МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Дорноговь аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн  шүүх хуралдааныг шүүгч Н.Адъяа даргалж,

Шүүх хуралдаанд: Нарийн бичгийн дарга Э.Уранбилэг,

                                          Улсын яллагч Ө.Мөнхнавч,                                

                                          Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч О.Анхбаяр нарыг оролцуулан шүүх хуралдааны танхимд хийсэн хуралдаанаар аймгийн Прокурорын газраас:

 

          Эрүүгийн 201610000327 дугаартай хэргийн шүүгдэгч:  

 

          Монгол Улсын иргэн, 1978 оны 01 дүгээр сарын 16-ны өдөр Дорноговь аймгийн Хөвсгөл суманд төрсөн, 39 настай, эрэгтэй, халх, бага боловсролтой, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл 3, эхнэр хүүхдийн хамт Дорноговь аймаг Хөвсгөл сум 3 дугаар баг, Элст гэх газарт оршин суух хаягтай, улсаас авсан гавъяа шагналгүй, урьд ял шийтгэлгүй Жамц овогтой Буяндэлгэрийн Энхбаяр / ЕМ78011674 / -д холбогдох Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 98 дугаар зүйлийн 98.1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн хэргийг 2016 оны 12 дугаар сарын 23-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

Холбогдсон хэргийн талаар /яллах дүгнэлтэнд дурдсанаар/

 

Шүүгдэгч Б.Энхбаяр нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2016 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдөр 18 цагийн орчимд Дорноговь аймгийн Хөвсгөл сумын 2 дугаар баг Баруун гашуун гэх газар нутаглах иргэн Б.Үнэнбатын гэрт маргалдаж түүний нүүрэн тус газарт өшиглөж биед нь хүндэвтэр гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

Т О Д О Р Х О Й Л О Х нь:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

 

Шүүгдэгч Б.Энхбаяр шүүхийн хэлэлцүүлэгт: Би Үнэнбаттай бууны наймаа хийсэн байна. Үнэнбатынд очтол үнэнбат эхнэртэйгээ нийлээд миний малыг муу гээд намайг хэл амаар доромжилсон. Тэгээд би Үнэнбатыг өшиглөсөн нь үнэн. Хохирогчид эмчилгээний зардалд 1 000 000 төгрөгийг өгсөн. Улаанбаатар хот руу эмчлүүлэхээр явахад нь би хамт явсан. Хийсэн хэрэгтээ гэмшиж байна гэв.

 

          Шүүгдэгч Б.Энхбаярын сэжигтэн, яллагдагчаар өгсөн: “...2016 оны 10 дугаар сарын 11-ний орой 18 цагийн үед Үнэнбатын гэрт нь ... Төмөрийн хамт ирсэн. Тэр үед гэрт нь Үнэнбат, эхнэр Энхцэцэгийн хамт мах чаначихсан байж байсан. Тэгээд би хоол идэж байгаад улаан бөглөөт гэх хятад архи нэг шилийг авч очсон байсныгаа задалж, Үнэнбат, Төмөр бид 3 хувааж уусан юм. Би урьд нь Үнэнбаттай Дровинка маркийн буугаа надад зарна гэхээр нь би урьдчилаад ... Төмөрөөр 20 тооны зусаг хонь өгөөд явуулчихсан юм. ...Тэгээд эхнэр болох Энхцэцэг надад хандаж “чи хэдэн хургаа хөгшин хоньтой ялгаад явуулчихсан байна, хонь мэдэхгүй хүнд явуулж байгаа биш дээ” гэж хэлэхээр нь би “яалаа гэж дээ хэдэн хонь ялгаад явуулсан, болохгүй бол солъё” гэж хэлэхэд эхнэр нь муугаа өгчихөөд гээд уурлаад байхаар нь би тэр үедээ юу ч хэлээгүй өнгөрсөн. Тэгээд би Үнэнбатад хандаж “би чамтай л наймаа хийсэн болохоос эхнэртэй чинь хийгээгүй биз дээ, эхнэр чинь юу яриад байгаа юм бэ” гэхэд Үнэнбат “тэгвэл ер нь болъё" гэж хэлэхээр нь би “анхнаасаа наймаагаа хийчихээд одоо болъё гээд байхдаа яадаг юм бэ” гэж хэлсэн. Тэгээд тухайн үед би мах идэж байсан болохоор босч очоод Үнэнбатыг нэг удаа өшиглөчихсөн, тэр үед Үнэнбат газар сууж байсан болохоор нүүр орчимд нь цохигдсон. Тэр үед би мах идэж байсан хутгаа бариад босч очтол Үнэнбат босч ирээд хутганаас барьж аваад булаах гэхээр нь би боль гэж хэлээд өөрөө хутгаа тавьсан... гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 44-46/,

         Хохирогч Б.Үнэнбатын мөрдөн байцаалтанд өгсөн: ...2016 оны 10 дугаар сарын 11-ний орой 18 цагийн үед гэртээ эхнэр Энхцэцэгийн хамт байж байсан. Тэгсэн манай хамаатан Энхбаяр халамцуу, эхнэр Энхцэцэгийн төрсөн ах Төмөр нилээн согтсон байдалтай гэрт орж ирсэн юм. Тухайн үед манайх мах чанаад гаргачихсан байсан учир Энхбаяр, Төмөр 2 мах идэж, цай ууцгаасан. Энхбаяр бид 2-ын дунд Дровинка маркийн бууны наймаатай байсан ба Энхбаяр надад оронд нь 20 тооны зусаг хонь өгөөд, уг 20 тооны зусаг хонийг хургалуулаад 10 тооны хонь, 20 хургыг нь би аваад 10 тооны хонийг нь Энхбаярт эргүүлж өгнө гэж тохиролцож наймаалцсан байсан юм. Тухайн үед Энхбаяр ирэхдээ нэг шил хятад архи гаргаж ирээд надад өгөхөөр нь би уг архийг нь аваад нь задлаад эхлээд өөртөө хийгээд нэг татсан. Дараа Энхбаярт хийж өгсөн талыг нь уугаад өгсөн. Төмөрт хийж өгсөн чинь уугаад өгсөн. Тэгсэн Энхбаяр надад “нөгөө буугаа авъя” гэж хэлэхээр нь би “нөгөө өгсөн хорин тооны хонины чинь 5, 6 хонь бага биетэй зусаг хонь байсан шүү” гэж хэлэхэд Энхбаяр “тэгвэл чи тэр 20 тооны зусаг хонийг бүгдийг нь ав” гэж хэлтэл эхнэр Энхцэцэг ууртай өнгө аясаар “тэр хонин дотор чинь өтөж байсан хонь хүртэл байсан, тарга муу авсан байна лээ” гэж хэлээд уурлаад гараад явсан, мөн би буугаа зарахгүй гэж хэлсэн. Тэгтэл Энхбаяр гэнэт уурлаж босч ирээд “чи энэ айлын зарц нь юм уу” гэж хэлээд миний эрүү рүү нэг удаа өшиглөж, би арагшаа унасан, тухайн үед босч ирэхдээ мах идэж байсан хутгаа бариатай байсан болохоор нь намайг хутгалах нь гэж бодоод айсандаа хурдан босч ирээд Энхбаярын барьж байсан хутганы үзүүрээс нь базаад авсан. Тэр үед би чи миний эрүүг хугалчих шиг боллоо гэж хэлсэн. ... Би 2016 оны 10 дугаар сарын 24-ний орой суудлаар Улаанбаатар хотруу явахад Энхбаяр хамт явсан. Тэгээд намайг эмнэлэгт үзүүлж харуулж явсан. Мөн надад эмчилгээний зардалд гээд 1.000.000 төгрөг нэхэмжпэхэд надад буюу манай эхнэр Энхцэцэгийн төрийн банкны данс руу шилжүүлсэн байгаа. Надад гомдол санал нэхэмжлэх зүйл байхгүй... гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 14/,

         Гэрч Л.Энхцэцэгийн мөрдөн байцаалтанд өгсөн: ... 2016 оны 10 дугаар сарын 11-ний орой цагийн үед... манай төрсөн ах Төмөр, Энхбаяр нар орж ирсэн... би Энхбаярт хандаж “чиний нөгөө явуулсан 20 тооны зураг хонь чинь тарга муутай, хөгшин, жижиг хонинууд их байсан шүү” гэж хэлсэн чинь Энхбаяр “тэгвэл чи хөгшин хонийг нь алаад идчихгүй юу” гэж хэлэхээр нь би “манайд хөгшин хонь байгаа чамаас хонь авах шаардлагагүй” гэж хэлтэл “чамд шаардлагатай гэж хэлээгүй л дээ чи миний малыг доош нь хийгээд байгаа юм уу” гэж хэлэхээр нь би “мал муу байж болно, муу малаа хүнд түүж өгч болохгүй биз дээ” гэж хэлсэн. Тэгсэн Үнэнбат би чамд буугаа зарах шаардлага байхгүй буугаа зарахгүй гэж хэлсэн. Тэр үед би гэрээс гараад гэрийнхээ баруун талд малаа харах гээд гадаа зогсож байтал гэрт түжигнэх чимээ гарсан. Гэтэл Үнэнбат п….. минь чи миний эрүүг хугалчихлаа гэж хэлсэн... гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 25-26/,

           Гэрч Л.Төмөрийн мөрдөн байцаалтанд өгсөн: ... Үнэнбат, Энхбаяр хоёр маргалдаж тэгээд Энхбаяр сууж байснаа босож ирээд Үнэнбатын нүүр лүү нэг удаа өшиглөчихсөн. Тэр үед Энхбаяр босож ирээд мах идэж байсан хутгаа бариад босч ирсэн байсан ба Үнэнбат нөгөө хутганых нь үзүүр хэсгээс барьж авсан. Тэгээд тэр хоёр салцгаасан... гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 27-30/,

         Дорноговь аймгийн шүүхийн шинжилгээний албаны 2016 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 351 дугаартай дүгнэлтэнд: ...Б.Үнэнбатын биед доод эрүүний хугарал, зүүн сарвууны шарх гэмтэл тогтоогдлоо. Учирсан гэмтэл нь хатуу, мохоо болон ир үзүүртэй зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой. Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-т зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадварын тогтонги алдалтанд нөлөөлөх эсэх нь эмчилгээ эдгэрэлтээс хамаарна  гэжээ. /хх-ийн 37/,

          Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгасан хуудас /хх-99 / зэрэг болно.  

 

Шүүгдэгч Б.Энхбаяр нь согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ 2016 оны 10 дугаар сарын 11-ний өдөр 18 цагийн орчимд Дорноговь аймгийн Хөвсгөл сумын 2 дугаар баг Баруун гашуун гэх газар нутаглах иргэн Б.Үнэнбатын гэрт маргалдаж түүний нүүрэн тус газарт өшиглөж биед нь хүндэвтэр гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь Шүүгдэгч Б.Энхбаяр шүүхийн хэлэлцүүлэгт: Би Үнэнбаттай бууны наймаа хийсэн байна. Үнэнбатынд очтол үнэнбат эхнэртэйгээ нийлээд миний малыг муу гээд намайг хэл амаар доромжилсон. Тэгээд би Үнэнбатыг өшиглөсөн нь үнэн. Хохирогчид эмчилгээний зардалд 1 000 000 төгрөгийг өгсөн. Улаанбаатар хотруу эмчлүүлэхээр явахад нь би хамт явсан. Хийсэн хэрэгтээ гэмшиж байна гэсэн мэдүүлэг, Шүүгдэгч Б.Энхбаярын сэжигтэн, яллагдагчаар өгсөн: ... тухайн үед би мах идэж байсан болохоор босч очоод Үнэнбатыг нэг удаа өшиглөчихсөн, тэр үед Үнэнбат газар сууж байсан болохоор нүүр орчимд нь цохигдсон.... гэсэн мэдүүлэг, Хохирогч Б.Үнэнбатын мөрдөн байцаалтанд өгсөн: ... Энхбаяр гэнэт уурлаж босч ирээд “чи энэ айлын зарц нь юм уу” гэж хэлээд миний эрүү рүү нэг удаа өшиглөж, би арагшаа унасан, тухайн үед босч ирэхдээ мах идэж байсан хутгаа бариатай байсан болохоор нь намайг хутгалах нь гэж бодоод айсандаа хурдан босч ирээд Энхбаярын барьж байсан хутганы үзүүрээс нь базаад авсан. Тэр үед би чи миний эрүүг хугалчих шиг боллоо гэж хэлсэн.... гэсэн мэдүүлэг, Гэрч Л.Энхцэцэгийн мөрдөн байцаалтанд өгсөн: ... би гэрээс гараад гэрийнхээ баруун талд малаа харах гээд гадаа зогсож байтал гэрт түжигнэх чимээ гарсан. Гэтэл Үнэнбат п….. минь чи миний эрүүг хугалчихлаа гэж хэлсэн... гэсэн мэдүүлэг, Гэрч Л.Төмөрийн мөрдөн байцаалтанд өгсөн: ... Үнэнбат, Энхбаяр хоёр маргалдаж тэгээд Энхбаяр сууж байснаа босож ирээд Үнэнбатын нүүр лүү нэг удаа өшиглөчихсөн. Тэр үед Энхбаяр босож ирээд мах идэж байсан хутгаа бариад босч ирсэн байсан ба Үнэнбат нөгөө хутганых нь үзүүр хэсгээс барьж авсан. Тэгээд тэр хоёр салцгаасан... гэсэн мэдүүлэг, Дорноговь аймгийн шүүхийн шинжилгээний албаны 2016 оны 10 дугаар сарын 21-ний өдрийн 351 дугаартай дүгнэлтэнд: ...Б.Үнэнбатын биед доод эрүүний хугарал, зүүн сарвууны шарх гэмтэл тогтоогдлоо. Учирсан гэмтэл нь хатуу, мохоо болон ир үзүүртэй зүйлийн нэг удаагийн үйлчлэлээр үүсгэгдэх боломжтой. Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1-т зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна. Цаашид ерөнхий хөдөлмөрийн чадварын тогтонги алдалтанд нөлөөлөх эсэх нь эмчилгээ эдгэрэлтээс хамаарна гэсэн дүгнэлт зэрэг хавтаст хэрэгт авагдсан Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулсан дээрх нотлох баримтаар тогтоогдож байна.

           Иймд шүүгдэгч Жамц овогтой Буяндэлгэрийн Энхбаярыг бусдын бие махбодид хүндэвтэр гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, ял шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй байна.

 

Шүүгдэгч Б.Энхбаяр нь анх удаа хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдсэн, гэмт хэрэг үйлдэж учруулсан хохирлоо сайн дураараа нөхөн төлсөн, үйлдсэн гэмт хэрэгтээ чин санаанаасаа гэмшсэн байдал, түүний ар гэрийн болон хувийн байдал, хохирогчийн мөрдөн байцаалтанд өгсөн “...гомдол саналгүй, нэхэмжлэх зүйлгүй...” гэсэн мэдүүлэг зэргийг харгалзан оногдвол зохих ял шийтгэлийг биечлэн эдлүүлэх шаардлагагүй гэж үзлээ.

 

Шүүгдэгч Б.Энхбаяр нь бусдад төлөх төлбөргүй, цагдан хоригдсон хоноггүй,  эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн зүйлгүй, хэрэгт эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, шүүгдэгчийн иргэний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй болохыг дурьдах нь зүйтэй.

 

Монгол Улсын Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 283, 284, 286, 294-298, 301 дүгээр зүйлүүдэд заасныг удирдлага болгон

Т О Г Т О О Х нь:

 

1. Шүүгдэгч Жамц овогтой Буяндэлгэрийн Энхбаярыг бусдын бие махбодид хүндэвтэр гэмтэл санаатай учруулсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Шүүгдэгч Б.Энхбаярт Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 98 дугаар зүйлийн 98.1 дэх хэсэгт зааснаар 1 / нэг / жил хорих ялаар шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 52 дугаар зүйлийн 52.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Энхбаярт оногдуулсан 1 жилийн хорих ялыг жирийн дэглэмтэй хорих ангид эдлүүлсүгэй.

 

4. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 88 дугаар зүйлийн 88.1.1, 286 дугаар зүйлийн 286.1.9 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн ажлын хэсэг нь 14.5 см, бариул хэсэг нь 11.9 см, нийт урт нь 26.4 см, хар өнгийн судалтай шар өнгийн бариултай хутга 1 ширхэгийг устгасугай.

 

5. Шүүгдэгч Б.Энхбаяр нь бусдад төлөх төлбөргүй, цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, шүүгдэгчийн иргэний бичиг баримт шүүхэд ирээгүй болохыг дурдсугай.

 

6. Эрүүгийн хуулийн Ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1, 61.4 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Энхбаярт оногдуулсан 1 жилийн хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх шаардлагагүй гэж үзэн тэнсэж, хянан харгалзах хугацааг 1 жилээр тогтоож, хууль тогтоомжийн дагуу хяналт тавихыг Дорноговь аймаг дахь Цагдаагийн газарт даалгасугай.

 

7. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Энхбаяр нь хянан харгалзах хугацаанд шинээр гэмт хэрэг үйлдвэл Эрүүгийн хуулийн 58 дугаар зүйлд заасан журмыг баримтлан ял оногдуулахыг мэдэгдсүгэй.

 

8. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б.Энхбаяр нь хянан харгалзах хугацаанд захиргааны шийтгэл хүлээсэн бол Цагдаагийн байгууллагын саналыг үндэслэн хорих ялыг биечлэн эдлүүлэх эсэхийг шүүх шийдвэрлэхийг анхааруулсугай.

 

9. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 297 дугаар зүйлийн 297.1.4 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Б.Энхбаярт урьд авсан батлан даалтанд өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

10. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 299 дүгээр зүйлийн 299.3 дахь хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол нь танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай.

 

11. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 303 дугаар зүйлийн 303.1, 304 дүгээр зүйлийн 304.1 дэх хэсэгт зааснаар ялтан, хохирогч, тэдгээрийн өмгөөлөгч, улсын яллагч, дээд шатны прокурор шийтгэх тогтоолыг гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор Дорноговь аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн Давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй ба эрх бүхий этгээд давж заалдах гомдол гаргасан, эсэргүүцэл бичсэн тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлсүгэй.

 

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ                              Н.АДЪЯА