МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС Хэргийн индекс: 171/2016/0207/Э Дархан-Уул аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч П.Баттулга даргалж, Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Г.Дашдаваа, Улсын яллагчаар Дархан-Уул аймгийн прокурорын газрын хяналтын прокурор А.Оргилбаяр, Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Ц.Цэрэнням, Хохирогч Ц.Цэцгээ, Шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоо нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар, Дархан-Уул аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 153 дугаар зүйлийн 153.1-т заасан гэмт хэрэгт Тангууд овогт Шагдарсүрэнгийн Ичинхорлоод холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн, эрүүгийн 201609000406 дугаартай хэргийг 2016 оны 10 дугаар сарын 27-ны өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв. Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: Монгол Улсын иргэн, 1956 оны 11 дүгээр сарын 21-ний өдөр Дорноговь аймгийн Их хэт суманд төрсөн, 60 настай, эмэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, нягтлан бодогч мэргэжилтэй, тэтгэвэрт, ам бүл 2 нөхрийн хамт Дархан-Уул аймаг Дархан сумын 8 дугаар баг 17 дугаар хороолол 9-29 тоотод оршин суудаг, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урд ял шийтгэлгүй, ухаан мэдрэл бүрэн, Тангууд овогт Шагдарсүрэнгийн Ичинхорлоо /Регистрийн дугаар:ЕЙ56112107/ Үйлдсэн хэргийн талаар: Шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоо нь 2016 оны 07 дугаар сарын 04-ний өдрийн 18 цагийн орчимд Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын 07 дугаар баг Алтангадасын 1-5 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Халуун усны газар”-т тус халуун усны газрыг эрхлэн ажиллуулдаг Э.Эрдэнэсүрэнтэй хөлслүүлсэн байрныхаа дулааны төлбөрийн мөнгийг өгөөгүй гэсэн шалтгаанаар маргалдан улмаар хохирогч Ц.Цэцгээгийн эзэмшлийн шарп маркийн 32 инчийн өнгөт зурагтыг хананд тогтоосон байхад нь залгуураас нь татаж газарт унагаан зурагтны дэлгэц болон ар талыг нь хагалан, 3 литрийн багтаамжтай ус буцалгагчийг газарт шидэн их бие хэсгийг нь цөмлөн нийт 459.000 төгрөгийн буюу бага бус хэмжээний хохирол учруулсан бусдын эд хөрөнгийг санаатайгаар гэмтээсэн гэмт хэрэгт холбогджээ. /Яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/ Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд: Шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоогийн мөрдөн байцаалтад болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “ Миний хүүгийн найз Мөнхбат танай байрыг түрээсэлж амьдармаар байна гэсэн юм. Тэгэхээр нь би тэр үедээ зөвшөөрөөд Мөнхбатын хадам ээжийг суулгахаар болсон. Тэгээд би Мөнхбаттай амаар тохиролцоод 2016 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрөөс 1 сарын хугацаатай Мөнхбатад өөрийнхөө байрыг түрээсэлсэн юм. Түрээслүүлснээс хойш 1 сарын дараа Мөнхбаттай утсаар холбогдоод байранд үргэлжлүүлж суух эсэх талаар нь асуухад Мөнхбат дахиж танай байрыг түрээсэлмээр байна гэсэн. Тэр үедээ би Мөнхбатад тэг тэг гээд зөвшөөрссөн байсан юм. Тэгээд Мөнхбат манай байрыг дахин 2016 оны 04 дүгээр сарын 20-ны өдрөөс 2016 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр хүртэл 1 сарын хугацаатай түрээсэлсэн юм. Тэгээд 2016 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр Мөнхбат над руу залгаад гадаа дулаан болсон учир өөрийнхөө гэрлүү явлаа гэж хэлж байсан юм. Тэгээд Мөнхбатад эгч нь Дарханд очих болоогүй учир чи эгчдээ туслаад зар өгөөд манай байрыг түрээслэх хүн олоод өгөөч гэж байсан. Түүнээс хойш 2 хоногийн дараа Мөнхбат над руу залгаад танай байранд дахиад суухаар боллоо гэсэн. Тэгэхээр нь Мөнхбатад тэг тэг гэж зөвшөөрөөд түрээсийн мөнгө дансаар шилжүүл гэхэд Мөнхбат надад одоо 100.000 төгрөг байна үлдсэн 150.000 төгрөгийг нь хүүхдийн баярын дараа шилжүүлье гэсэн. Хүүхдийн баярын өдөр буюу 2016 оны 06 дугаар сарын 01-ний өдөр Мөнхбатаас үлдэгдэл мөнгө авъя гэхэд тэрээр надад мөнгөний боломжгүй байна эхний ээлжинд 50.000 төгрөг шилжүүлье гээд Мөнхбат миний данс руу 50.000 төгрөгийг шилжүүлж байсан. Тэгээд түүнээс хойш Мөнхбат миний үлдэгдэл мөнгийг өгөхгүй байж байгаад байрны түрээсийн хугацаа дуусахаас 7 хоногийн өмнө над руу залгаад байрнаас чинь түрээсийн хугацааны өмнө гарлаа, үлдэгдэл мөнгийг чинь хоногт чинь тооцоод гарлаа гэж байсан. Тэр үедээ Мөнхбатад зөвшөөрөхгүй 2016 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдөр хүртэл манай байранд суу, байрны түрээсийн үлдэгдэл мөнгийг өг гэж байсан. Тэгээд би 2016 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдөр Дарханд ирээд эмнэлгээр хэвтэж байгаад 2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр Мөнхбатаас байрны түлхүүрээ хүлээж авах гээд дуудахад тэрээр эхнэр Эрдэнэсүрэнгийн хамтаар хүрч ирээд түлхүүрийг надад хүлээлгэж өгчихөөд яваад өгсөн. Тэгээд би байрныхаа төлбөр тооцоог холбогдох байгууллагаас асуусан чинь Мөнхбатынх манай байрны халуун, хүйтэн ус, дулаан зэрэг хэрэглээний мөнгийг 2016 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрөөс 2016 оны 06 дугаар сарын 20-ны өдөр хүртэлх хугацаанд өгөөгүй байсан. Тэгээд би 2016 оны 07 дугаар сарын 03-ны өдөр Мөнхбатын эхнэр Эрдэнэсүрэнгийн ажиллуулдаг халуун усны газарт очоод цахилгааны 6 сарын мөнгө гарсан байхаар нь Эрдэнэсүрэнгээс аваад цахилгааны мөнгийг нь тушаагаад байрныхаа тогийг залгуулсан. 2016 оны 07 дугаар сарын 04-ний өдөр халуун усны газарт очоод Эрдэнэсүрэнд би Улаанбаатар хотруу явлаа байрны халуун хүйтэн ус, дулааны төлбөр гарсан байна тооцоогоо хий гээд маргалдсан. ...Би Ц.Цэцгээд учруулсан хохиролд 459.000 төгрөг төлсөн. Бас уучлалт гуйсан байгаа. Би ийм хэрэгт холбогдсондоо маш их харамсаж байна. Дахиж ийм асуудалд холбогдохгүй” гэх мэдүүлэг /хэргийн 35-36, 38 дугаар хуудас/ Хохирогч Ц.Цэцгээгийн мөрдөн байцаалтад болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “...Би Дархан сумын 07 дугаар багт байрлах Алтангадас 1-5 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг Халуун усны газрыг өөрийн төрсөн охин Эрдэнэсүрэнгийн хамт ажиллуулдаг юм. 2016 оны 07 дугаар сарын 04-ний өдрийн 17 цагийн орчимд намайг гэртээ байж байхад манай охин Эрдэнэсүрэн надруу утсаар залгаад “ээж Ичинхорлоо эгч надаас мөнгө нэхээд намайг зодоод, манай халуун усны газрын телевизор, ус буцалгагч зэрэг эд зүйлийг эвдчихлээ” гэсэн. Тэгээд би гэрээсээ гараад тэр даруй халуун усны газартаа ирэхэд Ичинхорлоо миний охин Эрдэнэсүрэнг буланд шахаад, миний охиныг зодсон гэмээр үс толгойг зулгаасан байдалтай байсан. Тэгээд би Ичинхорлоод хандаж “Чи адилхан эх хүн байж миний хүүхдийг яаж байгаа юм бэ” гэхэд тэрээр надад хандаж “Чи дуугүй бай гичий минь” гэсэн. Тэгэхээр нь миний уур хүрээд Ичинхорлоог халуун усны газраасаа хөөж гараад түүнийг явах гэхээр нь машиных нь түлхүүр, гар утас хоёрыг нь булааж аваад цагдаагийн байгууллагад мэдэгдсэн. Манайд түрээслүүлсэн байрны дулааны мөнгийг нэхэж ирээд Эрдэнэсүрэнг минь зодож, манай халуун усны газрын эд хөрөнгийн санаатай эвдэж сүйтгэсэн. Надад учирсан хохирол 459.000 төгрөгийг Ш.Ичинхорлоогоос хүлээж авсан. Бас надаас Ш.Ичинхорлоо нь уучлалт гуйсан учраас одоо гомдол, санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй” гэх мэдүүлэг, /хэргийн 14-15 дугаар хуудас/ Гэрч Д.Сүнжидмаагийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “..2016 оны 07 дугаар сарын 04-ний өдөр байсан санагдаж байна. Манай хуурай эгч Эрдэнэсүрэн Дархан сумын 7 дугаар баг 1-5 тоотод халуун усны газар ажиллуулдаг юм. Дээрх өдөр би Эрдэнэсүрэн эгчийн хамт ажил дээр нь хөзөр тоглоод байж байсан чинь гаднаас үл таних эгч орж ирээд Эрдэнэсүрэн эгчтэй уулзаад байрны халаалтын талаар яриад мөнгө төгрөгний маргаан хийгээд байсан. Тэгээд тухайн хүн Эрдэнэсүрэн эгчийг аваад дулааны шугам сүлжээ явъя гээд байсан. Тэгсэн чинь Эрдэнэсүрэн эгч түүнд ажлын цаг дууссан байна маргааш ажил цуглахаар хамт явъя гэж хэлсэн чинь тухайн хүн заавал одоо Эрдэнэсүрэн эгчийг авч явна гээд ширээн дээр байсан ус буцалгагчийг авч шидээд эвдэлсэн. Мөн ханан дээр байсан телевизорыг сууринаас нь салгаад газар унагаагаад дэлгэцийг нь хагалсан” гэх мэдүүлэг /хэргийн 5 дугаар хуудас/ Гэрч Э.Эрдэнэтуяагийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...2015 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдөр миний ээж Цэцгээ надруу бэлнээр 450.000 төгрөг шилжүүлээд би тухайн өдөр Улаанбаатар хотын 3, 4 дүгээр хороололд үйл ажиллагаагаа явуулдаг “Нэкст плаза”-ийн салбараас 32 инчийн Шарп телевизор худалдан авч Дархан руу ээжид өгч явуулж байсан юм” гэх мэдүүлэг /хэргийн 19 дүгээр хуудас/ Гэрч Э.Эрдэнэсүрэнгийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “...2016 оны 07 дугаар сарын 04-ний өдөр би өөрийн ажил дээрээ ажлаа хийгээд сууж байхад 18 цагийн орчимд Ичинхорлоо эгч ажил дээр байрны ус, дулааны мөнгө яагаад төлөөгүй юм бэ? гэж асуусан. Тэгэхээр нь би гайхаад манайх танай байрны халуун ус, хүйтэн ус, цахилгааны мөнгийг л төлнө гэж тохирсон биз дээ?. Дулааны мөнгийг төлөхгүй. Харин халуун усны үлдэгдэл тооцоо байгаа бол маргааш ажлын цагаар очиж шүүлгээд учир зөвийг нь олъё гэсэн. Тэгсэн чинь Ичинхорлоо гуай намайг хэл амаар доромжлоод одоо л дулааны шугам сүлжээ орж учир зөвөө олно гээд намайг ажил дээрээс минь авч явах гээд байсан. Тэгээд би түүнд ажлын цаг дууссан байна учир зөвөө маргааш ольё гэхэд тэрээр миний үгийг огт тоохгүй орилж хашгираад манай халуун усны газарт үйлчлүүлж байсан иргэдийг хөөж гаргаад, манай халуун усны газрын ус буцалгагчийг надруу шууд авч шидээд, халуун усны хүлээлгийн танхимд байдаг 32 инчийн шарп маркийн телевизорын залгуураас нь татаад газар унагаах гэхэд нь би эсэргүүцсэн чинь намайг үсдэж аваад намайг телевизортой минь хамт газар унагаасан. Тэгээд манай телевизорын дэлгэц хагараад миний 2 хөлийн өвдөг шалбарсан байсан. Дээрх эвдэрсэн эд зүйлүүд нь манай ээж Ц.Цэцгээгийн эд зүйл байгаа юм...” мэдүүлэг /хэргийн 17-18 дугаар хуудас/ “Капитал зууч” ХХК-ийн 2016 оны 07 дугаар сарын 21-ний өдрийн эд зүйлд үнэлгээ хийсэн тухай шинжээчийн дүгнэлт /хэргийн 21-22 дугаар хуудас/ Шүүхийн шинжилгээний Үндэсний хүрээлэнгийн 2016 оны 07 дугаар сарын 06-ны өдрийн 755 дугаартай “Э.Эрдэнэсүрэнгийн биед баруун өвдөгний цус хуралт тогтоогдлоо. Дээрхи цус хуралт нь хатуу мохоо зүйлийн хүчин үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой. Уг цус хуралт нь ГЗТЖ-ын 2.6-д зааснаар хамрагдах талбай бага, эрүүл мэндийг сарниулахгүй тул гэмтлийн зэрэгт хамаарахгүй” гэх дүгнэлт / хэргийн 29 дүгээр хуудас/ Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас /хэргийн 42 дугаар хуудас/ болон хавтаст хэрэгт авагдсан бусад бичгийн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлагдсан бичгийн баримтууд болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоо, хохирогч Ц.Цэцгээгийн өгсөн мэдүүлгүүдээр шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоо нь 2016 оны 07 дугаар сарын 04-ний өдөр Дархан-Уул аймгийн Дархан сумын 07 дугаар баг Алтангадасын 1-5 тоотод үйл ажиллагаа явуулдаг “Халуун усны газар”-т Э.Эрдэнэсүрэнтэй хөлслүүлсэн байрныхаа дулааны төлбөрийн мөнгийг өгөөгүй гэсэн шалтгаанаар маргалдан улмаар хохирогч Ц.Цэцгээгийн эзэмшлийн шарп маркийн 32 инчийн өнгөт зурагт, 3 литрийн багтаамжтай ус буцалгагч зэргийг санаатайгаар гэмтээн нийт 459.000 төгрөгийн буюу бага бус хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь нотлогдон тогтоогдож байх бөгөөд Дархан-Уул аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 153 дугаар зүйлийн 153.1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчилсэн хуулийн зүйлчлэл тохирсон байна. Иймд шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоог бусдын эд хөрөнгийг санаатайгаар гэмтээсэн гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож ял шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй байна. Шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоод оногдуулах ялыг хөнгөрүүлэх нөхцөл нь анх удаа хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо сайн дураараа нөхөн төлсөн, үйлдсэн гэмт хэрэгтээ чин санаанаас гэмшсэн зэрэг болно. Шүүгдэгч Ш.Ичинхорлоод ял шийтгэл оногдуулахдаа түүний үйлдсэн хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, шүүгдэгчийн хувийн байдал, учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн байдал зэргийг нь харгалзан үзэж оногдуулсан хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх шаардлагагүй гэж шүүх үзэв.