МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

          Дундговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч З.Ууганбаяр даргалж, тус шүүхийн “А” танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд

          Нарийн бичгийн дарга *******

          Улсын яллагч *******

          Хохирогч ******* / ны төлөөлөгч/

         Хохирогч *******

          Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч *******

          Шүүгдэгч ******* нарыг оролцуулан Дундговь аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн *******т холбогдох эрүүгийн 2022002960136 дугаартай  хэргийг 2022 оны  09 дүгээр сарын 19-ний өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: Монгол Улсын иргэн 1976 оны 04 сарын 08-ны өдөр Дундговь аймагт төрсөн, 48 настай, эмэгтэй, дээд боловсролтой, нягтлан бодогч мэргэжилтэй, ******* аймгийн ******* сумын ******* ХХК-д нягтлан бодогч ажилтай, ам бүл 4, нөхөр, 2 хүүхдийн хамт Дундговь аймгийн сумын 2 дугаар баг Орон сууцны тоотод оршин суух, урд ял шийтгэл эдэлж байгаагүй, овогт ийн Гомбожав РД://.

 

    Шүүгдэгчийн холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтэд дурдсанаар/:

 

Шүүгдэгч ******* нь Дундговь аймгийн сумын “ ”-ны тооцооны төвийн захирлаар ажиллах хугацаандаа Авлигын эсрэг хуулийн 7.1.6 дахь хэсэг /албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, хэтрүүлэх/ ны зээлийн үйл ажиллагааны журмын 8.2.2.а дахь хэсэг /Хувийн ашиг сонирхлоор зээлдэгч болон зээл хүсэгчээс ямар хэлбэрээр үнэ бүхий зүйл бэлэг, шан харамж, зээл авахыг хориглоно/, ны ажилтны ёс зүйн дүрмийн 5.1.5 дахь хэсэг /Харилцагчаас мөнгө, эд зүйл авах, зээл зэргээр хувийн харилцаа тогтоохыг/, 5.6.7 дахь хэсэг /Албан үүргээ биелүүлсэн болон биелүүлээгүйн төлөө өөрөө эсхүл хамаарал бүхий этгээдээр дамжуулан төлбөр, бэлэг, зээл, өв хөрөнгө, хандив, урамшуулал, хөнгөлөлтэй зээлийн үйлчилгээ авах зэрэг хууль бус бусад хангамж эдлэхийг/-т заасныг зөрчиж өөрт олгогдсон эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан бусдад 255.906.474 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ:

Шүүхийн хэлэлцүүлгээр дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

 Шүүгдэгч ******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт: “Нэмж хэлэх зүйл байхгүй. Гэм буруугаа зөвшөөрч, гэмшиж байна” гэв.

 

Хохирогч ******* шүүх хуралдаанд өгсөн мэдүүлэгтээ: “Гомбожав нь тооцооны төвийн захирлаар ажиллаж байх хугацаандаа 9 харилцагчийн нэр дээр 160.220.887 төгрөгийн зээлийг харилцагчгүйгээр бичиг баримт бүрдүүлж авч ашигласан. ны зүгээс хүүгийн хамт зээлийг 172.403.590 төгрөгөөр хаасан. 158.000.000 төгрөг нь харилцагчийг ирээгүй байхад зээл авч ашигласан дүн. 225.906.474 төгрөгийн дүн нь харилцагч зөвшөөрч өгсөн зээлийн нийт дүн байгаа юм. Манайх улирал бүр 5.000.000 төгрөгөөр төлүүлэхээр төлөвлөгөө өгсөн. Энэ ажлын хүрээнд Гомбожав, түүний нөхөр Баярсайхан нартай уулзаж малчны зээл хийлгэж 2.878.000 төгрөгийг төлүүлсэн. наас зээлийг хүүтэй нь 172.403.590 төгрөгөөр хаасан. Үүнээс 2.878.000 төгрөгийг төлсөн. Одоо 169.525.590 төгрөгийг нэхэмжилж байна” гэв.                                

Хохирогч ******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ: “Би зээл хийсэн мөнгөө төлөөд дуусч байгаа. Намрын төлөлтөө хийсэн. 02 сард 1.450.000 төгрөгийн төлөлт хийнэ. Ирэх жил дуусна. 2.500.000 төгрөгийг би хүсэлт гаргаж наас авсан. Авсан мөнгөө Гомбожавт зээлүүлсэн” гэв.

           Шүүгдэгч *******ын мөрдөн байцаалтын шатанд яллагдагчаар өгсөн: “Би 2015 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдөр сумын тооцооны төвийн эрхлэгчээр томилогдон ажилд орсон. 2017 оны 04 дүгээр сард шиг санагдаж байна, тухайн үед би “Тоёота приус-20” маркийн тээврийн хэрэгсэл авахаар 8.000.000 төгрөгийг Ганболд гэж хүнд учир байдлаа хэлээд өөрийнхөө өмнөөс авахуулсан юм. Би цалингаасаа зээлийн төлөлтийг нь хийх нөхцөлтэйгөөр авсан ба би өөрөө цалингийн зээлтэй, бас хувь хүнээс авсан өрний асуудал байсан болохоор цалингаасаа төлж чадаагүй юм. Ингээд би Ганболд гэж хүнээс авсан зээл дээр өөрт нь хэлэлгүй дахин зээл авсан. Ганболдын нэр дээр авсан зээл 20.000.000 төгрөг хүрсэн байсан. Гэтэл 2018 оны 02 дугаар сард Ганболд малчны зээл авахаар гэнэт ирсэн ба би зээлийг нь төлж барагдуулаагүй байсан болохоор “ төгрөг” ХЗХ-ноос өдрийн 1%-ийн хүүтэй мөнгийг зээлээр авч Ганболдын зээлийг дарсан. Ганболд нь 6.000.000 төгрөгийн малчны зээл аваад явсан. Үүнээс хойш 1-2 хоногийн дараа  “ төгрөг” ХЗХ-ны мөнгө нэхэгдсэн тул малчины зээл аваад 6 сарын дараа төлөлтөө хийхэд нь тэр байдлыг нь ашиглан өөрт нь мэдэгдэлгүй нэр дээр нь зээлийг нь ахиулж аваад өөрийнхөө өр ширийг дарж байсан. Өөрөөр хэлбэл малчин иргэн маань 6.500.000 төгрөгийн зээл аваад 2 жилийн хугацаанд 4 хувааж төлөхөөр гэрээ байгуулдаг. Үүний дагуу малчин иргэн 6 сарын дараа эхний зээлийн төлөлт 2.000.000 гаруй төгрөгийг төлөхөөр дахин зээл нэмж авах эрх үүсдэг. Үүнийг нь ашиглаж зээлийг нь нэмж авч байсан. Энэ байдал маань цаашид давтагдан явсаар өдий хэмжээний өрөнд орсон. Би малчин иргэдийн хэнээс нь хэзээ хэдэн төгрөгийн зээл нэмж авахуулж байсан талаар одоо нарийн хэлж мэдэхгүй байна. Би өөрөө албан тушаалын байдлаа ашиглаж өөртөө давуу байдал бий болгож хийх ёсгүй үйлдлийг хийсэн гэдгээ хүлээн зөвшөөрч байна. Би шинжээчийн дүгнэлттэй уншиж танилцлаа. Санал нийлж байна. Миний бие хохирлыг нөхөн төлнө гэдгээ амлаж байна. Гэхдээ хүмүүсээс мөнгө зээлээд өгье гэж бодохоор ковид цар тахалтай байгаа болохоор хүмүүс зээлүүлэх мөнгөгүй байна. Ийм болохоор би өөрөө ажил хийж байгаад мөнгийг нь төлж барагдуулах шаардлагатай байна. Би 2017 оны 04 дүгээр сард “Тоёота Приус-20” маркийн ДУА улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг хувь хүнээс 8.000.000 төгрөгөөр худалдаж авсан. Ингээд тус машиныг нөхөр Баярсайханы нэр дээр авсан ба унаж байгаад 2018 онд “ төгрөг” ХЗХ-ны машинаа унаад явдаг зээлд 2.000.000 төгрөгт тавьсан. Үүнийхээ төлөлтийг хийж бага багаар ахиулсаар л явсан. Ингээд машинаа 2022 оны 02 дугаар сард машины ченж гэх хүнд 3.000.000 төгрөгөөр зарсан. Тус хүнд тээврийн хэрэгслийг нэрийг шилжүүлээгүй. Учир нь “ төгрөг” ХЗХ-ны нэр дээр байгаа болохоор шилжүүлж чадаагүй. Тус бусынхаа зээлийн төлөлтийг хийж чадаагүйн улмаас Дундговь аймгийн Иргэний хэргийн шүүхэд 2022 оны 04 дүгээр сард нэхэмжилсэн байсан. Тэр үед 1.2 сая төгрөгийн нэхэмжлэлтэй байсан ба 05 дугаар сард 500.000 гаруй төгрөг төлсөн, одоо 580.000 төгрөг төлчихвөл тус машины ченж гэх хүний нэр дээрээ шилжүүлж авахаар байгаа. Би өөрөө ажил хийж байж л хохирлыг нөхөн төлж барагдуулна. ны удирдлагуудтай уулзаж хохирлыг нөхөн төлөх талаар ярилцъя. Би ны кредит карт 6.500.000 төгрөг, цалингийн зээл 12.000.000 төгрөг, нөхөр Баярсайхан маань өөрөө цалингийн зээл 9.000.000 төгрөг, малчны зээл 5.000.000 сая төгрөгийн зээлтэй болохлоор ажил хөдөлмөр хийгээд өөрийнхөө зээлийг дарж байгаа тул надад тусалж чадахгүй байгаа. Иймд би тогтвор суурьшилтай цалин боломжийн газар гээд ******* аймгийн ******* суманд байрлах “******* ” ХХК-д ажиллаж байгаа, үүнээс авсан цалингаараа өөрийн цалингийн зээлээ төлж байгаа. Үүнийг төлж дуусмагц кредит картынхаа зээлийг төлж дуусгана. Сардаа хуваарьт орчихвол төлж дуусгачихмаар байна. Кредит карт нь бөөн мөнгөө авдаг болохоор би төлж чадахгүй байна. Би өөрийнхөө үйлдсэн хэрэгтээ чин сэтгэлээсээ гэмшиж байна. ийг хохиролгүй болгоход минь надад хөнгөн ял оноож өгнө үү. Надад өөр нэмж ярих зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /4-р хх-ийн 96-101/ 

Хохирогч *******ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “2020 оны 09 сарын дундуур Дундговь аймгийн сумын төрийн ны харилцагч нэг иргэний манай инд гаргасан  “миний нэр дээр намайг мэдээгүй байхад зөвшөөрөлгүй зээл гарсан байна шалгаж өгнө үү” гэх гомдлын дагуу манай аймгийн төрийн дотоод шалгалтаар суманд очиж ажиллаад 6 харилцагчийн нэр дээр 140.000.000 орчим төгрөгийн зөрчил илрүүлсэн. Ингээд Улаанбаатар хот дахь Төв ны дотоод хяналт шалгалтын газарт мэдэгдэж хянан шалгагч нараар шалгуулсан. Гэтэл тухайн шалгалтаар нийт 14 иргэний нэр дээр 20 зээлийг зөвшөөрөлгүй гаргаж 158.499.637 төгрөгийн үндсэн зээлийн хохирлыг харилцагч нарт учруулсан байсан. Тухайн хохирлыг тус албаны захирлаар ажиллаж байсан Гомбожав нь учруулсан байсан. Одоо манай байгууллагад нийт 158.499.637 төгрөгийн үндсэн зээлийн хохирол үлдсэн. Үүн дээр тухайн хохирлын хуримтлагдсан хүү 13.903.953 төгрөгийн хүү нэмэгдэж нийт 172.403.590 төгрөгийн бодит хохирол учирсан. Манай ны зүгээс тухайн хохирогч нарыг хохиролгүй болгож бодит хохирлыг бүрэн төлсөн ба 172.403.590 төгрөгийг Гомбожаваас нэхэмжилж байна. Гомбожав нь 2.878.000 төгрөгийг төлсөн, одоо үлдэгдэл 169.525.590 төгрөгийг Гомбожаваар төлүүлэх ёстой. 2015 оны 07 сарын 16-ны өдрөөс эхлэн сумын ны салбарт ажиллаж байгаад 2020 оны 10 сарын 09-ний өдөр дутагдлаар халагдсан. Гомбожав нь эхлээд хамаатан саднаа гуйж зээл авахуулдаг байсан бол сүүлдээ харилцагчийг өөрийн биеэр ирээгүй, зөвшөөрөөгүй байхад харилцагчийн зээлийн гэрээнд өөрөө өмнөөс нь гарын үсэг дуурайлган зурж зээл гаргадаг байсан нь манай төв ны дотоод шалгалтаар тогтоогдсон. , , , Д.Ганболд, Д.Тогтоолжаргал, , Б.Сүхбат, Ж.Батцэнгэл, Д.Бямбадэлгэр, , , , *******, гэх харилцагчид байгаа эдгээр хүмүүс бүгд сумын иргэд юм. Учруулсан хохирлоо өөрөө хүлээн зөвшөөрдөг ба 2.878.000 төгрөгийг төлсөн. Сүүлийн үед манай байгууллагаас холбогдоод ирж уулз гэхэд ирж уулзахгүй, гар утсаа авахгүй үлдсэн хохирлоо төлөхгүй байгаа. Манай байгууллагад учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх хүсэлтэй байна. Үүнээс болж манай байгууллагын нэр хүнд харилцагчийн дунд унасан.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 93-94 /

            Хохирогч *******ын мөрдөн байцаалтын шатанд дахин өгсөн: “******* нь 2014, 2015 оноос эхлэн инд ажиллаж байсан ба тус хүний талаарх нарийн мэдээллийг мэдэхгүй байна. ******* нь сумын ны эрхлэгчээр ажиллаж байх хугацаандаа малчин иргэдийн малчны зээлийг ашиглан малчин иргэн байхгүй байхад зээлийг гаргаж өөртөө давуу байдал бий болгож зээлийг өөрөө ашигласан байдаг. Манай ны дотоод хяналт шалгалтын газраас шалгаж нийт 14 иргэнээс 20 удаагийн малчны зээлийг гаргаж авсан. Малчин иргэдтэй уулзахаар тухайн авсан зээлийн талаар огт мэдэхгүй би аваагүй гэдэг хариултыг өгдөг байсан. Ингээд теллер , ахлах теллер Нямцэрэн нараар малчны зээлийг гаргахдаа Гомбожав нь малчин нь одоо ирж байгаа ирэхээрээ гарын үсэг зурчихна гэж хэлээд зээлийг гаргуулан өөр зээлдэгчийн данс руу шилжүүлж, зээлийг хаах, төлбөрийг төлөх үйлдлүүд тогтоогдсон. Теллер нарын нүдэнд их хэмжээний бэлэн мөнгө авч харагдахгүй байсан болохоор шинээр ажилд орсон теллерүүд нь мэдэхгүй байсан. Энэ нь цаашлаад даамжирч олон иргэдээс зээл авч, зээлээс зээлийн хооронд зээлийн буцаан төлөлтийг хийж явсан байсан. Теллер , Нямцэрэн нарын хувьд шинэ ажилтан болохоор энэ байдлыг Гомбожав нь ашиглаж өөртөө давуу байдлыг бий болгосон байсан. Гэмт хэргийн шинжтэй энэ байдлыг дотоод хяналт шалгалтын газраас шалгаж нийт 172.000.000 төгрөгийн 14 иргэний зээлийг наас төлж, Гомбожавт 172.000.000 төгрөгийн авлага үүсгэж малчин иргэд, харилцагч нарыг өр төлбөрийг барагдуулсан. Гомбожав нь 2021 оны 12 дугаар сарын сүүлээр 2.878.000 төгрөгийг төлж, одоо манай анд 169.525.590 төгрөгийн авлагатай байгаа. Үүнээс Гомбожавыг улиралд 5.000.000 төгрөгийг төлөх талаар шаардаж байгаа боловч Гомбожав цайсан байдалтай өрийг төлөхгүй байгаа. Гомбожавын нэр дээрх хөдлөх, үл хөдлөх хөрөнгийг шалгаж үзсэн боловч хураан авах эд хөрөнгө байхгүй байгаа. Цагдаагийн байгууллагад өгч шалгуулснаас хойш Гомбожавын нэр дээр 169.000.000 төгрөгийн зээл гэж байхгүй, авлага гэж бүртгэсэн болохоор зээлийн хүү бодогдохгүй байгаа ******* нь манай анд өнөөдрийн байдлаар кредит картын 5.000.000 төгрөгийн үндсэн зээл, түүний зээлийн хүү 1.500.000 төгрөгийн хүү бодогдсон. Мөн цалингийн зээл 11.224.000 төгрөгийн үлдэгдэлтэй байна. Кредит картын төлбөрийг төлөхгүй байгаа. Харин цалингийн зээлийг сарын сүүлээр төлөөд явж байгаа. Би үнэлгээний дүгнэлтийг уншиж танилцлаа. Мэргэжлийн байгууллагаар хохирлыг тогтоосон болохоор санал нийлж байна” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 97-99/

          Хохирогч *******ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Гомбожав нь миний нэр дээр наас малчны зээл авсан цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 2.500.000 төгрөгийн зээл авсан. Уг зээл төлөгдөөгүй байгаа одоо 2.500.000 төгрөгийн малчны зээлтэй байгаа. Би тухайн зээлийг төлж чадахгүй гэдгээ анд хэлсэн. Надад ямар нэгэн гомдол санал байхгүй, миний нэр дээр байгаа малчны зээлийг барагдуулмаар байна.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 110-111/

Хохирогч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Гомбожав нь миний нэр дээр наас 2019 онд малчны зээл 13.000.000 төгрөг авсан байсан. Уг 13.000.000 төгрөгийг наас төлж барагдуулсан. Одоо ямар ч зээл байхгүй. Надад гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 104-105/

           Хохирогч гийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Гомбожав нь миний нэр дээр наас малчны зээл авсан байсан. Цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 5.000.000 төгрөгийн зээл байсан, тухайн зээл одоо төлөгдсөн. Надад ямар нэгэн гомдол, санал нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 116-117/

Хохирогч Б.Баттулгын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн:  “******* нь миний нэр дээр ны малчны зээл авсан байсан. Зээл авсан цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 21.000.000 төгрөгийн зээл авсан байсан. Тухайн зээл одоо төлөгдсөн. Надад ямар нэгэн санал гомдол, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн122-1/

Хохирогч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “******* нь миний нэр дээр төрийн наас зээл авсан гэж байсан. Би тэр талаар сайн мэдэхгүй байна. 2020 онд цагдаагаас надтай хүн уулзаад таны нэр дээр зээл авсан байна гэж хэлэхэд мэдсэн. Одоо инд ямар нэгэн зээл байхгүй. Гомбожав миний нэр дээр зээл аваад буцаагаад хаасан гэж байсан. Надад ямар нэгэн гомдол байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 128-129/

Хохирогч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “2020 онд ******* миний нэр дээр инаас малчны зээл нэмж 15.000.000 төгрөгийг авсан байсан. Тухайн зээл нь одоо төлөгдсөн. Одоо ямар ч зээл байхгүй. Надад ямар нэгэн гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 133/

Хохирогч Д.Бямбадэлгэрийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “******* нь миний нэр дээр наас 2-3 удаа надад хэлж малчны зээл авахуулж байсан. Цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 900.000 төгрөгөөр нэг удаа, 1.500.000 төгрөгөөр нэг удаа авахуулж байсан. Тус зээлийн хугацаанд нь төлдөг байсан. Одоо надад инд ямар нэгэн зээл байхгүй. Надад гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 138-139/

Хохирогч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “******* нь миний нэр дээр наас 2019 онд малчны зээл 3.500.000 төгрөг авсан байсан. Уг зээлийг цувуулж өгч байгаад 2021 оны 11 сард төлж дууссан. Одоо би инд ямар нэгэн зээл байхгүй. Надад гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 144-145/

Хохирогч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “******* нь манай аав болон миний нэр дээр наас 2018 онд малчны зээл 55.000.000 төгрөгийг авсан байсан. уг зээлийг хаасан. Одоо надад гомдол санал нэхэмжлэх зүйл байхгүй. Би зээлгүй байгаа.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 150-151/

Хохирогч Д.Тогтоолжаргалын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “******* нь миний нэр дээр наас 2018 онд малчны зээл 27.000.000 төгрөгийг авсан байсан. Уг 27.000.000 төгрөгийн зээлийг төлж барагдуулсан. Одоо төрийн инд зээл байхгүй. Би өөрөө зээл аваагүй байж, инд их хэмжээний зээлтэй болсон байна, гомдолтой байна. Нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 156-157/

          Хохирогч ийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “******* нь миний нэр дээр наас 2019 онд манай малчны зээл дээр нэмээд 15.000.000 төгрөг зээлсэн байсан. Манайх тухайн үед 5.000.000 төгрөгийн зээлтэй байсан. Тухайн зээлийг төлж барагдуулсан. Одоо ямар нэгэн зээл байхгүй. Гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 162-163/

            Хохирогч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Х.Гомбожав нь 2019 оны 05 сарын эхээр би наас 5.000.000 төгрөгийг зээлж авахад надаас гуйж 3.000.000 төгрөгийн зээл нэмж авахуулсан. Би зээлээ 2020 оны 12 сард хаасан. Одоогоор инд ямар нэгэн зээл байхгүй. Би зээлээ хаахдаа Гомбожавт өгсөн мөнгөө цуг хаасан.” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 168-169/

Хохирогч ийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Х.Гомбожав нь миний нэр дээр наас малчны зээл авсан байсан. Цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 7.000.000 төгрөгийн зээл авсан байсан, тухайн зээл одоо төлөгдсөн. Гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 174-175/

Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Миний аав Д.Ганболд нас барсан. Би аавыгаа төлөөлж энэ асуудалд хохирогчоор оролцоход татгалзах зүйл байхгүй. ******* манай аав Д.Ганболд болон миний нэр дээр инаас 2018 онд малчны зээл 55 сая төгрөг авсан байсан. уг зээлийг хаасан. Одоо ямар ч зээл байхгүй. Надад гомдол санал, нэхэмжлэх зүйл байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх 179-180/

Гэрч Э.гийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би Дундговь аймаг дахь ны салбарын захирал ажилтай. 2020 оны 09 сарын ,24-ний үеэр манай салбарын дотоод хяналт шалгалтын баг тус аймгийн сумын тооцооны төв дээр 1 иргэний нэр дээр 2 зээлийн данс анх үүссэн байсныг олж тогтоон шалгалтын ажиллагаа хийхэд Баттөр гэх хүний нэр дээр 2 зээл олгогдсон байсан. Үүний мөрөөр салбар шалгаж эхлэхэд 133.000.000 төгрөгийн хохирлыг олж тогтоосон. Ингээд ны дотоод хяналт шалгалтын газарт мэдэгдэж 4 хүний бүрэлдэхүүнтэй шалгалтын баг Улаанбаатар хотоос ирж шалгасан ба шалгалтынхаа явцад 9 харилцагчийн нэр дээр мэдээгүй байхад нь зээлийн материал бүрдүүлж хувьдаа завшсан үйлдэл тогтоогдсон. Тухайн завшсан үйлдлийг тухайн үед сумын тооцооны төвийн захирлаар ажиллаж байсан Гомбожав гэгч нь үйлдсэн байсан. Манай байгууллагын дотоод хяналт шалгалтын газрын хүмүүс 2020 оны 09 сарын 30-ны өдрөөс 10 сарын 09-ний хооронд ирж ажилласан. Шалгалтын ажиллагаа хийхэд нийт 13 хүний нэр дээр зөвшөөрөлгүй зээл авч хувьдаа завшсан нь тогтоогдсон. Одоо 9 харилцагчийн нэр дээр 160.000.000 орчим төгрөгийн зээлийн үлдэгдэлтэй байна. Хамгийн сүүлд Баттөр гэх хүн давхар зээл олгохдоо сумын тооцооны төвдөө зээл гаргаж өгсөн байсан. Тухайн үйлдлээр нь мэдсэн юм. Гомбожав нь одоо суманд байдаг. Зээл хүссэн материалыг шалгалтын актын материал дээр тодорхой тусгасан байгаа. Ямар ч байсан зарим харилцагчийн гарын үсгийг дуурайлгаж зурсан, зарлага гаргахдаа баримт дээр мөн гарын үсгийг дуурайлгаж зурсан асуудал байсан. Бас зарим өмнө нь зээл авч байсан харилцагчийн хуучин материалаас хуулбарлаж авсан гэж бодож байна. Гомбожавтай ахлах теллер Нямцэрэн, теллер нар ажиллаж байсан. Дээрх нэр бүхий хүмүүс сумын харьяат ихэвчлэн малчин хүмүүс байсан. Дээрх 13 харилцагчийн хохирол болох 160.000.000 төгрөг буюу хяналт шалгалтын хугацаанд хүү нь бодогдон 172.000.000 төгрөгийн авлага Гомбожавын нэр дээр бүртгэгдсэн байгаа. 13 харилцагчийг ны зүгээс бүрэн хохиролгүй болгосон. *******ын үйлдэл нь 2017 оны 04 сараас эхлэлтэй байсныг шалгалтаар олж тогтоосон.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 183-184/

Гэрч гийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Гомбожав гэх хүнийг танина. сумын ны тооцооны төвд хамт ажиллаж байсан. Би тус тооцооны төвд 2019 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдөр ахлах теллерийн ажилд ороход Гомбожав тооцооны төвийн захирлаар ажиллаж байсан. Тэрнээс хойш 1 жил гаран хамт ажилласан. ******* нь харилцагчдын материалыг өөрөө бүрдүүлж зээл авч хувьдаа завшсан талаар би сайн мэдэхгүй. Намайг ажиллаж байх хугацаанд харилцагч өөрсдөө байхгүй бол багийн даргаас нь өөрөө очиж харилцагчийн А дансыг авч материалыг нь бүрдүүлэн зээл авдаг байсан. Заримдаа харилцагчтай утсаар Гомбожав нь өөрөө холбогддог байсан. Заримдаа харилцагч байхгүй байхад өөрөө зээл гаргадаг байсан. Харилцагчийн нэр дээр зээл гаргахдаа хуралдах журамтай байдаг. Гэхдээ намайг ажиллаж байх хугацаанд зээлийн хорооны хурал гэж огт хийж байгаагүй. Зээл олгогдсоны дараа тооцооны төвийн зээлийн хорооны бүртгэлийн дэвтэрт хөтөлдөг байсан. Нөгөө теллер болох бид 2-ыг тухайн дэвтэр дээр гарын үсэг зуруулж, хурал хийлгэсэн болгодог байсан. Манай тооцооны төв нь 20.000.000 төгрөгөөс бага дүнтэй зээлийг гаргадаг байсан. Түүнээс их дүнтэй зээл гаргах болбол Аймгийн төв рүү ны салбар руу материалыг нь явуулж шийдүүлдэг байсан. Харилцагч байхгүй тохиолдолд материалыг нь өөрөө бүрдүүлчихээд зээлийн олголтыг нь бид хоёроор хийлгэдэг байсан. Гарын үсгийн хувьд харилцагч нь одоо ирж байгаа, эсвэл одоо үүдэнд ирчихсэн байгаа гэх мэтээр бид хоёрт хэлж зээл олгуулдаг байсан. *******ыг хувьдаа завшдаг байсан талаар мэдэхгүй. Намайг ажилд орсноос хойш зээлийн материалыг ихэвчлэн өөрөө бүрдүүлдэг байсан ба зээлийн хорооны дэвтрээ Гомбожав нь өөрөө хөтөлдөг байсан.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 185-186/

Гэрч гийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “2019 оны 04 дүгээр сарын сүүлээр сумын ны эрхлэгч Гомбожав надтай яриад хүүхдийн сургалтын төлбөр төлөх гэсэн юм хэдэн төгрөгийн хэрэг байна. Чи ирээд зээл хийгээд өгөөч гэхээр нь би очоод 10.000.000 сая төгрөгийн зээл хийж өгсөн. Эхний төлөлт болох 3.000.000 орчим төгрөгийг Гомбожав надад өөрөө 2019 оны намар өгч төлүүлсэн. Дахин төлөвлөлт хийгээгүй хүүг нь төлөөд миний зээлийг хойшлуулчихлаа гэж надад хэлсэн. 2020 оны 11 дүгээр сард би мал борлуулж байгаад 1.000.000 төгрөгийн төлөлт хийсэн. 2020 оны хавар Гомбожав надад хэлэлгүй 5.000.000 төгрөг нэмж авсан байсан. Тэр мөнгөтэй нийлээд 12.499.000 төгрөг болж байгаа. Манай эхнэр Чимэдцэеэ энэ асуудлаар аймгийн төрийн тай холбогдож байж надад мэдэгдэлгүй авсан 5.000.000 төгрөгийг аар хүүтэй нь төлүүлсэн.Баримт нь байгаа байх, дараа нь шалгахад 5.000.000 төгрөг хүүтэйгээ төлөгдсөн харагдаж байсан. Би 10.000.000 төгрөгийг Гомбожав гэх хүнд гаргаж өгсөн. Өөрийн биеэр очиж гарын үсэг зурж материал бүрдүүлж авч өгсөн. Тэр мөнгө нь эхний ээлжид миний данс руу орсон, мөнгийг бэлнээр аваагүй. Гомбожав өөрөө над руу ярьж данс руу хэд хэдэн удаа шилжүүлж байсан санагдаж байна. Гомбожавтай ны үйлчлүүлэгчийн шугамаар танил болсон. Өөр ямар нэгэн холбоо харилцаа байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 187-188/

Гэрч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “2018 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр би 10.000.000 төгрөгийн зээлийг хийсэн. 2019 оны 03 сарын 13-нд 10.000.906 төгрөг, 2019 оны 6 сарын 18-нд 8.100.000 төгрөг, 2020 оны 02 сарын 14-нд 5.000.000 төгрөгийн зээл авсан эдгээр зээлүүд бүгд нийлээд 33.100.000 төгрөг болж байгаа юм. 33.100.000 төгрөгөөс 13.100.909 төгрөгийг төлөөд байгаа. Одоо зээлийн үлдэгдэл 19.999.091 төгрөг болоод байгаа юм. Хамгийн сүүлд 2021 оны 02 дугаар сарын 09-ний өдөр төлөлт хийсэн. Би 2018 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр 10.000.000 төгрөгийн зээлийг хийсэн ба 2019 оны 03 сарын 13-нд 10.000.906 төгрөг, 2019 оны 06 сарын 18-нд 8.100.000 төгрөг, 2020 оны 02 сарын 14-нд 5.000.000 төгрөгийн зээл авсан. Би эдгээр зээлүүдийг авахдаа өөрийн биеэр очиж материал бүрдүүлэн гарын үсэг зурж авч байсан. Дээрх зээлийг өөрийнхөө дансанд авч байсан. 2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр 5.000.000 төгрөг зээлсний 3.500.000 төгрөгийг Гомбожавт авч өгсөн. Үүнийг төлөөгүй байгаа” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 190-191/

Гэрч ийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би энэ зээлийг аваагүй. Би 2020 оны 05 дугаар сард зээлээ төлөх санаатай Говьсүмбэр аймгийн ны салбар дээр очиж зээлээ төлье гэхэд теллер нь “бүгдийг нь хаах юм уу” гэж асуухаар нь “тэгье” гэж хэлсэн. Тэгтэл теллер эмэгтэй та 20 сая хэдэн зуу гэж хэллээ сайн санахгүй байна. Тухайн үедээ сандраад юу 20 сая төгрөг вэ? Тийм байх ёсгүй шүү дээ. Миний зээл 5.000.000 орчим сая  төгрөг байх ёстой шүү дээ гэж хэлэхэд та орон нутгийн салбар руугаа яриад асуучих гэхээр нь Гомбожав эгч рүү залгаад зээлээ төлөх гэсэн чинь 20.000.000 сая төгрөг төлөх юм байна гэж гарч ирээд байх юм гэж хэлсэн. Тэгтэл Гомбожав эгч “аан тэр тийм юм болсон юм аа, эгч нь хотод эмнэлэгт хэвтэж байна. Эмнэлгээс гараад очоод зохицуулчихна. Наад зээлийнхээ 5.000.000 төгрөгөө эгчийнхээ данс руу шилжүүлчих, би зохицуулчихна, санаа зоволтгүй” гээд мессежээр өөрийнхөө нэр дээрх дансыг явуулсан. Тэр данс руу нь нөгөө зээл төлөх 5.000.000 төгрөгөө шилжүүлсэн. Гомбожав эгч өөрөө янзлаад болгочих юм байлгүй дээ. Алдаатай мэдээлэл гарч ирдэг юм байх даа гэж бодоод л өнгөрсөн. Тэгээд зээлгүй болсон гэж бодоод дараа нь 2020 оны 10 сард зээл авахаар ны Гомбожав дээр очтол аймгаас шалгалт ирсэн байна, түр гадуур явж байгаад ир гэхээр нь гадуур явж байгаад очоод уулзсан. Түрүүнд нь зээл авч байсан болохоор материал нь байдаг юм байлгүй. Зээл хурдан хугацаанд гарсан. Тухайн үед 17.000.000 төгрөгийн зээл авсан. Тэгээд зээлээ авсны маргааш нь нэг хүн утсаар яриад асууж тодруулах зүйл байна. Танайх наас өчигдөр зээл авсан уу, танайх хаана байдаг айл вэ? очиж уулзъя гэхээр нь би аймагт байна гэж хэлтэл таны байгаа газар яваад очъё гээд ны зээл хариуцсан менежер гэсэн байх. Нэг хүүхэн ирж уулзаад Та 21.750.000 төгрөгийн зээл авчихаад сая дахин 17.000.000 төгрөгийн зээл гаргуулж авсан байна. Яагаад давхар зээл авсан юм бэ? гэхээр нь би тэр 21.750.000 төгрөгийн зээлийг мэдэхгүй. Би өчигдөр л 17.000.000 төгрөгийн зээл авсан гэж хэлтэл таны нэр дээр давхар зээл гаргаад авчихсан байна шүү дээ гэж хэлэхэд л анх мэдсэн. Тухайн 21.750.000 төгрөгийн зээлийг хэзээ миний нэр дээр авсныг би мэдэхгүй, гарын үсэг зурж зээл аваагүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 194-194/

Гэрч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би сумын төрийн наас 7.000.000 төгрөгийн зээл авч байгаагүй. 2019 оны 09 сарын 03-04-ний хооронд группын мөнгөө барьцаальж 1 сая гаруй төгрөгийн зээл авч байсан. Өмнө нь малчны зээл аваад төлсөн. 2019 оны 11 сарын 04-ний өдөр наас огт зээл аваагүй. Гомбожав таны нэр дээр зээл авъя гэж надаас гуйж байсан тохиолдол байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 197/

Гэрч Б.ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би 2018 оны 10 дугаар сарын 08-ны өдөр сумын инд теллерээр ажилд орсон. Тухайн үед Гомбожав нь тус салбарын захирлаар ажиллаж байсан. Тэгээд тэрнээс хойш 2022 оны 10 дугаар сарын 16-ны өдөр өөрийн саналаар ажлаас гарах хүртэл хамт ажиллаж байсан. Гомбожав нь харилцагчийг ирээгүй байхад нэр дээр нь зээл гаргаад удахгүй ирнэ зээлийг нь гаргаад өгчих гэж байсан удаа байгаа. Малчны зээл бол малын “А” данс, иргэний үнэмлэхтэй байх хэрэгтэй байдаг. Цалингийн зээл бол хамтран зээлдэгч байх ёстой, нийгмийн даатгалын дэвтэр болон иргэний үнэмлэх шаарддаг материалыг захирал Гомбожав өөрөө хянадаг байсан. Материал нь бүрдсэн гээд Нямцэрэн бид 2-оор гарын үсэг зуруулдаг байсан. Зээл гаргахдаа хуралдаж шийдвэр гаргах ёстой. Намайг ажиллаж байх хугацаанд огт хуралдаж байгаагүй. 15.000.000 төгрөгөөс дээш зээл гаргах тохиолдолд аймгийн руу шилжүүлэх ёстой байдаг. Харилцагчийг байхгүй байхад мөнгө гаргуулах тохиолдол байсан. Удахгүй харилцагч өөрөө ирнэ гээд мөнгө гаргуулж байсан. Зээлийн хорооны дэвтрийг өөрөө хөтлөөд хурал хийхгүйгээр ахлах теллер бид 2-оор гарын үсэг зуруулдаг байсан.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 198-199/

Гэрч Д.Бямбадэлгэрийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “2019 оны 05 сарын 06-ны өдөр сумын наас зээл авахдаа теллерээс 3.500.000 төгрөгийг бэлнээр авсан. 4.000.000 төгрөгийг зээлээр аваагүй. ******* нь надад зээлийн эргэн төлөлтийн хуваарь гаргаж өгсөн боловч дараа нь төв наас шалгалт ирэхээр нь уулзахад жинхэнэ эргэн төлөлтийн хуваарь нь өөр байсан төдийгүй надаас авсан 1.500.000 төгрөгийн хүүг би одоо болтол төлж байгаа надад хохиролтой байна.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 201/

Гэрч *******ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би 2020 оны 02 сарын 06-ны өдөр сумын наас зээл авсан. Гэхдээ 7.000.000  төгрөгийг бэлнээр авсан. Тухайн мөнгөнөөс 1.500.000 төгрөгийг тухайн үед сумын ны захирлаар ажиллаж байсан *******т зээлүүлсэн ба бэлнээр өгсөн. Миний нэр дээр 7.000.000 төгрөгөөс гадна дахиад 2.300.000 төгрөгийн зээл гарсан байна. Энэ зээл надад огт хамаагүй, би төлж чадахгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 203/

Гэрч Д.Тогтоолжаргалын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би 2018 оны 05 сарын 29-ний өдөр 6.500.000, 2018 оны 11 сарын 28-ны өдөр 10.500.000, 2019 оны 06 сарын 16-ны өдөр 28.000.000 төгрөгийн зээлүүдийг сумын наас аваагүй. ******* миний нэр дээр зээл авъя гэж гуйж байгаагүй. Би гарын үсэг зурж, бичиг баримт бүрдүүлж өгсөн асуудал байхгүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 205/

Гэрч ийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би Дундговь аймгийн сумын наас 2018 оны 09 сард 18.000.000, 2019 оны хавар 7.000.000 төгрөгийн зээл үлдсэн байсан дээр нэмж, 8.000.000 төгрөгийн зээл авсан. Би одоо төрийн инд ямар нэгэн зээлийн үлдэгдэлгүй. наас 16.000.000 төгрөгийн зээл авч байгаагүй. наас зээл авахдаа өөрийн биеэр материал бүрдүүлж, гарын үсгээ зурж, мөнгөө дансаар авч байсан.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 210-211/

Гэрч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “...Би наас 8.000.000 төгрөг болон 24.900.000 төгрөгийн зээл авч байгаагүй. ******* нь 2018 оны хавар 5.000.000 төгрөгийн зээл аваад өгөөч гэж гуйж байсан. Тухайн үед миний ажил амжаагүй тул би зээл авч өгч чадаагүй. 2019 оны хавар намайг ин дээр дуудаад шалгалт ирэх гээд байна гээд нэг материал дээр гарын үсэг зуруулж байсан. Би ямар материал гэдэгтэй нь танилцаагүй, өмнө нь гарын үсэг зуруулахаа мартчихсан байна гэж хэлж байсан. ” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 214-215/

Гэрч С.Алдармаагийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Манай нөхөр бид хоёр 2019 оны 11 сарын 04-ний өдөр 10 сая төгрөгийн зээл авна гэж тус ны захирал Гомбожав руу утсаар залгаж “бид нар хөдөө байна, ажил төрлөө амжуулаад өдөр очих байх, та гарын үсэг зурахад бэлдээд байж бай гэж гуйсан. Тэгээд отор нүүдлийн ажилтай байсан тул одоог хүртэл гарын үсэг зурж амжаагүй байгаа. Бид тухайн үед 10 сая төгрөгийн зээл авсан гэж бодож байтал 2020 оны 04 сарын 10-ны орчим наас залгаж танайх 17.000.000 төгрөгийн зээлтэй байна. Зээлээ хугацаанд нь төлөөрэй гэж хэлэхээр нь мэдсэн. Гомбожав над руу залгаж танай зээл дээр 7.000.000 төгрөг нэмээд авчихсан байгаа, ин дээр шалгалт ирээд байна. Шалгалтын хүмүүст 17.000.000 төгрөг авсан гэж хэлээрэй гэж ярьж байсан. Бид нар хэлснийх нь дагуу 17.000.000 төгрөгийн зээл авсан гэж хэлсэн.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 2118/

Гэрч Б.Баттулгын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би одоогоор инд зээл байхгүй. Манайх отроор нүүх гээд 2020 оны 10 сарын дундуур сум ороод наас зээл авах гэсэн чинь ны хүн надад та манай инд зээлтэй юм байна гэхээр нь юун зээл байдаг билээ гэсэн чинь 20 гаруй сая төгрөгийн зээл байна гэсэн. Тэгээд сураад байсан чинь ******* гэх хүн миний нэр дээр зээл авсан байсан. Би Дундговь аймгийн наас 27.100.000 төгрөгийн зээл хэзээ ч авч байгаагүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 224-225/

Гэрч ын мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “Би наас зээл аваагүй. Гомбожав 5 удаа зээл авсан байсан. Яг хэзээ гэдгийг мэдэхгүй байна. Д.Ганболд бол миний төрсөн аав байгаа юм. Миний аавын нэр дээр Гомбожав наас 64.500.000 төгрөгийн зээл авсан байсан. Зээл авахдаа аав маань өөрөө очиж гарын үсэг зурж аваагүй. Манай аав ер нь зээл авах дургүй хүн байсан.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 4-5/

Гэрч О.Оюундарийн мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн: “ манай нөхөр байгаа юм. 2019 онд нөхөр бид хоёр  5.000.000 төгрөгийн зээл авч байсан. 12.000.000 төгрөгийн зээл огт аваагүй.” гэх мэдүүлэг /3-р хх-ийн 7/

            Гэмт хэргийн талаарх гомдол, мэдээлэл хүлээн авсан тэмдэглэл /1-р хх-ийн 24/

            Дундговь салбарын харъяа тооцооны төвд хийсэн  ээлжит, эрсдэлд суурилсан шалгалтын тайлан /1-р хх-ийн 29-44, 4-р хх-ийн 62-74/

           Шүүхийн шинжилгээний үндэсний хүрээлэнгийн 2021  оны 06 сарын 14-ний өдрийн 96 дугаартай: “- ... ны Дундговь салбарын тооцооны төвийн захирлаар ажиллаж байсан *******ын 2018 оны 01 сарын 01-ний өдрөөс 2020 оны 10 сарын 07-ны өдөр хүртэл хугацаанд малчдад олгох зориулалттай зээлээс зээлийн материалыг бүрдүүлэн 14 харилцагчдад олгосон гэх зээл олголтыг санхүүгийн анхан шатны баримттай тулган шалгахад 344.650.906.33 төгрөгийн зээл олгож, зээл, зээлийн хүүгийн 391.163.404.22 төгрөгийн эргэн төлөлтийн төлбөрийг хийж, 225.906.474 төгрөгийн зээлийн үлдэгдэлтэй нягтлан бодох бүртгэлийн холбогдох данснуудад тусгагдсан байна. *******ын албан тушаалын давуу байдлыг ашиглаж, хуурамч материал бүрдүүлэн зээл олгосон, байгууллагыг хохиролд оруулсан эсэхийг мөрдөн байцаалтаар тогтоолгохоор байна..., Эдийн засгийн шинжилгээгээр үйлдэл тогтоох боломжгүй.” гэх шинжээчийн дүгнэлт, хохирлын тооцоо /4-р хх-ийн 76-80/

            ны улсын бүртгэлийн гэрчилгээ /1-р хх-ийн 60/

           Ажлын байрны тодорхойлолт /1-р хх-ийн 61-65/

          “ ” ХХК-ийн дүрэм, /1-р хх-ийн 66-74/

           Эд хөрөнгө битүүмжлэх тухай прокурорын тогтоол /1-р хх-ийн 76-77/

           Хохирлын тооцоо /1-р хх-ийн 84/

           Мемориалын баримтууд /1-р хх-ийн 85-89/

            *******ын хөрөнгө бүртгэлтэй эсэх лавлагаа /4-р хх-ийн 105-106, 131-135/

            Эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудас /4-р хх-ийн 110/

            2019 оны Албан тушаалтны хувийн ашиг сонирхлын мэдүүлэг болон хөрөнгө, орлогын мэдүүлэг /4-р хх-ийн 113-115/

          2015 оны 07 сарын 16-ны өдрийн 101 дугаартай ны Дундговь салбарын захирлын “*******ыг тооцооны төвийн захирлын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгчээр томилох тухай” тушаалын хуулбар /4-р хх-ийн 118/

          2020 оны 10 сарын 09-ний өдрийн Б/109 дугаартай Дундговь салбарын харьяа тооцооны төвийн захирал *******тай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг ажил олгогчийн санаачилгаар цуцалсан тухай” тушаалын хуулбар /1-р хх-ийн 42/

         Хөдөлмөрийн гэрээний хуулбар /4-р хх-ийн 119-122/

         Гэрлэсний бүртгэлийн болон жолоочийн лавлагаа /4-р хх-ийн 124, 125/

         *******ын нийгмийн даатгалын шимтгэл төлөлтийн талаарх тодорхойлолт /4-р хх-ийн 127-128/ болон шүүгдэгчийн хувийн байдалтай холбоотой хэрэгт цугларсан, шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинээр гаргаж өгсөн бичгийн баримтуудыг шинжлэн судлав.

    Хэрэгт авагдсан болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт судлагдсан дээрх баримтуудыг мөрдөн байцаалтын шатанд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлж авсан байх тул шүүх нотлох баримтаар үнэлж шийдвэрлэлээ.

 

           Шүүгдэгчийн гэм буруу, хэргийн зүйлчлэлийн талаар:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт судлагдсан дээрх баримтуудаар шүүгдэгч ******* нь ны Дундговь салбарын тооцооны төвд захирлаар ажиллаж байх хугацаандаа буюу 201020 оны хооронд эрх мэдэл албан тушаалын байдлаа ашиглаж нэр бүхий 14 иргэний нэр дээр өөрөө зээлийн материал бүрдүүлэн зөвшөөрөлгүйгээр малчны зээл олголт хийх, мөн малчны авахыг хүссэн зээлийн хэмжээг нэмж зээл гарган өөртөө авч бусдад 172.403.590 төгрөгийн хохирол учруулсан болох нь:

шүүгдэгчийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “Гэм буруугаа зөвшөөрч, гэмшиж байна” гэх,

хохирогч *******ын: “... шалгалтаар нийт 14 иргэний нэр дээр 20 зээлийг зөвшөөрөлгүй гаргаж 158.499.637 төгрөгийн үндсэн зээлийн хохирлыг харилцагч нарт учруулсан байсан. Тухайн хохирлыг тус албаны захирлаар ажиллаж байсан Гомбожав нь учруулсан байсан. Одоо манай байгууллагад нийт 158.499.637 төгрөгийн үндсэн зээлийн хохирол үлдсэн. Үүн дээр тухайн хохирлын хуримтлагдсан хүү 13.903.953 төгрөгийн хүү нэмэгдэж нийт 172.403.590 төгрөгийн бодит хохирол учирсан. ...******* нь сумын ны эрхлэгчээр ажиллаж байх хугацаандаа малчин иргэдийн малчны зээлийг ашиглан малчин иргэн байхгүй байхад зээлийг гаргаж өөртөө давуу байдал бий болгож зээлийг өөрөө ашигласан байдаг...” гэх,

          хохирогч *******ын: “Гомбожав нь миний нэр дээр наас малчны зээл авсан цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 2.500.000 төгрөгийн зээл авсан...” гэх,

хохирогч ын: “Гомбожав нь миний нэр дээр наас 2019 онд малчны зээл 13.000.000 төгрөг авсан байсан. Уг 13.000.000 төгрөгийг наас төлж барагдуулсан...” гэх,

           хохирогч гийн: “Гомбожав нь миний нэр дээр наас малчны зээл авсан байсан. Цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 5.000.000 төгрөгийн зээл байсан, тухайн зээл одоо төлөгдсөн...” гэх,

          хохирогч Б.Баттулгын:  “******* нь миний нэр дээр ны малчны зээл авсан байсан. 21.000.000 төгрөгийн зээл авсан байсан.” гэх,

          хохирогч ын: “******* нь миний нэр дээр төрийн наас зээл авсан гэж байсан. 2020 онд цагдаагаас надтай хүн уулзаад таны нэр дээр зээл авсан байна гэж хэлэхэд мэдсэн. Одоо инд ямар нэгэн зээл байхгүй...” гэх,

хохирогч ын: “2020 онд ******* миний нэр дээр инаас малчны зээл нэмж 15.000.000 төгрөгийг авсан байсан. Тухайн зээл нь одоо төлөгдсөн...” гэх,

хохирогч ын: “******* нь миний нэр дээр наас 2019 онд малчны зээл 3.500.000 төгрөг авсан байсан. ..би инд ямар нэгэн зээл байхгүй.” гэх,

хохирогч ын: “******* нь манай аав болон миний нэр дээр наас 2018 онд малчны зээл 55.000.000 төгрөгийг авсан байсан. уг зээлийг хаасан.” гэх,

хохирогч Д.Тогтоолжаргалын: “******* нь миний нэр дээр наас 2018 онд малчны зээл 27.000.000 төгрөгийг авсан байсан. Уг 27.000.000 төгрөгийн зээлийг төлж барагдуулсан...” гэх,

          хохирогч ийн: “******* нь миний нэр дээр наас 2019 онд манай малчны зээл дээр нэмээд 15.000.000 төгрөг зээлсэн байсан.” гэх,

хохирогч ийн: “Х.Гомбожав нь миний нэр дээр наас малчны зээл авсан байсан. Цаг хугацааг нь сайн мэдэхгүй байна. 7.000.000 төгрөгийн зээл авсан байсан, тухайн зээл одоо төлөгдсөн...” гэх,

хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч ын “Миний аав Д.Ганболд нас барсан. Би аавыгаа төлөөлж энэ асуудалд хохирогчоор оролцоход татгалзах зүйл байхгүй. ******* манай аав Д.Ганболд болон миний нэр дээр инаас 2018 онд малчны зээл 55 сая төгрөг авсан байсан. уг зээлийг хаасан...” гэх мэдүүлгүүд болон Дундговь салбарын харьяа “” тооцооны төвд хийсэн ээлжит, эрсдэлд суурилсан шалгалтын тайлан, шинжээчийн дүгнэлт, хохирлын тооцоо, мемориалын баримтуудаар нотлогдож байна.

Өөрөөр хэлбэл шүүгдэгч ******* нь өөрийн ны тооцооны төвийн захирлын албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж харилцагч байхгүй байхад зээлийн хорооны хурал хийхгүйгээр өөрөө зээл гаргаж, зээл олгогдсоны дараа тооцооны төвийн зээлийн хорооны бүртгэлийн дэвтэрт бичилт хийж /хөтөлж/ ахлах теллер , теллер нараар тухайн дэвтэрт гарын үсэг нөхөн зуруулж, хурал хийж зээлийг шийдвэрлэсэн мэтээр баримт бүрдүүлж, өөрийн эрх мэдэл болон албан тушаалаа урвуулан ашиглаж нэр бүхий иргэдийн нэр дээр зээл авч хувьдаа ашигласан болох нь хэрэгт авагдсан баримтуудаар тогтоогдож байна.

 

Шүүгдэгч *******ын энэхүү үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан нийтийн албан тушаалтан эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангасан бөгөөд эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад түүнд холбогдуулан эрүүгийн хэрэг үүсгэж, яллагдагчаар татах тогтоол, яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэл тохирсон байна.

 

Иймд шүүгдэгч *******ыг ны Дундговь аймгийн тооцооны төвийн захирлын албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, бусад их хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутай байна гэж шүүх дүгнэлээ.

 

 Хохирол төлбөр, хор уршгийн талаар:

 

Шүүгдэгч *******ын үйлдлийн улмаас Дундговь аймгийн сумын ны тооцооны төвд 172.403.590 төгрөгийн хохирол учирсан байна.  Шүүгдэгч ******* нь учруулсан хохирлоос 2.878.000 төгрөг төлсөн байх тул хасаж, үлдэх 169.525.590 төгрөгийг шүүгдэгчээс гаргуулан / сумын тооцооны төв, *******/-д олгох нь зүйтэй гэж үзлээ.

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд: “шүүгдэгч *******ын төлөх бодит хохирол 158.499.367 төгрөг гэж үзэж байна. Хуримтлагдсан хүү 13.903.953 төгрөгийг төлөх үндэслэлгүй” гэж тайлбарлаж байх ба *******ын зээлийн төлбөрийг барагдуулахаар 172.403.590.41 төгрөгийг төлсөн талаарх мемориалын баримтууд хэрэгт авагдсан байх тул “хуримтлагдсан хүү 13.903.953 төгрөгийг төлөх үндэслэлгүй” гэх өмгөөлөгчийн тайлбарыг шүүх хүлээн аваагүй болно.

       Түүнчлэн  Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1-д “Бусдын эрх, амь нас, эрүүл мэнд, нэр төр, алдар хүнд, ажил хэргийн нэр хүнд, эд хөрөнгөд хууль бусаар санаатай буюу болгоомжгүй үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээр гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг хариуцан арилгах үүрэгтэй” гэж, 510.1-д “Бусдын эд хөрөнгөд гэм хор учруулсан этгээд уг гэм хорыг арилгахдаа гэм хор учруулахаас өмнө байсан байдалд нь сэргээх /адил нэр, төрөл, чанарын эд хөрөнгө өгөх, гэмтсэн эд хөрөнгийг засах зэргээр/ буюу учирсан хохирлыг мөнгөөр нөхөн төлнө.” гэж тус тус заажээ. Иймд шүүгдэгч ******* нь өөрийн үйлдлийн улмаас бусдад учруулсан хохирлыг хариуцан арилгах үүрэгтэй этгээд байна.

        

Хохирогч ******* ******* нь миний нэр дээр 2.500.000 төгрөгийн зээл аваад төлөөгүй гэж байх боловч хохирогч ******* нь өөрөө инд зээлийн хүсэлтээ гаргаж, гэр бүлийн гишүүний хамт очиж тус наас зээл авсан тухайгаа шүүх хуралдаанд мэдүүлж байна. Харин хохирогч ******* нь наас авсан зээлээсээ 2.500.000 төгрөгийг *******т өгсөн /зээлүүлсэн/ болох нь түүний шүүх хуралдаанд өгсөн мэдүүлгээр нотлогдож байна.

Өөрөөр хэлбэл иргэд хооронд хийгдсэн зээлийн гэрээ болох нь оролцогчдын мэдүүлгээр тогтоогдож байх тул эрүүгийн хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршиг гэж үзэх боломжгүй байна.

Иймд хохирогч нар учирсан хохирлын талаар иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэлээ хангуулах эрхтэй болохыг дурьдлаа.

 

Шүүгдэгчид оногдуулах ял шийтгэлийн талаар:

 

Шүүгдэгчийн үйлдсэн энэ гэмт хэргийн тухайд эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй бөгөөд шүүгдэгчид Эрүүгийн хуулийн  тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь  хэсэгт зааснаар нийтийн албанд томилогдох эрхийг хасч, гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол хор уршиг арилаагүй, нөхөн төлөгдөөгүй байдалд дүгнэлт хийж хорих ял оногдуулж, эмэгтэйчүүдийн нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлэхээр шийдвэрлэлээ.

 

Өмгөөлөгч Д.Данзанноров шүүх хуралдаанд:  Шүүгдэгчийн ар гэрийн байдал болон ажил хөдөлмөр эрхэлж хохирлоо төлөх боломжоор хангаж хорихоос өөр төрлийн ял оногдуулж өгнө гэх дүгнэлтийг гаргаж байна. Өмгөөлөгчийн энэхүү дүгнэлт нь шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэрэгт тохироогүй байх тул шүүх хүлээн авах боломжгүй гэж үзэв.

 

Бусад асуудлын талаар:

 

       Шүүгдэгч нь энэ хэргийн улмаас цагдан хоригдоогүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, түүний иргэний бичиг баримт ирээгүй, хохирогч , , , , , , , , , , , нар гомдол саналгүй гэсэн болохыг тус тус дурдаж, прокурорын 2022 оны 08 сарын 03-ны өдрийн 01 дугаартай тогтоолоор шүүгдэгч *******ын өмчлөлийн Дундговь аймгийн сумын 2-р баг гудамжны тоотод байрлах нэгж талбарын дугаартай 900 мкв гэр бүлийн хэрэгцээний газрын битүүмжилснийг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үлдээлээ.

 

           Шүүгдэгч *******т хорих ял оногдуулсан тул түүнд урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөн цагдан хорихоор шийдвэрлэлээ.

 

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.1, 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг,  36.6, 36.7, 36.8, 36.10, 36.13, 38.1, 38.2 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ:

 

   1. Шүүгдэгч овогт ийн Гомбожавыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан нийтийн албан тушаалтан эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, бусдад их хэмжээний хохирол учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

   2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч овогт ийн Гомбожавт нийтийн албанд томилогдох эрхийг 2 /хоёр/ жилийн хугацаагаар хасаж, 2 /хоёр/ жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулан шийтгэсүгэй.

 

   3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.6 дугаар зүйлийн 1, 4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т оногдуулсан 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг эмэгтэйчүүдийн нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлсүгэй.

 

          4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******т оногдуулсан нийтийн албанд томилогдох эрх хасах ялыг хорих ял эдэлж дууссан үеэс эхлэн тоолсугай.

 

          5. Шүүгдэгч *******т урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчлөн цагдан хорьсугай.

 

          6. Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1-т зааснаар шүүгдэгч *******аас 169.525.590 /нэг зуун жаран есөн сая таван зуун хорин таван мянга таван зуун ер/ төгрөг гаргуулж хохирогч Дундговь аймгийн сумын ны тооцооны төв /*******/-д олгосугай.

 

            7. Дундговь аймгийн Прокурорын газрын хяналтын прокурорын 2022 оны 08 сарын 03-ны өдрийн тогтоолоор шүүгдэгч *******ын өмчлөлийн Дундговь аймгийн сумын 2-р баг гудамж тоотод байрлах нэгж талбарын дугаартай 900 м.кв гэр бүлийн хэрэгцээний газар битүүмжилснийг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр үлдээсүгэй.

 

          8. Шүүгдэгч нь энэ хэргийн улмаас цагдан хоригдоогүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, түүний иргэний бичиг баримт ирээгүй, хохирогч , , , , , , , , , , , нар гомдол саналгүй гэсэн болохыг тус тус дурдсугай.

 

           9. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.5 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар хохирогч нар учирсан хохирлын талаар Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх журмаар нэхэмжлэлээ хангуулах эрхтэй болохыг заасугай.

 

10. Шийтгэх тогтоол нь уншин сонсгосноор хүчинтэй болох ба шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл шүүгдэгч, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч нар гардуулсан буюу Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд зааснаар хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Дундговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

 

 

 

 

                       ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                             З.УУГАНБАЯР