МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Хан-Уул дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг Ерөнхий шүүгч Б.Батболор даргалж,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Баасандорж,   

улсын яллагч С.Ууганбаяр,

шүүгдэгч Э.М, Б.Б нарыг оролцуулан тус шүүхийн танхимд нээлттэй хийсэн хуралдаанаар Хан-Уул дүүргийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт Э.Мийг, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт Б.Бг тус тус холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж, хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх саналтай ирүүлсэн эрүүгийн 2210000001178 дугаартай хэргийг 2022 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв.

 

            Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: 

            Монгол Улсын иргэн, 1993 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдөр Дорнод аймгийн Хэрлэн суманд төрсөн, 29 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, мэргэжилгүй, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг гэх, ам бүл 5, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт оршин суух, урьд ял шийтгэлгүй, Хатгин овогт Батсайханы Б

            Монгол Улсын иргэн, 1989 оны 9 дүгээр сарын 06-ны өдөр Хэнтий аймгийн Хэрлэн суманд төрсөн, 33 настай, эрэгтэй, дээд боловсролтой, архитектурч мэргэжилтэй, ам бүл 3, эцэг, эхийн хамт оршин суух, урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байгаагүй, Гурван баян овогт Эрдэнэбаатарын М

 

Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч Э.М нь Хан-Уул дүүргийн 19-ийн автобусны буудлын гүүрний орчим 2022 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ өөрийн найз Б.Бтэй маргалдаж, улмаар зодож, биед нь зүүн сарвууны 2 дугаар хурууны 1 дүгээр шивнүүрийн хугарал, бүрэн тасрал, хүзүү, эрүү, баруун, зүүн эгэм, баруун, зүүх хөх, зүүн бугалга, зүүн алга, цээжинд зулгаралт, зүүн нүдний зовхинд цус хуралт бүхий хүндэвтэр хохирол санаатай учруулсан,

Шүүгдэгч Б.Б Хан-Уул дүүргийн 19-ийн автобусны буудлын гүүрний орчим 2022 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ өөрийн найз Э.Мтэй маргалдаж, улмаар зодож, биед нь уруулд шарх, цус хуралт бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан тус тус гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Талуудын хүсэлтээр хэрэгт цугларсан дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

1. Шүүгдэгч, хохирогч Б.Бгийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “Мөрдөн шалгах ажиллагаанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн. Одоо мэдүүлэг өгөхгүй. Гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй” гэсэн мэдүүлэг (шүүх хуралдааны тэмдэглэл),
2. Шүүгдэгч, хохирогч Э.Мийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “Мөрдөн шалгах ажиллагаанд үнэн зөв мэдүүлэг өгсөн. Одоо мэдүүлэг өгөхгүй. Гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй” гэсэн мэдүүлэг (шүүх хуралдааны тэмдэглэл),
3. Хохирогч Б.Бгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн “...2022 оны 9 дүгээр сарын 24-ний шөнө М бид хоёр ажлаа тараад 19-ийн автобусны хойд буудлын зогсоол дээр машин дотор бага зэрэг архи, 4 шил пиво уусан. Бид хоёр ууж байгаад нилээн согтоод М “явлаа” гэж уурлаад машины хаалга саваад гарахаар нь буугаад бид хоёр улаан гүүрний хажууд муудсан. Нилээн ширүүсээд (юу ярьж байснаа согтуу байсан тул санахгүй байна) М намайг алгадахаар нь би түлхсэн чинь над руу дахиж дайраад шанаа руу маань цохихоор нь би Мийн толгойг сугандаа хавчуулаад цохих гэж байтал миний хурууг хазах шиг болоод (тэр үед тасарсан байх, би өвчнөө мэдрээгүй байсан) би тавиад Мөнх- Эрдэнийн нүүр лүү 3-4 удаа цохьсон. Тэгээд бид хоёр ноцолдож, барилдсан. Би Мийг барилдаад газар унагаагаад гар луу нь харахад зүүн гарын долоовор хурууны дээд хэсэг байхгүй байсан. Мийг дахиад цохих гэхэд хүн салгаад, цагдаа дуудсан. ...М нь миний эмчилгээний зардал зэргийг бэлэн мөнгөөр төлөөд явж байгаа. Одоогийн байдлаар бэлнээр 500,000 төгрөгийг өгсөн...” гэсэн мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 18 дахь тал),
4. Хохирогч Э.Мийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Би 2022 оны 9 дүгээр сарын 24-ний орой найз Бтэй 19-ийн автобусны буудал дээр цуг согтууруулах ундаа хэтрүүлэн хэрэглэж байгаад нилээн согтуурсан үедээ муудалцаж, зодолдоод гарынх нь хурууг хазсанаас болж тасарсан. ...Би одоохондоо 1,500,000 төгрөгийг бэлнээр өгсөн байгаа. Цаашид гарах зардлуудыг хариуцаж төлбөрөө төлж, хохирлыг нь барагдуулах болно. Б надад төлөх төлбөргүй. Надад гомдол санал байхгүй. Хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх хүсэлтэй байна...” гэсэн мэдүүлэг (хавтаст хэргийн 21 дэх тал),
5. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 2022 оны 9 дүгээр сарын 28-ны өдрийн Хүний биед хийсэн шүүх эмнэлгийн шинжилгээ 13206 дугаартай:

“-Б.Б-н биед зүүн сарвууны 2-р хурууны 1-р шивнүүрийн хугарал, бүрэн тасрал, хүзүү, эрүү, баруун, зүүн эгэм, баруун, зүүн хөх, зүүн бугалга, зүүн алга, цээжинд зулгаралт, зүүн нүдний зовхинд цус хуралт гэмтэл тогтоогдлоо.

-Дээрх гэмтэл мохоо болон ирмэг бүхий зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ.

-Дээрх гэмтэл хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүсгэгдсэн байх боломжтой.

-Дээрх гэмтэл нь гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-т зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна.

-Цаашид зүүн сарвууны 2-р хурууны 1-р шивнүүрийн бүрэн тасрал гэмтэл нь ерөнхий хөдөлмөрийн чадварыг тогтонги 5% алдагдуулна.” гэсэн дүгнэлт (хавтаст хэргийн 26-27 дахь тал),

6. Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 2022 оны 9 дүгээр сарын 28-ны өдрийн Хүний биед хийсэн шүүх эмнэлгийн шинжилгээ 13207 дугаартай:

“-Э.М-н биед уруулд шарх, цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал, 1 шүдний сулрал, баруун, зүүн мөр, цээж, баруун, зүүн эгэм, нуруу, баруун тохой, баруун сарвууны 2-р хуруу, зүүн өвдөгт зулгаралт, баруун бугалганд цус хуралт гэмтэл тогтоогдлоо.

-Дээрх гэмтэл нь мохоо зүйлийн үйлчлэлээр үүсгэгдэнэ.

-Дээрх гэмтэл хэрэг болсон гэх цаг хугацаанд үүсгэгдсэн байх боломжтой.

-Дээрх гэмтэл гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-т зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна.

-Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадварыг тогтонги алдагдуулахгүй” гэсэн дүгнэлт (хавтаст хэргийн 30-31 дэх тал),

7. Хан-Уул дүүргийн Цагдаагийн хэлтсийн дуудлагын лавлагааны хуудас (хавтаст хэргийн 8 дахь тал)

 

            Хавтаст хэрэгт авагдсан шүүгдэгч нарын хувийн байдалтай холбоотой болон бусад нотлох баримтууд:

шүүгдэгчийн Б.Бгийн иргэний үнэмлэхийн лавлагаа (хавтаст хэргийн 42 дахь тал), эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас (хавтаст хэргийн 43 дахь тал), байнга оршин суугаа хаягийн лавлагаа (хавтаст хэргийн 45 дахь тал), нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолт (хавтаст хэргийн 48 дахь тал), шүүгдэгч Э.Мийн иргэний үнэмлэхийн лавлагаа (хавтаст хэргийн 49 дэх тал), эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас (50 дахь тал), иргэний оршин суугаа хаягийн бүртгэлийн лавлагаа (хавтаст хэргийн 51 дэх тал), нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолт (хавтаст хэргийн 54 дэх тал) зэрэг болно.

 

1. Гэм буруугийн талаар:

 

            Шүүхээс тогтоосон хэргийн үйл баримт:

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Э.М нь согтуурсан үедээ 2022 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр Хан-Уул дүүргийн 19-ийн автобусны буудлын гүүрний орчим Б.Бтэй таарамжгүй харилцааны улмаас маргалдаж, түүнийг зодож, биед нь зүүн сарвууны 2 дугаар хурууны 1 дүгээр шивнүүрийн хугарал, бүрэн тасрал, хүзүү, эрүү, баруун, зүүн эгэм, баруун, зүүх хөх, зүүн бугалга, зүүн алга, цээжинд зулгаралт, зүүн нүдний зовхинд цус хуралт бүхий хүндэвтэр зэргийн гэмтэл санаатай учруулсан,

мөн шүүгдэгч Б.Б нь согтуурсан үедээ 2022 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр Хан-Уул дүүргийн 19-ийн автобусны буудлын гүүрний орчим Э.Мтэй таарамжгүй харилцааны улмаас маргалдаж, түүнийг зодож, биед нь уруулд шарх, цус хуралт бүхий хөнгөн зэргийн гэмтэл санаатай учруулсан тус тус үйл баримт тогтоогдлоо.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлд заасан “хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах” гэмт хэрэг нь хүний эрүүл мэндийн халдашгүй байдлын эсрэг гэмт хэрэг бөгөөд гэмт этгээд нь хохирогчийн бие махбод буюу эрүүл мэндэд Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журамд заасан хөнгөн гэмтлийг санаатай учруулсан байхыг ойлгоно.

Шүүгдэгч Б.Бгийн хохирогч Э.Мийн биед хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулсан, шүүгдэгч Э.Мийн хохирогч Б.Бгийн биед хүндэвтэр зэргийн гэмтэл учруулсан үйлдэл нь шүүгдэгч, хохирогч Б.Б, Э.М нарын мөрдөн шалгах ажиллагаанд болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэг, шинжээчийн 13206, 13207 дугаартай дүгнэлт, Хан-Уул дүүргийн Цагдаагийн хэлтсийн дуудлагын лавлагааны хуудас зэргээр тус тус тогтоогдож байна.

Шүүгдэгч нарын гэм буруутайг нотолсон дээрх баримтууд нь хэрэгт хамааралтай, агуулгын хувьд зөрүүгүй, үйл баримтыг хангалттай тогтоосон, нотлох баримт цуглуулах, бэхжүүлэх талаарх журам шаардлагыг зөрчсөн, хэргийн оролцогчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн, хязгаарласан зөрчил тогтоогдоогүй тул хууль ёсны, үнэн зөв баримтууд гэж үнэлж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгосон болно.

Түүнчлэн хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудад тулгуурлан хэргийн газар болсон гэх үйл баримтад дүгнэлт хийхэд гэмт хэрэг гарсан байдал, гэмт хэрэг гарах болсон шалтгаан, хэн үйлдсэн, гэмт хэргийн сэдэлт, гэм буруугийн хэлбэр зэргийг хангалттай тогтоож ирүүлсэн гэж үзэж хэргийг шийдвэрлэлээ.

            Иймд шүүгдэгч Гурван баян овогт Эрдэнэбаатарын Мийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд, шүүгдэгч Хатгин овогт Батсайханы Бг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож шийдвэрлэв.

 

            Хохирол, хор уршгийн тухай:

 

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.5 дугаар зүйлд “Энэ хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн улмаас хүний амь нас, эрүүл мэнд, эд хөрөнгө, бусад эрх, эрх чөлөө, нийтийн болон үндэсний ашиг сонирхол, аюулгүй байдалд шууд учирсан үр дагаврыг гэмт хэргийн хохирол гэж, ...гэмт хэрэг үйлдэж хохирол учруулсны улмаас үүссэн үр дагаврыг гэмт хэргийн хор уршиг гэж тодорхойлсон бөгөөд Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1 дэх хэсэгт “Бусдын эрх, амь нас, эрүүл мэнд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эд хөрөнгөд хууль бусаар санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээр гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй.” гэж хуульчилсан.

                 Гэмт хэргийн улмаас хохирогч Б.Бгийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол, хохирогч Э.Мийн эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол тус тус учирсан бөгөөд хохирогч нарын шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн “Гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй” гэсэн мэдүүлэг (шүүх хуралдааны тэмдэглэл)-ийг үндэслэн шүүгдэгч нарыг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзэв.

 

2. Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх талаар:

 

              Шүүгдэгч Э.М, Б.Б нарын Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-т заасан “тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн”, 1.2-т заасан “гэмт хэрэг үйлдсэний дараа хохирогчид шууд эмнэлгийн, бусад туслалцаа үзүүлсэн, учруулсан хохирлыг төлсөн”-ийг тус тус эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тооцож, Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.6 дугаар зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлагыг хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүйг дурдав.

            Шүүхээс ял оногдуулахдаа Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт “Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн хүнд энэ хуулийн ерөнхий ангид заасан үндэслэл, журмын дагуу тусгай ангид заасан төрөл, хэмжээний дотор эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэнэ” гэж, мөн зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхэд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, гэмт хэрэг үйлдсэн хүний хувийн байдал, эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх, хүндрүүлэх нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь харгалзан үзнэ” гэж заасныг тус тус баримтлан шүүгдэгч Э.М, Б.Б нарын анх удаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн, гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг сайн дураараа нөхөн төлсөн, бусдад төлөх төлбөргүй, эрхэлсэн тодорхой ажилтай зэргийг харгалзан улсын яллагчийн эрүүгийн хариуцлагын саналын хүрээнд буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Э.Мийг 550 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 550,000 /таван зуун тавь/ төгрөгөөр торгох ял, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Б.Бг 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450,000 /дөрвөн зуун тавь/ төгрөгөөр торгох ял тус тус шийтгэж, тэдэнд оногдуул ялыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар 3 /гурав/ сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэх нь зохимжтой гэж үзсэн болно.

 

3. Бусад асуудлаар:

 

Шүүгдэгч Э.М, Б.Б нарт холбогдох иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, цагдан хоригдсон хоноггүй, гаргуулбал зохих хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал, төлбөргүй, битүүмжлэгдсэн хөрөнгөгүй, энэ хэрэгт шийдвэрлэвэл зохих эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг дурдав.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 1, 4, 5, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэг, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10 дугаар зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

            1. Шүүгдэгч Гурван баян овогт Эрдэнэбаатарын Мийг хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд,

            шүүгдэгч Хатгин овогт Батсайханы Бг хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцсугай.

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.4 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Гурван баян овогт Эрдэнэбаатарын Мийг 550 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 550,000 /таван зуун тавь/ төгрөгөөр торгох ял,

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Хатгин овогт Батсайханы Бг 450 нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 450,000 /дөрвөн зуун тавь/ төгрөгөөр торгох ял тус тус шийтгэсүгэй.

            3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт зааснаар Э.Мд оногдуулсан 550,000 төгрөгийн торгох ялыг, Б.Бд оногдуулсан 450,000 төгрөгийн торгох ялыг тус бүр 3 /гурав/ сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлэхээр тогтоосугай.  

            4. Шүүгдэгч Б.М, Б.Б нарт холбогдох иргэний бичиг баримт шүүхэд шилжиж ирээгүй, бусдад төлөх төлбөргүй, гаргуулбал зохих хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардал төлбөргүй, битүүмжлэгдсэн хөрөнгөгүй, энэ хэрэгт шийдвэрлэвэл зохих эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн зүйлгүй болохыг дурдсугай.

            5. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар ялтан торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол хорих ялаар сольж эдлүүлдэг болохыг Б.М, Б.Б нарт сануулсугай.       

            6. Шийтгэх тогтоол нь уншин сонсгосноор хүчинтэй болохыг мэдэгдсүгэй.

            7. Шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл өөрөө гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах журмаар Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, улсын яллагч, түүний дээд шатны прокурор мөн хугацаанд эсэргүүцэл бичих эрхтэйг танилцуулсугай.

            8. Эрх бүхий этгээд давж заалдах журмаар гомдол гаргасан, эсэргүүцэл бичсэн тохиолдолд шийтгэх тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хүчин төгөлдөр болох хүртэлх хугацаанд Б.Б, Б.М нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.  

 

 

 

 

    ДАРГАЛАГЧ

                            ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                Б.БАТБОЛОР