Баян-Өлгий аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн  шүүх хуралдааныг шүүгч Д.Азжаргал даргалж, улсын яллагч, хяналтын прокурор Х.Өрен нарийн бичгийн дарга К.Еркежан шүүгдэгч У.М нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийж, Баян-Өлгий аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Бэлчир овогт Уртнасангийн Мд холбогдох 1813001230076 дугаартай эрүүгийн хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан хэлэлцэв.

Шүүгдэгч У.Мын биеийн байцаалт:

Монгол Улсын иргэн, 1979 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдөр Баян-Өлгий аймгийн Буянт суманд төрсөн, 39 настай, эрэгтэй, яс үндэс Урианхай, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, Баян-Өлгий аймгийн Буянт сумын 1 дүгээр баг,

“Хөх эрэг” гэх газарт оршин суудаг, урьд ял шийтгүүлж байгаагүй, Бэлчир овогт Уртнасангийн М, РД:.

Шүүгдэгч У.Мын холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч У.М нь 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр шөнө 22 цагийн орчим Буянт сумын 1 дүгээр багийн иргэн Г.Аийн сумын төвд байрлах гэрт нь 4 дүгээр багийн иргэн Ц.Ттэй архидан согтуурсан үедээ хэрүүл маргаан үүсгэн түүнийг зодож хөлийг нь хугалан биед нь хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэх гэмт хэрэгт холбогджээ. /прокурорын яллах дүгнэлтэнд бичигдсэнээр/

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

1.Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

Шүүгдэгч У.М нь 2018 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдрийн шөнийн 22 цагийн орчим Баян-Өлгий аймгийн Буянт сумын 1 дүгээр баг, иргэн Г.Аийн гэрт нь иргэн Ц.Ттэй архидан согтуурсан үедээ, түүнтэй хэрүүл маргаан үүсгэн хоёр гурван удаа нүүрэн тус газар нь гараараа цохин улмаар хөлийг нь дэвсэлж, өшиглөн хугалж, түүний биед нь хүндэвтэр гэмтэл учруулан, хүний  эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн байна. Гэмт хэрэг гарах болсон шалтгаан нөхцөл нь архинаас үүдэлтэй, өөрсдийн ухаан санааг зөв удирдан жолоодох чадваргүй болж, ахуйн шинжтэй маргаанаас болж, хувийн сэдэлтээр, санаатай үйлдсэн байна.

Дээрх нөхцөл байдлууд, шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд болох:

• Гэмт хэрэг үйлдэгдсэн гэх газарт хэргийн нотлох баримтыг олж тогтоох, хэрэгт ачхолбогдол бүхий байдлыг тодруулах зорилгоор хэрэг болсон газар буюу Баян-Өлгий аймгийн Буянт сумын 4 дүгээр багийн иргэн Батхүүгийн хашааны эргэн тойрны газарт үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтээр /хх-ийн 9-1З дугаар хуудас/,
• Хохирогч Ц.Тгийн “...миний авч ирсэн 1 шил архийг задлаад М бидхоёр уугаад сууж байхад юунаас болсныг мэдэхгүй бид хоёр нэлээд согтчихсон байсан тул хоорондоо хэрэлдэж маргалдаад гадаа гараад М намайг Аийн гэрийг тойруулж хөөж яваад барьж авч гэрийн урд тал газар унагааж өшиглөж байсан. Тэгж байхад миний хөл гэнэт өвдөөд эвгүй болчихсон ба би тэдний гэрийн урд талд босож чадахгүй хэвтэж байхад М буцаад гэр лүү орчихсон. Тэгээд би босоод явах гэж оролдсон боловч миний зүүн талын хөлийн шилбэ тус газар хугарсан юм шиг өвдөөд босож чадаагүй.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 15-17 дугаар хуудас/,
• Гэрч Г.Аийн “...гадаа гаргахад тэр хоёр нэг нэгнийгээ барьж аваадноцолдож газар унаж нэг нэгнийгээ дарж аваад зодолдож байсан. Тэгээд би гэр лүгээ ороод байж байхад тэр хоёрын ноцолдож зодолдож байгаа чимээ нь сонсогдоод байхаар нь хаалганаас нэг хоёр удаа харахад тэд манай гэрийн үүдэнд нэг нь дээрээ гарч нөгөө нь доороо орж ноцолдоод л байсан.... ” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 23-24 дугаар хуудас/,
• Насанд хүрээгүй гэрч Б.Нэргүйгийн “...М ах тэр хоёр дахиад гадаа гараадноцолдож зодолдож нэг нэгнийгээ хөөж манай гэрийг тойрч гүйгээд явж байгаад 30-аад минутын дараа байх М ах буцаад манайд хүрч ирээд сууж байгаад унтчихсан юм. Тэгээд бид бүгд унтчихсан байсан ба өглөө нь 06 цагийн үед манай хашаанаас нэг хүний хашхирсан дуу чимээ сонсогдохоор ээж бид хоёр гадаа гарч харахад манай хашааны урд талын буланд байдаг овоолсон шаврын хажууд Т ах хэвтэж байсан ба бидэнд хандаад би босож чадахгүй байна. Манайд очоод хэлээд хүн дуудаад өгөөч гэхээр нь би гэрт нь очоод эхнэрт нь хэлсэн юм. ” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 25-26 дугаар хуудас/,
• Гэрч Ч.Тэгшээгийн “...Би ер нь эрт унтчихдаг учраас шөнө ямар нэгэн дуу чимээсонсогдоогүй. Харин өглөө нь үүрээр л Аийн хашааны зүгээс үхлээ, үхлээ миний хөл өвдөж байсан гэх чимээ сонсогдсон ” гэх мэдүүлэг /ХХ-ийн 27-28 дугаар хуудас/,
• Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээч эмчийн 2018 оны 03 дугаар сарын 30-ныөдрийн  175 дугаартай дүгнэлтэнд: “ Иргэн Ц.Тгийн биед духны хэсэгт бор өнгийн тав тогтоож эдгэж буй зулгарсан зулгаралт, өвдөг тахимын хэсэгт хөх ягаан өнгийн цус хуралт, зүүн талын хөлийн тахилзуур ясны дээд 1/3, шаант ясны дунд 1/3 олон хэсэг болж мушгирсан далд хугарал зэрэг гэмтэл тогтоогдлоо. Дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ. Дээрх гэмтэл нь хөдөлмөрийн ерөнхий чадвар алдалтад нөлөөлөхгүй болно. Эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-т зааснаар гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна” гэж дүгнэлт /хх-ийн 41 дүгээр хуудас/,
• Ц.Тгийн хөлийн рентген зургаар /ХХ-ийн 7-8 дугаар хуудас/,
• Шүүгдэгч У.Мын өөрийн үйлдсэн хэргээ хүлээн мэдүүлсэн  “...Ц.Тбид хоёрын ноцолдож зодолдсоноос болоод түүний хөл хугарч бэртлээ. Би болсон хэрэгт маш их гэмшиж байна. Мөн би Тгээс уучлалт гуйж учирсан хохирлыг бүрэн төлж өгсөн. Бид хоёр сайн дураар эвлэрсэн байгаа” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 47-48 дугаар хуудас/ болон бусад нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн, шүүгдэгч нар нь өөрийн гэм бурууг хүлээн зөвшөөрч байх тул энэ хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай, үнэн зөв гэж шүүх үнэллээ.

Энэ хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн байцаалтын явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй, хуульд заасан нотолбол зохих нөхцөл байдлуудыг бүрэн гүйцэд тогтоосон гэж үзлээ.

Хохирогч Ц.Тгийн биед үүссэн гэмтэл нь эрүүл мэндийг түр сарниулах, гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-т заалтыг агуулах гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарч байна.

Иймд шүүгдэгч У.Мын дээрх зүй бус үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “Хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулах” гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангаж байх тул энэхүү гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутай гэж шүүх үзлээ.

Уг гэмт хэргийн улмаас хохирогч Ц.Тгийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр гэмтэл учирсан ба мөрдөн байцаалтын шатанд хохирогч шүүгдэгч нар нь харилцан тохиролцож, гэмт хэргийн улмаас үүссэн хор уршигт 1500000 төгрөг төлсөн болох нь хохирогчийн мэдүүлгээр нотлогдож байна. Хохирогч Ц.Т нь ямар нэгэн гомдол саналгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй гэсэн байх тул шүүгдэгч У.М нь бусдад төлөх төлбөргүй байна.

Мөн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг дурдах нь зүйтэй.

2.Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай:

Энэ хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн байцаалтын явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй, хуульд заасан нотолбол зохих нөхцөл байдлуудыг бүрэн гүйцэд тогтоосон гэж үзлээ.

Шүүгдэгч У.М нь гэмт хэрэг үйлдэх үедээ согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн болох нь түүний яллагдагчаар өгсөн мэдүүлэг болон гэрч, хохирогч нарын мэдүүлгээр нотлогдож байгаа ба Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Согтуурсан, мансуурсан үедээ гэмт хэрэг үйлдсэн нь эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх үндэслэл болохгүй” гэж заасны дагуу түүнийг эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх ёсгүй юм.

Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдаж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгосон баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч У.Мд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ үйлдсэн гэмт хэрэгт нь цээрлүүлэх, ахин гэмт хэрэг үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор түүний хувийн байдал, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учруулсан хохирол, хор уршгийг барагдуулсан байдал, эрүүгийн хариуцлага хүндрүүлэх нөхцөл байдалгүй, хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалтай зэргийг тус тус харгалзан түүнд Эрүүгийн хуульд заасан шударга ёсны зарчмыг баримтлан түүний үйлдсэн гэмт хэргүүд, гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт нь тохирсон, хуульд заасан торгох ялыг сонгон, 500 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгож, 3 сарын дотор боломжит хэмжээгээр хэсэгчлэн төлүүлж дуусган, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээр шийдвэрлэв.

Тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, учруулсан хохирлыг нөхөн төлсөн зэрэг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.1, 1.2 хэсэгт заасан эрүүгийн хариуцлага хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг, эрүүгийн хариуцлага хүндрүүлэх нөхцөл байдалгүй зэргийг тус тус харгалзан үзлээ.

Шүүхээс тогтоосон хугацаанд шүүгдэгч нь торгох ялыг биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулах нь зүйтэй.

Энэ гэмт хэргийн улмаас шүүгдэгч У.М нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, түүнээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, битүүмжилсэн хөрөнгөгүй болно.

Шүүгдэгч У.Мд урьд нь хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авагдсан бөгөөд түүнийг хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд саад учруулахгүй байх зорилгоор шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болж Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад хүргэх хүртэл хугацаанд хэвээр үргэлжлүүлж, хэргийн хамт ирүүлсэн шүүгдэгчийн эрүүл мэндийн даатгалын гэрчилгээг өөрт нь буцаан олгож, хохирогч Ц.Тгийн рентген зураг 1 ширхэг, цахим иргэний үнэмлэхийн лавлагаа зэргийг хэргийн хамт хадгалахаар шийдвэрлэв.

Шүүхийн тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.3.1 дэх хэсэг, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4, 36.1, 36.2, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1.Шүүгдэгч Бэлчир овогт Уртнасангийн Мыг “Хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

2.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч У.Мыг 500 “таван зуун” нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 500000 /таван зуун мянган/ төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэсүгэй.

3.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч У.Мд оногдуулсан торгох ялыг 3 сарын дотор боломжит хэмжээгээр хэсэгчлэн төлүүлэхээр тогтоосугай.

4.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч У.М нь торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй тохиолдолд хорих ялаар солихыг анхааруулсугай.

5.Энэ хэрэгт шүүгдэгч нь цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, битүүмжилсэн хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурдсугай.

6. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хохирогч Ц.Тгийн рентген зураг 1 ширхэг, цахим иргэний үнэмлэхийн лавлагаа зэргийг хэргийн хамт хадгалсугай.

7.Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болж Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад хүргэх хүртэл хугацаанд шүүгдэгч У.Мд урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 8.Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц шүүгдэгч У.Мын эрүүл мэндийн даатгалын гэрчилгээг өөрт нь буцаан олгосугай.

9.Шийтгэх тогтоол нь уншин сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шүүгдэгч, хохирогч, тэдний өмгөөлөгч нар эс зөвшөөрвөл гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                       Д.АЗЖАРГАЛ