МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Х.Отгонжаргал даргалж,

Улсын яллагч: Д.Ганцэцэг,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч: Т.Оюунчимэг, Б.Хандмаа,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга: М.Дамбийням,

Шүүгдэгч: Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан, Ш.Галбадрах, С.Доржсүрэн нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар ªâºðõàíãàé àéìãèéí пðîêóðîðîîñ 2002 оны Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí òóñãàé àíãèéí 145 äóãààð ç¿éëèéí 145.2-ò çààñíààð ял сонсгож, ÿëëàõ ä¿ãíýëò ¿éëäýæ èð¿¿ëñýí Òàéæ овогт Áàòáàÿðûí ̺íõáàÿð, Òàéæ îâîãò Øèéðýâñàìáóóãèéí Ãàëáàäðàõ, Òàéæ îâîãò Áàòñ¿õèéí Ñàìäàí, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.2-т заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар ял сонсгож, ÿëëàõ дүгнэлт үйлдэж èð¿¿ëñýí Жамц овîãò Сономжаагийн Доржсүрэн, Тайж овогт Шийрэвсамбуугийн Галбадрах нарт õîëáîãäîõ ******* äóãààðòàé эрүүгийн õýðãèéã хянан хэлэлцэв.

 

Ø¿¿ãäýã÷: Монгол Óлсын иргэн, 1990 оны 08 дугаар сарын 24-ний өдөр Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан суманд төрсөн, 28 настай, халх, эрэгтэй, боловсрол, мэргэжилгүй, ам бүл-6, эцэг, эх, 3 дүүгийн хамт Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Өлний ар” гэх газар оршин суух, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урьд Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын 1 дүгээр шүүхийн 2006 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдрийн 1/115 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг 1 жилийн хугацаагаар хойшлуулсан, Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын 1 дүгээр шүүхийн 2007 оны 05 дугаар сарын 15-ны өдрийн 1/75 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ялаар шийтгэж, 2006 оны 10 дугаар сарын 26-ны өдөр Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын 1 дүгээр шүүхийн 1/115 дугаар шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан 2 жилийн хорих ялын зарим хэсэг болох 1 жилийн хугацаагаар хорих ялыг нэмж нэгтгэн бүгд 3 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын 1 дүгээр шүүхийн 2010 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн 1/42 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 3 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, Сум дундын 23 дугаар шүүхийн 2014 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдрийн 133 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 2 жил 10 хоногийн хугацаагаар хорих ялаар тус тус шийтгүүлж, Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь сум дундын шүүхийн 2015 оны 11 дүгээр сарын 05-ны өдрийн 217 дугаар шүүгчийн захирамжаар түүний эдлээгүй үлдсэн 11 cap 01 хоногийн хугацаагаар хорих ялаас өршөөн хэлтрүүлсэн, Тайж овогт Батбаярын Мөнхбаяр /РД: *******/,

 

Ø¿¿ãäýã÷: Монгол Óлсын иргэн, 1981 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан суманд төрсөн, 37 настай, халх, эрэгтэй, боловсрол, мэргэжилгүй, ам бүл-4, эцэг, эх, дүүгийн хамт Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Аргуйт” гэх газар оршин суух, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урьд Өвөрхангай аймаг дахь сум дундын 1 дүгээр шүүхийн 2006 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 1/04 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг 1 жилийн хугацаагаар тэнсэж, хянан харгалзсан, Тайж овогт Шийрэвсамбуугийн Галбадрах /РД: *******/

Ø¿¿ãäýã÷: Монгол Óлсын иргэн, 1994 оны 06 дугаар сарын 15-ны өдөр Өвөрхангай аймгийн Тарагт суманд төрсөн, 24 настай, халх, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, эксковаторын операторч мэргэжилтэй, ам бүл-3, эх, дүүгийн хамт Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Цохиотын ар” гэх газар оршин суух, улсаас авсан гавъяа шагнал, ял шийтгэлгүй, Тайж овогт Батсүхийн Самдан /РД: *******/,

 

Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, 1960 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдөр Дорнод аймгийн Чойбалсан суманд төрсөн, 58 настай, халх, эрэгтэй, тусгай дунд боловсролтой, Мал зүйч мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл-1, оршин суух тодорхой хаяггүй, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, 1985 онд Эрүүгийн хуулийн 63 дугаар зүйлийн 63.6, 109 дүгээр зүйлийн 109.6-д зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, 1990 онд Эрүүгийн хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.2-т зааснаар 3 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, 2004 онд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 4 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, 2008 онд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 5 жилийн хугацаагаар хорих ялаар, 2015 онд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 145 дугаар зүйлийн 145.2-т зааснаар 3 жил 8 сарын хугацаагаар хорих ялаар тус тус шийтгүүлж байсан, Жамц овогт Сономжаагийн Доржсүрэн /Улсын бүртгэлд мэдээлэл байхгүй/,

 

Ø¿¿äýã÷ Б.Мөнхбаяр нь ялтай байх хугацаандаа буюу давтан үйлдлээр Ш.Галбадрах, Б.Самдан нартай, шүүгдэгч Ш.Галбадрах Б.Самдан нар нь Б.Мөнхбаяртай тус тус бүлэглэн 2017 оны 01 дүгээр сарын 09-13-ны өдрийн хооронд Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг Угалзын ам гэх газраас машин механизм хэрэглэн З.Адъяасүрэнгийн хул зүсмийн байдас гүүг хулгайлан, нядалж З.Адъяасүрэнд 800.000 төгрөгийн буюу бага бус хэмжээний хохирол учруулсан,

Ø¿¿ãäýã÷ С.Доржсүрэн нь 2016 оны 12 дугаар сарын 13-наас 14-нд шилжих шөнө Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын 6 дугаар баг “Холбоогийн ар” гэх газраас Д.Туяагийн 2 тооны морийг хулгайлж, 1.600.000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

Шүүгдэгч С.Доржсүрэн нь Ш.Галбадрахтай бүлэглэн 2016 оны 12 дугаар сарын 19-нөөс 20-нд шилжих шөнө Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Цохиотын ар” гэх газраас Б.Бат-Эрдэнийн 1 тооны хурдан удмын морийг хулгайлж, 9.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

Шүүгдэгч Ш.Галбадрах нь С.Доржсүрэнтэй бүлэглэн 2016 оны 12 дугаар сарын 19-нөөс 20-нд шилжих шөнө Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Цохиотын ар” гэх газраас Б.Бат-Эрдэнийн 1 тооны хурдан удмын морийг хулгайлж, 9.000.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгò тус тус õîëáîãäæýý. /ßëëàõ ä¿ãíýëòýíä áè÷èãäñýíýýð/

 

ÒÎДОРХОЙЛОХ нь:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

Шүүгдэгч Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан, Ш.Галбадрах нар нь ø¿¿õ õóðàëäààíû õýëýëö¿¿ëýãò ìýä¿¿ëýг өгөхгүй гэцгээв.

Шүүгдэгч С.Доржсүрэн ø¿¿õ õóðàëäààíû õýëýëö¿¿ëýãò ìýä¿¿ëýхдээ:... Би 2017 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдөр Улаанбаатар хотоос Баянхонгор аймгийн унаагаар ирж яваад Өвөрхангай аймгийн цэргийн ангийн цаад талын том цагаан хаалган дээр буусан. Тэгээд 2018 оны 12 дугаар сарын 16-ны өглөө “Мөстийн гол” гэх газраас 2 морь барьж аваад Баярсайханыд очиж 2 хоносон. 2018 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдөр наашаа явж байтал “Хунтын” гарам дээр нэг машин усанд суусан байсан. Тэгээд надаас морио зарахгүй биз гэхээр нь унаж явсан 2 морио 980000 төгрөгөөр зарсан. Тэгээд Гантөмөрийнд очиж байж байгаад ахад нь 2 морины хэрэг байна гэж хэлээд 2 морийг нь унаж явж байгаад хүний морь юм чинь дэмий байх гэж бодоод “Мөстийн гол” гэх газар тавчихаад Улаанбаатар хот руу явсан гэв.

Хохирогч З.Адъяасүрэн мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... 2015 оны 06 дугаар сарын үед өөрийн эзэмшлийн хул зүсмийн хязаалан гүүгээ Шийрэвсамбуу гэж хүний адуунд тависан ингэхдээ тэднийд байдаг буурал зүсмийн азарганаас төл авах зорилготой байсан. Ингээд 2017 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдрөөс 2017 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хооронд тэдний адуунд байсан миний хул зүсмийн соёолон гүү алга болсон байсан. Ш.Галбадрахаас манай гүү хэзээ алга болсон, харсан үзсэн талаар асуухад мэдэхгүй гэсэн. Тэгэхээр нь чи яахаараа мэддэггүй юм, танай адуунд байсан гүүг чамаас өөр мэдэх хүн байхгүй гэж хэлэхэд би авсан юмаа төлж өгнө гэсэн. Эрээнээ хочтой Б.Мөнхбаярт амьдаар нь хөтлөөд явуулсан гэсэн. Өөр хүнтэй хамтраагүй Б.Мөнхбаяр аймаг оруулж нядалсан байх. Би төлж өгнө гээд байсан. Дараа нь цагдаад баригдсаныхаа дараа Шар /Б.Самдан/ гэдэг хүний гадаа манай гүүг нядалсан талаараа ярьж байсан. Би гомдолтой байна. ªөрт учирсан хохирлоо буруутай этгээдээр нөхөн төлүүлмээр байна. Манай азарга сүргээсээ хураахгүй хөөгөөд байхаар нь тэдний адуунд оруулаад Шийрэвсамбуу ахад захиж үлдээсэн. Буурал зүсмийн азарганаас нь төл авах зорилготой байсан. Танай адуунд байж байг харж байгаарай гээд Шийрэвсамбуу ахад захиж үлдээсэн. Энэ байдас гүүгээ 2015 оны 06 дугаар сарын үед Шийрэвсамбуу ахын адуунд тавьсан. Дараа нь манай хул зүсмийн гүү хээлтэй болоод унагалсан байсан. Тэгээд унага нь өлдөөд үхчихсэн гэсэн. Òýð ãүү байсан бол энэ жилийн хавар дахиад унагалах байсан. 2017 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдрөөс 2017 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хооронд алга болчихсон байсан. Тэгээд л эрэл сурал болоод Шийрэвсамбуу ахаас манай гүү адуунд чинь алга байна гэж асуухад миний хүү сайн ажсангүй, уг нь байсан, адуу хяраас гол руугаа буусан гэж ярьж байсан. Тэгээд Ш.Галбадрахаас асуухад би мэдэхгүй байна, ойрд адуун дээрээ очоогүй гэсэн. Тэгэхээр нь чи яахаараа мэддэггүй юм чамайг адуун дээрээ очсон гэдгийг мэдэж байна гээд тулгаад асуугаад байтал би танай хул гүүг авсан гэж хэлсэн. Тэгээд манай гүүг яасан, одоо хаана байна, хэн хэнтэй хулгай хийсэн бэ? гэхэд Б.Мөнхбаярт өгөөд явуулсан. Аймаг руу оруулж янзалсан байх гээд байсан. Дараа нь манайд аймгаас цагдаа дээр асуугдаж байгаад ирлээ гээд Ш.Галбадрах ирэхдээ манай хул зүсмийн байдас гүүг Б.Самдангийн гадаа янзалсан гэхээр нь хэн хэнтэй хамт янзалсан юм бэ? гэхэд за за тэр ч яахав гээд хэлээгүй. Хул зүсмийн 4 настай, соёолон, им тамга байхгүй. Хоёр далан дээрээ бага зэргийн бидэртэй. Би бол Ш.Галбадрахыг манай адууг зарж үрэгдүүл гэж хэлээгүй. Тийм болохоор Ш.Галбадрахын энэ үйлдэл бол миний хул зүсмийн гүүг хулгайлж, хүний юмыг дураараа ашигласан гэж бодож байна. Би гомдолтой байна. Энэ алдсан гүүгээ буруутай этгээдүүдээр нөхөн төлүүлж, хохирлоо барагдуулмаар байна. Надад Ш.Галбадрах миний хохирлûг барагдуулна гэж хэлсэн ч одоогоор хохирол барагдуулсан зүйл байхгүй байна. /1-ð хх-ийн 65-67 хуудас/,

 

Хохирогч Б.Бат-Эрдэнэ мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... Би 2016 оны 09 дүгээр сарын үед байх Төв аймгийн Сэргэлэн сумаас Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багт байрлах Ц.Ганболд гэх хүнийх рүү уяж уралдуулах зорилготой морио явуулсан. Миний алдагдсан хээр морины эцэг нь Дорноговь аймгаас гаралтай, “Ээж хайрхан” гэх уулын тахилгын наадамд шүдлэн насандаа аман хүзүүдэж байсан, хязаалан насандаа Төв аймгийн Сэргэлэн сумын сургуулийн 91 жилийн ойн баяр наадамд 3-т хурдалж байсан, соёолон насандаа Төв аймгийн Багахангай сумын уяачдын холбооны 5 жилийн ойн наадамд түрүүлж байсан. Би гомдолтой байна. Өөрт учирсан хохирлыг буруутай этгээдээр төлүүлмээр байна. /1-р хх-ийн 25, 181 хуудас/,

Хохирогч Д.Туяа мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... 2016 оны 12 сарын 13-ны өдрөөс 14-нд шилжих шөнө манай зээрд азаргатай 39 тооны адуу алга болсон. Мөстийн голд очиж үзэхэд манай адуу мөн байсан. Бүртгэж үзэхэд бидэртэй хонгор морь, нөгөө нь зээрд морь хоёулаа нар саран тамгатай 2 тооны морь алга болсон байсан. Бидэртэй хонгор морь ахар дэлтэй зээрд морь нь мөн адил дэлтэй хоёулаа зөв гуяндаа нар саран тамгатай. Миний морьдийг 8.000.000 төгрөгөөр үнэлсэн байсан. Тэр үнэлгээтэй санал нэг байна. /1-р хх-ийн 38, 180 хуудас/,

Гэрч С.Батбаяр мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... Á.̺íõáàÿð íü 2017 оны 01 дүгээр сарын эхээр байхаа Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багт байх өөрийн төрсөн гэртээ ирж хэд хоночихоод явсан. Он сарыг нь сайн санахгүй байна. Òýãýýä 2017 оны 01 дүгээр сарын 13, 14-ний өдөр буцаад хот руу явсан. /1-ð хх-ийн 69 хуудас/,

Гэрч Т.Төмөрсүх мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... 2017 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрөөс 2017 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хооронд байх, одоо он, сарыг нь сайн санахгүй байна. Би малаа усалчихаад буцаж явахдаа Самдангийнхаар дайраад гаръя гэж бодоод Самдангийнд очсон. Тэгтэл тэднийд Ш.Галбадрах, Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан бас Самдангийн дүү нь гээд нэг эмэгтэй хүүхэд байсан. Би гэрт нь ороогүй гадаа нь мотоцикль дээрээ сууж байхад Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан хоёр намайг аймаг ороод өгөөч, унаагүй болчихоод байна. Мах зарах гэсэн юм гээд байхаар нь би бензин, масло байхгүй гэхэд Б.Самдан миний мотоциклийн банкинд байсан бензинийг үзээд аймаг орчих юм байна, бензин хийж өгнө гэхээр нь би зөвшөөрсөн. Ш.Галбадрах, Б.Мөнхбаяр хоёр Б.Самдангийн илүү гэрээс яагаан өнгийн дээлээр боосон мах гаргаад ирсэн. Юуны мах байсан гэдгийг нь би мэдээгүй. Ямар ч байсан бод малын мах байх шиг харагдсан. 1 гуя гурван өндөртэйгээ хамт үргэлжээрээ байсан. Тэгээд Б.Самдан миний мотоциклийг унаж би араар нь махыг нь бариад суугаад аймаг явсан. Аймагт ирээд “Элит” төвийн хажуу талын махны дэлгүүрт хиллээд зарахад 35 кã болсон. 90 гаран мянган төгрөг болоод тэнд өгсөн. Тэгээд миний мотоцикльд 5000 мянган төгрөгний бензин хийгээд, дэлгүүрээс 1 авдар 2.5 литрийн пиво, 3 шил цагаан архи, ойр зуурын тамхи авсан. Эргээд би Б.Самданг гэрт нь хүргэж өгөөд авч ирсэн архи, пивоо ууж хоноод маргааш нь гэртээ харих гэтэл миний мотоцикль алга байсан. Яасан талаар Ш.Галбадрахаас асуухад Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан хоёр үлдсэн махаа арьс, ширтэй нь аваад аймаг явсан гэж хэлсэн. Тэгээд би тэднийд Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан хоёрыг хүлээж өнжсөн. Тэр шөнө ирээгүй. Маргааш өглөө нь 07 цагийн үед тэр хоёр аймгаас ирсэн. Ингэхдээ юу авч ирсэн талаар нь би мэдээгүй. Шууд мотоциклио аваад явсан. Б.Самдан манай адууны мах байгаа юм гэж хэлсэн. Өөрөөр бол хулгайн мах гэж хэлээгүй. Хэрвээ хулгайн мах зарж байгаа гэдгийг нь би мэдсэн бол тэд нарт мотоциклиороо туслахгүй байх байсан. Би сайн танихгүй болохоор ороод байдаггүй. Тухайн өдөр гай нь таарсан юм шиг тэднийхээр орчихсон. Адуутай талаар нь би мэдэхгүй байна. Манай адуу гээд байхаар нь тийм л юм байлгүй гэж бодсон. Гялгар ууттай нэг чихэр аваачиж өгсөн. Би ерөөсөө хараагүй намайг очиход тэр гурав янзалчихсан байсан. Б.Самдангийн илүү гэрээс юмаар битүүлчихсэн гаргаж ирсэн. Дараа нь аймагт ирээд дэлгүүрт өгөхөд гүүний мах гэдгийг нь мэдсэн. Б.Самдангийн дүү нь гэртээ л байгаад байсан. Бид нарыг гэрт нь архидаж байхад унтаж байсан. БНХАУ-д үйлдвэрлэсэн шар өнгийн, 46-97 ӨВЗ улсын дугаартай, Мустанг-5 маркийн мотоцикль байгаа юм. Гаранд нь бор шаргал өнгийн ямааны арьсан хүйтнээс гар хамгаалах хамгаалалттай. Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан 2-ыг ирэхээр нь шууд мотоциклоо аваад явсан. Цас орох гэж байсан болохоор ар талын амьдрал хэцүүдлээ гэж бодоод шууд явсан. Би хулгайн адуу нядалж махыг нь зарах гэж байгаа гэдгийг нь мэдэлгүй мотоциклиороо тусалсан нь миний буруу боллоо. Би иргэний нэхэмжлэгчээр тогтоолгомоор байна. /1-ð хх-ийн 76-77 хуудас/,

Гэрч Д.Шийрэвсамбуу мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... З.Адъяасүрэнгийн хул зүсмийн Соёолон байдас гүү байдаг байсан. Энэ гүү нь жил гарангийн өмнө манай адуунд орж ирсэн. З.Адъяасүрэнгийн азаргатай адууны азарга нь өөрийн сүргээсээ хөөгөөд байна гээд манай адуунд ороод ирчихсэн байсан. Дараа нь З.Адъяасүрэн танай адуунд байж байг гээд надад захиж үлдээсэн. Түүнээс манай хүүхэд Ш.Галбадрахад харж байгаарай гэж хэлээгүй. Дараа нь тэр З.Адъяасүрэнгийн гүү нь манай буурал зүсмийн азарганаас хээлтэй болоод унагалсан. Тэгтэл нөгөө унага нь шуурганд үрэгдчихсэн. 2017 оны 01 дүгээр сарын эхээр байхаа, одоо сайн санахгүй байна. Намайг гэртээ ганцаараа байхад З.Адъяасүрэн манайд ирээд танай адуунд байсан миний хул зүсмийн гүү алга болсон байна гэж ярьж байсан. Тэгэхээр нь би мэдэхгүй, хүүхэд мэднэ гээд явуулсан. Угаасаа би бие муутай гэрээс гарч чаддаггүй болохоор адуундаа явж чаддаггүй. Ш.Галбадрахын унаж явсан морь миний эзэмшлийнх тул иргэний нэхэмжлэгчээр тогтоолгоно. /1-ð хх-ийн 79-80 хуудас/,

Гэрч Б.Билэгмаа мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... 2017 оны 01 дүгээр сард өдрийг нь яг тодорхой санахгүй байна, Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Цохиот” гэх газар гэртээ ах Б.Самдангийн хамт унтаж байтал шөнийн 00 цаг өнгөрч байх үед Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах гэх хүмүүс орж ирээд мэнд мэдчихээд өөр юм ярилгүй унтаж хоносон. Маргааш өглөө нь намайг босоход ах Б.Самдан болон Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах нар нэг адуу төхөөрч байсан. Яг юун адуу юм бэ? гэж асуухад Б.Мөнхбаяр гэдэг нь Ш.Галбадрахын өөрийнх нь адуу. Танай гадаа төхөөрөөд мөнгө болгоно, чи гэдэс арилгаж чадах уу? гэхээр нь би чадахгүй гэж хэлсэн. Үдээс хойш болж байхад Төмөрсүх гэдэг хүн доороос ìîòîöèêëüòîé ганцаараа ирсэн. Гадаа тэд нар юм ярьж байснаа ахыг хамт авч явах гээд Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах нар ятгаад байсан. Би ахыг битгий яв, өөрсдөө яваг гэж хэлэхэд миний үгэнд оролгүй Төмөрсүхтэй хамт төхөөрсөн адуугаа зарах гээд явсан. Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах нар надтай хамт манайд үлдсэн. Орой нь 17 цагийн орчим байсан байх Төмөрсүх манай ах 2 ирсэн. Ирэхдээ пиво архи авч ирсэн байсан. Түүнийгээ гаднаас оруулж ирээд уугаад байсан. Мөн авч ирсэн зүйл дотор нь чихэр байсан. Орой нь 22 цагийн үед Б.Самдан ах Б.Мөнхбаяртай хамт адууны махнаасаа аваад аймаг явсан. Манай гэрт Ш.Галбадрах, Төмөрсүх нар үлдээд хоносон. Маргааш өглөө нь Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан ах 2 ирсэн. Төмөрсүх ирэхэд нь мотоциклио аваад гэр рүүгээ явсан. Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах нар ч гэсэн морьтойгоо явсан. Харин ах Б.Самдан гэртээ үлдсэн. /1-ð хх-ийн 74-75 хуудас/,

Гэрч Т.Даваацэрэн мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... Би Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр сумын 5 дугаар багт байрлах Занабазар хүнсний захад мах худалдаа эрхэлдэг. 2017 оны 01 дүгээр сарын 10-ны орчим байхаа, одоо он, сарыг нь сайн санахгүй байна. Өглөө 08-09 цагийн хооронд нэг залуу ирж адууны мах авах уу? гэж асуухаар нь би гарал үүслийн бичигтэй бол авна гэхэд нөгөө залуу за би аваад ирье гэж яваад удалгүй нэг өөр залуутай мотоцикль дээр дундаа ганзагалчихсан ирсэн. Авчирсан мах нь ямар ч байсан адууны мах байсан. Хүзүү сээртэйгээ хаа байсан. Тэгээд би ах нь ястай мах авахгүй гэхэд эхнэр гарч ирээд наад ястай махаар яадаг юм бэ гэсэн. Тэгтэл тэр 2 буцаж яваад эргэж ирээд ахаа та тохироод авчих гээд гуйгаад байсан. Гарал үүслийн бичиггүй бол авахгүй гэхэд үлдсэн нэг гуя байгаа, тэрэнтэйгээ гарал үүслийн гэрчилгээг нь аваад ирье гэхээр нь итгээд авчихсан. Түүнээс хулгайн мах надад зарж байгаа гэдгийг нь мэдээгүй. Танихгүй хүмүүс байсан. Адууны сээр, хүзүүтэйгээ үргэлж салгаагүй хаа авчирч өгсөн. Би 60000 төгрөгөөр авсан. Би махны худалдаа эрхэлдэг учраас махыг нь зарсан. Хятад мотоцикльтой явж байсан. Улсын дугаар болон өнгийг нь анзаарч хараагүй. /1-ð хх-ийн 82 хуудас/,

Гэрч Н.Сосорбурам мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... 2016 оны 06 сарын үед С.Батбаяр гэж хүнээс буурал зүсмийн 2 настай дааган шүдлэн үрээ 200000 төгрөгөөр бодож авсан. Би гомдолтой байна. Иргэний нэхэмжлэгчээр тогтоолгомоор байна. /хх-ийн 86 хуудас/,

 

Гэрч Б.Мягмар мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... Тухайн үед 2016 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр буюу лхагва гариг байсан. Намайг харахад сарны гэрэлд нэг том хар юм байгаад байсан. Машин бол дуугараад явмаар юм гэж бодоод өмнөөс нь дөхтөл холбоотой юм шиг 3 тооны адуу байсан. Цаад талд нь мотоциклийн гэрэлд суучихсан хүн юм шиг харагдаад байсан. Морьдийг маань барьж аваад явж байгаа юм биш биз дээ гэж бодоод өмнөөс нь дөхөж очоод мотоциклийн гэрэл тусгаж харахад хүн нь мориноосоо буучихсан цаад талаар нь ороод суучихсан байсан. Тэгээд мориныхоо араас гарч ирээд хурдан гэгч нь мордоод яваад өгсөн. Унаж явсан морь нь бараан зүсмийн морь байсан. Хөтөлж явж байсан нь хонгор зүсмийн морь зээрд гэмээр зүсмийн морь байсан. Тэр шөнө би тэр адуунуудын зүсийг сайн харсан. /1-р хх-ийн 45 хуудас/,

Гэрч С.Баярсайхан мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... 2016 оны 12 дугаар сарын 12-13-ны өдрийн хооронд байхаа сайн санахгүй байна, өглөө 07 цагийн үед гадаа нохой хуцаад байхаар нь гарч харахад С.Доржсүрэн гадаа малын хашааны тэнд хар морьтой зогсож байхаар нь гэртээ оруулаад хоол хийж өгөхөд Дулаан хайрханы тийшээ баруун тийшээ явж байна. Тоорой Амраагийнд очно гэж ярьж байсан. Тэгээд хүмүүс босохоос өмнө одоо явлаа. Би арын модонд байж байя. Өдөр хоол цай аваачиж өгөөрэй гээд явсан. Тэгээд өдөр модны захад хар морины хажууд сууж байхаар нь би хоол цай аваачиж өгсөн. С.Доржсүрэн өглөө ирэхдээ хар морь унаж ирсэн байсан. Өдөр хоол цай аваачиж өгөхөд модон дотор 2 тооны морь байсан. Нэг нь бидэртэй хонгор зүсмийн морь, нөгөө нь зээрд зүсмийн морь байсан. Юун адуу вэ гэж намайг асуухад чимээгүй байгаарай. Чамаас өөр хүн хараагүй шүү гэж намайг дарамталсан. Тэгээд намайг гэртээ хариад байж байтал орой гэгээ тасарч 19 цагийн үед С.Доржсүрэн манайд ирээд хоол цай идэж уугаад баруун тийшээ явсан. Тэгээд ойролцоогоор 2-3 хоногийн дараа дахиж манайд ирэхдээ Дулаан орно гэж ярьж байсан. Ирэхдээ хар морьтойгоо бас нэг буурал зүсмийн хээр морь хөтөлж ирсэн байсан. Хээр морио баруун талаас хүнээс авлаа гэж хэлж байсан. С.Доржсүрэн ганцаараа явж байсан. Тэр морьдио хэнээс авсан болон хэн нэгэнд өгсөн эсвэл зарсан талаараа надад хэлээгүй. /1-р хх-ийн 41-42 хуудас/,

Гэрч И.Цэрэнням мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... 2016 оны 12 дугаар сарын 14-ний орой 20 цагийн үед Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 2 дугаар багийн “Хавцгайн хант” гэх газарт байх гэрээсээ нөхөр бид хоёр адуугаа харахаар урагшаа адуу байгаа газар руу явсан. Манай адуу “Цахиурт” гэх газар байсан юм. Замдаа Очир ахынд орж хоол идчихээд илдүүлсэн арьсаа аваад гэр рүүгээ харихаар явсан. Тэдний гэрээс гараад баруун чигт явахад манай адуу байсан чигт нэг том хар юм харагдсан. Гэрэлгүй машин ч юм шиг адуу мал ч юм шиг л харагдсан. Машин тэрэг бол хүн амьтан яваад дуу чимээ гармаар юм гэж бодоод дөхөж очтол мотоцикль цасанд суугаад явахгүй байсан. Гэхдээ их ойртож очсон. Ойролцоогоор 70-80 орчим метр орчим ойрхон байсан байх. Тэгээд мотоциклийн гэрэл тусгаж харахад холбоотой гэмээр 3 тооны морь байсан. Цаад талд нь хүн суучихаад гарч ирэхгүй байсан. Манай нөхөр хоёулаа явган алхаад очъё гэхээр нь би яах гээд байгаа юм бэ? харанхуй шөнө ямар ч хүн байгаа юм билээ. Танидаг хүн байсан бол таниад хүрээд ирнэ шүү дээ гээд явуулаагүй. Нөхөр бид хоёр цаг гаран харж суусан. Тэгтэл манай нөхөр ерөөсөө очъё манай адууг ч хөтлөөд явж байгаа юм билүү гээд бид хоёр өмнөөс нь дөхөхөд тэр хүн босч ирээд морио унаад яваад өгсөн. Унаж явсан морь нь бараан зүсмийн хар морь байсан. Харин хөтөлсөн хоёр морьний наад талд нь хонгор зүсмийн морь байсан. Нөгөө морь нь зээрд зүсмийн морь байсан. Мотоциклын гэрэлд тод харагдсан. Бид хоёрын мотоцикль цасанд суугаад араас нь явж чадаагүй. Тэр хүн “Бага цахиурт”-ын арын хоёр дэх нүүрний модоор даваад уртын даваа чигт явсан бололтой мөр гарсан байсан. Цасан дээр гарсан мөрийг нь харахад улгүй гэмээр гутлын мөр гарсан байхаар нь эсгий гуталтай байж дээ гэж бодсон. Тэр хүнийг таниагүй. Манай ойр хавийн саахалт айлын хүн байсан бол бид хоёрыг таних байсан. Жижигхэн гэмээр биетэй эрэгтэй бараан өнгийн дээлтэй хүн байсан. Маргааш нь манай нөхөр морио очиж үзсэн дутаагүй байсан гэсэн. Ойр хавьд морь малаа алдсан дутаасан айл байгаагүй. Дараа нь 12 сарын сүүлээр Байл гэж хүн манайд ирээд Өвөрхангай аймгийн Хужирт суманд нэг хүн “Холбоо” гэх газраас 2 тооны морио алдсан. Эрэл сурал болоод явж байна гэж ярьж байсан. /1-р хх-ийн 46-47 хуудас/,

Гэрч Ц.Ганболд мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... Манайх Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Цохиотын-Ар” гэх газар нутагладаг. Манай адуунд Төв аймгийн иргэн Б.Бат-Эрдэнэ гэж хүний хээр буурал зүсмийн их насны морь байсан. Тэр морийг би Төв аймгаас уяж уралдуулах зорилготой авчирсан байсан. Тэгээд 2016 оны 12 дугаар сарын 19-20-нд шилжих шөнө манай адуунаас Б.Бат-Эрдэнэ гэж хүний хээр буурал зүсмийн зөв талын гуяндаа саран тосгууртай чандмань тамгатай их насны морь алга болсон байсан. Манайх 23 тооны хул азаргатай хул хонгор голдуу зүстэй адуунуудтай. “Цөөвөр” гэх газар нутагладаг Гантөмөр гэх айлд Улаан толгойт хочит С.Доржсүрэн ирчихсэн байсан гэсэн. Мөн Тоорой хочит Амраа, Шийрэвсамбуугийн Галаа нар хамт байсан. Эдгээр хүмүүс хулгайлсан гэж бодож байна. Дараа нь морио алдчихаад хайж явахад Лхагваагийн хүү Шар /Жаргалсайхан/ манай хүүд танай морийг авчирч өгнө. Гарсан зүгийг нь мэдэж байгаа гэж ярьсан байсан. Дараа нь Шар /Жаргалсайхан/ надад хэлэхдээ танай хээр морь гүйгээгүй юм байна. Сураг ажиг тавиад олдохгүй байна. Шийрэвсамбуугийн Галбадрах гэх хүн мэдэж байгаа талаар надад ярьсан. Гантөмөрийнд Улаан толгойт хочит С.Доржсүрэн байсан гэдгийг Хүрлээгийн хүү Уртаа надад хэлсэн. Гэхдээ морь алдагдах өдрийн урд өдөр 2016 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдөр миний төрсөн ах Оодон хочтой Түмээ хонь хариулж яваад Гантөмөрийнд ортол тэднийд Ш.Галбадрах, Л.Жаргалсайхан, Гантөмөр нар байсан гэсэн. Тэгтэл Гантөмөрийн гар утас нь дуугарахад Гантөмөр утсаа спикер дээр нь тавиад ярихад Улаан толгойт хочит С.Доржсүрэн ярьж байсан гэсэн. Түмээ ах надад хэлэхдээ С.Доржсүрэнг хоолойгоор нь таньсан гэсэн. Тэгээд утсаар ярьсан хүн мэнд мэдээд наагуур чинь сонин юу байна? Танайхаар хэн байна вэ? гэхэд Гантөмөр Ш.Галбадрах, Л.Жаргалсайхан, Түмээ ах бид нар байна гэхэд нөгөө утсаар ярьсан хүн нь Л.Жаргалсайхан, Гантөмөр хоёрыг хамар дээр сүлжээн дээр гараад яриадах гээд тасалсан гэсэн. Гантөмөр гарахдаа Улаан толгойт ярьж байна гээд гэрээсээ гарсан гэсэн. /1-р хх-ийн 50 хуудас/,

Шинжээч Оюундарь мөрдөн байцаалтын шатанд мэдүүлэхдээ:... Манай “Лэндс” ХХК нь Үнэлгээний хууль, Үнэлгээний олон улсын стандарт, дүрэм журамд заасны дагуу үнэлгээ гаргадаг. Манай явуулж байгаа үйл ажиллагаа хэн нэгнээс хараат бус байдлаар зах зээлийн жишиг үнийн аргаар үнэлдэг. Б.Бат-Эрдэнэ гэдэг хүний их насны хээр зүсмийн морийг зах зээлийн жишиг үнийн аргаар үнэлсэн. Энэ арга нь бол сум, баг, ойн наадамд түрүүлж айрагдаж байсан морь одоо ямар үнэтэй байгаа, хүмүүс хэрхэн үнэлж зарсан гэдгийг судалж гаргадаг арга юм. Энэ аргын үндсэн дээр хээр морины судалгааг гаргасан. Б.Бат-Эрдэнэ гэх хүний их насны хээр зүсмийн морины үнэлгээг Төв аймгийн Сэргэлэн сумын будан буурал азарганы төл 2014 онд соёолон насандаа Бага хангай дүүргийн "Шандаст хүлэг" морин спорт уяачдын холбоо байгуулагдсны 5 жилийн ойн баяр наадамд түрүүлж байсан баримт, 2013 онд хязаалан насандаа Ардын хувьсгалын 92 жил, Төв аймгийн Сэргэлэн сум байгуулагдсны 89 жилийн ойн баяр наадамд 3-т хурдалж байсан баримт зэргийг үндэслэж гаргасан. Мөн Б.Бат-Эрдэнэ гэх хүний хохирогчоор овоо тахилганы наадамд түрүү болон айраг авч байсан гэж мэдүүлсэн мэдүүлэг, 2016 оны жилийн эцсийн мал тооллогын бүртгэл зэргийг үндэслэн зах зээл дээр энэ төрлийн морь ямар үнэтэй байгаа болон урьдын үнэлж байсан дадал туршлага, байгууллагын өмнөх үнэлгээний баримт зэргийг харгалзан үзсэний үндсэн дээр энэ дүгнэлтийг гаргасан. /1 хх-ийн 189 хуудас/,

Эрүүгийн хэрэг үүсгэх тогтоол, хурдан морины медалын зураг, хурдан морины өргөмжлөлийн хуулбарууд, Төв аймгийн Сэргэлэн сумын 2 дугаар багийн Засаг даргын 2017 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийн 05/19 тоот тодорхойлолт, Хөрөнгийг үнэлгээ, төслийн “Лэндс ХХК”-ий 2016 оны 02 дугаар сарын 22-ны өдрийн №02/78, №02/87 дугаартай үнэлгээний тайлангууд, Төв аймгийн Сэргэлэн сумын морин спорт уяачдын холбооны тодорхойлолт, эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай тогтоол, тэмдэглэлүүд, ш¿¿ãäýã÷ Б.Самдангаас хохирогч З.Адъяасүрэнд хохирол төлсөн баримт, Хөрөнгийг үнэлгээ, төслийн “Лэндс ХХК”-ий 2018 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн №45 тоот шинжээчийн дүгнэлт гаргахаас татгалзах тухай албан бичиг, Багахангай дүүргийн “Шандаст хүлэг” морин спорт уяачдын холбооны 2017 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн №01 тоот албан бичгийн хуулбар, иргэний нэхэмжлэгч Д.Шийрэвсамбуу, Ш.Төмөрсүх, Н.Сосорбурам нараас гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй тул шүүх хуралдаанд биечлэн оролцохгүй гэсэн хариу өгснийг тусгасан шүүхийн мэдэгдэх хуудсууд, хохирол төлсөн баримт, хохирогч З.Адъяасүрэнгийн шүүгдэгч Ш.Галбадрахаас 267000 төгрөг, Б.Мөнхбаяраас 270000 төгрөг, Б.Самдангаас 266000 төгрөгийн хохирол тус тус авсан тул одоо надад гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй, хохирогч Б.Бат-Эрдэнийн шүүгдэгч Ш.Галбадрах, С.Доржсүрэн нарт ямар нэгэн гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй, хохирогч Д.Туяагийн шүүгдэгч С.Доржсүрэнгээс хохирол болох 1600000 төгрөгийг нэхэмжлэхгүй, гомдол санал байхгүй гэсэн шүүхэд ирүүлсэн хүсэлтүүд /1-р хх-ийн 1, 28-30, 32, 60-63, 67-70, 90, 185-188, 2-р хх-ийн 180-181, 3-р хх-ийн 27, 245-247, 4-р хх-ийн 61, 167 хуудас/,

Шүүгдэгч Б.Мөнхбаярын хувийн байдлыг тогтоосон Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багийн Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн Н/6 тоот тодорхойлолт, иргэний үнэмлэхийн лавлагаа /хх-ийн 144, 152 хуудас/,

Шүүгдэгч Ш.Галбадрахын хувийн байдлыг тогтоосон Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багийн Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 3 тоот тодорхойлолт, иргэний үнэмлэхийн лавлагаа /хх-ийн 142, 153 хуудас/,

Шүүгдэгч Б.Самдангийн хувийн байдлыг тогтоосон Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багийн Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн 5 тоот тодорхойлолт, иргэний үнэмлэхийн лавлагаа /хх-ийн 143, 154 хуудас/,

Шүүгдэгч С.Доржсүрэнгийн хувийн байдлыг тогтоосон Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын Засаг даргын 2017 оны 05 дугаар сарын 30-ны өдрийн 1/88 тоот тодорхойлолт /1-р хх-ийн 217 хуудас/,

Шүүгдэгч Б.Мөнхбаярын урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /3-р хх-ийн 145 хуудас/,

Шүүгдэгч Ш.Галбадрахын урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /3-р хх-ийн 146 хуудас/,

Шүүгдэгч Б.Самдангийн урьд ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /3-р хх-ийн 147 хуудас/ зэрэг болно.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан болон хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг шүүх дүгнэж үзэхэд Өвөрхангай аймгийн прокуророос шүүгдэгч Б.Самдан нь Ш.Галбадрах, Б.Мөнхбаяртай нартай бүлэглэн 2017 оны 01 дүгээр сарын 09-13-ны өдрийн хооронд Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг Угалзын ам гэх газраас машин механизм хэрэглэн З.Адъяасүрэнгийн хул зүсмийн байдас гүүг хулгайлан нядалж З.Адъяасүрэнд 800.000 төгрөгийн буюу бага бус хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэрэг ¿éëäñýí гэж ял сонсгож, яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн боловч энэ хэрэгт хамааралтай бүхий л íîòëîõ áàðèìòûã шалгасан áîëîâ÷ ø¿¿ãäýã÷ Б.Самдан нь дээрх гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутай эсэх нь ýðãýëçýýòýé áàéõ òóë “Эрүүгийн хэрэгт хамааралтай бүхий л нотлох баримтыг шалгасан боловч сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд ...эргэлзээ гарвал түүнийг сэжигтэн, яллагдагч, шүүгдэгч, ялтанд ашигтайгаар шийдвэрлэнэ” гэсэн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.15 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснûã áàðèìòëàí Өвөрхангай аймгийн прокуророос øүүгдэгч Б.Ñàìäàíä 2002 оны Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí òóñãàé àíãèéí 145 äóãààð ç¿éëèéí 145.2-ò çààñíààð ял сонсгож, яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

Ø¿¿ãäýã÷ Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах нар нь бүлэглэн 2017 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдрөөс 13-ны өдрийн хооронд Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багийн нутаг дэвсгэр “Угалзын ам” гэх газраас машин механизм хэрэглэн З.Адъяасүрэнгийн хул зүсмийн байдас гүүг хулгайлж, 800000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

Шүүгдэгч Ш.Галбадрах, С.Доржсүрэн нар нь бүлэглэн 2016 оны 12 дугаар сарын 19-ний өдрөөс 20-нд шилжих шөнө Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багийн нутаг дэвсгэр “Цохиотын ар” гэх газраас хохирогч Б.Бат-Эрдэнийн 1 тооны хурдан удмын морийг хулгайлж, 9000000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

Ø¿¿ãäýã÷ С.Доржсүрэн нь 2016 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдрөөс 14-нд шилжих шөнө Өвөрхангай аймгийн Хужирт сумын 6 дугаар багийн нутаг дэвсгэр “Холбоогийн ар” гэх газраас хохирогч Д.Туяагийн 2 тооны морийг хулгайлж, 1600000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэг тус тус үйлдсэн болох нь шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч нарын үйлдсэн хэргээ хүлээн мэдүүлсэн мэдүүлгүүд, шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан болон хавтаст хэрэгт авагдсан хохирогч З.Адъяасүрэнãèéí 2015 оны 06 дугаар сарын үед өөрийн эзэмшлийн хул зүсмийн хязаалан гүүгээ Шийрэвсамбуу гэж хүний адуунд тависан. 2017 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдрөөс 2017 оны 01 дүгээр сарын 13-ны өдрийн хооронд тэдний адуунд байсан миний хул зүсмийн соёолон гүү алга болсон байсан. Ш.Галбадрахаас манай гүү хэзээ алга болсон, харсан үзсэн талаар асуухад мэдэхгүй гэсэн. Тэгэхээр нь чи яахаараа мэддэггүй юм, танай адуунд байсан гүүг чамаас өөр мэдэх хүн байхгүй гэж хэлэхэд би авсан юмаа төлж өгнө. Эрээнээ хочтой Б.Мөнхбаярт амьдаар нь хөтлөөд явуулсан гэсэн. Өөр хүнтэй хамтраагүй Б.Мөнхбаяр аймаг оруулж нядалсан байх, би төлж өгнө гээд байсан. Дараа нь цагдаад баригдсаныхаа дараа Шар /Б.Самдан/ гэдэг хүний гадаа манай гүүг нядалсан талаараа ярьж байсан. Хохирогч Б.Бат-Эрдэнийн би 2016 оны 09 дүгээр сарын үед байх Төв аймгийн Сэргэлэн сумаас Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багт байрлах Ц.Ганболд гэх хүнийх рүү уяж уралдуулах зорилготой морио явуулсан. Миний алдагдсан хээр морь “Ээж хайрхан” уулын тахилгын наадамд шүдлэн насандаа аман хүзүүдэж байсан, хязаалан насандаа Төв аймгийн Сэргэлэн сумын сургуулийн 91 жилийн ойн баяр наадамд 3-т хурдалж байсан, соёолон насандаа Төв аймгийн Багахангай сумын уяачдын холбооны 5 жилийн ойн наадамд түрүүлж байсан. Хохирогч Д.Туяагийн 2016 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдрөөс 14-нд шилжих шөнө манай зээрд азаргатай 39 тооны адуу алга болсон. Мөстийн голд очиж үзэхэд манай адуу мөн байсан. Бүртгэж үзэхэд бидэртэй хонгор морь, нөгөө нь зээрд морь хоёулаа нар саран тамгатай 2 тооны морь алга болсон байсан. Гэрч С.Батбаярûí Á.̺íõáàÿð íü 2017 оны 01 дүгээр сарын эхээр байхаа Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар багт байх өөрийн төрсөн гэртээ ирж хэд хоночихоод явсан. Он сарыг нь сайн санахгүй байна. Òýãýýä 2017 оны 01 дүгээр сарын 13, 14-ний өдөр буцаад хот руу явсан. Гэрч Т.Төмөрсүхèéí 2017 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрөөс 2017 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдрийн хооронд байх, одоо он, сарыг нь сайн санахгүй байна, би малаа усалчихаад буцаж явахдаа Самдангийнä очòîë òэднийд Ш.Галбадрах, Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан бас Самдангийн дүү нь гээд нэг эмэгтэй хүүхэд байсан. Б.Мөнхбаяр, Б.Самдан хоёр намайг аймаг ороод өгөөч, унаагүй болчихоод байна, мах зарах гэсэн юм гээд байхаар нь би зөвшөөрсөн. Ш.Галбадрах, Б.Мөнхбаяр хоёр Б.Самдангийн илүү гэрээс яагаан өнгийн дээлээр боосон мах гаргаад ирсэн. Áод малын мах байх шиг харагдсан. Б.Самдан манай адууны мах байгаа юм гэж хэлсэн. Өөрөөр бол хулгайн мах гэж хэлээгүй. Àймагт ирээд дэлгүүрт өгөхөд гүүний мах гэдгийг нь мэдсэн. Би хулгайн адуу нядалж махыг нь зарах гэж байгаа гэдгийг нь мэдэлгүй мотоциклиороо тусалсан. Гэрч Д.Шийрэвсамбууãèéí З.Адъяасүрэнгийн хул зүсмийн Соёолон байдас гүү жил гарангийн өмнө манай адуунд орж ирсэн. Дараа нь З.Адъяасүрэн танай адуунд байж байг гээд надад захиж үлдээсэн. 2017 оны 01 дүгээр сарын эхээр байхаа, одоо сайн санахгүй байна, намайг гэртээ ганцаараа байхад З.Адъяасүрэн манайд ирээд танай адуунд байсан миний хул зүсмийн гүү алга болсон байна гэж ярьж байсан. Гэрч Б.Билэгмааãèéí 2017 оны 01 дүгээр сард өдрийг нь яг тодорхой санахгүй байна, Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Цохиот” гэх газар гэртээ ах Б.Самдангийн хамт унтаж байтал шөнийн 00 цаг өнгөрч байх үед Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах гэх хүмүүс орж ирээд мэнд мэдчихээд өөр юм ярилгүй унтаж хоносон. Маргааш өглөө нь намайг босоход ах Б.Самдан болон Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах нар нэг адуу төхөөрч байсан. Яг юун адуу юм бэ? гэж асуухад Б.Мөнхбаяр гэдэг нь Ш.Галбадрахын өөрийнх нь адуу, танай гадаа төхөөрөөд мөнгө болгоно ãýæ õýëñýí. Гэрч Т.Даваацэрэнãèéí би Өвөрхангай аймгийн Арвайхээр сумын 5 дугаар багт байрлах Занабазар хүнсний захад мах худалдаа эрхэлдэг. 2017 оны 01 дүгээр сарын 10-ны орчим байхаа, одоо он, сарыг нь сайн санахгүй байна. Өглөө 08-09 цагийн хооронд нэг залуу ирж адууны мах авах уу? гэж асууñàí. Àвчирсан мах нь àäóóíû õүзүү сээртэйгээ хаа байсан. Õулгайн мах надад зарж байгаа гэдгийг нь мэдээгүй. Гэрч Н.Сосорбурамûí 2016 оны 06 сарын үед С.Батбаяр гэж хүнээс буурал зүсмийн 2 настай дааган шүдлэн үрээ 200000 төгрөгөөр бодож авсан. Гэрч Б.Мягмарын 2016 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдөр буюу лхагва гариг байсан. Холбоотой юм шиг 3 тооны адуу байсан. Цаад талд нь суучихсан хүн юм шиг харагдаад байсан. Дөхөж очоод мотоциклийн гэрэл тусгаж харахад мориныхоо араас гарч ирээд хурдан гэгч нь мордоод яваад өгсөн. Унаж явсан морь нь бараан зүсмийн морь байсан. Хөтөлж явж байсан нь хонгор зүсмийн морь зээрд гэмээр зүсмийн морь байсан. Тэр шөнө би тэр адуунуудын зүсийг сайн харсан. Гэрч С.Баярсайханы 2016 оны 12 дугаар сарын 12-13-ны өдрийн хооронд байхаа сайн санахгүй байна, өглөө 07 цагийн үед гадаа нохой хуцаад байхаар нь гарч харахад С.Доржсүрэн гадаа малын хашааны тэнд хар морьтой зогсож байсан. Тэгээд өдөр модны захад хар морины хажууд сууж байхаар нь би хоол цай аваачиж өгөхөд модон дотор 2 тооны морь байсан. Нэг нь бидэртэй хонгор зүсмийн морь, нөгөө нь зээрд зүсмийн морь байсан. Юун адуу вэ гэж намайг асуухад чимээгүй байгаарай. Чамаас өөр хүн хараагүй шүү гэж намайг дарамталсан. Тэгээд намайг гэртээ хариад байж байтал орой гэгээ тасарч 19 цагийн үед С.Доржсүрэн манайд ирээд хоол цай идэж уугаад баруун тийшээ явсан. Тэгээд ойролцоогоор 2-3 хоногийн дараа дахиж манайд ирэхдээ хар морьтойгоо бас нэг буурал зүсмийн хээр морь хөтөлж ирсэн байсан. Гэрч И.Цэрэннямын 2016 оны 12 дугаар сарын 14-ний орой 20 цагийн үед Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 2 дугаар багийн “Хавцгайн хант” гэх газарт байх гэрээсээ нөхөр бид хоёр адуугаа харахаар урагшаа адуу байгаа газар руу явсан. Манай адуу байсан чигт нэг том хар юм харагдсан. Ойролцоогоор 70-80 орчим метр орчим ойрхон очоод мотоциклийн гэрэл тусгаж харахад холбоотой гэмээр 3 тооны морь байсан. Цаад талд нь хүн суучихаад гарч ирэхгүй байсан. Бид хоёр өмнөөс нь дөхөхөд тэр хүн босч ирээд морио унаад яваад өгсөн. Унаж явсан морь нь бараан зүсмийн хар морь байсан. Харин хөтөлсөн хоёр морьний наад талд нь хонгор зүсмийн морь байсан. Нөгөө морь нь зээрд зүсмийн морь байсан. Мотоциклын гэрэлд тод харагдсан. Өвөрхангай аймгийн Хужирт суманд нэг хүн “Холбоо” гэх газраас 2 тооны морио алдсан. Эрэл сурал болоод явж байна гэж ярьж байсан. Гэрч Ц.Ганболдын манайх Өвөрхангай аймгийн Зүүнбаян-Улаан сумын 3 дугаар баг “Цохиотын-Ар” гэх газар нутагладаг. Манай адуунд Төв аймгийн иргэн Б.Бат-Эрдэнэ гэж хүний хээр буурал зүсмийн их насны морь байсан. Тэр морийг би Төв аймгаас уяж уралдуулах зорилготой авчирсан. Тэгээд 2016 оны 12 дугаар сарын 19-20-нд шилжих шөнө манай адуунаас Б.Бат-Эрдэнэ гэж хүний хээр буурал зүсмийн зөв талын гуяндаа саран тосгууртай чандмань тамгатай их насны морь алга болсон байсан. Гантөмөр гэх айлд Улаан толгойт хочит С.Доржсүрэн ирчихсэн байсан гэсэн. Морь алдагдах өдрийн урд өдөр 2016 оны 12 дугаар сарын 18-ны өдөр миний төрсөн ах Оодон хочтой Түмээ хонь хариулж яваад Гантөмөрийнд ортол тэднийд Ш.Галбадрах, Л.Жаргалсайхан, Гантөмөр нар байсан гэсэн. Тэгтэл Гантөмөрийн гар утас нь дуугарахад Гантөмөр утсаа спикер дээр нь тавиад ярихад Улаан толгойт хочит С.Доржсүрэн ярьж байсан гэсэн. Түмээ ах надад хэлэхдээ С.Доржсүрэнг хоолойгоор нь таньсан гэсэн. Гантөмөр нь Улаан толгойт ярьж байна гээд гэрээсээ гарсан гэсэн. Шинжээч Оюундарийн Б.Бат-Эрдэнэ гэх хүний их насны хээр зүсмийн морины үнэлгээг Төв аймгийн Сэргэлэн сумын будан буурал азарганы төл 2014 онд соёолон насандаа Бага хангай дүүргийн "Шандаст хүлэг" морин спорт уяачдын холбоо байгуулагдсны 5 жилийн ойн баяр наадамд түрүүлж байсан баримт, 2013 онд хязаалан насандаа Ардын хувьсгалын 92 жил, Төв аймгийн Сэргэлэн сум байгуулагдсны 89 жилийн ойн баяр наадамд 3-т хурдалж байсан баримт зэргийг үндэслэж гаргасан гэх мэдүүлгүүд, эрүүгийн хэрэг үүсгэх тогтоол, хурдан морины медалын зураг, хурдан морины өргөмжлөлийн хуулбарууд, Төв аймгийн Сэргэлэн сумын 2 дугаар багийн Засаг даргын 2017 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийн 05/19 тоот тодорхойлолт, Хөрөнгийг үнэлгээ, төслийн “Лэндс ХХК”-ий 2016 оны 02 дугаар сарын 22-ны өдрийн №02/78, №02/87 дугаартай үнэлгээний тайлангууд, Төв аймгийн Сэргэлэн сумын морин спорт уяачдын холбооны тодорхойлолт, эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай тогтоол, тэмдэглэлүүд, ш¿¿ãäýã÷ Б.Самдангаас хохирогч З.Адъяасүрэнд хохирол төлсөн баримт, Хөрөнгийг үнэлгээ, төслийн “Лэндс ХХК”-ий 2018 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн №45 тоот шинжээчийн дүгнэлт гаргахаас татгалзах тухай албан бичиг, Багахангай дүүргийн “Шандаст хүлэг” морин спорт уяачдын холбооны 2017 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдрийн №01 тоот албан бичгийн хуулбар, хохирол төлсөн баримт, хохирогч З.Адъяасүрэнгийн шүүгдэгч Ш.Галбадрахаас 267000 төгрөг, Б.Мөнхбаяраас 270000 төгрөг, Б.Самдангаас 266000 төгрөгийн хохирол тус тус авсан тул одоо надад гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй, хохирогч Б.Бат-Эрдэнийн шүүгдэгч Ш.Галбадрах, С.Доржсүрэн нарт ямар нэгэн гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй, хохирогч Д.Туяагийн шүүгдэгч С.Доржсүрэнгээс хохирол болох 1600000 төгрөгийг нэхэмжлэхгүй, гомдол санал байхгүй гэсэн шүүхэд ирүүлсэн хүсэлтүүдээр нотлогдон тогтоогдсон, мөрдөн байцаалтын шатанд хийгдвэл зохих ажиллагаа бүрэн хийгдсэн байна.

Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí åðºíõèé àíãèéí 1.9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò “Үйлдэл, эс үйлдэхүйг гэмт хэрэгт тооцохгүй болсон, оногдуулах ялыг хөнгөрүүлсэн, гэмт хэрэг үйлдсэн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэнэ.” гэж çààñаí бөгөөд шүүгдэгч Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах нарын эрх зүйн байдал дээрдэж байх тул ªâºðõàíãàé àéìãèéí пðîêóðîðîîñ Òàéæ овогт Áàòáàÿðûí ̺íõáàÿð, Тайж овогт Шийрэвсамбуугийн Галбадрах нарт 2002 оны Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí òóñãàé àíãèéí 145 äóãààð ç¿éëèéí 145.2-ò çààñíààð ял сонсгож, ÿëëàõ ä¿ãíýëò ¿éëäýæ èð¿¿ëñнийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 äýõ õýñýã болгон нийцүүлэн ººð÷ëºõ хууль зүйн үндэслэлтэй áàéíà.

Шүүгдэгч Б.̺íõáàÿð, Ш.Галбадрах, шүүгдэгч С.Доржсүрэн, Ш.Галбадрах нарыг тус тус бүлэглэн бусдын малыг хулгайлàõ, шүүгдэгч С.Доржсүрэнг бусдын малыг хулгайлàõ гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй гэж шүүх дүгнэв.

Ø¿¿ãäýã÷ Б.Мөнхбаяр, Ш.Галбадрах, С.Доржсүрэн нар нь ãýì áóðóóãàà õ¿ëýýí çºâøººðñºí, гэмт хэрэг үйлдсэн дараа хохирогчид учруулсан хохирлыг төлсөн эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдлыг болон тэдний ãýìò õýðýã ¿éëäñýí íºõöºë áàéäаë, учруулсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, ø¿¿ãäýã÷ нарын õóâèéí áàéäëыг òóñ òóñ õàðãàëçàí үзэж шүүгдэгч Б.Мөнхбаяр, С.Доржсүрэн нарт тус тус хорих ял оногдуулж,

Эрүүгийн хуулийн åðºíõèé àíãèéí 7.1 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò çààñíаар шүүгдэгч Ш.Галбадрахад Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 äýõ õýñýãт заасан õîðèõ ÿë îíîãäóóëàõã¿éãýýð òýíñýж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна.

Шүүгдэгч Б.Мөнхбаяр, Ñ.Äîðæñ¿ðýíä нарт оногдуулсан хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад тус тус эдлүүлж,

Шүүгдэгч Ñ.Äîðæñ¿ðýíãèéí цагдан хоригдсон 339 õоногийг, Б.Мөнхбаярын цагдан хоригдсон 143 хоногийг тэдгээрийн эдлэх ялд тус тус оруулан òîîцож,

Шүүгдэгч Ш.Галбадрахад оршин суух газраа өөрчлөх бол хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгуулëагадаа урьдчилан мэдэгдэх үүргийг хүлээлгэж,

Шүүгдэгч Ш.Галбадрахыг бүртгэж, түүний çàñðàë õ¿ì¿¿æлийн байдаëä õÿíàëò òàâèõûã Өвөрхангай аймаг дахь øүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгаж,

Ш¿¿ãäýã÷ Ш.Галбадрах íü тэнссэн хугацаанд хүлээлгэñýí үүргийг биелүүлээгүй, энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулах болохыг,

Мөн шүүгдэгч Ш.Галбадрах нь 63 хоног цагдан хоригдсон, шүүгдэгч Б.Самдан нь öàãäàí õîðèãäñîí õîíîãã¿é, õýðýãò õóðààãäàæ èðñýí ýä ìºðèéí áàðèìòã¿é, шүүгдэгч Á.̺íõáàÿð íü 270000 òºãðºã, Ш.Галбадрах нь 267000 төгрөг, шүүгдэгч Б.Самдан нь 266000 төгрөгèéã хохирогч З.Адъяасүрэнд тус тус төлсөн, ø¿¿ãäýã÷ íàð íü бусдад төлөх төлбөргүй, õîõèðîã÷ Á.Áàò-Ýðäýíý, Ä.Òóÿà, Ç.Àäúÿàñ¿ðýí, èðãýíèé íýõýìæëýã÷ Ä.Øèéðýâñàìáóó, Ø.Òºìºðñ¿õ, Í.Ñîñîðáóðàì íàð íü гомдол санал, íýõýìæëýõ ç¿éëгүй гэсэн áîëîõûã òóñ òóñ äóðüäаж,

Хýðýãò èðãýíèé íýõýìæëýã÷ Д.Шийрэвсамбуугийн эзэмшлийн 1 тооны халиун морь, иргэний нэхэмжлэгч Ш.Төмөрсүхийн эзэмшлийн Ìустанг-5 маркийн мотоцикль 1 øèðõýã, иргэний нэхэмжлэгч Н.Сосорбурамын эзэмшлийн 1 тооны буурал зүсмийн үрээ, шүүгдэгч Б.Самдангийн эзэмшлийн 3 тооны эм хонь битүүìжилсэн 2017 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн, шүүгдэгч Ш.Галбадрахын эзэмшлийн 3 тооны эм хонь битүүмжилсэн 2017 оны 03 дугаар сарын 29-нèé өдрийн, AQ9856421 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã áèò¿¿ìæèëñýí 2017 îíû 06 дугаар ñàðûí 16-ны ºäðèéí, ø¿¿ãäýã÷ Б.Мөнхбаярын эзэмшлийн AS5012865 ñåðèéí дугаартай 1000 төгрөгèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã битүүмжилсэн 2017 оны 03 дугаар сарын 30-ний өдрийн, Ñ.Äîðæñ¿ðýíãèéí ýçýìøëèéí AR6892769 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã áèò¿¿ìæèëñýí 2017 îíû 06 дугаар ñàðûí 16-ны ºäðèéí эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай мөрдөн байцаагчийн тогтоолуудыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц òóñ òóñ хүчингүй болгоæ, 1 тооны халиун морийг иргэний нэхэмжлэгч Д.Шийрэвсамбууд, Ìустанг-5 маркийн мотоциклийг иргэний нэхэмжлэгч Ш.Төмөрсүхэд, 1 тооны буурал зүсмийн үрээг иргэний нэхэмжлэгч Н.Сосорбурамд, AS5012865 ñåðèéí дугаартай 1000 төгрөгèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã ø¿¿ãäýã÷ Á.̺íõáàÿðò, AQ9856421 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã ø¿¿ãäýã÷ Ø.Ãàëáàäðàõàä, AR6892769 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã ø¿¿ãäýã÷ Ñ.Äîðæñ¿ðýí íàðò тус тус буцаан олгож,

Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол мөн давж заалдах гомдол гаргасан буюу эсэргүүцэл бичигдсэн тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол биелүүлэх хүртэл шүүгдэгч Б.Мөнхбаярт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж, энэ өдрөөс эхлэн цагдан хорьж, шүүгдэгч С.Доржсүрэнд авсан цагдан хорих, шүүгдэгч Ш.Галбадрах, Б.Самдан нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус хэвээр үргэлжлүүлж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна.

Монгол Улсын Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 äóãààð ç¿éëèéí 1, 2, 3, 4 äýõ õýñýã, 36.6 дугаар зүйл, 36.7 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2, 2.3, 2.4, 2.5, 36.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсгийн 3.1, 3.3, 3.5, 36.8 äóãààð ç¿éëèéí 1 дэх хэсгийн 1.1, 1.2, 36.10 дугаар зүйлийн 1 äýõ õýñýã, 38.1 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 дэх хэсэгт заасныг òóñ òóñ удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

1.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.15 äóãààð ç¿éëèéí 2 äахь õýñýãт зааснаар ªâºðõàíãàé àéìãèéí пðîêóðîðîîñ øүүгдэгч Òàéæ îâîãò Áàòñ¿õèéí Ñàìäàíä 2002 оны Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí òóñãàé àíãèéí 145 äóãààð ç¿éëèéí 145.2-ò çààñíààð ял сонсгож, яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2.Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí åðºíõèé àíãèéí 1.9 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò зааснаар ªâºðõàíãàé àéìãèéí пðîêóðîðîîñ Òàéæ овогт Áàòáàÿðûí ̺íõáàÿð, Тайж овогт Шийрэвсамбуугийн Галбадрах нарт 2002 оны Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí òóñãàé àíãèéí 145 äóãààð ç¿éëèéí 145.2-ò çààñíààð ял сонсгож, ÿëëàõ ä¿ãíýëò ¿éëäýæ èð¿¿ëñнийг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 äýõ õýñýã болгон нийцүүлэн өөрчилсүгэй.

3.Шүүгдэгч Òàéæ овогт Áàòáàÿðûí ̺íõáàÿð, Тайж овогт Шийрэвсамбуугийн Галбадрах, шүүгдэгч Жамц овîãò Сономжаагийн Доржсүрэн, Тайж овогт Шийрэвсамбуугийн Галбадрах нарыг тус тус бүлэглэн бусдын малыг хулгайлàõ, шүүгдэгч Жамц овîãò Сономжаагийн Доржсүрэнг бусдын малыг хулгайлàõ гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцсугай.

4.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 3.7 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 1 äýõ õýñýãт зааснаар шүүгдэгч Ш.Галбадрахад Эрүүгийн хуулийн åðºíõèé àíãèéí 7.1 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 1 äýõ õýñýãò çààñíаар хорих ял оногдуулахгүйгээр 1 /нэг/ жил 6 /зургаан/ сарын хугацаагаар тэнсэж, шүүгдэгч С.Доржсүрэнä 1 /нэг/ жилийн хугацаагаар, шүүгдэгч Б.Мөнхбаярт 6 /зургаан/ сарын хугацаагаар хорих ялаар тус тус øèéòãýñ¿ãýé.

5.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ñ.Äîðæñ¿ðýíä оногдуулсан 1 /нэг/ жилийн хугацаагаар хорих ялыг, шүүгдэгч Б.Мөнхбаярт оногдуулсан 6 /зургаан/ сарын хугацаагаар хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад тус тус эдлүүлэхээр тогтоосугай.

6.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ñ.Äîðæñ¿ðýíãèéí цагдан хоригдсон 339 õоногийг, шүүгдэгч Б.Мөнхбаярын цагдан хоригдсон 143 хоногийг тэдгээрийн эдлэх ялд тус тус оруулан òîîцñóãàé.

7.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 3 äàõü õýñýã, 7.3 дугаар зүйлийн 1 äýõ õýñýã, 7.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.5-д зааснаар шүүгдэгч Ш.Галбадрахад оршин суух газраа өөрчлөх бол хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгуулëагадаа урьдчилан мэдэгдэх үүргийг хүлээлгэсүгэй.

8.Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1, 187 дугаар зүйлийн 187.1-д зааснаар шүүгдэгч Ш.Галбадрахыг бүртгэж, түүний çàñðàë õ¿ì¿¿æлийн байдаëä õÿíàëò òàâèõûã Өвөрхангай аймаг дахь øүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

9.Ýð¿¿ãèéí õóóëèéí åðºíõèé àíãèéí 7.1 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 4, 5 äàõü õýñýãò çààñíààð ø¿¿ãäýã÷ Ш.Галбадрах íü тэнссэн хугацаанд хүлээлгэñýí үүргийг биелүүлээгүй, энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүх тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулах болохыг дурьдсугай.

10.Шүүгдэгч Ш.Галбадрах нь 63 хоног цагдан хоригдсон, шүүгдэгч Б.Самдан нь öàãäàí õîðèãäñîí õîíîãã¿é, õýðýãò õóðààãäàæ èðñýí ýä ìºðèéí áàðèìòã¿é, шүүгдэгч Á.̺íõáàÿð íü 270000 òºãðºã, Ш.Галбадрах нь 267000 төгрөг, шүүгдэгч Б.Самдан нь 266000 төгрөгèéã хохирогч З.Адъяасүрэнд тус тус төлсөн, ø¿¿ãäýã÷ íàð íü бусдад төлөх төлбөргүй, õîõèðîã÷ Á.Áàò-Ýðäýíý, Ä.Òóÿà, Ç.Àäúÿàñ¿ðýí, èðãýíèé íýõýìæëýã÷ Ä.Øèéðýâñàìáóó, Ø.Òºìºðñ¿õ, Í.Ñîñîðáóðàì íàð íü гомдол санал, íýõýìæëýõ ç¿éëгүй гэсэн áîëîõûã òóñ òóñ äóðüäñóãàé.

11.Ýð¿¿ãèéí õýðýã õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 36.8 äóãààð ç¿éëèéí 1.8-ä  çààñíààð  хýðýãò èðãýíèé íýõýìæëýã÷ Д.Шийрэвсамбуугийн эзэмшлийн 1 тооны халиун морь, иргэний нэхэмжлэгч Ш.Төмөрсүхийн эзэмшлийн Ìустанг-5 маркийн мотоцикль 1 øèðõýã, иргэний нэхэмжлэгч Н.Сосорбурамын эзэмшлийн 1 тооны буурал зүсмийн үрээ, шүүгдэгч Б.Самдангийн эзэмшлийн 3 тооны эм хонь битүүìжилсэн 2017 оны 03 дугаар сарын 28-ны өдрийн, шүүгдэгч Ш.Галбадрахын эзэмшлийн 3 тооны эм хонь битүүмжилсэн 2017 оны 03 дугаар сарын 29-нèé өдрийн, AQ9856421 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã áèò¿¿ìæèëñýí 2017 îíû 06 дугаар ñàðûí 16-ны ºäðèéí, ø¿¿ãäýã÷ Б.Мөнхбаярын эзэмшлийн AS5012865 ñåðèéí дугаартай 1000 төгрөгèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã битүүмжилсэн 2017 оны 03 дугаар сарын 30-ний өдрийн, Ñ.Äîðæñ¿ðýíãèéí ýçýìøëèéí AR6892769 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã áèò¿¿ìæèëñýí 2017 îíû 06 дугаар ñàðûí 16-ны ºäðèéí эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай мөрдөн байцаагчийн тогтоолуудыг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц òóñ òóñ хүчингүй болгоæ, 1 тооны халиун морийг иргэний нэхэмжлэгч Д.Шийрэвсамбууд, Ìустанг-5 маркийн мотоциклийг иргэний нэхэмжлэгч Ш.Төмөрсүхэд, 1 тооны буурал зүсмийн үрээг иргэний нэхэмжлэгч Н.Сосорбурамд, AS5012865 ñåðèéí дугаартай 1000 төгрөгèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã ø¿¿ãäýã÷ Á.̺íõáàÿðò, AQ9856421 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã ø¿¿ãäýã÷ Ø.Ãàëáàäðàõàä, AR6892769 ñåðèéí äóãààðòàé 1000 òºãðºãèéí ìºíãºí äýâñãýðò 1 øèðõýãèéã ø¿¿ãäýã÷ Ñ.Äîðæñ¿ðýí íàðò тус тус буцаан олгосугай.

12.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.5, 36.10 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол нь уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Б.Мөнхбаярт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж, энэ өдрөөс эхлэн цагдан хорьж, шүүгдэгч С.Доржсүрэнд авсан цагдан хорих, шүүгдэгч Ш.Галбадрах, Б.Самдан нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

13.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоолыг гардан авснаас хойш, эсхүл энэ хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Өвөрхангай аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч нар, иргэний нэхэмжлэгч иргэний нэхэмжлэлтэй холбогдох хэсэгт давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй.

14.Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 37.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар давж заалдах гомдол гаргасан буюу эсэргүүцэл бичигдсэн тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол биелүүлэх хүртэл шүүгдэгч Б.Мөнхбаяр, С.Доржсүрэн нарт авсан цагдан хорих, шүүгдэгч Ш.Галбадрах, Б.Самдан нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

ÄÀРÃÀËÀÃ×, ÅЪÍÕÈÉ Ø¯¯Ã×                              Õ.ÎÒÃÎÍÆÀÐÃÀË