Баян-Өлгий аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн  шүүх хуралдааныг шүүгч П.Доржбал даргалж, 

              Нарийн бичгийн дарга Ц.С

Орчуулагч А.Е

              Улсын яллагч М.Ф

                   Хохирогч Х.К

 Шүүгдэгч Х.Х нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй явуулж, Баян-Өлгий аймгийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Х.Хд холбогдох 1713000000091 дугаартай эрүүгийн хэргийг хянан хэлэлцэв. 

 

  Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

 Шүүгдэгч Ж итемген овгийн Хын Х, Монгол Улсын иргэн, 1979 оны 02 дугаар сарын 13-ны өдөр төрсөн, 38 настай, эрэгтэй, яс үндэс казах, бага боловсролтой, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, Баян-Өлгий аймгийн Ө сумын  дугаар багт оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгүүлж байгаагүй, регистрийн дугаар 00000

 

  Шүүгдэгчийн холбогдсон хэргийн талаар: 

 Шүүгдэгч Х.Х нь 2017 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 15 цагийн үед Баян-Өлгий аймгийн Ө сумын 10 дугаар багт байрлах өөрийнхөө гэрт эхнэр Х.Кг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэн эрх чөлөөнд халдаж зодсоны улмаас эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт хамаарах гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

  Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

1. Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар

 Шүүгдэгч Х.Х нь 2017 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 15 цагийн үед Баян-Өлгий аймгийн Ө сумын 10 дугаар багт байрлах өөрийнхөө гэрт эхнэр Х.Кг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэн эрх чөлөөнд халдаж зодсоны улмаас эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулах гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь: 

• Хохирогч Х.Кгийн мөрдөн байцаалтын шатанд болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн үед өгсөн: "...Байнга  согтуу ирдэг. Согтуу ирээд мөнгө асууна. Мэдээж архи авч уух гээд мөнгө асууна. Би заримдаа өгдөг, заримдаа өгөхгүй. Мөнгө өгсөн үед агсам согтуу нэг их тавиад байдаггүй. Сүүлийн үед гар хүрдэг болж байна. Сүүлийн 3 жилд 3-4 удаа надад гар хүрч байна. Энэ удаа хүчтэй намайг цохиж зодсон юм.  Миний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учирсан байгаа. Х.Х дандаа “Чи муу мөнгийг юунд зарцуулдаг вэ? мөнгөөр чи эрэгтэй хүн худалдаж авдаг. Тэднийг архи пивоор дайлдаг” гэх мэт санаанд оромгүй зүйл хэлж асуудал үүсгэдэг юм. Би юу гэж тийм зүйл хийх билээ. Арай гээд хэдэн төгрөг олж тэр мөнгөө аж амьдралд л зарцуулж байгаа.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 1-21 дүгээр хуудас/, 
• Насанд хүрээгүй гэрч Х.Нгийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн:  “...2017 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр 14 цагийн орчимд гэрт ээж бид хоёр байж байхад аав гаднаас халамцуу орж ирсэн. Ээжээс дахин 1500 төгрөг асуусан. Тэгээд ээж мөнгө байхгүй, өгөхгүй гэсэн ба үүнээс болж ээж, аав хоёр хэрэлдэж эхэлсэн.  Тэгээд аав гарт оногдсон сандал, тооны машин  зэрэг зүйлүүдийг ээж рүү шидэж мөн гараараа ээжийн толгой, нүүр хэсэг рүү цохиж эхэлсэн. Тэгээд ээж гадагшаа гараад зугтаасан ба цагдаа дуудсан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 22-23 дугаар хуудас/,
• Гэрч Х.Дийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “...Х.Х нь байнга архи уудаг, архи ууж гэртээ очоод агсам тавьж байсныг үгүйсгэхгүй. Хааяа тийм зүйл болж байдаг нь анзаарагддаг байсан. Харин гэр бүлийн хүчирхийллийн талаар би мэдэхгүй юм. Гэр оронд болж байгаа зүйлийг бид байнга мэдэж байх боломжгүй шүү дээ гэх мэдүүлэг.” /хх-ийн 24-25 дугаар хуудас/,

 

• Шүүгдэгч Х.Хы шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн үед өгсөн:  “...Би архи уугаад хэрүүл маргаан гаргасан. Хийсэн хэргээ хүлээн зөвшөөрч байна. Эхнэр маань намайг уучилсан. Би дахиж архи уухгүй.” гэх мэдүүлэг /шүүх хуралдааны тэмдэглэл/,
• Баян-Өлгий аймгийн Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээч эмч К.Хын 453 дугаартай “...1. Иргэн Х.Кгийн биед тархины доргилт, зулайнд зүүн урд хэсэгт, баруун хойд хэсэгт хавдартай, баруун хацарт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, баруун нүдний гадна ирмэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, зүүн хацрын хэсэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, баруун мөрний хэсэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, зүүн бугавч хэсэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, баруун далны хэсэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, баруун өгзгөний хэсэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, зүүн шилбэний хэсэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай, баруун шилбэний хэсэгт хөх яагаан туяатай цус хуралттай тус тус хавдартай зэрэг зөөлөн эдийн бэртэл гэмтэл тогтоогдлоо. Дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн 2-оос дээш удаагийн давтамжтайгаар үүссэн шинэ гэмтэл байна.

  2. Иргэн Х.Кгийн биед үүссэн гэмтэл нь эрүүл мэндийг түр сарниулах, гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4 заалтыг агуулах гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарах болно.” гэх шинжээчийн дүгнэлт /хх-ийн 33 дугаар хуудас/ зэрэг нотлох баримтууд болон хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

 

 Шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд шинжлэн судлагдсан дээрх нотлох баримтууд нь Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цугларч, бэхжүүлсэн, хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай, үнэлэх боломжтой гэж үзлээ. 

 Иймд шүүгдэгч Х.Хд холбогдох хэргийн зүйлчлэл зөв, шүүхээс түүнийг 2017 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдрийн 15 цагийн үед Ө сумын 10 дугаар багт байрлах өөрийнхөө гэрт эхнэр Х.Кг гэр бүлийн хүчирхийлэл үйлдэн эрх чөлөөнд халдаж зодсоны улмаас эрүүл мэндэд нь хөнгөн хохирол учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, хуульд заасан ял шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй гэж дүгнэв.

 Мөн уг гэмт хэрэг нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.5 дугаар зүйлд заасан хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэх зарим гэмт хэрэгт хамаарч байх бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан хялбаршуулсан журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэх тусгай журмыг зөрчөөгүй хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хуульд заасан журмын дагуу явагдсан байна.

  2. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай:

Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдсан баримт болон хэрэгт авагдсан шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тодорхойлсон баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч Х.Хд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, учруулсан хохирлыг нөхөн төлсөн, үйлдсэн гэмт хэрэгтээ гэмшсэн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн зэрэг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.1, 1.2, мөн зүйлийн 3 дахь хэсэгт заасны дагуу ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг харгалзан үзэх нь зүйтэй байна. 

 Иймд шүүгдэгч Х.Хы үйлдсэн гэмт хэргийн шинж, хохирол, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, эрүүгийн хариуцлага хөнгөрүүлэх нөхцөл байдал, шүүгдэгчийн хувийн байдал зэргийг харгалзан түүнд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан нийтэд тустай ажил хийлгэх эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр шийдвэрлэв. 

 Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудсаар шүүгдэгч Х.Х нь урьд ял шийтгүүлж байгаагүй болох нь тогтоогдож байх тул анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзлээ.

 Шүүгдэгч Х.Хд оногдуулсан нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг өдөрт 4 цагаар тогтоож, шүүгдэгч нь нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг биелүүлээгүй бол нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын найман цагийн ажлыг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулах нь зүйтэй.

 

 Энэ гэмт хэргийн улмаас шүүгдэгч Х.Х нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, түүнээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирүүлсэн зүйл болон битүүмжилсэн  зүйлгүй болгохыг дурьдах нь зүйтэй байна.  

 

 Шүүгдэгч Х.Хд хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдсан бөгөөд шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үргэлжлүүлж, хэргийн хамт ирүүлсэн шүүгдэгчийн хувийн бичиг баримтыг өөрт нь буцаан олгох нь зүйтэй байна.  

 

 Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1, 5, 6, 8, 9, 36.1, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлүүдийг заасныг тус тус удирдлага болгон  

ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Ж итемген овгийн Хын Хыг “Хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учруулах” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.  
2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Х.Хыг 280 /хоёр зуун наян/ цагийн нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар шийтгэсүгэй.
3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Х.Хд оногдуулсан нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг өдөрт 4 цагаар тогтоосугай.
4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Х.Х нь нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг биелүүлээгүй бол нийтэд тустай ажил хийлгэх ялын 8 /найм/ цагийн ажлыг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулсугай.                                                                                                                                                 
5. Шүүгдэгч нь цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирүүлсэн зүйл болон битүүмжилсэн зүйлгүй болохыг тус тус дурдсугай. 
6. Хэрэгт бичгийн баримтаар хураагдан ирсэн шүүгдэгч Х.Хы 01174484 дугаартай эрүүл мэндийн даатгалын гэрчилгээ, иргэний цахим үнэмлэх зэргийг шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болмогц өөрт нь буцаан олгосугай. 
7. Шийтгэх тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Х.Хд урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.
8. Шийтгэх тогтоол нь уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1 дүгээр зүйлийн 1, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч, хохирогч нар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш, эсхүл энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, прокурор, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

             

 

 

ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                   П.ДОРЖБАЛ