2022 06 08 2022/ШЦТ/611

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Хэргийн индекс: 185/2022/0576/Э
Сүхбаатар дүүргийн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх
хуралдааныг шүүгч Д.Азжаргал даргалж,
Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга И.Номин,
Улсын яллагчаар хяналтын прокурор Я.Мөнхзаяа /онлайн/,
Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Э.Энххэрлэн /онлайн/
Шүүгдэгч Ж.С нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд
нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар Сүхбаатар дүүргийн Прокурорын газрын
хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх
хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн Ж.Сд холбогдох эрүүгийн
“2209000000834” дугаартай хэргийг 2022 оны 06 дугаар сарын 07-ны өдөр
хялбаршуулсан журмаар хүлээн авч хянан хэлэлцэв. ХЯНАВАЛ:
Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:
Монгол улсын иргэн, яс үндэс халх, 2000 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдөр
Улаанбаатар хотод төрсөн, 21 настай, эрэгтэй, боловсролтой, тогооч
мэргэжилтэй, ажилгүй, ам бүл 6, эцэг, эх, дүү нарын хамт амьдардаг, тоотод
оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэл эдэлж байгаагүй, хэрэг хариуцах чадвартай,
Ж.С /РД:/

Холбогдсон хэргийн талаар:
Шүүгдэгч Ж.С нь 2022 оны 04 дүгээр сарын 24-ний өдөр Сүхбаатар
дүүргийн 8 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр, Ө кино театрын ойролцоо явж байсан
хохирогч П.Нын халааснаас түүний эзэмшлийн ай фоне 11 загварын гар утсыг хүч
хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч, хулгайлах гэмт хэрэгт холбогджээ.
Шүүхийн хэлэлцүүлгээр яллах, цагаатгах болон бусад нотлох баримтуудыг
шинжлэн судлаад ТОДОРХОЙЛОХ нь:
1. Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:
Шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох нь хэрэгт авагдсан
нотлох баримтууд болох:
Хохирогч П.Нын мөрдөн шалгах ажиллагааны үед өгсөн: “...2021 оны 04
дүгээр сарын 24-ний Сүхбаатар дүүргийн 8 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах
Ө кинотеатрын ойролцоо гар утсаа бариад явж байгаад Ж ын орчим ирээд үзэхэд

2

миний гар утас алга болсон байсан. ...айфоне 11 загварын гар утас байгаа...” гэх
мэдүүлэг /хх-ийн 12-р тал/,
Эд зүйл хүлээлгэн өгсөн тухай тэмдэглэл, хүлээлгэн өгсөн тухай тэмдэглэл
/хх-ийн 6-7-р тал/,
“Дамно” ХХК-ийн хөрөнгийн үнэлгээний тайлан /хх-ийн 17-18-р тал/ зэрэг
нотлох баримтуудаар нотлогдож байна.
Шүүгдэгчийн хувийн байдлыг тогтоосон дараах баримтуудыг шүүх шинжлэн
судлав. Үүнд:
- Урьд ял шийтгүүлж байсан эсэх талаарх Эрүүгийн хариуцлага хүлээж
байсан эсэхийг шалгах хуудас /хх-ийн 28 тал/
- Шүүгдэгч Ж.Сын иргэний үнэмлэхний лавлагаа /хх-ийн 40 тал / зэрэг болно.
Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжилсэн дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт
хамааралтай, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмын
дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн, үгүйсгэх нотлох баримт хэрэгт байхгүйн дээр шүүгдэгч
нь өөрийн гэм бурууг хүлээн зөвшөөрч, маргахгүй байгаагаар давхар нотлогдож
байх тул энэ хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай, үнэн зөв гэж шүүх үнэллээ.
Энэ хэрэгт Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 зүйлд заасан
нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тодруулсан, мөрдөн байцаалтын
явцад оролцогчийн хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан, Эрүүгийн
хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан шаардлагыг зөрчсөн гэх ноцтой
зөрчил тогтоогдоогүй, хуульд заасан нотолбол зохих нөхцөл байдлуудыг бүрэн
гүйцэд тогтоосон гэж үзлээ.
Гэмт хэрэг гарахад шүүгдэгчийн хууль зүйн мэдлэг дутмаг, тухайн үед
согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн байсан нь дээрх гэмт хэргийг үйлдэх
шалтгаан нөхцөл болсон байна.
Шүүгдэгч нь Монгол Улсын Үндсэн хууль, Эрүүгийн хуулиар хамгаалагдсан
өмчлөх эрхийн эсрэг “бусдын эд хөрөнгийг нууц, далд аргаар, шунахайн
сэдэлтээр, хүч хэрэглэхгүйгээр, хууль бусаар авч, бүр мөсөн, үнэ төлбөргүй
өөрийн өмчийн нэгэн адил захиран зарцуулах боломж бүрдүүлж” гэмт хэргийг
үйлдсэн нь дээрх гэмт хэргийг гэм буруугийн санаатай хэлбэртэй, төгссөн гэмт
хэрэг үйлдсэн гэж үзэх бүрэн үндэслэлтэй юм.
Хэрэгт авагдсан баримтуудыг үндэслэн прокурорын үйлдсэн яллах дүгнэлт нь
үндэслэлтэй, хэргийн зүйлчлэл тохирсон байна гэж шүүх үзлээ.
Гэмт хэргийг илрүүлэх зорилгоор хийсэн гэрч, хохирогч, шүүгдэгч нарын
мэдүүлэг зэрэг нь гэмт хэрэг гарсан нөхцөл байдлыг бүрэн дүүрэн тогтооход чухал
ач холбогдолтой болсон байна.
Шүүгдэгч Ж.С нь хохирогч П.Нын халааснаас түүний эзэмшлийн ай фоне 11
загварын гар утсыг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль бусаар авч, хулгайлж
хохирогч 1.025.000 төгрөгийн хохирол учруулж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн
17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийг үйлдсэн байна.
Хохирогч П.Н нь шүүгдэгчээс “нэхэмжлэх зүйлгүй. Эд зүйлээ хүлээн авсан..”
гэсэн хариуг өгсөн болох нь шүүх хуралдааны тов мэдэгдэх хуудас, хохирогчийн
хавтаст хэрэгт өгсөн мэдүүлэг /хх-ийн 5-6 тал/ зэргээр тогтоогдож байх тул
шүүгдэгч Ж.Сыг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзэв.
Хавтаст хэрэгт баримтжуулсан шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх

3

ажиллагааны зардалгүй байна.
2. Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх тухай:
Шүүх хуралдаанаар шинжлэн судлагдаж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл
болгосон баримтуудыг үндэслэн шүүгдэгч Ж.Сд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ
Эрүүгийн хуульд заасан шударга ёсны зарчмыг баримтлан, цээрлүүлэх, дахин
гэмт хэрэг үйлдэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор Эрүүгийн хуулийн 1.4 дүгээр
зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Энэ хуульд заасан гэмт хэрэг үйлдсэн нь шүүхээр
тогтоогдсон гэм буруутай хүнд эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ”, Эрүүгийн хуулийн
6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд энэ хуулийн
ерөнхий ангид заасан үндэслэл, журмын дагуу тусгай ангид заасан төрөл,
хэмжээний дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ”, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий
ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд гэмт
хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт
хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх,
хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзнэ” гэж заасныг тус тус
баримтлан шүүгдэгчийг анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, шүүгдэгчийн хувийн байдал,
үйлдсэн гэмт хэрэгтээ хандах хандлага, гэмт хэрэг үйлдэхэд нөлөөлсөн шалтгаан,
нөхцөл зэргийг тус тус харгалзан “хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай
учруулсан” үйлдэлд нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх
хэсэгт зааснаар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх нь зүйтэй гэж үзлээ.
Шүүгдэгчийн хувийн байдалд шүүхийн хэлэлцүүлэгт дурдсан нотлох
баримтаар тогтоогдсон нөхцөл байдал, хохирол төлбөргүй байдал, гэмт хэрэг
үйлдсэнээ хүлээн зөвшөөрсөн, гэм буруугийн талаар маргахгүй байгаа байдал,
хохирогчоос уучлалт гуйсан, үйлдсэн гэмт хэрэг, хохирол, хор уршигт хандаж буй
хандлага, шүүх хуралдаанд мэдүүлэг өгөхдөө гэмшиж байгаа байдал зэргийг
харгалзан үзсэн болно.
Шүүгдэгчийн хувьд эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдалгүй, харин
гэмт хэрэг үйлдсэний дараа учруулсан хохирлыг нөхөн төлж, хохирогчоос уучлалт
гуйж эвлэрсэн, үйлдсэн хэрэгтээ гэмшиж байгаа байдал зэрэг байдлыг эрүүгийн
хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцлоо.
Шүүх шүүгдэгч Ж.Сд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх
хэсэгт зааснаар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхдээ шүүгдэгч нь өөрт холбогдох
хэргийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх хүсэлтийг шүүхэд гаргаж
шүүхийн хэлэлцүүлэгт хяналтын прокуророос шүүгдэгчид 240 цаг нийтэд тустай
ажил хийлгэх ял оногдуулах саналыг гаргасныг шүүгдэгч зөвшөөрсөн тул
прокурорын саналыг харгалзан шүүгдэгчид нийтэд тустай ажил хийлгэх ял
оногдуулах нь зүйтэй байна.
Шүүгдэгч Ж.С нь цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, хэрэгт эд
мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй болохыг
дурдаж, шүүгдэгчээс гаргуулах хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй
болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.
Монгол улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.5, Эрүүгийн хэрэг
хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4, 36.1, 36.2, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 зүйлүүдэд
заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Шүүгдэгч Ж.Сыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1
дэх хэсэгт заасан “Бусдын эд хөрөнгийг хүч хэрэглэхгүйгээр, нууцаар, хууль
бусаар авах” гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.
2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт
зааснаар шүүгдэгч Ж.Сыг 240 /хоёр зуун дөч/ цагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх
ялаар шийтгэсүгэй.
3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.4 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт
зааснаар шүүгдэгч Ж.Сд оногдуулсан 240 /хоёр зуун дөч/ цаг нийтэд тустай ажил
хийлгэх ялыг өдөрт наймаас дээшгүй цагаар хийлгэхээр тогтоосугай.
4. Эрүүгийн хуулийн 5.4 дүгээр зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Ж.С
нь нийтэд тустай ажил хийлгэх ялыг биелүүлээгүй бол нийтэд тустай ажил хийлгэх
ялын эдлээгүй үлдсэн найман цагийн ажлыг нэг хоногоор тооцож ялаар солихыг
анхааруулсугай.
5. Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжлэгдсэн эд
хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдоогүй, бусдад төлөх төлбөргүй, шүүгдэгчээс
гаргуулах эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус
тус дурдсугай.
6. Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Ж.Сд урьд авсан хувийн
баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.
7. Шийтгэх тогтоол нь уншин сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шүүгдэгч,
хохирогч нар эс зөвшөөрвөл тогтоол гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор
Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, улсын
яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ Д.АЗЖАРГАЛ