Баян-Өлгий аймаг дахь Сум дундын Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Д.Азжаргал даргалж
Улсын яллагч: Т.Серикжан
Шүүгдэгч: Ж.Марат
Хохирогч: Д.Талгат
Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Айбек нарыг оролцуулан тус шүүхийн танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар 
Баян-Өлгий аймгийн Прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1-д заасан гэмт хэрэгт яллагдагчаар татах тогтоол үйлдэж ирүүлсэн Жумаханы Маратад холбогдох эрүүгийн 201604000262 дугаартай хэргийг хянан хэлэлцэв.
Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт
1.1. Найман овогт Жумаханы Марат, Монгол Улсын иргэн, 1977 оны 06 дугаар сарын 25-ны өдөр төрсөн, 39 настай, эрэгтэй, ам бүл 4, эхнэр 2 хүүхдийн хамт Баян-Өлгий аймгийн Ногооннуур сумын Цагааннуур тосгонд амьдардаг, дээд боловсролтой, цахилгааны инженер мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, урьд нь ял шийтгүүлж байгаагүй, хэрэг хариуцах чадвартай, бие эрүүл, ухаан мэдрэл бүрэн, РД:БЗ77062516. 
        
Шүүгдэгчийн холбогдсон хэргийн талаар
1.2. Шүүгдэгч Ж.Марат нь Цагааннуур тосгонд оршин суух иргэн Д.Талгатыг хоорондоо хувийн таарамжгүй харилцааны улмаас маргалдаж түүний толгойн тус газарт чулуугаар цохиж биед нь хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.
 ТОДОРХОЙЛОХ нь:
Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

- Прокурор гаргасан саналдаа: Баян-Өлгий аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокурор Т.Серикжан би 2016 оны 11 дүгээр сарын 14-ний өдөр Эрүүгийн хуулийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1 дэх хэсэгт зааснаар эрүүгийн хэрэг үүсгэж хялбаршуулсан журмаар хэрэг бүртгэлтийн ажиллагаа явуулсан Ж.Маратад холбогдох 201604000262 дугаартай хэргийг 2016 оны 12 дугаар сарын 01-ний өдөр хүлээн авч хянаад, яллагдагч Ж.Марат нь 2014 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 17 цагийн үед Ногооннуур сумын 9 дүгээр баг буюу Цагааннуур тосгоны иргэн Д.Талгаттай өш хонзонгийн улмаас хэрүүл маргаан үүсгэж яллагдагч Ж.Марат нь хохирогч Д.Талгатын толгойн тус газар чулуугаар цохиж биед нь хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан нь хохирогч Д.Талгат, гэрч Батырбек, Шерхан, яллагдагч Ж.Марат нарын өгсөн мэдүүлэг болон гэмтэл тогтоосон шинжээчийн 511 дугаартай дүгнэлт, хэргийн газарт үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлт зэрэг нотлох баримтуудаар тогтоогдсон тул хэрэг бүртгэлтийн шатанд түүнд Эрүүгийн хуулийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1 дэх хэсэг заасан ялыг сонсгосон нь үндэслэлтэй байх тул яллагдагчаар татах тогтоолыг баталж хэргийг шүүхээр шийдвэрлүүлэхээр дээрх саналыг гаргаж байна. Иймд Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 417 дугаар зүйлийн 417.2 дахь хэсэгт заасныг баримтлан шүүгдэгч Ж.Маратад  Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож Хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 5 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэх саналтай байна гэв.
- Шүүгдэгч Ж.Маратын хэрэг бүртгэлтийн шатанд болон шүүхийн хэлэлцүүлгийн шатанд өгсөн: “...Би 2016 оны 11 дүгээр сарын 07-ний өдөр Цагааннуур тосгоны төвд ирж өвлийн идэш бэлтгэж, манай эхнэр болох Ш.Нуржулдыз бид хоёр машинтай Улаанбайшинтад гэртээ ирхэд, манай гэрийн хажуу талд Д.Талгат, Т.Батырбек, С.Шерхан нар зогсож байсан, тэгээд би Д.Талгат руу очиж "чи түрүүн машинтай, манай гэрийн хаалгыг мөргөсөн, тэгээд надаас уучилалт гуйгаагүй" гэхэд Д.Талгат "битгий хуц танай гэрийн хаалга, яагаачгүй биздээ, чамаас уучилалт гуйх албатай юм уу? " гэсэн тэгээд би хоёр зууралдаж эхэлсэн тэгээд Т.Батырбек, С.Шерхан, Ш.Нуржулдыз нар ирж салгаж авсан, тэгээд Д.Талгат өөрөө бас дахин зууралдаж, "чи намайг тэгээд яахын" гэсэн тэгээд манай эхнэр болох Ш.Нуржулдыз Д.Талгатын гэр руу гүйгээд яваад өгсөн. С.Шерхан намайг салгаж авч, намайг манай гэр руу оруулсан, тэгээд би гэрийн цонхыг онгойлж авч, "Д.Талгатд чи битгий намайг өдөөд байгаарай, хурдан эндээс яв" гэсэн Д.Талгат "над руу салавч гаргаж, чи намайг хөөдөх хэн бэ?" гэсэн би гэрээс гүйж гараад газар дээрэээс блокийн хагархайг аваад Д.Талгат руу шийдсэн тэгээд Д.Талгатын толгойноос нь цус гарсан тэгээд Шерхан, Т.Батырбек нар салгаж авсан, араас бас манай эхнэр болох Ш.Нуржулдыз, Д.Талгатын дүү болох Д.Ханатыг дагуулж ирсэн байсан. Тэгээд би гэр руу ороод амарсан юм. 2016 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдөр Д.Талгат нь согтуу машинтай явж байгаад манай гэрийн хаалгыг мөргөсөн юм. Тэрнээс болж бид хоёрын хооронд үл ойлгоцол үүсэн юм. Тухайн үед Д.Талгат ирж надаас уучлалт гуйгаагүй, манай гэрт ирж танай гэрийн хаалга яагаачүуй байшдээ гэж, манай эхнэр болох Ш.Нуржулдызын эрх, эрх чөлөөнд халдсан юм. Би тухайн үед архи, дарс, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглсэн байсан. Цагааннуур тосгонд өвлийн идэш бэлтгэх үед Раш, Сагдаш, Ашан, Нурболат нарын хамт 1 шил 0.5 литрийн "Ерөөл" нэртэй архийг хувааж ууссан юм. Өөр архи, дарс, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн асуудал байхгүй, би өөрийгөө удирдан жолоодох чадвартай байсан. Бид хоер сайн дураараа эвлэрсэн тулд хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 24-29-р хуудас/ 
- Хохирогч Д.Талгатын хэрэг бүртгэлийн шатанд болон шүүх хуралдааны шатанд өгсөн:” .... 2016 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 18 цагийн үед би машиндаа засвар хийж байсан ба машиндаа тос хэрэгтэй болоод Зам гүүрд ажиллаж байгаа хумүүсээс машины тос асууж, гэртээ буцах гэж мотоцикилоо асааж байтал Ж.Марат гэгч ирж надад "чи өмнө манай гэрийн хаалгыг мөргөхөд, надаас ямар ч уучилалт гуйгаагүй, чамайг ална" гэсэн би чамаас уучилалт гуйх албатай юм уу? Танай гэрийн хаалга яагаачгүй биздээ? Гэсэн, тэгээд Ж.Марат намайг замдаж авч, бид хоёр хоорондоо ноцолдож эхэлсэн ба С.Шерхан, Т.Батырбек нар ирж салгаж, Ж.Маратыг С.Ширхан аваад явж байхад Ж.Марат газраас чулуу авч гүйж ирж, миний толгойн тус газар чулуугаар нэг цохисон, тэгээд С.Ширхан Ж.Маратыг салгаж авч аваад явсан, миний толгойноос цус гарч, би ч бас яваад өгсөн юм. Тухайн зодоон болох үед Ж.Марат согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн, халамцуу байсан. Би тухайн үед согтууруулах ундааны зүйл хэрэглээгүй байсан. Надад нэхэмжлэх зүйл байхгүй. Энэ хэргийн улмаас учирсан хохирол байхгүй, бид сайн дураараа эвлэрсэн тулд энэ хэрийг хялбаршуулсан журамаар хянан шийдвэрлэж өгнө үү” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 4 дүгээр хуудас болон шүүх хуралдааны тэмдэглэл/
- Хохирогч Д.Талгатын хүсэлт /хх-ийн 3-р хуудас/
- Шүүгдэгч Ж.Маратын хүсэлт /хх-ийн 4-р хуудас/
- Гомдол мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл /хх-ийн 6-р хуудас/
- Хэргийн газарт нөхөн үзлэг хийсэн тэмдэглэл /хх-ийн 7-р хуудас/
- Баян-Өлгий аймаг дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албаны шинжээчийн дүгнэлт /хх-ийн 14-р хуудас/
- Гэрч С.Шерханы хэрэг бүртгэлийн шатанд өгсөн: ” Д.Талгат бид хоёр едөржингөө Д.Талгатын машинд засвар хийсэн ба Зам гүүрийн ажилчидаас машиний тос авах гээд очоод, Д.Талгат бид хоёр явах гээд мотоциклоо асаах гэж байхад, Ж.Марат нь өөрийн машинтай эхнэртэй 2 хүүхдийн хамт өөрийн гэрийн гадаа ирж зогссон ба машинаас бууж Д.Талгат, Ж.Марат нар хоорондоо маргалдаж эхэлсэн. Яаг юунаас болж маргалдасныг сайн мэдэхгүй байна. Нэг мэдэх Д.Талгат, Ж.Марат нар зууралдаж эхэлсэн, дараа нь Ж.Марат, Д.Талгатыг зандаж авсан тэгээд Д.Талгат, Ж.Марат хоёр ноцолдож эхэлсэн тэгээд Т.Батырбек бид хоёр арай гэж салгаж авч, би Ж.Марат салгаж барьж авч машиний хажуу талд авчирж, та махаа буулгараай би тусалъя гэхэд дахиад гүйж явж, газар дээрээс чулуу авч, Д.Талгатын толгойн тус газар чулуугаар нэг удаа цохисон юм. Тэгээд Д.Талгатын толгойноос цус гарсан ба би Ж.Маратыг салгаж барьж авч, гэр руу оруулаад яваад өгсөн юм. Д.Талгат нь Ж.Маратад гар хүрээгүй, Ж.Марат нь Д.Талгат руу дайрхад өөрийгөө хамгаалаж хэд хэд удаа түлхэсэн юм. Ж.Марат нь тийм ч согтуу байгаагүй. Харахад эрүүл хүн шиг явж байсан. Харин Д.Талгат нь эрүүл байсан өдөржингөө бид хоёр Д.Талгатын машинд засвар хийсэн” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 17-18 дугаар хуудас/
- Гэрч Т.Батырбекийн хэрэг бүртгэлийн шатанд өгсөн: ” .... Д.Талгат, С.Ширхан \Шерхан\ нар мотоциклтой Зам гүүрийн ажилчидын гэрийн урьд талд зогсож байсан ба би Д.Талгат руу очиж мэнд ёс асууж байхад Ж.Марат машинтай ирж өерийнхеө гэрийн гадаа ирж зогссон ба Ж.Марат машинаас бууж ирж Д.Талгатад, Ж.Марат "Чи өмнө машинтай манай гэрийн хаалгыг мөргөж надаас уучлалт гуйгаагүй" гэхэд Д.Талгат нь битгий хуц чамаас уучилалт гуйх албатай юм уу? Танай гарийн хаалга яагаачгүй биздээ" гэж хоорондоо маргалдаж эхэлсэн, Ж.Марат нь Д.Талгатын замдаж авч, Д.Талгат, Ж.Марат нар хоорондоо ноцолдож эхэлсэн тэгээд С.Ширхан бид хоёр салгаж авсан, Дараа нь Ж.Маратыг С.Ширхан аваад явсан. Д.Талгат бид хоер мотоциклоо асааж явах гэж байтал Ж.Марат дахиад гүйж ирж, Д.Талгатын толгойн тус газар чулуугаар цохисон юм. Тухайн зодоон болох үед Д.Талгат эрүүл байсан, архи, дарс согтууруулах ундааны зүйл хэрэглээгүй байсан. Харин Ж.Марат халамцуу байсан” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 19-20 дугаар хуудас/
 Шүүгдэгч Ж.Марат нь Д.Талгаттай хувийн таарамжгүй харилцааны улмаас маргалдаж, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ түүний толгойн тус газарт чулуугаар 1 удаа цохиж биед нь хөнгөн зэргийн гэмтэл учруулсан болох нь шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн дээрх нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдсон бөгөөд хэрэг бүртгэлтийн ажиллагааг хялбаржуулсан журмаар явуулж шийдвэрлэвэл зохих ажиллагааг бүрэн хийсэн, хэргийн зүйлчлэл тохирсон, шүүгдэгч, хохирогч нар хохирлын талаар ямар нэгэн маргаангүй, хэргийг хялбаржуулсан журмаар шийдвэрлүүлэх талаар харилцсан зөвшөөрч хүсэлтээ бичгээр гаргасан байх тул хэргийг Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 418 дугаар зүйлд зааснаар шийдвэрлэж, шүүгдэгч Ж.Маратыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1-д заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай тооцож, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй байна. 
Шүүх ял шийтгэл оногдуулахдаа анх удаа хөнгөн гэмт хэрэг үйлдсэн, үйлдсэн хэрэгтээ шин санаанаасаа гэмшиж байгаа, учирсан гэм хорыг арилгасан зэргийг ял хөнгөрүүлэх, согтуугаар гэмт хэрэг үйлдсэнийг ял хүдрүүлэх нөхцөл байдалд тус тус тооцов. Шүүгдэгчийн хувийн болон хэргийн нөхцөл байдлыг харгалзан үзэж, түүнд торгуулийн ял оногдуулах нь зүйтэй гэж шүүх үзлээ. 
Шүүгдэгч Ж.Маратын өмч болох 98-56 БӨА улсын дугаартай “Мазда” маркийн автомашин битүүмжилсэн хэрэг бүртгэгчийн тогтоолыг хэвээр үлдээж, түүнийг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албаны мэдэлд шилжүүлэх нь зүйтэй байна. Шүүгдэгч нь бусдад төлөх төлбөргүй, эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, түүнээс гаргуулах байцаан шийтгэх ажиллагааны зардалгүй, цагдан хоригдсон хоноггүй болохыг тус тус дурьдах нь зүйтэй байна. 
Монгол Улсын Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 418 дугаар зүйлийн 418.2, 418.4, 418.5, мөн хуулийн 283, 284, 286, 290, 291, 292, 294-299 дүгээр зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон

  
ТОГТООХ нь
1. Шүүгдэгч Найман овогт Жумаханы Маратыг бусдын бие махбодид хөнгөн гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.
2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 99 дүгээр зүйлийн 99.1-д зааснаар Жумаханы Маратыг хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг 5 дахин нэмэгдүүлсэнтэй тэнцэх хэмжээгээр буюу 960000 /есөн зуун жаран мянган/ төгрөгөөр торгох ялаар .  
3. Эрүүгийн хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.3-д зааснаар торгох ялаас шүүгдэгч ноцтойгоор зайлсхийвэл уг ялын хэмжээнээс хамааруулан торгох ялыг 3 жил хүртэл хугацаагаар хорих ялаар сольж болохыг анхааруулсугай.  

4. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 134 дүгээр зүйлийн 134.1-д зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц шүүгдэгч Ж.Маратын өмч болох 98-56 БӨА улсын дугаартай Мазда маркийн автомашин битүүмжилсэн хэрэг бүртгэгчийн тогтоолыг хэвээр үлдээж, түүнийг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албанд мэдэлд шилжүүлсүгэй.
5. Шүүгдэгч Ж.Марат нь бусдад төлөх төлбөргүй, шүүгдэгчээс гаргуулах байцаан шийтгэх ажиллагааны зардалгүй, энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн зүйлгүй болохыг тус тус дурдсугай.
6. Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгчид урьд авсан гадагш явж болохгүй тухай таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй. 
7. Шийтгэх тогтоол уншин танилцуулснаар хүчинтэй болох бөгөөд тогтоолыг шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Баян-Өлгий аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шатны шүүхэд гомдол гаргах, улсын яллагч дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурьдсугай. 

                     ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ                                      Д.АЗЖАРГАЛ