 29-30 дугаар хуудас/

            -Өмнөговь аймгийн Булган сумын 3 дугаар багийн засаг даргын тодорхойлолт, иргэний үнэмлэхийн хуулбар, Кокс заг ОНӨААТҮ газрын тодорхойлолт /хх-ийн 39-42 дугаар хуудас/

            -Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 65 дугаар хуудас/

            -Хохирол төлбөр тооцооны баримт /хх-ийн 92-106 дугаар хуудас/

            -Хэргийн газарт нөхөн үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт /хх-ийн 123-126 дугаар хуудас/

-Өмнөговь аймаг Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээчийн 2015 оны 02 дугаар сарын 17-ны өдрийн №91 тоот

1.Мягмарын биед зүүн талын хацар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал, баруун чамархайн-дух-зулай хэсэгт байрлалтай хатуу хальсны доор цусан хураа, дээд уруулын шалбархай гэмтэл учирсан байна.

2.Дээрх гэмтэл тус бүр нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдсэн байх боломжтой ба хэзээ учирсан эсэхийг тогтоох боломжгүй байна. Хэргийн материал дахь мэдүүлгүүдтэй танилцахад 2014-03-28-ны өдөр Мягмарын биед дээд уруулын шалбархайнаас/хамрын доорх/ өөр гэмтэл байхгүй байсан байна. Зүүн талын хацар ясны нумын хугарал гэмтэл үүсэхэд харалдаах зөөлийн эдийн няцрал/хаван, цус хуралт/ гэмтэл хавсарч үүснэ. Толгойн ар хэсгээр унах үед зүүн хацар ясны нумын цөмөрсөн хугарал нь гэмтэл үүсэх боломжгүй ба дагз, ар хэсгийн хуйхны зөөлөн эдийн няцрал, хаван үүсэх боломжтой.

3.Зүүн хацар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1 заалтаар биеийн эрүүл мэндийг удаан сарниулах гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт, тархины баруун тал бөмбөлгийн хатуу хальсны доорх цусан хураа гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3.1.3 заалтаар амь насанд аюултай гэмтлийн хүнд зэрэгт  тус тус хамаарна. Дээд уруулын шалбархай гэмтэл нь биеийн эрүүл мэндийг сарниулах гэмтлийн зэрэгт хамаарна.

4. Цаашид гэмтэл нь хөдөлмөрийн чадварт хэрхэн нөлөөлөх нь эдгэрэлтээс хамаарна гэх дүгнэлт /хх-ийн 134-135 дугаар хуудас/

-Өвчний түүх /хх-ийн 142-153 дугаар хуудас/

-Эмнэлэгт өвчтөн илгээх хуудас /хх-ийн 226-231 дүгээр хуудас/

-Өвчний түүх /хх-ийн 368, 369-375 дугаар хуудас/

- Сэтгэцийн гэм судлалын магадлагаа №03/16 /хх-ийн 377-378 дугаар хуудас/

-Шүүхийн шинжилгээ үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн №169 тоот

1. Д.Мягмарын биед тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хураа, зөөлөн бүрхүүл доорх цус харвалт. зүүн хацар ясны нумны цөмөрсөн далд хугарал, хамар ясны зүүн хананы цөмөрсөн хугарал, дээд уруулд шалбаралт гэмтэл тогтоогдлоо.

2. Дээрхи гэмтэл нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ.

3. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадварын тогтонги алдалтанд нөлөөлөхгүй.

4. Дээрх тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хураа, зөөлөн бүрхүүл доорх цус харвалт гэмтэл нь Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 3,1.3-д зааснаар амь насанд аюултай тул гэмтлийн хүнд зэрэгт, зүүн хацар ясны нумны цөмөрсөн далд хугарал нь тус журмын 2.3.1-д зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт, хамар ясны зүүн хананы цөмөрсөн хугарал, дээд уруулд шалбаралт гэмтэл тус журмын 2.4.1-д зааснаар гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна.

5. Зүүн хацар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал нь 2014 оны 04-р сарын 11-ны өдрийн шинжилгээгээр оношлогдсон байх ба энэ нь бороолоогүй шинэ хугарал байсан байна. Уг хугарал нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр тухайлбал зүүн хацрын хажуу хэсэг шанаа орчимд цохиход үүснэ.

6. Д.Мягмарын тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хурааг авах мэс заслын тэмдэглэлд 70-90 мл орчим хэмжээтэй гэсэн байна. Тархины хатуу хальсан доорхи цусан хураа нь гэмтлийн байдлаас хамаарч харилцан адилгүй хугацаанд буюу хэдэн цаг, хоног, cap хүртэл хугацаанд үүсч болно.

7. Тархины хатуу хальсан доорх цусан хураа нь хүчтэй доргилтын үед судас гэмтэснээс үүсдэг тул арагш савж унахад үүсэх боломжтой.

8. Тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хураа, зүүн хацар ясны нумын хугарал гэмтлүүд нь мохоо зүйлийн 1-2 удаагийн үйлчлэлээр тухайлбал цохиулаад унах үед үүсгэгдэх боломжтой.

9. Тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хураа гэмтэл учирсан хүнд эхний үед толгой өвдөх, яваандаа толгой эргэх, хүндэрсэн үед ухаан алдах зэрэг шинжүүд илэрнэ.

10. Урьд гарсан Өмнөговь аймгийн шүүхийн шинжилгээний албаны шүүх эмнэлгийн үзлэг хийсэн №202, №91 тоот шинжээчийн дүгнэлтүүд үндэслэлтэй байна. гэх дүгнэлт /хх-ийн 381-383 дугаар хуудас/ зэрэг болно.

Шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд шинжлэн судалсан нотлох баримт нь энэ хэрэгт хамааралтай, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн, уг хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай гэж шүүх бүрэлдэхүүн үнэлэв.

2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр Өмнөговь аймгийн Булган сумын нутаг дэвсгэрт шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ хохирогчийн зүй бус харьцаа, бие эрх чөлөөнд нь халдсан үйлдлийн улмаас хохирогчтой харилцан заамдалцаж, 2 хөлийг нь хамж унагасаны улмаас Д.Мягмар толгойгоороо газар савж биед нь тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хураа, зөөлөн бүрхүүл доорх цус харвалт бүхий амь насанд аюултай хүнд, зүүн шанаан тус газарт цохиж хацар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал бүхий хүндэвтэр гэмтэл тус тус учруулсан үйл баримт тогтоогдож байна.

Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаярын гэм буруутай үйлдэл нь хэрэгт авагдсан хохирогч Д.Мягмарын “...Эрдэнэбаярын гэрлүү нь явж байсан чинь Эрдэнэбаяр гудамжинд явж байхтай нь тааралдсан. Эрдэнэбаяр дээр очоод миний мотоцикль хаана байна гэсэн чинь би чиний мотоциклиор яадаг юм гээд миний хоёр хөлийг хамаад газар унагасан. Би арагшаа савж унахдаа их эвгүй толгой өвдөөд явчихсан. Тэгээд намайг унасан хойно Эрдэнэбаяр нь миний шанаа руу хоёр цохиод авсан” гэх мэдүүлэг /хх-8-9 дүгээр хуудас/, гэрч Д.Түмэндэмбэрэлийн “...манай хашаа урд талаараа задгай би гэртээ юм угааж байгаад гарч ирэхэд манай урд талын шороон зам дээр Эрдэнэбаяр Мягмар хоёр хоорондоо ноцолдоод дээр дороо ороод газар өнхрөөд байсан. ...Мягмарын дух шалбараад жоохон цус гарсан байсан. Эрдэнэбаяр ямар нэгэн шарх сорви бэртэл гэмтэлгүй байсан. Эрдэнэбаяр Мягмар хоёрын хувцас шороо болсон байсан” гэх мэдүүлэг /хх-15-16 дугаар хуудас/, гэрч Н.Нацагюндэнгийн  “ 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр би гэртээ байхад манай нохой хуцаад байхаар нь гэрээс гарч харахад Мягмар нэг хүнтэй маргалдаад явж байсан. Тэгээд Мягмар Эрдэнэбаяраа ахыгаа ингэж болохгүй, би чамд их тус болж байсан гэж хэлж байсан. ...Намайг харахад Мягмар, Эрдэнэбаяр хоёр байсан өөр хүн байгаагүй. Намайг харж байхад бие биетэйгээ түлхэлцээд муудлцаад яваад байсан” гэх мэдүүлэг /хх-18-19 дүгээр хуудас/, гэрч Б.Ганноровын “юу болсон талаар асуухад Эрдэнэбаяр гэх хүнээс мотоциклио асуухад өөдөөс хэрэлдээд Эрдэнэбаяр миний хоёр хөлнөөс хамаад шороон зам дээр унагасан, тэгэхэд би толгойгоор замын ховил дээр унасан, тэрнээс хойш миний толгой өвдөөд байна гэж хэлсэн” гэх мэдүүлэг /хх-21-22 дугаар хуудас/, насанд хүрээгүй гэрч Х.Бат-Ирээдүйгийн “Эрдэнэбаяр ахыг Мягмар ах цохиод авсан чинь Эрдэнэбаяр ах Мягмар ахыг тэврээд авсан. Тэгээд яаж байгаад унасан талаар мэдэхгүй хоёулаа газар уначихсан дээр доороо ороод Мягмар Эрдэнэбаярыг цохиод байсан” гэх мэдүүлэг /хх-44-45 дугаар хуудас/, гэрч Ө.Булганы  “...Тэгээд Эрдэнэбаяр бид хоёр гэрлүү нь явах гээд байж байтал ажлын газрынх нь хүн /би нэрийг нь мэдэхгүй/ ганцаараа алхаад ирсэн. Тэгээд Эрдэнэбаяраас мотоциклио нэхээд миний мотоцикль хаана байна гээд уурлаад Эрдэнэбаярыг заамдаад авсан. Тэгсэн Эрдэнэбаяр би мэдэхгүй ш дээ гээд эргүүлээд тэр хүнийг заамдаад авсан. Тэгээд би хүүхэд айчихвий гээд тэндээс холдоод хүүхдийн гэрлүү нь явсан. Явж байгаад нэг эргээд хартал Мягмар, Эрдэнэбаяр хоёр газар уначихсан нэгнийгээ татаад босож байсан. ...би тэр хүүхдийг гэрт нь оруулаад унтуулчихаад 10-20 минутын дараа эргээд гараад ирсэн. Эрдэнэбаяр тэр хүнтэй зууралдаатай хэвээрээ л харагдсан” гэх мэдүүлэг /хх-54-55 дугаар хуудас/ болон Шүүхийн шинжилгээ үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн дугаар №202  1.“Д.Мягмарын биед зүүн шанаа ясны далд хугарал, тархины хатуу хальсны доорхи цусан хураа гэмтэл үүсчээ” гэх дүгнэлтээр,  Өмнөговь аймаг Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээчийн 2015 оны 02 дугаар сарын 17-ны өдрийн №91 дүгээр 1.Д.Мягмарын биед зүүн талын хацар ясны нумны далд хугарал, баруун чамархайн-дух-зулай хэсэгт байрлалтай хатуу хальсны доор цусан хураа, дээд уруулын шалбархай гэмтэл учирсан байна. 2.Дээрх гэмтэл тус бүр нь хатуу мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдсэн байх боломжтой. Хэргийн материал дахь мэдүүлгүүдтэй танилцахад 2014 дны 3 сарын 28-ны өдөр Мягмарын биед уруулын шалбархайнаас / хамрын доорх/ өөр гэмтэл байхгүй байсан байна” гэх дүгнэлтээр,

Шүүхийн шинжилгээ үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн №169 тоот шинжээчийн “Зүүн хацар ясны нумны далд цөмөрсөн хугарал нь 2014 оны 04-р сарын 11-ний өдрийн шинжилгээгээр оношлогдсон байх ба энэ нь бороолоогүй шинэ хугарал байсан байна. Уг хугарал нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр тухайлбал зүүн хацрын хажуу хэсэг шанаа орчимд цохиход үүснэ.

6. Д.Мягмарын тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хурааг авах мэс заслын тэмдэглэлд 70-90 мл орчим хэмжээтэй гэсэн байна. Тархины хатуу хальсан доорхи цусан хураа нь гэмтлийн байдлаас хамаарч харилцан адилгүй хугацаанд буюу хэдэн цаг, хоног, cap хүртэл хугацаанд үүсч болно.

7. Тархины хатуу хальсан доорх цусан хураа нь хүчтэй доргилтын үед судас гэмтсэнээс үүсдэг тул арагш савж унахад үүсэх боломжтой.

8. Тархины баруун тал бөмбөлгийн чамархай, дух, зулай хэсгийн хатуу хальсан доорх цусан хураа, зүүн хацар ясны нумын хугарал гэмтлүүд нь мохоо зүйлийн 1-2 удаагийн үйлчлэлээр тухайлбал цохиулаад унах үед үүсгэгдэх боломжтой.

10. Урьд гарсан Өмнөговь аймгийн шүүхийн шинжилгээний албаны шүүх эмнэлгийн үзлэг хийсэн №202, №91 тоот шинжээчийн дүгнэлтүүд үндэслэлтэй байна” гэх дүгнэлтээр тус тус тогтоогдож байна.

Гэмт хэрэг гарах болсон шалтгаан нөхцөл нь хохирогч Д.Мягмарын зүй бус харьцаанаас үүдэлттэй буюу хувийн сэдэлттэй гэж яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэл тохирсон байна.

          Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр хохирогч Д.Мягмарын биед хүнд болон хүндэвтэр гэмтэл учруулаагүй гэж шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлж байх боловч хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар хохирогч Д.Мягмарын биед учирсан амь насанд аюултай хүнд болон хүндэвтэр гэмтлүүд 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр учирсан болох нь хөдөлбөргүй тогтоогдсон байна гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ. Үүнд:

   хохирогч Д.Мягмарын... “...Тэгээд түүнээс хойш толгой янгинаад өвдөөд байдаг байсан. Тэгж байгаад бүр болохоо байгаад сумын эмчид 2014 оны 04 дүгээр сард үзүүлсэн, тэгтэл сумын эмч аймаг явж үзүүлэхгүй бол болохгүй гэж хэлсэн. Тэгээд аймгийн эмнэлэгт үзүүлсэн чинь Улаанбаатар хот яаралтай яв гэж хэлсэн. Тэгээд Улаанбаатарт 2014 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдөр очоод 2014 оны 04 дүгээр сарын 11-ний өдөр хагалгаанд орсон. Миний толгойн гавлын яс цуурсан, бага зэргийн цус харвалттай, тархи баруун хэсэгт цус хурсан байна, мөн зүүн талын шанааны яс бяцарсан байна гэж байсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 8-9 дүгээр хуудас/, гэрч Б.Ганноровын мэдүүлсэн: “...03 дугаар сарын 28-ны өдрөөс хойш 2 өдөр Мягмар толгой өвдөөд байна гээд гэртээ хэвтсэн. Тэгээд 03 дугаар сарын 31-ний өдөр БНХАУ-руу явж 04 сарын 04-ний өдөр гэртээ ирэхэд Мягмар толгой өвдөөд байна гээд унтахгүй байсан. Тэгэхээр нь Булган сумын эмнэлэгт үзүүлэхэд гаднаас нь хараад мэдэхгүй байна гээд Даланзадгад сум руу явж эмнэлгийн байгууллагад үзүүл гэж хэлсэн. Тэгээд Мягмарыг Даланзадгад суманд байх Бүсийн оношилгоо эмчилгээний төвд үзүүлэхэд тархиндаа гэмтэлтэй байна хурдхан Улаанбаатар хотруу эмнэлэгт үзүүл гэж хэлсэн. Тэгээд Мягмар Улаанбаатар хотод Гэмтлийн эмнэлэгт очиж үзүүлэхэд гавлын яс цууралттай цус хуралттай байна яаралтай хагалгаанд оруул гээд хагалгаанд оруулсан.” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 21-22, 131 дүгээр хуудас/, мөрдөн байцаалтын шатанд гэрч Э.Энхтүвшингийн мэдүүлсэн: “...2014 оны 04 дүгээр сарын 11-нд 16 цагийн орчимд тархины баруун талын бөмбөлөгийн хатуу хальсны доорх цусан хурааг авах мэс ажилбар хийсэн. Уг цусан хураа хэдийн хугацаанд үүссэнийг шүүх шинжээч эмч тогтооно. Мягмарын биед тархины дунд зэргийн няцрал, баруун тал бөмбөлөгийн хатуу хальсан доорхи цусан хураа, тархины дарагдалт гэмтэлтэй байсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 351-352 дугаар хуудас/ болон хавтаст хэрэгт авагдсан Компьютерт томографийн оношлогоо /хх-ийн 26-28 дугаар хуудас/, Амбулаториор эмчлүүлэгчийн карт /хх-ийн 29-30 дугаар хуудас/, Өвчний түүх /хх-ийн 369-375 дугаар хуудас/, Шүүхийн шинжилгээ үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн дугаар №202, Өмнөговь аймаг Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээчийн 2015 оны 02 дугаар сарын 17-ны өдрийн №91, Шүүхийн шинжилгээ үндэсний хүрээлэнгийн шинжээчийн №169 тоот шинжээчийн дүгнэлтүүд зэргээр тус тус тогтоогдож байна.

          Монгол Улсын Дээд Шүүхийн эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааны 2015 оны 09 дүгээр сарын 04-ний өдрийн  231 дүгээр тогтоолд “хохирогчоор тогтоогдсон Д.Мягмар нь бусдын хуулиар хамгаалагдсан халдашгүй байдал, эрх чөлөөнд халдаж, нийгэмд аюултай, гэм буруутай үйлдэл хийсэн эсэх, гэмт хэргийг өдүүлсэн, эхлүүлсэн байж болзошгүй нөхцөл байдал байгаа эсэхийг анхаарч шалгах шаардлагатай” гэсний дагуу Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 353 дугаар зүйлийн 353.3 дахь хэсэгт зааснаар мөрдөн байцаалтын шатанд болон шүүх хуралдаанаар шинэчлэн хэлэлцэхэд гэмт хэрэг гарахад хохирогчийн буруутай үйлдэл, үйл ажиллагаа нөлөөлсөн төдийгүй Улсын дээд шүүхийн тогтоолд заасан дээрх үндэслэл байгаа болох нь хавтас хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдож байна.

          Иймд шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаярыг бусдын бие махбодид хүнд гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, хуульд заасан эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэлээ.    

Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, хохирлоо сайн дураар нөхөн төлснийг ял хөнгөрүүлэх, согтуугаар гэмт хэрэг үйлдсэнийг ял хүндрүүлэх нөхцөл байдалд тус тус тооцлоо.

Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр нь хохирогч Д.Мягмарт 2.000.000 /хоёр сая/ төгрөгийг төлсөн, хохирогч Д.Мягмар надад одоо ямар нэг гомдол байхгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй гэж мэдүүлсэн байх тул шүүгдэгчийг бусдад төлөх хохирол төлбөргүй гэж үзсэн болно.

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 551 дүгээр зүйлийн 551.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр нь анх удаа хорих ял оногдуулж болох гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэргийн улмаас хохирогч Д.Мягмарт учирсан шууд хохирлыг нөхөн төлж барагдуулсан, гэмт хэрэг үйлдсэн шалтгаан нөхцлийг харгалзан үзэж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 96 дугаар зүйлийн 96.1 дэх хэсэгт заасан хорих ялын доод хэмжээнээс доогуур хорих ял оногдуулах нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн үзлээ.

Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр нь анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, үйлдсэн хэргийн нөхцөл байдлыг харгалзан хорих ял эдлэх дэглэмийг хөнгөрүүлж, жирийн дэглэмтэй эрэгтэйчүүдийн хорих ангид эдлүүлэхээр шийдвэрлэлээ.

Б.Эрдэнэбаяр нь 2014 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдөр энэ гэмт хэргийг үйлдсэн байх бөгөөд Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 5 дугаар зүйлийн 5.1 дэх хэсэгт зааснаар түүнд оногдуулсан хорих ялаас 2 жилийг  хасч  шийдвэрлэх үндэслэлтэй.

Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаяр нь 211 хоног цагдан хоригдсон болохыг дурдах нь зүйтэй.

          Шүүгдэгч Б.Эрдэнэбаярын биеийн байцаалттай холбоотой баримт бичиг, болон хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан эд зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурдаж байна.