МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС Хэргийн индекс: 171/2016/0201/Э/ Дархан Уул аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч П.Баттулга даргалж, Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Г.Хулан Улсын яллагчаар Дархан-Уул аймгийн прокурорын газрын хяналтын прокурор А.Оргилбаяр Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Н.Баярмаа Хохирогч Н.Алтайбаатар Шүүгдэгч Т.Бүрэнтөгс нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хянан хэлэлцэв. Хохирогч О.Болормаад шүүх хуралдааны товыг мэдэгдсэн боловч шүүх хуралдаанд оролцохгүй гэсэн хариу өгсөн ба хүрэлцэн ирээгүй байна. Дархан-Уул аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1, 153 дугаар зүйлийн 153.1-т заасан гэмт хэрэгт Боржигон овогт Төмөрбаатарын Бүрэгтөгст холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн, эрүүгийн 201609000398 дугаартай хэргийг 2016 оны 10 дугаар сарын 18-ны өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв. Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: Монгол Улсын иргэн, 1978 оны 12 дугаар сарын 24-нд Дархан-Уул аймагт төрсөн, 38 настай, эрэгтэй, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, ам бүл 1, оршин суух тодорхой хаяг байхгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урьд ял шийтгэлгүй, ухаан мэдрэл бүрэн гэх, Боржигон овогт Төмөрбаатарын Бүрэнтөгс /Регистрийн дугаар ТД78122495/ Үйлдсэн хэргийн талаар: Шүүгдэгч Төмөрбаатарын Бүрэнтөгс нь согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ 2016 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдөр Дархан-Уул аймгийн Дархан сум 9 дүгээр баг 4-3 дугаар байрны 11 дүгээр орцны 00 тоотод түр оршин суух иргэн О.Хоролмаагийн дүү Н.Алтайбаатарыг өөрийн хамтран амьдрагч С.Сайханжаргалтай хардсаны улмаас гэрийнх нь вакуум цонхыг сүхээр цохиж хагалан, хаалгаа тайлж өгсөнгүй хэмээн бүргэд хаалгыг гаднаас нь сүхээр олон тооны удаа цохиж гэмтээн хохирогч О.Болормаагийн хувийн эд хөрөнгөнд нийт 180.000 /нэг зуун наян мянга/ төгрөгийн буюу бага бус хэмжээний хохирол учруулан бусдын эд хөрөнгийг санаатайгаар гэмтээсэн гэмт хэрэг, Улмаар гэрт нь нэвтрэн орж хохирогч Н.Алтайбаатарын толгойн тус газарт нь сүхний араар нэг удаа цохиж бие махбодид нь “тархи доргилт, хуйхны шарх, зүүн гуян дахь цус хуралт” бүхий хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ. /яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/ ТОДОРХОЙЛОХ НЬ: Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд: Шүүгдэгч Т.Бүрэнтөгсийн мөрдөн байцаалтад болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “...Тухайн өдөр хэдэн сарын хэдэн байсныг би санахгүй байна миний хамтран амьдрагч Сайханжаргал нь салсан нөхөр болох Алтайбаатартай уулзаад байгаа талаар хүмүүс ярьж байгааг сонссон юм. Ингээд би шалгаж үзье гэж бодоод Алтайбаатарын гэрт очоод хаалгыг нүдэхэд тайлахгүй байсан. Тэгэхээр нь байшингийн араар нь тойрч очоод цонхноос нь зүүгдэж байгаад харахад Сайханжаргал, Алтайбаатар 2 хамт нэг оронд хэвтэж байсан юм. Тэгэхээр би хаалгыг нь тогшиход тайлахгүй байхаар нь буцаж байшингийн ард очиж цонхоор харахад Сайханжаргал хувцастайгаа зогсож байхаар нь би цонхыг нь хагалаад явсан. Тэр өдөр Сайханжаргал гэртээ ирж хоноогүй юм. Тухайн үед би 4-4 дүгээр байрны ард траншейнд амьдарч байсан юм. Тэгээд тэр өдрөөс 2 хоногийн дараа би Дархан буудлын хогийн цэгээс нь архи олж уугаад явж байхад нэг үл таних эмэгтэй таараад хашаа хадаад өгөөч, эгч нь 2000 төгрөг өгье гэсэн. Тэгэхээр нь би танайх хаана юм гэхэд тухайн эмэгтэй 17 дугаар сургуулийн ойролцоо байгаа гээд хамт явсан юм. Ингээд тус эмэгтэйн гэрт нь ирээд хашааг нь хадах гэхэд хадаас байхгүй байсан. Тэгэхээр нь сүхийг нь авч яваад 4-3 дугаар байранд Боргоцоо ахынд очиход подваль нь цоожтой байсан. Тэгээд би буцаад явж байхад Алтайбаатарын цонх харагдахаар нь хаалга дээр нь очоод хаалгыг нь тогшиход онгойлгохгүй байхаар нь сүхээр хэдэн удаа цохьтол хаагаа тайлсан. Тэгтэл Сайханжаргал хаалгыг нь тайлсан. Тэгэхээр нь ортол Аптайбаатар орон дээрээ хэвтэж байхаар нь би очиход Алтайбаатар орон дээрээ босоод суусан. Тэгэхззр нь би Аптайбаатарыг чи яагаад намайг доромжлоод байна айн гээд сүхнийхээ араар толгойн зүүн хэсэгт нь цохиод, Сайханжаргал руу битгий намайг доримжлоод бай гэхэд Сайханжаргал намайг түлхэж гаргасан. Тэгтэл эгч нь гэх эмэгтэй ирсэн. Цагдаа дуудсан гэхээр нь би зугтаасан юм. Би хийсэн хэрэгтээ гэмшиж байна. Хохирлын мөнгөө төлж хохирогч Алтайбаатартай эвлэрсэн тул хөнгөн ял оногдуулж өгнө үү” гэх мэдүүлэг /хэргийн 45-46 дугаар хуудас/ Хохирогч Н.Алтайбаатарын мөрдөн байцаалтад болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “...2016 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдөр би урьд өдөр нь уусан байсан учир босож чадахгүй хэвтэж байсан юм. Тэгсэн хаалга цохьсон чинь онгойлготол Сайханжаргал, Ганбаа нар нэг шил архи барьсан орж ирсэн. Түүнийг нь хувааж ууж байхдаа Ганбааг дэлгүүр лүү тамхинд гаргасан юм. Тэгсэн тэр хооронд Бүрэнтөгс гэж нөхөр согтуу манай цонх руу чулуу шидэж хагалсан. Тэгэхээр нь би айлын байранд байгаа шүү чи цонх хагалсан шүү тойроод хаалгаар ороод ир гэсэн тэгсэн Бүрэнтөгс хаалга нүдэж балбаад Сайханжаргал онгойлгож өгсөн тэгсэн Бүрэнтөгс орж ирээд миний үснээс зулгаагаад тонгойлгоод сүхээрээ толгой руу тас хийтэл цохиод авсан тэгээд юу болсныг би мэдэхгүй байна. Эмнэлэг дээр ухаан орсон. Ухаан ортол миний гуя битүү хөндүүр байсан тэр сүхээрээ цохисон юм шиг байна лээ би ухаан алдсан байсан учир мэдэхгүй байна. Ямар ч байсан тэр сүхээрээ миний толгой руу цохисон. Бүрэнтөгс нь байнга хээтэй хавиар шуудай үүрээд явж байдаг хүн би мэднэ. Таарахаараа мэнд устай л явдаг байсан. Намайг тэр Сайханжаргалтайгаа хардаж зодсон. Бүрэнтөгсийг ирэх үед би орондоо босож чадахгүй хэвтэж байсан Сайханжаргал миний орны урд талд сууж байсан Ганбаа тамхинд гарсан байсан. Миний биед зүүн чихний ард толгойн хэсэг газар 5 оёдол тавьсан. Миний зүүн гуяны гадна тал улаан эрээн болсон босож чадахгүй байсан. Миний зүүн талын хавирга амьсгалж ханиахад хүндрэлтэй байсан хэвтэж байгаад өндийхөөр миний толгой эргэж дайвалзаад буцааж уначихаад байгаа. Би эмчилгээний зардалд гарсан бүх төлбөрийг нэхэмжилж байсан боловч хохирлын мөнгөө хүлээн авч би Бүрэнтөгстэй эвлэрсэн тул хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү” гэх мэдүүлэг /хэргийн 21 дугаар хуудас/ Хохирогч О.Болормаагийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...Дархан сумын 9 дүгээр баг 4 дүгээр хорооло 3 дугаар байрны 11 дүгээр орцны 00 тоот байр нь манай нөхөр Мөнхсайханы эзэмшлийн байр байгаа юм. Тухайн байрыг би Хоролмаа гэх хүнд гэрээ хийж түрээслүүлж байгаа юм. ...Гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй, манай байрны эд зүйл хэвийн болсон байна лээ. ...Шүүх хуралдаанд оролцохгүй” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 19-р хуудас/ Гэрч Н.Хоролмаагийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...2016 оны 06 дугаар сарын 19-ны өдрийн 10 цаг 29 минутанд миний төрсөн дүү Алтайбаатар надруу цонх хагарсан, намайг хүн алах гээд байна гэсэн мессеж ирүүлсэн юм. Ингээд би тухайн мессежийг аваад сонгуулиа өгчихөөд 13 цагийн үед гэрт нь очиход нэг үл таних согтуу хүн хаалгыг нь улаан иштэй сүхээр цохиод байж байсан. Тэгэхээр би -чи яаж байгаа юм наад сүхээ аваад ир гээд тухайн залууг аваад байрны урд байх саравчинд суулгаад -за чи энд сууж байгаараа, би цагдаа дуудлаа гэхэд тухайн залуу тэгэхгүй юу чи гэхээр нь цагдаа байхгүй байсан учир цагдаад дуудлага өгсөн. Тэгээд явж байгаад эргээд ирэхэд нөгөө үл таних залуу явсан байсан. Тэгэхээр нь би Алтайбаатарын гэрлүү нь ороход Алтайбаатар толгой хэсэг нь цус болсон мөн гэрт нь Сайханаа гэх эмэгтэй байсан. Тэгээд би юу болсон талаар асуухад Алтай -согтуу хүн орж ирээд намайг сүхдээд явлаа гэсэн. Өөр юм хэлээгүй. Тэгээд удалгүй түргэн ирж Алтайбаатарыг авч явсан. Би тухайн хүнийг танихгүй... ” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 22-23 дугаар хуудас./ Гэрч С.Сайханжаргалын мөрдөн байцаалтад өгсөн: "... 2016 оны 06 дугаар сарын 29-ны өдөр яг хэдэн цаг болж байсныг нь санахгүй байна ямар ч байсан би гадуур явж байхад Алтайбаатар надруу залгаж -хөгшөөн ганц юмны мөнгө байна уу, яг шартаж үхлээ гэхээр нь би дэлгүүрээс нэг шил 1л Түмний хишиг нэртэй архи авч Алтайбаатарын гэр болох Дархан сумын 9-р баг 4-3 дугаар байрны 11 дүгээр орцны 00 тоотод очиход Алтайбаатар, Ганбаа нар хамт байсан. Ингээд бид 3 нийлж тухайн архийг ууж байхад Ганбаа гараад явсан. Тэгээд Алтайбаатар бид 2 байж байхад хаалга тогшсон. Тэгэхээр нь очоод хартал Бүрэнтөгс байсан. Тэгэхээр нь би онгойлгоогүй юм. Тэгтэл Бүрэнтөгс цонхоор бид хоёрын хамт байгааг хараад цонх хагалж “Алтайбаатар гуай чи доромжлоод байгаарай намайг” гээд явсан. Тэгээд хэсэг хугацааны дараа Бүрэнтөгс ирээд хаалга тогшихоор би онгойлгоогүй. Тэгтэл хаалгыг нэг юмаар их хүчтэй цохиод байхаар нь би очиж онгойлгосон юм. Тэгтэл Бүрэнтөгс сүх барьсан орж ирээд Алтайбаатарын толгойн зүүн талын чихний ард хэсэгт сүхний араар нэг удаа цохисон. Тэгээд надруу муухай орилоод байхаар нь би гараад явсан юм. Тэгээд би юу болсныг мэдэхгүй. ...Бүрэнтөгс тухайн өдөр намайг Алтайбаатартай хардаад ийм асуудал болсон юм. Тухайн өдөр зүгээр л архи ууж байсан юм. Бүрэнтөгс, Алтайбаатарын толгойн зүүн чихний ар хэсэгт нэг удаа сүхний араар цохисон. Дахиж цохиогүй...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 25-26 дугаар хуудас/ Шүүхийн шинжилгээний албаны шинжээч эмч Д.Туяагийн 2016 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдрийн 748 дугаартай “...Н.Алтайбаатарын биед тархи доргилт, хуйхны шарх, зүүн гуян дахь цус хуралтын гэмтэл тогтоогдлоо. Дээрхи гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн хүчин үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой. Уг гэмтэл нь ГЗТЖ-ын 2.4.1-д зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах хөнгөн зэргийн гэмтэл болно. Н.Алтайбаатарын биед гэмтлийн гаралтай тархины эмгэгшил, шинж тэмдгийн уналт таталт, баруун гуяны 1/3-ын тайралт зэрэг архаг хууч өвчин илэрсэн бөгөөд баруун гуяны 1/3-ын тайралтын байдлаас ХЧА 70%-аар группт байдаг болно. Н.Алтайбаатарын биед илэрсэн тархи доргилт, хуйхны шарх нь гэмтлийн гаралтай тархины эмгэгшил, шинж тэмдгийн уналт таталтанд нөлөөлөхийг үгүйсгэхгүй” гэх дүгнэлт /хэргийн 28 дугаар хуудас/ Хэргийн газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хх-ийн 6-10 дугаар хуудас/ Эд зүйл хураан авсан тэмдэглэл /хх-ийн 16 дугаар хуудас / Эд мөрийн баримтаар тооцож хэрэгт хавсаргах тогтоол /хх-ийн 17 дугаар хуудас/ Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хэргийн 51 дүгээр хуудас/ зэргийг шинжлэн судаллаа. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлагдсан бичгийн баримтууд болон мөрдөн байцаалт болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Т.Бүрэнтөгс /хэргийн 45-46 дугаар хуудас/, хохирогч Н.Алтайбаатар /хэргийн 21 дугаар хуудас/, нарын өгсөн мэдүүлгүүдээр Шүүгдэгч Төмөрбаатарын Бүрэнтөгс нь согтууруулах ундаа хэрэглэсэн үедээ 2016 оны 06 дугаар сарын 29-ний өдөр Дархан-Уул аймгийн Дархан сум 9 дүгээр баг 4-3 дугаар байрны 11 дүгээр орцны 00 тоотод түр оршин суух Н.Алтайбаатарыг С.Сайханжаргалтай хардсаны улмаас гэрийнх нь вакуум цонхыг сүхээр хагалж, хаалгыг олон удаа цохиж гэмтээн хохирогч О.Болормаагийн хувийн эд хөрөнгөнд нийт 180.000 /нэг зуун наян мянга/ төгрөгийн буюу бага бус хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэрэг, хохирогч Н.Алтайбаатарын толгойн тус газарт нь сүхний араар цохиж бие махбодид нь “тархи доргилт, хуйхны шарх, зүүн гуян дахь цус хуралт” бүхий хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэг тус тус үйлдсэн болох нь нотлогдон тогтоогдож байх бөгөөд Дархан-Уул аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1, 153 дугаар зүйлийн 153.1-т зааснаар зүйлчилсэн хуулийн зүйлчлэл тохирсон байна. Иймд шүүгдэгч Т.Бүрэнтөгсийг бусдын бие махбодид хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэг, бусдын эд хөрөнгийг санаатайгаар гэмтээсэн гэмт хэрэг тус тус үйлдсэн гэм буруутайд тооцож ял шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй байна. Шүүгдэгч Т.Бүрэнтөгст ял шийтгэл оногдуулахдаа түүний хувийн байдал, гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн байдал зэргийг нь харгалзан үзэж оногдуулсан хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх шаардлагагүй гэж шүүх үзэв.