МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Налайх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Э.Энхжаргал даргалж,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Эрдэнэпүрэв,

улсын яллагч Э.Халиун /томилолтоор/,

гэрч Ж.*******, Н.*******, М.*******,

шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Энх-Амгалан /ҮД:1766/,

иргэний хариуцагч Б.*******, Б.*******,

шүүгдэгч Т.******* нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

 

Нийслэлийн прокурорын газарт сэлгэн ажилласан Говь-Алтай аймгийн прокурорын газрын ерөнхий прокурорын орлогч Д.Пүрэвдагвын Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн ******* овогт *******гийн *******т холбогдох эрүүгийн ******* дугаартай хэргийг 2023 оны 01 дүгээр сарын 17-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:                                                                         

Монгол Улсын иргэн, аймгийн суманд төрсөн, настай, , боловсролтой, , мэргэжилтэй, хэрэгт холбогдох үедээ , ажиллаж байсан, одоо ажиллаж байгаа, ам бүл 3, , хамт , , тоотод оршин суух, урьд ял шийтгэл үгүй,

******* овогт *******гийн ******* /РД: /.

 

Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч Т.******* нь Нийслэлийн Налайх дүүргийн 2 дугаар хорооны нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг тус дүүргийн , ажиллаж байхдаа албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 д заалтад заасан “Албан үүргээ зохих ёсоор гүйцэтгэж байгаа төрийн албан хаагчид дарамт, шахалт үзүүл, хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөх”, мөн хуулийн 7.1.3 дахь заалтад заасан “Албан үүргээ гүйцэтгдээ хууль бусаар аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдэд давуу байдал олгох”, мөн хуулийн 7.1.6 дахь заалтад заасан “албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, хэтрүүл”, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.2 дахь хэсэгт заасныг тус тус зөрчиж,

2020 оны 04 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/17 дугаартай “ шалгаруулах ажлын хэсэг байгуулах тухай” тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсэг 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдөр хуралдаж олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний бүлгийн төсөлд нэр бүхий 19 төслийг шалгаруулсан байхад сонгон шалгаруулалтад тэнцэлгүй хасагдсан М., Х. нарын “” төсөлд 1.000.000 төгрөг, П., С. нарын “” төсөлд 755.000 төгрөг, Н., Б.******* нарын “” хүлэмжийн төсөлд 900.000 төгрөг, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл” төсөлд 800.000 төгрөг, Ж., Ж.чимэг нарын “” нэртэй 700.000 төгрөгийн санхүүжилттэй төслүүдийг бүлгийн төсөлд шалгарсан мэтээр хурлын тэмдэглэлд нэмж оруулах хууль бус үүргийг ажлын хэсгийн гишүүдэд өгсөн,

Улмаар 2020 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн А/28 дугаартай тушаалаар дээрх 5 төсөлд санхүүжилтийг олгохоор шийдвэрлэн бусдад давуу байдал бий болгон 4.155.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

  Шүүхийн хэлэлцүүлэгт дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

 

Шүүгдэгч Т.******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдээ: “2023 оны 01 дүгээр сарын 11-ний өдрийн яллах дүгнэлтийг прокурор Э.Халиун хэллээ. Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-т зааснаар албан үүргээ зохих ёсоор гүйцэтгэж байгаа төрийн албан хаагчид дарамт учруулах, шахалт үзүүл хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөх, мөн хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.6-д албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулан хэтрүүл, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.2 дахь хэсгийг тус тус зөрчсөн гэж үндэслэлийг танилцуулж байна. Үүнтэй холбоотой миний зүгээс тайлбар өгье. Тухайн үед Нийслэлийн , ажиллаж байсан Т.******* миний бие 2020 оны 04 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/17 тоот тушаалаар Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээнд бүлгийн төсөл шалгаруулах ажлын хэсэг байгуулах тухай тушаалыг гаргасан. Ингдээ Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33.5, Төсвийн тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.5.1, 16.5.5, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.2, 18 дугаар зүйлийн 18.1.8, 18.2 дахь заалтыг тус тус үндэслэсэн. Тухайн байгууллагыг удирдаж байгаа удирдах ажилтан бол тушаал шийдвэрийг гаргана. Төсвийн тухай хуулийн хүрээнд байгууллагыг удирдан чиглүүл үүргийг хэлтсийн дарга хүлээж байгаа. Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.2-т “тухайн иргэний нийгмийн халамжийн наад захын хэрэгцээг хангана” гэсэн заалт, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.1.9-д “олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээнд бүлгийн төслийг зохион байгуулах” тухай, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.2-д энүү үйлчилгээнд ямар ямар хүмүүс хамрагдах вэ гэдгийг тус тус үндэслэн заасан байдаг. Нийгмийн халамжийн дарга “”-ийг хэрэгжүүлэд арга зүйн удирдлагаар хангах, холбогдох журмыг мөрдөж ажиллах, ажлын хэсгийн явцыг тухай бүр тайлагнахыг ажлын хэсгийн ахлагч буюу Нийгмийн халамжийн албаны дарга М.*******д үүрэг өгч, энэ тушаалын хэрэгжилтэд хяналт тавьж ажиллахыг Захиргаа хяналтын албаны дарга Ж.******* нарт тус тус үүрэг өгсөн. Гэтэл энүү тушаалаар хүлээсэн үүргээ биелүүлээгүй буюу бүлгийн төслийг хэрэгжүүлэд хэрхэн яаж хэрэгжиж байна, явц ямар байна, хэдэн хувь хамрагдаж байна гэдэг явцын мэдээллийг надад нэг ч удаа өгөөгүй. Явцын мэдээллийг нэг ч өгөөгүй байж байгаад бүлгийн төслийг 19 төсөлтэй, 15.6 сая төгрөгөөр оруулж ирж танилцуулсан гэж хэлж байгаа. Хурал болж байна гэдгийг би мэдгүйгээр байгууллагын даргын хувьд байгууллагын ажиллагаа хэвийн явагдаж байна уу, үгүй юу гэдгийг шалгаж тойрч явж байгаад ажлын албаны даргын өрөөгөөр орохдоо ажлын хэсгийн хурал болж байна гэдгийг мэдсэн. Ажилд нь амжилт хүсээд гарсан. Ямар асуудлыг хэлэлцэж байгаа вэ гэдэг нь тодорхойгүй байсан учраас надад тэнд өөр ярих хэл зүйл, нөлөөлөх зүйл байгаагүй. Тухайлбал иргэний хариуцагчаар орж байгаа эдгээр хүмүүс ажлын хэсэг байгуулагдахаас бараг сарын өмнө хороон дээрээ зарим төслөө хаана өгөхөө мэдгүй байгаа хүмүүс хэлтэс дээр шууд авчирч өгдөг. Төслүүд хэлтсийн дарга надад танилцуулагдаад тухайн тухайн хороод руугаа явдаг. Тэр хүрээнд зарим нэг төслүүд анхаарал татаж байсан, энэ төсөл бодитой хэрэгжихүйц юм байна гэдэг байдлаар харж байсан. ...Анхны протоколыг оруулж ирэд нь би асуудал тавьсан. Төслийн протоколын хуудас болгон дээр Захиргаа хяналтын албаны дарга гарын үсэг зурсан байсан. Яагаад ингэж байгаа юм гэтэл энэ дарга дээр ороод хөдөлж магадгүй учраас баримтжуулахын тулд хуудас болгон дээр гарын үсэг зурсан гэдэг. Тэр бол хавтаст хэрэгт байгаа, би гайхсан. Хэлтсийн даргаас давсан эрхийг энэ хүн эдэлж болохгүй. Тушаал дээр зааж өгсөн байгаа. төслийг хэрэгжүүлэд арга зүйн удирдлагаар хангах, холбогдох хууль, тогтоомж журмыг мөрдөж, ажлын явц, гүйцэтгэлийг тухай бүр тайлагнахыг ажлын хэсгийн ахлагчид албан ёсоор үүрэг өгсөн байгаа. Гэтэл үүнийг хэрэгжүүлж байгаа ажлын хэсгийн ахлагч, нарийн бичгийн дарга энэ үүргийг яагаад хэрэгжүүлсэнгүй вэ гэдэг асуудлыг тавьсан. Би энэ үүргийг хүлээж байгаа. , ажиллах ажлын байрны тодорхойлолт дээр ч заасан. ...19 төслөөр 15.6 сая төгрөгөөр төсөв батлаад бүх хүмүүсээр гарын үсэг зуруулаад Захиргаа хяналтын албаны дарга бүх хуудсан дээр нь гарын үсэг зурж орж ирсэн. Энэ нь миний гайхширлыг төрүүлсэн. ...Та нар ийм ийм төслүүд байхад яагаад төсөвтөө багтаахгүйгээр 19 төсөл оруулж ирж байгаа юм бэ гэж ярьсан. Төсөв бол 20.5 сая төгрөг, үүнийг хэрэгжүүлээд дараа нь бүтэн авах үүргийг хэлтсийн дарга хүлээдэг. Гэтэл хамтран ажил хэрэгжүүлж байгаа Захиргаа хяналтын албаны дарга, Нийгмийн хөгжлийн хэлтсийн дарга, ажил хариуцаж байгаа мэргэжилтэн 15.6 сая төгрөгөөр төслийг оруулж ирэд би гайхсан. ...Дүүргийн иргэдийн ихэнх нь ядууралтай байгаа, 500 хүргүй мянган төгрөгийн тэтгэвэртэй байгаа иргэдээ яагаад дэмжихгүй байгаа юм. Үүнийг би гайхаж байна. Надад бол авлига ашиг сонирхлын ямар ч сэжүүр сэжим байхгүй. Би ажлаа нэр төртэй хийе, хүнд нь энэ үйлчилгээг хүргэе л гэсэн чин сэтгэл байсан. Дараад нь би төсөвтөө багтаая, дараа жилд Налайхын ард түмэнд 20.5 сая төгрөг авчиръя гэсэн чин сэтгэл байсан. Гэтэл энэ хүмүүс 19 төсөл байсан, 5 нэмэгдсэн гэж яриад байгаа. ...Мөн Т.******* 5 төслийг нэмээд гараараа бичсэн гэж байна. Би түүн дээр гараар нэг ч бичээгүй. Би зүгээр нэр дурдсан. Над дээр орж ирсэн төслүүдийг хороод руу хуваарилсан. Б.******* г хүний нэрийг яагаад тогтоосон бэ гээр нэр нь содон байсан учраас би тогтоосон байсан. Тийм мэтийн хүмүүс байсан. П. г хүнийг тухайн үед Засаг даргын орлогчоор ажиллаж байсан Х. над руу цохож оруулж ирсэн. Материалыг нь хуулийн хүрээнд шийдвэрлэ, судал гэсэн. Төсөл, тайлан нь байсан, надад нэгдүгээр шатаар тэнцээд ороод ирсэн, дээрээс нь Засаг даргын орлогчийн хуулийн хүрээнд шийдвэрлэ гэсэн цохолтоор орж ирсэн байсан. Тэгээр нь үүнийг дэмжээд өгчихвөл их зүгээр юм, та нар яагаад сэтгэл гаргасангүй вэ, яагаад эвлэлдэн нэгдэж нэг баг болж ажилласангүй вэ, энэ гарын үсгээр та нар намайг айлгаж сүрдүүлээд байгаа юм уу, цаана чинь иргэд асуудал тавиад байна г зүйл ярьсан. ...Албан ёсны шаардлага тавихаар намайг хяхаж хавчлаа гэсэн асуудлыг тавьдаг. Үүнийг нь би гайхдаг. Яагаад гэвэл төрийн албан хаагч өргөсөн тангарагтай, албан тушаалын тодорхойлолтоор заасан үүрэгтэй. Хянаж шалгах гэдэг үүргийг даргын нэрийн өмнөөс захиргаа хяналтын албаны дарга гүйцэтгэдэг. ...Албан тушаалын тодорхойлолтын хүрээнд ажил үүргээ явуулж байгаа удирдах ажилтны хувьд байгууллагын ажилтан, албан хаагч нарт шаардлага тавих, болохгүй байгаа зүйлийг дахиж хийлг, хуулийн хүрээнд болгох гээд олон шаардлагыг тавих шаардлага гардаг. ...Хэлтсийн даргыг мэдээллээр хангах үүргээ ажлын хэсгийн гишүүд дутуу биелүүлсэн гэж үзэж байгаа. Тухайн явц, үр дүн бүрийг танилцуулахыг тушаалаар үүрэг болгосон байна. Гдээ би хувийнхаа эрх ашгийн төлөө биш, албан тушаалын тодорхойлолтод заасан үүргийнхээ хүрээнд энэ шаардлагыг тавьсан...” гэв.

 

Иргэний хариуцагч Б.******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдээ: “Би 2004 онд группт орсон. Тэгээд тэтгэвэрт орсон. Манай гэр бүлийн хүний нэр дээр газар байдаг. Тэрийгээ юм болгох гээд бараагүй. Тэгээд энэ төслийг сонсоод орсон. Хоёр хүн байх ёстой гээр нь Б. гээд найзыгаа оруулаад төслөө бичсэн. Анх төслөө бичихдээ 2.000.000 төгрөгийн дэмжлэг үзүүлээч гэж бичсэн юм. Б. наадхаас чинь хүрээргүй юм байна гэсэн. Зүгээр атар газар байсан. Хэдэн төгрөг бүтвэл тэрийгээ янзалъя гэж бодсон. Тэгтэл  800.000 төгрөг хүрээд ирээр нь зөндөө баярласан. Тэр газраа очоод трактороор газар хагалуулж элсэн, гэтэл түлшээ та даа гэсэн. Тэр мөнгийг тракторын жолооч залууд өгөөд тэр газрын талд нь хүргүй түлш нь дуусах гээд байсан. Тэгээр нь гээд хүний газар нь очиж, үлдсэн мөнгөөрөө үрийн төмс, манжин аваад тэр газар нь очиж тарьсан. Намар жоохон юм хурааж авсан, ордны үүдэн дээр тэрийгээ үзүүлж зарж үрсэн. Эднийх тайланд зураг хөрөг аваад явсан. Тэрнээс хойш намайг дуудаж бариагүй, газар нь очиж үзсэн ч хүн байхгүй. Гэтэл ноднин уржнан жилээс Авлигатай тэмц газраас ярьж байна гэсэн.” гэв.

 

Иргэний хариуцагч Б.******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдээ: “Би шилэн хүлэмжтэй байсан. Тэр маань эвдрээд байхгүй болсон. Гялгар шилэн хүлэмж хөөцөлдөхөд 3.000.000 төгрөгөөс наашгүй гэсэн. Хороон дээр очиход ийм төсөл бичиж байгаа гэсэн. Тэгээд тэр төслийг нь бичихэд хамтарсан байвал сайн гэсэн. Н. г хүн манайхтай саахалт байсан үхэртэй айл, насаараа хамтарч ажиллаж байгаа айл. Бие биетэйгээ холбоотой улсууд. Ийм төсөл бичих юм байна, чи надтай хамтраад өргөдөл бичээд өгөх үү гэтэл тэгье гээд өргөдөл бичээд хороон дээр өгөөд хороон даргаар цохуулчхаад байж байтал халамжаас мөнгө өгөхөөр болсон гэсэн. Тэгээд би яваад очиход хурал хийж байсан, тэгээд авсан. Түүгээр хүлэмжээ л босгож, ногоогоо тарьж авдгаа авсан. Авлигатай тэмц газрын байцаагч ирээд үзээд бүх зураг хөргийг нь авсан. Н.г би дагуулж очоод уулзсан. Т.******* г хүнийг хүмүүс цуглуулаад хурал хийж ярих үед зүс царайг нь харсан. Дараа нь хүлэмжээ барьсны дараа очоод мөнгөө аваад хүлэмжээ барьчихсан шүү гэж хэлсэн. Би хоёр удаа л уулзсан. Өмнө нь би халамжаар нэ яваад байгаагүй, манайх хөдөө байдаг айл. Налайх руу бараг орж ирдэггүй. Тийм л зүйл болсон. Миний тэр хүлэмж гээд бүх зүйл төслийн мөнгөөр хийсэн.” гэв.

 

Гэрч Ж.******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдээ: “Хэлтсийн дарга 2022 оны 04 дүгээр сарын 26-ны өдөр 5 гишүүний бүрэлдүүнтэй ажлын хэсэг байгуулж, ажлын хэсгийн хурал болсон. Нийгмийн халамжийн сангаас олгогддог “” сонгон шалгаруулах ажлын хэсэгт ажилласан. Ажлын хэсэг төслийн нөхцөл байдал дээр нь тухай бүрд нь очиж үзээд тэмдэглэл хөтөлсөн. Тэмдэглэл хөтөлж ирсний дараа ажлын хэсгийн хурал болоод тухайн хурлаар Амьжиргаа дэмжих зөвлөлийн шийдвэрээр хэлэлцэг ирсэн төслүүдээс бид түүвэрчилж бүгдэнгээр очиж үзээд тулгалт хийж ажилласан. Тэрний хүрээнд ажлын хэсгийн хурлаа зохион байгуулсан. Өмнөх онуудад ч мөн адил манайх тэгж явдаг байсан. Тэгээд тухайн шийдвэрийнхээ хүрээнд бүгдээрээ тэмдэглэл хийгээд үнэлгээний хуудас гаргаж ирсэн. Үнэлгээгээ хийгээд 19 төслийг баталгаажуулж өөрсдөө гарын үсгээ зураад хэлтсийн даргад танилцуулах үүргийг тухайн ажил хариуцсан мэргэжилтэн Ш.билэгт өгсөн. Ш.билэг мэргэжилтэн хэлтсийн дарга руу авч ороход хэлтсийн дарга тухайн төслүүдийг үзчихээд өөрийнх нь нэм гэсэн төслүүд байхгүй байна гээд ажлын хэсгийнхнийг бүгдийг нь дуудсан. Хэлтсийн даргын өрөөнд ажлын хэсгийн гишүүд тавуулаа ороход хэлтсийн дарга тэр тэр төслийг оруулах ёстой байсан, та нар оруулсангүй г шаардлагыг тавьж уурласан. Бид хэд нөхцөл байдлын үнэлгээ хийж, үндэслэлтэй зөв төслүүдийг бүгдийг нь оруулсан учраас үүн дээрээ тууштай байна гэж хэлсэн. Гэтэл бид хэдийг загнаж, зарим нь уйлж гарч, зарим нь ажлаасаа гарах нь холгүй муудалцаад гарсан. Тэгээд бид хэд ажлын хэсгийн хурлынхаа 19 хүний тэмдэглэлийг үзье гэд 19 нь 24 болчихсон байсан. Сүүлд шалгалт ир гэж байгаа нэрээр хамгийн арын хуудсан дээр Ш.билэг мэргэжилтэн бид хэдийг одоо гарын үсгээ зураа, “” дээр шалгалт орох гээд байна гэсэн. Хуучин төслийнхөө 30 хувийг гаргая гээд 15.6 сая төгрөг олго гэд түүнд нь тааруулаад бид хэд 19 төсөл танилцуулахад 24 болчихсон байсан. Өөрөө төсөл нэм гэд нь бид хэд яг хэн хэнийг нэм вэ гэд хуралдаад ирсэн гишүүдийн гарын үсэгтэй тэмдэглэл дээр дор нь 5 төслийг нэмж Г. гараараа үйлдсэн баримт байгаа. Оруулах боломжгүй гэсэн төслүүдийг сүүлд оруулаад 24 төсөл болгож, нийт 100 хувиар төслийг дэмжээд гаргачихсан байсан. Тийм болохоор бид хэд цаашид ингэж ажиллаж чадахгүй, яваандаа дарга солигдоод яваад өгвөл ажлын хэсэг өөрсдөө үлдэнэ. Өөрсдөө асуудалд ормооргүй байна, ямар нэгэн нөлөөнд автахгүй, ажлын хэсэг байгуулсан бол тууштай баймаар байна гэдгээ хэлсэн. Өмнөх хурлын тэмдэглэлүүдээ үзсэн боловч бүх хурлын тэмдэглэл дээр бид хэдийн хэлсэн үг, үсгийг зохиогоод биччихсэн, огт үзэж хараагүй төслүүдийг дэмжчихсэн мэтээр биччихсэн байсан. Тэгээд бид уурлаад уранхай цаасыг нь татаж авч өөрсдийнхөө 19 төслийг авч үлдье гэж хэлж авсан. Тэгээд холбогдох шатны байгууллагад лээд мэдэгдэнэ гээд ерөнхий газраа өргөдөл гаргасан. Ерөнхий газар хүрч ирж төсөлтэй танилцангуутаа энэ асуудлыг Авлигатай тэмц газар өгөөрэй гэсэн чиглэл өгч, бусад ажлыг өөрсдөө шалгаад дүгнэлт гаргасан. Энэ асуудлаас хойш бид нартай холбоотой нэлээд олон эрх зөрчигдсөн. Хоёр албан хаагч албан тушаал буурсан, хоёр албан хаагчид сахилгын шийтгэл ноогдуулсан. Энэ шийдвэрүүдийг шат шатны байгууллагад өгөөд шийдвэрүүдээ өөрсдөдөө гаргуулж авсан. Зөвхөн энэ асуудал хууль хяналтын байгууллагаар шалгагдаад одоо бараг 2 жил гаран болж байна. Тэгээд сая л нэг шүүх хурал явагдаж байна. Ерөнхий процесс бол ийм зүйл болсон. Ажлын хэсэг энэ шийдсэн 19 төсөл дээрээ л бат зогссон. Тэрнээс болоод л ийм асуудал үүссэн.” гэв.

 

Гэрч Н.******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдээ: “2020 онд Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний бүлгийн төслийг сонгон шалгаруулах ажлын хэсэг байгуулагдаад тухайн үедээ хүнс тэжээл хариуцсан мэргэжилтэн байсан би ажлын хэсэгт ажилласан. Ажлын хэсгийнхэн 5 хүний бүрэлдүүнтэй байсан. Хороодоос ирсэн буюу Амьжиргаа дэмжих зөвлөлийн шийдвэрээр дэмжигдэж ирсэн бүлгийн төслүүд дээр ажлын хэсгийнхэн явж нөхцөл байдлын үнэлгээ хийгээд хуралдааны тэмдэглэлийг Т.******* даргад танилцуулж байсан. Хамгийн ний ажлын хэсгийн хуралдаанаар 19 төсөл дэмжигдсэн. Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ хариуцаж байсан мэргэжилтэн ажлын хэсгийн нарийн бичиг байсан. Тэгээд хэлтсийн даргад танилцуулна гэж авч орсон. Авч орсныхоо дараах нь хэлтсийн дарга та хэдийг бүгдийг дуудаж байна гээд бид нар бүгдээрээ хэлтсийн даргын өрөөнд орсон. Тухайн үед Т.******* дарга энэ 19 төсөл дотор миний захиж хэлж байсан бүлгийн төслүүд байхгүй байна, хүмүүсийн төсөл  дэмжигдээгүй байна гэж хэлээд ажлын хэсгийнхнийг өрөөндөө загнасан. Тэгээд би очиж үзсэн төслүүдээ бид нар дэмжсэн гэж хэлсэн. Тэгтэл та нар ерөөсөө хамтарч ажиллаж чадахгүй байна гэсэн. Тэгээд би тухайн үед  сэтгэл жоохон сонин болоод уйлаад гарч байсан. Мэргэжилтэн Ш.билэгт тэмдэглэл солих, дээрээс нь даргын хэлсэн бүлгийн төслийг нэмж оруулаад байх юм бол цаашид ажлын хэсэгт чинь гишүүнээр явж ажиллахгүй, хурлын тэмдэглэл дээр чинь гарын үсэг зурахгүй гэж тухайн үедээ хэлж байсан. Нийслэлийн нийгмийн халамжийн газраас төсөл шалгаруулсны дараа намар нь шалгалт орж ирдэг. Тэгээд Ш.билэг Нийслэлийн нийгмийн халамжийн газраас бүлгийн төслийнхөө материалуудыг явуул гэсэн, үүн дээр гарын үсэг зурчих гээд сүүлд 24 төсөл болгосон хурлын тэмдэглэлийг оруулж ирэд нь гарын үсэг зурахгүй гэсэн. Тэгтэл эртхэн явуулахгүй бол болохгүй байна, үүн дээр зурчих гээд тэгээд сүүлд нэмэгдэж 24 төсөл болсон хурлын тэмдэглэл дээр гарын үсэг зурсан.” гэв.

 

Гэрч М.******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдээ: “ төслийн сонгон шалгаруулалт яваад сонгон шалгаруулалтынхаа дараа ажлын хэсгийн хурлын тэмдэглэлийг тухайн үед хэлтсийн даргад танилцуулж байсан. Дарга надад нэг хэлж байхдаа сүүлд хэдэн хүмүүс даргад орж ирж хүсэлт тавьж, өргөдөл өгсөн юм шиг байсан. Хэн гэдгийг нь санахгүй байна. Энэ хүмүүс хүсэлтээ тавиад байна, бүлгийн төслөөр дэмжигд шаардлагатай байна. Энэ хүмүүс бүлэг болсон байгаа тул энэ хүмүүсийг дэмжих шаардлагатай гэсэн зүйл ярьсан. Үүнээс болоод тухайн үед ажлын хэсэг дээр үл ойлголцол маргаан үүсээд тэгээд энэ асуудал элсэн.” гэв.

 

            Улсын яллагч шүүх хуралдаанд дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

1. Гэрч Г., Н.*******, Ш.билэг, Ж.*******, М.******* нарын мөрдөн шалгах ажиллагаанд мэдүүлгүүд (1 дүгээр хавтаст хэргийн 33-53 дахь тал),
2. Иргэний хариуцагч Д., С., Б., Б.*******, Б.*******, Ж.чимэг нарын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлгүүд (3 дугаар хавтаст хэргийн 82-104, 198-199 д тал),
3. Гэрч Х.ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 177-178 дахь тал),
4. Гэрч Ш.билэг, Ж.*******, М.*******, Н.******* нарын мөрдөн шалгах ажиллагаанд дахин өгсөн мэдүүлгүүд (3 дугаар хавтаст хэргийн 181-186, 190-194 д тал, 4 дүгээр хавтаст хэргийн 86-88  дахь тал),
5. , Хяналт, мониторингийн газраас ,т 2021 оны 03 дугаар сарын 01-ээс 05-ны өдрүүдэд хийсэн хяналт шалгалт, шалгалтаас гарсан дүгнэлт, санал (1 дүгээр хавтаст хэргийн 93-103 дахь тал),
6. Нийслэлийн , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн даргын 2020 оны 04 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/17 дугаартай “ шалгаруулах ажлын хэсэг байгуулах тухай” тушаал (1 дүгээр хавтаст хэргийн 129 д тал),
7. Нийслэлийн , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн даргын 2020 оны 06 дугаар сарын 08-ний өдрийн А/28 дугаартай “Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний дэмжигдсэн бүлгийн төслүүдэд санхүүжилт олгох тухай” тушаал, тушаалын хавсралт, ажлын хэсгийн хурлын тэмдэглэл (1 дүгээр хавтаст хэргийн 130-143 дахь тал),
8. 2020 оны шалгаруулах ажлын хэсгийн 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдрийн хурлын тэмдэглэл (1 дүгээр хавтаст хэргийн 90-92 дахь тал),
9. 2020 оны төсөлд шалгарсан иргэдийн нэрсийн жагсаалт (1 дүгээр хавтаст хэргийн 144-146 дахь тал),
10. Баримт бичиг, бусад баримтыг хүлээн авсан тухай тэмдэглэл (2 дугаар хавтаст хэргийн 39-41 д тал),
11. Иргэн Д.гийн өргөдөл (2 дугаар хавтаст хэргийн 204 д тал),
12. , 2017 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн 5/100 дугаартай “Т.*******ийг ажилд томилох тухай” тушаал, албан тушаалын тодорхойлолт, 2021 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн Б/26 дугаартай Т.*******ийг ажлаас чөлөөлөх тухай тушаал (2 дугаар хавтаст хэргийн -57 дахь тал),
13. Гэрч О., Г., С. нарын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлгүүд (4 дүгээр хавтаст хэргийн 91-103 дахь тал),
14. , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн 2022 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдрийн 538 дугаартай албан бичгээр ирүүлсэн баримтууд (4 дүгээр хавтаст хэргийн 104-119 д тал) зэрэг болно.

 

            Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Энх-Амгалан дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд:

1. халамж үйлчилгээний хэлтэст хийсэн хяналт шалгалтын тэмдэглэл (1 дүгээр хавтаст хэргийн 97-103 дахь тал),
2. төслийн тайлан, материалууд (1 дүгээр хавтаст хэргийн 107-250 дахь тал, 2 дугаар хавтаст хэргийн 1-42, 98-250 дахь тал, 3 дугаар хавтаст хэргийн 01-07 дахь тал),
3. Т.*******ээс  тайлбар авсан тухай тэмдэглэл (2 дугаар хавтаст хэргийн 43-44 д тал),
4. Гэрч Н.*******, Ш.билэг, Ж.*******, О. нарын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн мэдүүлгүүд (1 дүгээр хавтаст хэргийн 27-47 дахь тал, 4 дүгээр хавтаст хэргийн 91-93 дахь тал),
5. Налайх дүүргийн 7 болон ны Амьжиргааг дэмжих зөвлөлийн хурлын тэмдэглэл (4 дүгээр хавтаст хэргийн 113-116 дахь тал),
6. Албан тушаалын тодорхойлолт (2 дугаар хавтаст хэргийн 52-56 дахь тал, 4 дүгээр хавтаст хэргийн 140-146 дахь тал),
7. Т.*******ийн хувийн байдалтай холбоотой баримтууд (4 дүгээр хавтаст хэргийн 157-180 дахь тал) зэрэг болно.

 

Шүүгдэгчийн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугийн талаар

 

Шүүх хуралдаанд улсын яллагч шүүгдэгч Т.*******ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайг нотлох, шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Энх-Амгалан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан гэмт хэргийн шинжийг хангаагүй тул түүнд холбогдох хэргийг хэрэгсгүй болгох, цагаатгуулах гэсэн байр сууринаас тус тус оролцож, дүгнэлт гаргаж мэтгэлцэв.

 

Шүүх прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд, шүүгдэгчийн холбогдсон хэрэгт гэм буруу, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгдээ шүүхийн хэлэлцүүлэгт тогтоогдсон үйл баримт, шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугласан нотлох баримтуудыг үндэслэн дүгнэвэл:

 

Шүүгдэгч Т.******* нь Налайх дүүргийн 2 дугаар хорооны нутагт үйл ажиллагаа явуулдаг тус дүүргийн , ажиллаж байхдаа албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1 д заалтад заасан “Албан үүргээ зохих ёсоор гүйцэтгэж байгаа төрийн албан хаагчид дарамт, шахалт үзүүл, хөндлөнгөөс оролцох, нөлөөлөх”, мөн хуулийн 7.1.3 дахь заалтад заасан “Албан үүргээ гүйцэтгдээ хууль бусаар аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдэд давуу байдал олгох”, мөн хуулийн 7.1.6 дахь заалтад заасан “албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, хэтрүүл”, Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.2 дахь хэсэгт заасан заалтуудыг тус тус зөрчиж,

2020 оны 04 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/17 дугаартай “ шалгаруулах ажлын хэсэг байгуулах тухай” тушаалаар байгуулагдсан ажлын хэсэг 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдөр хуралдаж олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний бүлгийн төсөлд нэр бүхий 19 төслийг шалгаруулсан байхад сонгон шалгаруулалтад тэнцэлгүй хасагдсан М., Х. нарын “” төсөлд 1.000.000 төгрөг, П., С. нарын “” төсөлд 755.000 төгрөг, Н., Б.******* нарын “” хүлэмжийн төсөлд 900.000 төгрөг, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл” төсөлд 800.000 төгрөг, Ж., Ж.чимэг нарын “” төсөлд 700.000 төгрөгийн санхүүжилттэй төслүүдийг бүлгийн төсөлд шалгарсан мэтээр хурлын тэмдэглэлд нэмж оруулах хууль бус үүргийг ажлын хэсгийн гишүүдэд өгсөн,

Улмаар 2020 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн А/28 дугаартай тушаалаар дээрх 5 төсөлд санхүүжилтийг олгохоор шийдвэрлэн бусдад давуу байдал бий болгон 4.155.000 төгрөгийн хохирол учруулсан үйл баримт нь:

 

• Гэрч Г.ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Нийт 5 хүний бүрэлдүүнтэй ажлын хэсэг байгуулагдсан. Ажлын хэсгийн гишүүдийн тухайд нэг ижил чиг үүргийг хэрэгжүүлж ажилладаг. Нарийн бичгийн даргаар Ш.билэг /Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээг хариуцсан мэргэжилтэн/ орсон. Нарийн бичгийн дарга төслүүдээ хороодоос авдаг. Хороо лээд төслүүддээ шүүлтүүр явуулаад тэнцсэн тохиолдолд манайх руу явуулдаг. Үүнийг нь Ш.билэг хариуцан хүлээж аваад ажлын хэсгийн гишүүдэд танилцуулдаг. Ш.билэг өөрөө материалын бүрдэл хангагдсан эсийг өөрөө хянаж үздэг байгаа. Тэгээд ажлын хэсгийн хурлын тэмдэглэлийг хөтөлдөг байгаа. ...Ажлын хэсэг хуралдаж байхад дарга дундуур нь хальт орж ирж байсан. Тэгдээ нэг их юм яриагүй. Тэгээд хурал дуусаад бид нар хурлын тэмдэглэлд гарын үсэг зураад 19 төслийг шалгаруулсан байгаа. Хурлын тэмдэглэлийг нарийн бичгийн даргаар ажиллаж байсан Ш.билэг авч дарга руу орсон. Тэгсэн чинь дарга ажлын хэсгийнхнийг бүгдийг нь ороод ир гэж байна гэсэн. Тэгэд нь бид нар дахиад төсөл нэмж хас гэсэн асуудал ярих вий. Энэ удаа бүгд өөрсдийн байр суурин дээрээ бат зогсоно шүү гэж ярилцаад орсон. Тэгээд ороход та нар надад танилцуулалгүйгээр хурлын тэмдэглэл дээрээ гарын үсэг зурж оруулж ирлээ гээд уурлаад биднийг загнаад элсэн. Тэгээр нь бид нар хийх ёстой ажлаа л хийсэн. Шаардлага хангаж байгаа төслүүд нь л энэ. Тэдний нэрийг оруулж ирсэн гэд миний өгсөн нэрийг оруулж ирсэнгүй гэсэн асуудал ярьсан. Тэгээд Н.******* эгч өөдөөс нь баахан тайлбар тавьсан чинь гар зайл гээд тэгээд дундаас нь Н.******* эгч гараад явчихсан. Бусад гишүүд нь үлдсэн. Эхлээд бол ажлын хэсэгт орсон бүх гишүүд бүгд орсон. Тэгээд Н.******* эгчийг гарсны дараагаар энэ энэ төслүүдийг нэмж оруул гэж үүрэг өгсөн. Түүнийх нь дагуу би хурлын тэмдэглэл дээр нэмж өөрийнхөө гараар 5 төслийг нэмж оруулсан байгаа. Засварыг бол би хийгээгүй. Ш.билэг хийж гаргасан байх. Харин гарын үсэг зурахын тухайд бид зурахгүй гэж нэлээд удаан гүрийсэн боловч сүүлд 8 сарын орчимд болов уу Нийслэлээс шалгах гээд байна, баримт бичгийн бүрдэл хангасангүй гэж асуудал үүснэ гээд Ш.билэгийг удаа дараа гуйгаад байхаар нь гарын үсэг зурж өгсөн. Тухайн үед гарын үсэг зурахдаа тэмдэглэлийг бол уншиж үзээгүй. ...Гэр бүл төсөл /хэрэгжүүлэгч нь Х., М./, төсөл /Н., Б.*******/, , засвар үйлчилгээний төсөл /хэрэгжүүлэгч нь О./, газар тариалан хүлэмжийн аж ахуйн төсөл /Б.*******, Б./, төсөл /хэрэгжүүлэгч нь П./ гэсэн төслүүд байгаа. Энэ төслүүдийг судалж үзсэн. Ирүүлсэн төслүүд дунд байсан. Үзэд харин шаардлага хангахааргүй байсан. , засвар үйлчилгээг бид хөлөө олчихсон, үйл ажиллагаа нь жигдэрчихсэн байна гэдэг утгаар нь хасаж байсан. Хүлэмжийн аж ахуй эрхл төсөл нь хоосон газар үзүүлж байсан. Төсөл хэрэгжүүл чиглэлээр юу ч хийгээгүй байсан учир хасагдсан. Нөгөө хэдийг нь сайн санахгүй байна” г мэдүүлэг (1 дүгээр хавтаст хэргийн 33-36 дахь тал),

 

• Гэрч Н.*******гийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Тухайн үед бид ирүүлсэн төсөл нэг бүрийг нь ажлын хэсгээрээ хэлэлцээд шаардлага хангаж байгаа 19 төслийг дэмжсэн санал гаргаж дарга руу оруулсан. Дарга руу оруулахын тухайд бид бүгдээрээ ороогүй. Тухайн үед нарийн бичгийн дарга байсан мэргэжилтэн Ш.билэг элж дарга дээр авч орсон чинь дарга уншиж танилцаж байгаад ажлын хэсгийн гишүүдээ бүгдийг нь дууд гэсэн юм шиг байгаа юм. Тэгээд бүгдээрээ орсон. М.******* гэж Нийгмийн халамжийн албаны дарга, Захиргаа хяналтын албаны дарга Ж.*******, хяналтын мэргэжилтэн Г., нарийн бичгийн дарга Ш.билэг бид нар орсон. Тэгэд хэлтсийн дарга Т.******* ажлын хэсгийн материалыг эндээ уншиж танилцаж байснаа сүүлдээ “дээрээс дарга нар хэдэн төсөл оруулчих гээд байхад та нар оруулаагүй байна шүү дээ. Би хариуцсан мэргэжилтэнд нь хэлсэн шүү дээ, оруулчхаж болоогүй юм уу” гээд илт уурлаад биднийг загнаад элсэн. Тэгээр нь би тэсгүй “Та одоо ямар учиртай юм бэ, яагаад бид нарыг загнаад байгаа юм бэ. Бид нар хийх ёстой ажлаа л хийсэн шүү дээ. Бид нар ямар таны хүүхдүүд юм уу. Хүүхдүүдээ загнаж байгаа юм шиг л загнах юм. Бүгдээрээ л адилхан төрийн албан хаагч нар юм байгаа биз дээ” гэсэн чинь над руу дайраад юу гээд байгаа юм бэ гээд давшлаад элсэн. Тэгэнгүүт миний хоолой зангираад уйлчих гээд байхаар нь би гараад явчихсан. Тэгэд араас “зайлаарай чи” гэж байгаа сонсогдсон. Тухайн үед би үнээр уйлчих гээд байсан учир аргагүйн эрхэнд гарсан. Тэгээд өрөөндөө ороод уйлаад сууж байхад тэд нар нөгөө хэдэн төслийг нь нэмж бичихээр болсон гэж байх шиг байсан. Засварлаж байгааг нь бол би хараагүй. Тэгэд нь би “би наад ажилд чинь дахиж оролцохгүй шүү. Наад ажлын хэсгээсээ намайг хасаарай” гэж хэлсэн. Биднийг төсөл хэрэгжүүлэгч нараар нэг бүрчлэн явж байхад Ш.билэг ганц нэг төсөл хэрэгжүүлэгч нарыг дарга хэлсэн, энийг үзчихээрэй гэж байна гэж тухайн хороон дээр нь очих үед өгч байсан. Өөрөөр хэлбэл 1 дүгээр хороон дээр очиход 1 дүгээр хорооны тэрний төсөл, 2 дээр очиход 2 дугаар хороонд байдаг тэрний төсөл г мэтчлэнгээр. Тэгдээ яг 5 төсөл гэдгийг бол санахгүй байна. Сүүлд Ш.билэгийг хурлын тэмдэглэл дээр дахиж гарын үсэг зуруулах үед 24 төсөл хэрэгжүүлэгч болсон байсныг бол харсан. Ш.билэг сүүлд Нийслэлээс материалууд аваад ир гэж байна, шалгах болсон гэж байсан. Нийслэлийн санхүүжилттэй болохоор тэднийхээс шалгаж үздэг юм. Тэгээд даргад танилцуулсан чинь гишүүд нь гарын үсэг зураагүй байна шүү дээ, зуруулж өгөхгүй бол болохгүй гэж хэлсэн юм шиг байна лээ. Ш.билэг манай өрөөнд орж ирээд материалуудаа аваад явж байна, шалгана гэсэн, гарын үсэг зураад өгчих гээд байсан учир би гарын үсэг зурж өгсөн. Тухайн үед Ж.******* дарга хамт байж таарсан. Энэ талаар мэдэж байгаа. Ж.******* дарга бас манай өрөөнд гарын үсэг зурсан байгаа. “Дээрээс дарга нар хэдэн төсөл оруулаадах гээд”... гэж бол хэлж байсан. Тэгдээ тэр энэ дарга гэж хэлээгүй. Хариуцсан мэргэжилтэн гэж Ш.билэгийг хэлж байгаа юм. Ш.билэгт чухам юу гэж хэлснийг бол бид мэдгүй. Ш.билэг нь Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ хариуцсан мэргэжилтэн гэж явдаг. Ш.билэгийн тухайд биднийг айлуудаар явж байхад хэд хэдэн төсөл хэрэгжүүлэгчийн нэрийг дарга өгч байсан гэж хэлийн хувьд хэлээд өгч байсан. Бид тухайн төсөл хэрэгжүүлээр төсөл ирүүлсэн г айлуудаар явж үзсэн. Харин дарга чухам хэн хэнийг хэлснийг нь санахгүй байна. Санаж байгаагаа дээр хэлсэн байгаа. ...Ажлын хэсэг нэг л удаа хуралдсан. Айлуудаараа олон хоног явсан, хурлын тэмдэглэл нэг л байгаа. Тэрэнд засвар оруулсан. ...Шалгалттай холбоотойгоор гарын үсэг зурах шаардлагатай байна глээр нь Ш.билэгт зурж өгсөн” г мэдүүлэг (1 дүгээр хавтаст хэргийн 27-30 дахь тал),

 

• Гэрч Н.*******гийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд дахин өгсөн: “...Т.******* дарга дээрээс дарга нарын гуйсан төслийг та нар дэмжээгүй байна. Ш.билэг чи миний нэр өгсөн төслүүдийг эд нарт хэлсэн юм уу, хасагдчихсан байна, орсон хүн байхгүй байна, та нар ажил төрлөө хийж чадахгүй байна, хэлээд байхад оруулчихгүй яасан юм” гээд загнаад байхаар нь би “Бид хэдийг яасан гэж загнаад байгаа юм” гэж хэлтэл “Та нар ажлаа хийж чадахгүй байна, зайлаарай” гээд орилохоор нь би гараад явчихсан. Намайг гарах үед Т.******* дарга “Чи тэр чигээрээ зайл” гээд орилоод байсан. Тэгээд би энэ ажилд нь дахин оролцоогүй. Тэгээд cap, өдрийг нь санахгүй байна, өрөөндөө байж байтал Ш.билэг орж ирээд “Нийслэлийн нийгмийн халамжийн газраас олон нийтийн бүлгийн төсөл шалгана гэнээ, материалуудыг явуулах гэж байна, хурлын тэмдэглэл дээр Ж.******* та хоёрын гарын үсэг дутуу байна, дарга дээр орсон чинь та нараар зуруулаад явуул гэж байна” гэж хэлээд хурлын тэмдэглэлийг харуулсан. Тэр тэмдэглэл дээр анх бидний шалгаруулсан 19 төслийг 24 болгоод санхүүжилтийг олгосон байсан. Тухайн гарын үсэг зурахдаа хэний ямар төсөл нэмэгдсэн талаар мэдээгүй. ...Гдээ одоо анхны төсөл болон шалгарсан төслийн жагсаалтыг харахад бидний шалгаруулсан байсан төсөл дээр Х., Н. нарын “Гэр бүл төсөл”, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл төсөл”, П., С. нарын “” төсөл, Б.*******, Н. нарын “ хүлэмжийн төсөл”, Ж., Ж.чимэг нарын “” төсөл зэрэг 5 төслийг нэмж оруулсан байна. Ажлын хэсгийнхэн анх шалгаруулсан 19 төслөөс Д., Ү. нарын “”, Б., Г. нарын “” 2 төслийг хасаад, шаардлага хангаж байсан Т., Д. нарын “” төсөл, О., С. нарын “, ” төсөл зэргийг ажлын хэсгийн гишүүдийн олонхын саналаар оруулсан байсан...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 194 д тал),

 

• Гэрч Ш.билэгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Нарийн бичгийн даргын чиг үүрэг Ерөнхий газар, Нийслэлээс ирсэн чиглэлийн дагуу төслийг хүлээн авах зар мэдээллийг танилцуулна. Хороо хариуцсан мэргэжилтнүүдийг арга зүйгээр хангаж ажиллах чиглэлтэй. Эхлээд зараа тавьдаг. Веб сайт, Налайхын нээлттэй групп, Хорооны байрны зарын байруудад болон утсаар мэдээлэл өгч зараа тавьдаг. Тэгээд зарын дагуу сонирхсон хүмүүст утсаар зөвлөгөө өгдөг. Хороод өөрсдөө иргэдээс төслийг хүлээж авна. Амьжиргаа дэмжих зөвлөл асуудлыг шийдвэрлэж тэнцсэн тохиолдолд материалыг Ажлын хэсэгт авчирч өгдөг. Ингдээ Амьжиргаа дэмжих зөвлөлийн шийдвэрийн хамтаар авчир өгдөг. Энэ материалыг би хүлээж авдаг. Баримт бичгийн бүрдүүлбэрийг шалгаж үзээд авдаг. Энэ төслүүдийг 5 хүний бүрэлдүүнтэйгээр судалж үздэг. Ажлын хэсгийн гишүүд газар дээр нь очиж танилцаж үзээд тэгээд хурлаараа хэлэлцээд шийдвэрлэдэг байгаа. Гишүүд төсөл хэрэгжүүл айл өрхүүдээр газар дээр нь очиж танилцаж үздэг. Мөн ирүүлсэн материалын бүрдлийг шалгаж нягталж үздэг байгаа. Айл өрхүүдээр бүгдээрээ явдаг. Зайлшгүй шаардлагатайгаас бусад хүмүүс. Зайлшгүй ажлын шаардлага гарсан үед бас очихгүй тохиолдол байдаг. Аль болох бүгдээрээ очихыг хичээдэг. Би явдаг, хамгийн гол нарийн бичиг нь учраас бүгдэд нь очдог. Тухайн танилцаж очсон газар дээрээ ямар нөхцөл байдалтай байгаа талаар нь тэмдэглэл хөтөлдөг. Энэ нөхцөл байдал нь ирүүлсэн төсөл хөтөлбөртэйгөө нийцэж байгаа эсийг хянаж үздэг байгаа. ...Намайг тэгж аймар дарамталсан зүйл байхгүй. Бид ний хурлаараа 80 төсөл байснаас 46 төсөл нь хороодын Амьжиргаа дэмжих зөвлөлөөр орж дэмжигдсэн төсөл байсан. Үүнээс бид шалгаж нягталж үзээд 19 төслийг дэмжсэн юм. Тэгээд түүнийг нь хурлын тэмдэглэлээр хэлтсийн дарга Т.*******т танилцуулахад үлдсэн төслүүдээ дахин нягтлаад үз, тэрнээсээ дахиад хэдэн төсөл нэмээд оруулаад ир гэсэн үүрэг өгсөн. Үлдсэн гэдэг маань бидний ний судалж үзсэн 46 төслийн үлдэгдэл г юм уу даа. 80 төслөөс бид 46 төслийг нь зөвлөлийн шийдвэртэй гэж авч үзэд цаана нь 30 гаран төсөл үлдэж байгаа биз дээ. Тэр төслүүдээ дахин нэг нягтлаад 4-5 төсөл нэмээд оруулаад ир, тэггүй бол хүмүүсийн хэл ам гараад байна гэсэн. Тэгээд ажлын хэсгийнхнийг цуглуул гэсэн. Яг дээрх байдлаар дарамталсан зүйл байхгүй байх. Намайг гараад хүмүүсийг дуудаж байх хооронд даргын өрөөнд маргаан болсон юм шиг байна лээ. Тэгэд нь бол би байгаагүй. Н.******* эгчтэй шатан дээр таарахад дарга уурлаж загнаад зайл гэж хөөгөөд гэж байсан. ...5 төсөл гэдэг нь сүүлд оруулсан газар тариалан, телевизор засвар, гэр бүл төсөл, бас нэг оёдлын төсөл байсан шиг санаж байна. Эдгээрийг дарга хэлж л байсан л даа. ...Дарга тэд нарыг загнасан, үүрэг чиглэл өгсөн. Тэгээд тэрүүгээр нь оруулъя гэж хэлээд хэлснээр нь зассан шүү дээ...” г мэдүүлэг (1 дүгээр хавтаст хэргийн 40-41 д тал),

 

• Гэрч Ш.билэгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд дахин өгсөн: “... төслийг сонгон шалгаруулах ажлын хэсэг 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдөр хуралдаад 19 төслийг сонгон шалгаруулаад шалгарсан 19 төслийн жагсаалтыг гаргаад , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн дарга Т.*******т танилцуулсан. Гэтэл Т.******* дарга Х., М. нарын “Гэр бүл” төсөл, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл төсөл”, П., С. нарын “” төсөл, Б.*******, Н. нарын “” хүлэмжийн төсөл, О., С. нарын “, ын үйлчилгээ эрхл үйлчилгээний чанар хүртээмжийг сайжруулах” төсөл Т., Д. нарын “” төсөл, Ж., Ж.чимэг нарын “” төсөл зэрэг нийт 7 төслийг дахин судлаад нэмээд оруул гэж хэлсэн. Тэгээр нь ажлын хэсэг даргын хэлсэн 7 төслийг дахин шалгаад Т., Д. нарын “” төсөл, О., С. нарын “, ” төсөл нь шаардлага хангаж байна гэж үзээд ажлын хэсгээс өөрсдийн санаачилгаар дэмжихээр болсон. Харин Х., М. нарын “Гэр бүл” төсөл, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл” төсөл, П., С. нарын “” төсөл, Б.*******, Н. нарын “” хүлэмжийн төсөл, Ж., Ж.чимэг нарын “” төсөл зэрэг 5 төслийг эсэргүүцэж байсан боловч Т.******* даргын шаардсанаар оруулсан байгаа. Тэгээр анх дарга дээр оруулсан 19 төслөөс ажлын хэсгээрээ ярилцаад Д., Ү. нарын “”, Б., Г. нарын “” 2 төслийг энэ жилдээ нэн шаардлагатай биш гэж үзээд хасаад, 17 төсөл дээр нэмж 7 төсөл, нийт 24 төслийг санхүүжүүлсэн байгаа. Гдээ энэ 2 төслийг 2021 онд оруулж, санхүүжилт олгосон байгаа. ...Ажлын хэсэг дахин шалгаад О., С. нарын “, ”, Т., Д. нарын “” зэрэг төслүүдийг шаардлага хангаж байна гээд өөрсдийн санаачилгаар нэмсэн. Харин Н., Б.******* нарын “” төслийг даргын хэлснээр оруулсан байгаа...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 181-182 дахь тал),

 

• Гэрч Ж.*******ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Бид тухайн төслүүдээр нэг бүрчлэн явж нөхцөл байдлын үнэлгээ хийж шаардлага хангасан төслүүдээс 19 төслийг сонгон шалгаруулан хурлын тэмдэглэл үйлдэн гарын үсгээр баталгаажуулан хэлтсийн даргад хүргүүлсэн. Ажлын хэсгийн хурлаа хийж нийт гишүүд хэлэлцэн хурлын тэмдэглэл үйлдэн шаардлага хангасан 19 төслийг сонгон шалгаруулж гарын үсэг зурж баталгаажуулан холбогдох мэргэжилтэнд гарган өгсөн. Тухайн шийдвэрээс хойш хэд хоногийн дараа хэлтсийн дарга Т.******* өрөөндөө ажлын хэсгийн бүх гишүүдийг дуудаж байна гэж ажил хариуцсан мэргэжилтэн Ш.билэг хэлсэн. Ажлын хэсгийн гишүүд бүгд хэлтсийн даргын өрөөнд цугларсан. Дарга биднийг загнаж, “надад оруулах ёстой төслүүд байсан шийдвэрлэж зөвлөлдсөнгүй, оруулах ёстой төсөл байсан” г асуудлыг тавьсан. Миний зүгээс тухайн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй гэдгээ илэрхийлэн “бид нар хуулийн хүрээнд ажиллана, та шахаж шаардаж албан тушаалаараа айлган сүрдүүлж дарамтлах эрх байхгүй шүү, яах гэж ажлын хэсэг томилсон юм бэ, бид шаардлага хангасан төслүүдийг нэг бүрчлэн үзэж хамруулсан. Хэлтсийн дарга гээд аливаа шийдвэрт хөндлөнгөөс нөлөөлөхгүй байхыг сануулсан” боловч уурлаж бухимдан зүй бусаар загнаж элсэн. “Хамтарч ажиллаж чадахгүй бол ажлаа өг” гэж бухимдан чанга дуугаар хашхирч элсэн. ...Тухайн өдрөөс хойш ажил хариуцсан мэргэжилтэнг дарамтлан бидэнд мэдэгдгүй дур мэдэн өөрийн эрх мэдэл, албан тушаалаа ашиглан 5 төслөө нэмж бидний тэмдэглэлийг өөрчлөн хуурамчаар үйлдүүлэн хийсэн байсан. Дээд газраас шалгалт ир сургаар хариуцсан мэргэжилтэн бид нарыг гарын үсэг зурж өгөхийг гуйсан. Бидний зүгээс зурахгүй, зурсан ч хэлдэг газар нь хэлнэ гэдгээ албан ёсоор мэдэгдсэн. Иймээс шат шатны шалгалтынханд мэдэгдэн шалгуулсан. Хамгийн сүүлд , халамжийн үйлчилгээний ерөнхий газраас 5 хүний бүрэлдүүнтэй хяналт шалгалтын баг ирж хэлтсийн даргатай холбогдох Төрийн албаны тухай хууль зөрчсөнийг илрүүлэн, зарим зүйл Авлигын эсрэг хуулийг зөрчсөн шинжтэйг тогтоосон дүгнэлтийг гарган өгсөн. ...Тухайн 5 төслөөр ажлын хэсэг нэг бүрчлэн нөхцөл байдлын үнэлгээ хийж очиж үзсэн. Шаардлага хангаагүй болон нөхцөл нь таарахгүй төслүүд байсан учраас хассан байсан төслүүд юм. Тухайн хурлын тэмдэглэл 2020 оны 05 дугаар сарын 27-нд байсан санагдана. Хурлын тэмдэглэлийг сүүлд засварласан хүн нь ажил хариуцсан мэргэжилтэн Ш.билэг юм. Мөн л тэрээр даргын дарамтад орж хий гэснийг хийсэн үйлдэл. Оруулсан өөрчлөлтийг тухайн үед харуулахгүй биднээс нуун далдалсан байсан. Шалгалт ир үед зөвхөн гарын үсэг зурах хэсгийг л харсан. Бидний оруулсан 19 төслийг өөрчлөөд аль хэдийн 24 болгосон, мөнгийг нь олгосон байсан тул цаашид энэ асуудлаар гомдол гаргана гэж хэлээд гарсан. ...Бид нийт 19 төсөл 15.600.000 төгрөгөөр дэмжиж гарын үсгээр баталгаажуулсан байсан. Гэтэл хурлын тэмдэглэл өөрчлөгдөн 24 төсөл болж 20.655.000 төгрөгийн төслийг дэмжиж гүйлгээ гаргасан байсан. ...Ямар ч л байсан оруул гэж дарамтлан хөндлөнгөөс шууд нөлөөлсөн нь үнэн...” г мэдүүлэг (1 дүгээр хавтаст хэргийн 44-47 дахь тал),

 

• Гэрч Ж.*******ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд дахин өгсөн: “...Ажлын хэсгийн зүгээс нийт 19 төслийг дэмжээд гарын үсгээр баталгаажуулаад ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга Ш.билэгт өгөөд хэлтсийн дарга руу оруулсан. Гэтэл Ш.билэг буцаж гарч ирээд “Ажлын хэсгийн гишүүдийг бүгдийг нь дууд гэж байна, оруул гэсэн төслүүдийг оруулаагүй байна гээд уурлаад байна” гэж хэлсэн. Тэгээр нь Г., М.*******, Н.*******, Ш.билэг бид хэд хэлтсийн даргын өрөөнд орсон. Гэтэл Т.******* дарга “Би Ш.билэгт хэдэн төсөл нэм гэдэг үүрэг өгсөн, гэтэл ороогүй байна, үүнийг оруулахгүй яасан юм бэ” гэж хэлсэн. Тэгээр нь би Т.******* даргад “Ямар ямар төсөл яриад байгаа юм бэ, бид ажлын хэсгийн дүгнэлтээ гаргаад танилцуулсан” гэж хэлсэн. Гэтэл Т.******* дарга Ш.билэг рүү уурлаад “Чи ингэж л ажил хийж байна” гээд загнасан. Тэгээр нь би “Ямар нэртэй төслүүд байсан юм бэ” гэж хэлтэл Т.******* дарга “Би хэлээд өгье” гэж хэлээд Г.аар бидний гарын үсэг зурсан байсан хүснэгт дээр /1-р хавтаст хэргийн 92 дугаар тал дээр байгаа/ хэлж өгөөд нэмж бичүүлсэн. Энэ төслүүд нь Х., Н. нарын “Гэр бүл” төсөл, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл төсөл” П., С. нарын “” төсөл, Б.*******, Н. нарын “” хүлэмжийн төсөл, О., С. нарын “, ын үйлчилгээ эрхл үйлчилгээний чанар хүртээмжийг сайжруулах” төсөл, Ж., Ж.чимэг нарын “” төсөл зэрэг нийт 6 төслийг дэмжих ёстой гэж хэлсэн. Тэгээр нь би “О.ы төсөл бол дэмжихэд татгалзах зүйлгүй, гдээ төсөв нь таарсан байгаа учраас алийг нь хасах вэ, нөгөө 5-н төсөл нь нөхцөл байдлын үнэлгээ хийхэд шаардлага хангаагүй төсөл байсан учраас хассан, дараа нь шалгалт ирвэл хоосон төсөл үзүүлж хариуцлагад оруулж чадахгүй” гэж хэлсэн. Тэгээд үүнээс болоод маргаан гарсан байгаа. Гэтэл Т.******* нь ажлын хэсгийн нарийн бичиг Ш.билэгийг загнаад, үүрэг өгөөд бидний баталсан 19 төслийг 24 болгоод санхүүжилтийг хийлгэчихсэн байсан. Ингдээ Х., М. нарын “Гэр бүл” төсөл, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл” төсөл, П., С. нарын “” төсөл, Б.*******, Н. нарын “” хүлэмжийн төсөл, Ж., Ж.чимэг нарын “” төсөл зэрэг нийт 5 төслийг хууль бусаар нэмж оруулж санхүүжилтийг олгуулсан гэсэн үг юм. Харин ажлын хэсгийн гишүүдийн зүгээс өөрсдийн санаачилгаар О., С. нарын “” төсөл, Т., Д. нарын “” төсөл зэргийг шаардлага хангаж байна гэж үзээд оруулсан...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 185-186 дахь тал),

 

• Гэрч М.*******ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Ажлын хэсэг 1 бил үү 2 удаа хуралдсан шиг санаж байна. Яах вэ дээ ажлын хэсгийн хувьд ирүүлсэн бүлгийн төслүүдийг газар дээр нь явж танилцаж судлаад хэрэгжүүл боломжтой, боломжгүй төсөл г зэргээр шалгаруулаад даргад танилцуулсан л даа. Too нь хэд ч байж болно. Тэгээд танилцуулах үед хэлтсийн даргын зүгээс над дээр хүмүүс орж ирж байна аа, өндөр настай, тахир дутуу янз бүрийн хүмүүс энэ төсөлд хамрагдах гээд төслөө өгсөн, шалгаруулахгүй байна г маягтай гомдол яриад байна. Тэгээр та нар үүнийг судлаад танилцуул. Ер нь бол би төсвийн захирагч, төсвийг хэрхэн зарцуулах нь хэнтэй ч хуваалцашгүй миний эрх хэмжээний асуудал. Та нар зөвхөн надад танилцуулах л үүрэгтэй. Тэгээр наад нэмж өгч байгаа төслүүдийг судлаад оруулж ир л гэж байсан. Тухайн үед мэргэжилтнүүд хоорондоо маргалдсан асуудал гарсан л даа. ...Ер нь бол яриа нь нэлээд ширүүхэн болж хоорондоо маргаан үүсгэсэн юм аа. Миний хувьд одоо санаж байгаагаар төсвийг зарцуулах эрх нь надад байгаа. Та нар зөвхөн надад танилцуулах үүрэгтэй гэсэн байдлаар асуудалд хандаж байсан нь санагдаж байна. ...Тэгэд дэмжигд боломжгүй талаар нь хэлсэн л дээ. Тэгээд бөөн хэрүүл болсон л доо. Зарим нэг ажилтнуудыг зайл ажлаа ол г зэргээр бөөн юм болсон...” мэдүүлэг (1 дүгээр хавтаст хэргийн 52-53 дахь тал),

 

• Гэрч М.*******ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд дахин өгсөн: “...ажлын хэсгийн гишүүд “Бид таны хэлсэн 5 төслийг оруулъя, гдээ удирдах болон шатны байгууллагаас шалгалт ирээд асуудал үүсвэл хариуцлагын асуудал яригдаж магадгүй шүү” гэж хэлсэн. Тэгээд даргын хэлсэн төслүүдийг оруулахаас өөр аргагүй болсон. Ингээд Т.******* дарга нарийн бичгээр ажилласан Ш.билэгийг загнаад бидний шалгаруулсан 19 төслийг 24 болгож засуулаад санхүүжилтийг олгосон байсан. 19 төслийг 24 болгож зассан хурлын тэмдэглэл дээр шалгалт ир шалтгаанаар сүүлд нөхөж гарын үсэг зуруулсан байгаа...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 190 д тал),

 

• Иргэний хариуцагч Д.ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Би гэрээрээ хувцас оёж зардаг бөгөөд оёдлын машин худалдан авахаар мөнгөний хэрэг гарсан учраас , халамжийн үйлчилгээний хэлтсээс зохион байгуулсан өндөр настнуудад зориулсан халамжийн төсөлд ээж П., танил С. нарын нэр дээр “Оёдол” г нэртэй төсөл бичиж, 755.000 төгрөгийн санхүүжилтийг ээж П.гийн дансаар авсан байгаа. ...Би П., С. нарын нэрээр төсөл бичиж өгөөд мөнгийг нь авч оёдлын машин авсан байгаа. Энэ хүмүүст ямар нэгэн мөнгө төгрөг өгсөн зүйл байхгүй. Халамжийн төслийг би өөрөө хэрэгжүүл боломжгүй, шаардлага хангахгүй байсан учраас энэ 2 хүний нэрээр бичиж өгсөн. Тэгээд ч С. г хүнийг сайн танихгүй бөгөөд бичиг баримтыг нь ашигласан байгаа. Би төслийн хүрээнд авсан 755.000 төгрөгийг төлөхөд татгалзах зүйл байхгүй. Гдээ өнөө маргаашдаа мөнгөний боломж байхгүй учраас 1 сарын дотор төлж барагдуулах болно...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 82-83 дахь тал),

 

• Иргэний хариуцагч С.гийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...төслийг нөхөр Асхарын дүү Эрханатын нэр Б.тэй хамтран Б.ийн ээж Х., манай ээж М. нарын нэрээр бичиж өгч, уг төслийн хүрээнд 1.000.000 төгрөгийг Х.гийн дансаар авсан. Авсан 1.000.000 төгрөгийг Б.Өзгэр бид 2 тус бүр 500.000 төгрөгөөр хувааж аваад өөрсдийн хувийн хэрэгцээнд зарцуулсан. ...Ямар нэгэн төсөл хэрэгжүүлээгүй. ...Хүлэмжийн аж ахуй эрхл, ногоо тарих зориулалтаар авсан. Гдээ ногоо тарих байсан хашаа нь зарагдсан учраас ямар нэгэн ногоо тариагүй. ...Би төслийн хүрээнд авсан мөнгийг төлөхөд татгалзах зүйл байхгүй. Гдээ миний бие 500.000 төгрөгийг, нөгөө 500.000 төгрөгийг Б. төлнө...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 87-88 дахь тал),

 

• Иргэний хариуцагч Б.ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...С. эгч бид нийлээд “Гэр бүл” г нэртэй ногоо тарих төслийг өөрсдийн нэрээр бичээд ,т өгсөн. Гэтэл Ш.билэг г хүн холбогдоод /сар, өдрийг нь санахгүй байна/ “Та нарын нэр дээр төсөл хэрэгжих боломжгүй, тэтгэвэрт гарсан болон зорилтот бүлгийн хүн байх ёстой, тэтгэвэрт гарсан гэр бүлийн гишүүн чинь байж болно” гэж хэлсэн. Тэгээр нь бид 2 манай ээж Хаавын , С.Аяжаны ээж Монголханы нарын нэрийг бичээд төслийг ,т өгч, төсөл шалгарсан учраас ээж Х.гээр гэрээн дээр гарын үсэг зуруулсан юм. Энэ төслийн хүрээнд орж ирсэн мөнгийг С. бид 2 захиран зарцуулсан юм. ...Би төслийн хүрээнд авсан 1.000.000 төгрөгийг төлөхөд татгалзах зүйл байхгүй. Гдээ 500.000 төгрөгийг миний бие, нөгөө 500.000 төгрөгийг С. эгч төлнө...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 91-93 дахь тал),

 

• Иргэний хариуцагч Б.*******гийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Миний бие 2020 оны хавар хэнээс гэдгийг нь санахгүй байна, газартай хүмүүс ногоо тарихаар төсөлд хамрагдаж болох талаар сонссон. Тэгээд , дээр очиж төслийн талаар мэдээллийг аваад төсөл бичиж өгсөн. Гэтэл 1 cap орчмын дараа халамжийн хэлтсээс яриад “Таны төсөлд 800.000 төгрөг олгохоор боллоо” гэж хэлсэн. Ингээд гэрээ байгуулан 800.000 төгрөгийг миний дансанд хийсэн. Тэгээд өөрийн эзэмшлийн Жанчивлангийн ойролцоо байдаг газар дээр ногоо тарих гэсэн боловч 800.000 төгрөгөөр газраа хагалах, тариалах зэрэгт хүрэлцгүй байсан учраас тухайн мөнгөөр найзынхаа газар дээр манжин, төмс зэргийг тарьж, намар нь хурааж авсан. ...Ногоо тарих төсөл хэрэгжүүлэд 2 хүн байх ёстой гэсэн учраас өөрийн найз Баасанжавын гийн нэрийг оруулаад бичээд өгчихсөн. Санхүүжилтийн 800.000 төгрөгийг би өөрөө зарцуулсан байгаа. ...Би төслийг өөрөө бичиж өгсөн ба миний материалыг шалгаад санхүүжилт олгосон байгаа...” мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 98-99 д тал),

 

• Иргэний хариуцагч Б.*******гийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...хэд хоногийн дараа , дээр дуудах үед нь яваад очтол төсөл шалгарсан талаар хэлээд гэрээн дээр гарын үсэг зуруулсан. Дахин хэд хоногийн дараа дахин дуудаад мөнгө олгох болсон учраас данс нээлгэ гэж хэлсэн учраас Төрийн банканд данс нээлгэж, 900.000 төгрөг авсан. Авсан мөнгөөрөө өөрийн хашаандаа 6x10 метрийн хэмжээтэй хүлэмж, усалгааны систем зэрэг авахад нэмэрлэсэн. Ингээд 2020 онд огурцы, чинжүү, хулуу зэрэг зүйлийг тарьсан байгаа. Тарьсан ногоогоо хувийн хэрэгцээндээ ашиглаж байгаа. ...Төсөл хэрэгжүүлэд өндөр настан 2 хүний материал шаардлагатай гэсэн тул Нэмийн г найзынхаа иргэний үнэмл, бичиг баримтыг гуйж аваад төсөл дээрээ нэрийг нь оруулчихсан юм. Түүнээс биш Н.д мөнгө төгрөг өгсөн, хамт ногоо тарьсан зүйл байхгүй...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 103-104 д тал),

 

• Иргэний хариуцагч Ж.чимэгийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...би тэтгэвэрт гарахаасаа өмнө Төв аймгийн Эрдэнэ сумын Засаг даргын тамгын газарт хүний нөөц, боловсон хүчний ажил хийж байсан учраас төсөл их бичдэг туршлагатай байсан учраас тэр дээрээ тулгуурлаад өөрөө төслөө бичиж өгсөн. ...халамжийн хэлтсээс хүмүүс ирээд шалгаад явж байсан...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 198-199 д тал),

 

• Гэрч Х.ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “...Би П., С. нарын өргөдөл дээр ямар нэгэн цохолт хийсэн талаар санахгүй байна. Гдээ би тухайн үед хийж байсан ажил үүргийн хуваарийн дагуу нийгмийн чиглэлийн маш олон өргөдөл дээр цохолт хийдэг. Цохолт хийхдээ хуулийн хүрээнд судлан шийдвэрл гэсэн цохолтыг хийдэг байсан. ...Миний бие надад үзүүлж байгаа 2 дугаар хавтаст хэргийн 241-250 дугаар хуудсанд авагдсан “” г төслийн материалтай танилцлаа. Энэ материал дээр миний гарын үсэгтэй цохолт байхгүй байна. Тэгээр би цохолт хийгээгүй гэсэн үг...” г мэдүүлэг (3 дугаар хавтаст хэргийн 177-178 дахь тал),

 

• Гэрч М.*******ын мөрдөн шалгах ажиллагаанд дахин өгсөн: “Хороод нь Амьжиргаа дэмжих зөвлөлтэй бөгөөд тухайн төсөлд хамрагдахаар өгсөн материалууд Амьжиргаа дэмжих зөвлөлөөс хэлэлцээд шаардлага хангаж байгаа гэсэн материалуудаа ,т ирүүлдэг. Энэ материалыг , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн бүлгийн төсөл сонгон шалгаруулах ажлын хэсэг шалгаад төсөлд шалгарах боломжтой материалуудыг хэлтсийн даргад танилцуулдаг байгаа. Хороодын Амьжиргаа дэмжих зөвлөл нь төрийн болон төрийн бус байгууллага, иргэний төлөөллүүд байдаг. Гдээ энэ зөвлөлийн гишүүд нь тогтвортой байдаггүй юм байна лээ. Ойр ойрхон солигдоод байдаг юм байна лээ. Учир нь зөвлөлийн гишүүний 1 улирлын урамшуулал нь 48.000 төгрөг байдаг бөгөөд хурал тасалсан тохиолдолд энэ мөнгөнөөс хасчихдаг учраас орох хүн олддоггүй юм байна лээ...” г  мэдүүлэг (4 дүгээр хавтаст хэргийн 86-88 дахь тал),

 

• Гэрч О.ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “Би тухайн үед Налайх дүүргийн 7, г давхар хариуцсан эрхлэлт, халамжийн асуудал хариуцсан мэргэжилтнээр ажиллаж байсан. Хороо нь Амьжиргаа дэмжих зөвлөлтэй бөгөөд зөвлөлийн даргаар нь Нийгмийн ажилтан, нарийн бичгээр эрхлэлт, халамжийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн, гишүүдэд иргэдийн төлөөллөөс 2 иргэн, Төрийн бус байгууллагаас төлөөлөл 2 иргэн, хэсгийн ахлагч 1 гээд 7 хүний бүрэлдүүнтэй байдаг. төсөлд оролцох иргэн нь төслөө Амьжиргаа дэмжих зөвлөлийн нарийн бичигт материалаа өгдөг. Уг төслийн материалыг хүлээн авч, Амьжиргаа дэмжих зөвлөлийн завтай зарим нэг гишүүд нь төсөл хэрэгжүүл гэж байгаа иргэдийн гэрээр очиж, төсөлтэй танилцаад үнэн худлыг нь шалгаж үзээд хорооны Амьжиргаа дэмжих зөвлөлийн хурлаар оруулдаг. Гишүүд ярилцаад цаашид төсөл хэрэгжүүл боломжтой иргэдийн материалыг дэмжиж , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн сонгон шалгаруулах ажлыг хэсэгт материалыг нь хүлээлгэн өгдөг. Тус ажлын хэсэг нь материалуудыг хүлээн авч, дахин нягталж хяналт хийгээд сонгон шалгаруулаад шалгарсан төсөлд санхүүжилтийг олгодог. Энэ ажлын хүрээнд 2020 онд 7 дугаар хорооноос ирсэн төслүүдээс З.Бадамцэрэн, Д.Цэсэндорж нарын “Үндэсний хувцас төсөл”, Б.Өлзийхүү, Б.Алтаншагай нарын “Өлзийт сүлжээс төсөл”, О., С. нарын “, үйлчилгээ” төсөл, ноос С.Баярсайхан, Л.Нямхүү нарын “Хүлэмжийн аж ахуй” төсөл, Ц.Бямбацогт нарын “Оч зуух” нэртэй гагнуурын төсөл зэргийг дэмжиж сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн нарийн бичиг Ш.билэгт хүлээлгэн өгсөн байгаа. Ингээд байж байтал материал хүлээлгэн өгснөөс хойш хэзээ гэдгийг нь сайн санахгүй байна, сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга Ш.билэг надтай уулзаад “Танай н дээр Б.******* гэж хүн байна, Т.******* дарга энэ хүнийг төсөл шалгаруулсан Амьжиргаа дэмжих зөвлөлийн хурлын тэмдэглэлдээ дэмжсэн гэж тусгаж өг гэж байна, чи хурлын тэмдэглэлдээ энэ хүний төслийг дэмжсэн гээд оруулаад өгөөч, чи яах уу, оруулж өгөх үү” гэж надад хэлсэн. Тэгээр нь би “Үгүй ээ, яахаараа юм хийдэггүй хүн төсөл авах гээд байгаа юм, тэгээд ч наад хүн чинь надад төслөө өгөөгүй, би хурлын шийдвэрээ аль хэдийн гаргасан, өөрчлөх боломжгүй” гэж хэлээд татгалзсан. Гэтэл үүний дараа Т.******* дарга над руу өөрөө хэлээгүй хэрнээ Ш.билэг болон ажлын хэсгийн гишүүн М.******* нараар хэд хэдэн удаа “Тэмдэглэлээ солиод энэ хүнийг оруулаад өгөөч” гэж хэлүүлээд байсан. Тэр болгонд нь би татгалзсан. Тухайн үед Ш.билэгт “Т.******* намайг яаж хавчдаг билээ, гэтэл тэр хүний хууль бус үйлдлийг дэмжихгүй, тийм зүйл байхгүй, дахин надаас ингэж битгий гуйгаарай” гэж хэлсэн. Тэр үед Ш.билэг нь “Хөгшөөн надад хэцүү байна, дарга заавал Дэмжээгээр хурлын тэмдэглэлд нь оруулаад ир” гээд шахаад байна шүү дээ, чи тэрийг нь гаргаад өгчихвөл яадаг юм бэ” гээд их шахалтад орж дарамтлуулсан байдалтай надад хэлж байсан...” г мэдүүлэг (4 дүгээр хавтаст хэргийн 91-93 дахь тал),

 

• Гэрч Г.ийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “Хорооны иргэдийн Нийтийн Хурлын тогтоолоор 7 хүний бүрэлдүүнтэй Амьжиргаа дэмжих зөвлөл байгуулагддаг. Зөвлөлийн даргаар хорооны нийгмийн ажилтан, гишүүдээр өрхийн эмнэлгийн эмч 1, иргэдийн төлөөлөл 2 хүн, төрийн бус байгууллагын төлөөлөл 2 хүн, нарийн бичгийн даргаар эрхлэлт, халамжийн асуудал хариуцсан мэргэжилтэн нь ажилладаг байгаа. , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн архивд хадгалагдаж байгаа бүлгийн төслийн материалыг харлаа. 2020 онд бүлгийн төсөлд оролцохоор С.Хөлөгбаяр, Ц.Алтанцэцэг нарын “Миний урлан” төсөл, Ч.Алимаа, 3.Цэндзэсэм нарын “ төсөл”, М., Х. нарын “Гэр бүл” төсөл зэрэг нийт 3 төслийн материал ирүүлснийг хүлээн авч, 2020 оны 05 дугаар сарын 09-ний өдрийн 13 дугаар хурлаар оруулж, 3 төслийг дэмжиж, төслийг сонгон шалгаруулуулахаар хурлын тэмдэглэлийн хамт холбогдох материалыг ,т хүргүүлсэн байгаа. Энэ 3 төслийн аль нь сонгогдсон талаар мэдээгүй. ...Гдээ төслийг сонгох эрх нь , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн даргын тушаалаар байгуулагдсан Төсөл сонгон шалгаруулах комисст байдаг. Хорооны зүгээс хорооны иргэдээ сайн мэддэг учраас ирүүлсэн төслийг нь хоорондоо ярилцаад аль болохоор зорилтот бүлгийн өрхүүдийг дэмжих бодлого барьдаг. Гдээ тэр төсөл хэрэгжүүлээр хүсэлт гаргаж байгаа иргэдийн яриад байгаа зүйл нь үнэн бодит гэдгийг нарийн шалгах, мэд боломжгүй. Бид хэрэг мөрдөж байгаа цагдаа биш болохоор юм хийх гэж байна гэсэн хүнийг за гэж хэлээд итгээд явуулахаас өөр арга байхгүй. Ер нь янз янзын баримт бүрдүүлээд хэдэн төгрөг авчих гэсэн хүн олон л байдаг...” г мэдүүлэг (4  дүгээр хавтаст хэргийн 96-98 дахь тал),

 

• Гэрч С.Номин-Эрдэнийн мөрдөн шалгах ажиллагаанд өгсөн: “2020 оны төсөлд оролцохоор нийт 25 төсөл ирсэн. Энэ 25 төслөөс 8 төсөл нь нийгмийн дэмжлэг туслалцаа зайлшгүй шаардлагатай өрх, иргэнд хамаарахгүй байсан тул материалыг нь газар дээр нь буцааж өгсөн. Үлдсэн 17 төсөл хурлаар орж, хаягийн зөрчилтэй, материал дутуу 9 төслийг хасаж, үлдсэн Т. нарын “Нарийн ногоо даршлан борлуулах” төсөл, Д.Мандахдэлгэр нарын “Оёдол” төсөл, Ч.Энхтуяа нарын “Нарийн ногоо тариалах” төсөл, “Ж. нарын “Оёдол” төсөл, Б.******* нарын “Жимсний мод тарих” төсөл, П. нарын “Оёдол” төсөл, Р.Цэнгэл нарын “Хувцас засвар” төсөл, Ц.Батсүх нарын “Тавилгын цех” зэрэг төслүүдийг дэмжих санал гаргаж, , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн төсөл сонгон шалгаруулах комисст материалыг хүлээлгэн өгсөн байгаа” г  мэдүүлэг (4 дүгээр хавтаст хэргийн 101-103 дахь тал),

 

• , Хяналт, мониторингийн газраас ,т 2021 оны 03 дугаар сарын 01-ээс 05-ны өдрүүдэд хийсэн хяналт шалгалт, шалгалтаас гарсан дүгнэлт, санал (1 дүгээр хавтаст хэргийн 93-103 дахь тал),

 

• Нийслэлийн , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн даргын 2020 оны 04 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/17 дугаартай “ шалгаруулах ажлын хэсэг байгуулах тухай” тушаал (1 дүгээр хавтаст хэргийн 129 д тал),

 

• Нийслэлийн , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн даргын 2020 оны 06 дугаар сарын 08-ний өдрийн А/28 дугаартай “Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний дэмжигдсэн бүлгийн төслүүдэд санхүүжилт олгох тухай” тушаал, тушаалын хавсралт, ажлын хэсгийн хурлын тэмдэглэл (1 дүгээр хавтаст хэргийн 130-143 дахь тал),

 

• 2020 оны шалгаруулах ажлын хэсгийн 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдрийн хурлын тэмдэглэл (1 дүгээр хавтаст хэргийн 90-92 дахь тал),

 

• 2020 оны төсөлд шалгарсан иргэдийн нэрсийн жагсаалт  (1 дүгээр хавтаст хэргийн 144-146 дахь тал),

 

• Баримт бичиг, бусад баримтыг хүлээн авсан тухай тэмдэглэл (2 дугаар  хавтаст хэргийн 39-41 д тал),

 

• Иргэн Д.гийн өргөдөл (2 дугаар хавтаст хэргийн 204 д тал),

 

• , 2017 оны 06 дугаар сарын 16-ны өдрийн 5/100 дугаартай “Т.*******ийг ажилд томилох тухай” тушаал, албан тушаалын тодорхойлолт, 2021 оны 06 дугаар сарын 02-ны өдрийн Б/26 дугаартай Т.*******ийг ажлаас чөлөөлөх тухай тушаал (2 дугаар хавтаст хэргийн -57 дахь тал),

 

• , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн 2022 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдрийн 538 дугаартай албан бичгээр ирүүлсэн баримтууд (4 дүгээр хавтаст хэргийн 104-119 д тал) зэрэг хавтаст хэрэгт авагдсан баримтуудаар нотлогдон тогтоогдож байна.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хоорондоо агуулгын зөрүүгүй, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж бжүүлсэн байх тул хэргийг хянан шийдвэрлэд хангалттай, үнэн зөв гэж үнэлж, шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгов.

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Энх-Амгалан дүгнэлтдээ “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинж байхгүй буюу эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа яаж урвуулсан, хэрхэн хэтрүүлсэн болох нь тодорхойгүй, Амьжиргаа дэмжих зөвлөлөөр хэлэлцэг дэмжигдсэн төслүүдээс батлагдсан төсвийн хүрээнд буюу 20.655.000 төгрөгийн хүрээнд олон иргэдийг хамруулах зорилгоор төслүүдийг дахин судалж, нэм чиг үүрэг өгсөн, ажлын хэсэг 15.600.000 төгрөгийн төсөл сонгон шалгуурласан нь батлагдсан төсвөөс бага байсан, нийт 24 төсөлд санхүүжилт олгосон нь батлагдсан төсвийн хүрээнд байсан, төсөв хэтрүүлээгүй...” гэж дүгнэлт гаргаж, маргасныг шүүх хянаж үзлээ.  

 

            Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт “Нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, эсхүл зориуд хэрэгжүүлгүй байж өөртөө, эсхүл бусдад давуу байдал бий болгосон бол...” гэж тус эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэмт хэргийн шинжийг тодорхойлжээ.

 

Эрүүгийн хуульд заасан “урвуулан ашиглах” гэж албан үүрэг, албан тушаал, албан тушаалын байдлын эрх мэдлээ албаны эрх ашгийн эсрэг, эсхүл хувийн ашиг сонирхлоо гүйцэлдүүл зорилгод ашиглаж хийх ёстой үйлдлийг хийхгүй байх, хийх ёсгүй үйлдэл хийх, эрх мэдлээ хэтрүүлийг ойлгох ба харин “давуу байдал бий болгосон” гэж нийтийн албан тушаалтан албан тушаалын эрх мэдлээ урвуулан ашигласнаар хувь хүн, хуулийн этгээдэд буй болох эдийн болон эдийн бус ашигтай байдлыг гэж ойлгоно.

 

            Шүүгдэгч Т.*******ийн эрхэлж байсан , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн даргын албан тушаал нь Төрийн албаны тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1.6 дахь заалт, Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийл тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1 д хэсэг, Авлигын эсрэг хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1 д заалтад зааснаар нийтийн албан тушаалтанд буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22 дугаар бүлэгт заасан Авлигын гэмт хэргийн субъектэд хамаарч байна.

 

Хэрэгт цугларсан нотлох баримтууд, хэргийн үйл баримтаас дүгнэд , халамжийн үйлчилгээний хэлтсийн дарга Т.******* нь 2020 оны 04 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/17 дугаартай “ шалгаруулах ажлын хэсэг байгуулах тухай” тушаал гаргаж, ажлын хэсгийн ахлагчаар Нийгмийн халамжийн албаны дарга М.*******, нарийн бичгийн даргаар Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээ хариуцсан мэргэжилтэн Ш.билэг, гишүүдээр Захиргаа хяналтын албаны дарга Ж.*******, Хяналт шинжилгээ, үнэлгээ хариуцсан мэргэжилтэн Г., Хүнс тэжээлийн дэмжлэг туслалцаа хариуцсан мэргэжилтэн Н.******* нарыг томилсон байна.

 

Уг 5 гишүүн бүхий шалгаруулах ажлын хэсэг нь Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 18 дугаар зүйлийн 18.6 дахь хэсэгт “Энэ хуулийн 18.5-д заасан иргэн, аж ахуйн нэгж, төрийн бус байгууллагыг сонгон шалгаруулах ажлыг аймаг, нийслэл, дүүргийн нийгмийн халамжийн үйлчилгээний байгууллага гүйцэтгэнэ” гэж, , даргын үүргийг түр орлон гүйцэтгэгч Т.баярын 2020 оны 03 дугаар сарын 03-ны өдөр баталсан “ төсөл хэрэгжүүл удирдамж”-ийн 3.8-д “Амьжиргааг дэмжих зөвлөлөөр дэмжигдсэн бүлгийн төслүүдийг Аймаг, дүүргийн , халамжийн үйлчилгээний газар, хэлтэс нэгтгэн ажлын хэсэг төслүүдэд сонгон шалгаруулалт, үнэлгээ хийж дүгнэлт гарган, шалгарсан төслүүдтэй гэрээ байгуулна” гэж тус тус заасны дагуу хорооны Амьжиргааг дэмжих зөвлөлөөс дүгнэлт гаргаж ирүүлсэн төслүүдэд дүгнэлт гарган, бүлгийн төслийг сонгон шалгаруулж, төслүүдтэй гэрээ байгуулах, санхүүжилт олгох эрхийг эдэлж байна.

 

Өөрөөр хэлбэл 2020 онд Налайх дүүргийн хэмжээнд иргэдээс д нийт 80 төсөл ирүүлснийг хороодын Амьжиргаа дэмжих зөвлөл төслийн материалтай танилцаж, хурлаараа хэлэлцэн дүгнэлт гаргаж, 40 төслийг дэмжин дээрх шалгаруулах ажлын хэсэгт хүргүүлсэн байх бөгөөд уг ажлын хэсэг Амьжиргаа дэмжих зөвлөлөөс ирүүлсэн төслүүдтэй биечлэн танилцаж, үнэлгээ хийж, дүгнэлт гарган 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдөр хуралдаж 15.600.000 төгрөгийн үнийн дүн бүхий 19 бүлгийн төслийг сонгон шалгаруулжээ.

 

Гэтэл хэлтсийн дарга Т.******* нь ажлын хэсгээс Нийгмийн халамжийн тухай хууль болон төсөл хэрэгжүүл удирдамжид заасан шаардлага хангасан гэж үзсэн 19 бүлгийн төсөлд санхүүжилт олгуулахаар танилцуулахад албан үүрэг, албан тушаал, албан тушаалын байдлын эрх мэдлээ албаны эрх ашгийн эсрэг ашиглаж хийх ёсгүй үйлдэл буюу сонгон шалгаруулалтад тэнцээгүй хасагдсан М., Х. нарын “”, П., С. нарын “”, Н., Б.******* нарын “”, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл”, Ж., Ж.чимэг нарын “” гэсэн 5 бүлгийн төслийг шалгарсан иргэдийн жагсаалтад нэмж оруулах хууль бус үүргийг өгч, ажлын хэсгийн сонгон шалгаруулсан хурлын тэмдэглэлд дээрх 5 төслийг нэмж өөрчлөлт оруулан, улмаар 2020 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн А/28 дугаартай тушаалаар уг 5 төсөлд санхүүжилт олгохоор шийдвэрлэсэн нь бусдад давуу байдал бий болгосон буюу “Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах” гэмт хэргийн шинжийг хангаж байна гэж шүүхээс үзэж, шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгч нарын энэ талаарх тайлбар, дүгнэлтийг хүлээн авах үндэслэлгүй байна.

 

Шүүгдэгч Т.******* нь өөрийн үйлдэл, эс үйлдүйг хууль бус шинжтэй болохыг ухамсарласан атлаа түнийг хүсэж үйлдэж, уг үйлдлээрээ хохирол, хор уршигт зориуд хүргэсэн тул гэм буруугийн санаатай хэлбэрээр гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзнэ.

 

Шүүгдэгч Т.******* нь албан тушаалын байдлаа урвуулан ашигласан үйлдлийн улмаас сонгон шалгаруулалтад тэнцээгүй хасагдсан 5 бүлгийн төслийг тэнцсэн болгож хурлын тэмдэглэлд өөрчлөлт оруулан, санхүүжилт олгосон нь бусдад давуу байдал бий болгож буй хэлбэр мөн бөгөөд зорилтот бүлгийн бусад иргэдийн сонгон шалгаруулалтад оролцож төрөөс үзүүлж байгаа нийгмийн халамжийн үйлчилгээнд хамрагдах, санхүүжилт авах эрхийг зөрчиж, төрийн үйлчилгээнд хамрагдах боломжид давхар халдсан байх тул “батлагдсан төсвийн хүрээнд санхүүжилт олгосон, төсөв хэтрүүлээгүй” г шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгч нарын тайлбар, дүгнэлтийг хүлээн авах үндэслэлгүй байна.

Түүнчлэн хэрэгт авагдсан шалгаруулах ажлын хэсгийн 2020 оны 05 дугаар сарын 27-ны өдрийн анхны хурлын тэмдэглэлд “...Ш.билэг: Хэлтсийн дарга санхүүжилтийн 30 хувийг үлдээж 7 сард дахин олго гэсэн чиглэл өгсөн..., ...Хуралдаанаар нийт 19 бүлгийн төслийг дэмжсэн, хэлтсийн даргын өгсөн чиглэлийн дагуу 5 төслийг хасаж дараа төслийг хэлэлц шийдвэр гаргав” гэж /1 дүгээр хавтаст хэргийн 91 д тал/ тусгагдсан, шүүхийн хэлэлцүүлэгт гэрч Ж.******* “т 20.655.000 төгрөгийн төсөв байсан. Үүнээс 30 хувийг үлдээ, жилийн эцэст дахиад намар олгоё гэд бид 30 хувийг бодоод 15.600.000 төгрөгийг тэдэн иргэнд олгох юм байна гэсэн баримжаатай байсан” г мэдүүлэг зэргээс дүгнэд Т.******* нь бүлгийн төсөл сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн гишүүдэд санхүүжилтийн тодорхой хувийг үлдээж, дахин олгох талаар чиглэл өгсөн гэж үз үндэслэлтэй байх бөгөөд “батлагдсан төсвийн хүрээнд буюу 20.655.000 төгрөгийн хүрээнд олон иргэдийг хамруулах зорилгоор төслүүдийг дахин судлах, нэм чиг үүрэг өгсөн” г шүүгдэгч, түүний өмгөөлөгч нарын тайлбар, дүгнэлт үгүйсгэгдэж байна.

 

Иймд шүүгдэгч Т.*******ийг нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, бусдад давуу байдал бий болгосон буюу Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцох хууль зүйн үндэслэлтэй байна гэж шүүх дүгнэв.

 

            Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирол, хор уршгийн талаар:

           

            Шүүгдэгч Т.******* нь 2020 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдөр А/28 дугаартай “Олон нийтийн оролцоонд түшиглэсэн халамжийн үйлчилгээний дэмжигдсэн бүлгийн төслүүдэд санхүүжилт олгох тухай” тушаал гаргаж, уг тушаалын хавсралт болох төсөлд шалгасан иргэдийн нэрийн жагсаалтад сонгон шалгаруулалтад тэнцэлгүй хасагдсан М., Х. нарын “” төсөлд 1.000.000 төгрөг, П., С. нарын “” төсөлд 755.000 төгрөг, Н., Б.******* нарын “” хүлэмжийн төсөлд 900.000 төгрөг, Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл” төсөлд 800.000 төгрөг, Ж., Ж.чимэг нарын “” төсөлд 700.000 төгрөгийн санхүүжилт олгохоор тусгаж, санхүүжилтийг олгосон байх тул гэмт хэргийн улмаас ,т нийт 4.155.000 төгрөгийн хохирол учирсан гэж үзнэ.

           

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 8.6 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт “...гэмт хэргийн улмаас учирсан эд хөрөнгийн болон эд хөрөнгийн бус  хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих хүн, хуулийн этгээдийг иргэний хариуцагчаар татан оролцуулж болно” гэж заасан.

 

            Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад М., Х. нарын “” төслийг М.Норжагүлийн охин С., Х.гийн охин Б. нар нь “ээж нарынхаа өмнөөс бичиж, санхүүжилтийн 1.000.000 төгрөгийг авч, хувийн хэрэгцээндээ зарцуулсан” талаар мэдүүлсэн байх тул С., Б. нарыг иргэний хариуцагчаар татсан байх ба иргэний хариуцагч С., Б. нар нь 1.000.000 төгрөгийг Авлигатай тэмц газрын барьцаа хөрөнгийн Төрийн сан дахь 100900033401 тоот дансанд байршуулсан байх тул иргэний хариуцагч С., Б. нар төлөх төлбөргүй байна.

 

            П., С. нарын “” төслийг П.гийн охин Д. нь “С.ын баримт бичгийг ашиглан, тэдний нэрийн өмнөөс бичиж, санхүүжилтийн 755.000 төгрөгийг авч, хувьдаа оёдлын машин авсан” талаар мэдүүлсэн байх тул иргэний хариуцагчаар Д.ийг тогтоосон,

             Н., Б.******* нарын “” хүлэмжийн төслийг Б.******* нь “найз Н.гийн баримт бичгийг ашиглан хоёр хүний нэрээр бичиж, санхүүжилтийн 900.000  төгрөгийг авч, ганцаараа зарцуулсан” талаар мэдүүлсэн байх тул иргэний хариуцагчаар Б.*******г тогтоосон,

            Б.*******, Б. нарын “Газар тариалангийн аж ахуй эрхл” төслийг Б.******* нь “найз Б.гийн баримт бичгийг ашиглан хоёр хүний нэрээр бичиж, санхүүжилтийн 800.000  төгрөгийг авч, ганцаараа зарцуулсан” талаар мэдүүлсэн байх тул иргэний хариуцагчаар Б.*******г тогтоосон,

            Ж., Ж.чимэг нарын “” төслийг Ж.чимэг нь “ганцаараа бичиж, санхүүжилтийн 700.000 төгрөгийг авч, ганцаараа зарцуулсан” талаар мэдүүлсэн байх тул иргэний хариуцагчаар Ж.чимэгийг тогтоосон болох нь тус тус үндэслэлтэй байна.

 

            Иймд гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлыг хууль ёсоор хариуцвал зохих иргэний хариуцагч Д.ээс 755.000 төгрөг, иргэний хариуцагч Б.*******гаас 800.000 төгрөг, иргэний хариуцагч Б.*******гээс  900.000 төгрөг, иргэний хариуцагч Ж.чимэгээс 700.000 төгрөгийг тус тус гаргуулж ,т олгохоор шийдвэрлэж, иргэний хариуцагч М., Б. нарын хохиролд төлөхөөр Авлигатай тэмц газрын Төрийн сангийн 100900033401 тоот дансанд байршуулсан 1.000.000 төгрөгийг уг шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц ,т шилжүүлийг Шүүхийн шийдвэр гүйцэтг газарт даалгах нь зүйтэй байна.

 

            Харин энэ шийтг тогтоолоор шүүгдэгч Т.*******ийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзэв.

 

            Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлг талаар:

 

Шүүх хуралдаанд улсын яллагч “Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1 д хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.*******ийг нийтийн албанд томилогдох эрхийг 4 жилийн хугацаагаар хасаж, 1 жил 6 сарын хугацаагаар хорих ял оногдуулах, уг ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүл” гэсэн дүгнэлт,

шүүгдэгчийн өмгөөлөгч Б.Энх-Амгалан нь “Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.9 дүгээр зүйлийн 1 д хэсгийг журамлан, эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэж, анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, урьд өмнө гэмт хэрэг үйлдэж байгаагүй, өрх толгойлсон , настай ээж, хамт амьдардаг зэргийг харгалзан торгох ял оногдуулж өгнө үү” гэсэн тайлбар, дүгнэлтийг тус тус гаргасан болно.

 

            Шүүгдэгч Т.******* нь урьд эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсийг шалгах хуудсаар Цагдаагийн ерөнхий газрын бүртгэлийн санд бүртгэгдээгүй буюу ял шийтгэлгүй байх ба шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5, 6.6 дугаар зүйлд заасан эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүл, хүндрүүл нөхцөл байдал тогтоогдоогүй.

 

            Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт “Үйлдэл, эс үйлдүйг гэмт хэрэгт тооцох, гэм буруутай хүн, хуулийн этгээдэд хүлээлг эрүүгийн хариуцлагын төрөл, хэмжээг тухайн гэмт хэргийг үйлд үед дагаж мөрдөж байсан хуулиар тодорхойлно” гэж хуульчилсан бөгөөд хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны явцад буюу 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт өөрчлөлт орж, уг нэмэлт өөрчлөлт 2023 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрөөс хүчин төгөлдөр үйлчилж элсэн байх ба уг нэмэлт өөрчлөлтөөр сонгох ялын төрөл буюу торгох ял хасагдсан байгаа нь эрх зүйн байдлыг дордуулсан гэж үз тул шүүх шүүгдэгчид оногдуулах эрүүгийн хариуцлагын төрөл хэмжээг тухайн гэмт хэргийг үйлд үед дагаж мөрдөж байсан хуулийн дагуу шийдвэрл нь зүйтэй гэж үзэв.

 

Шүүх шүүгдэгч Т.*******т эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэд гэмт хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал (албан тушаалын байдлаа ашиглан ажлын хэсгийн хурлын тэмдэглэлд 5 төслийг нэмж өөрчилж оруулан, санхүүжилт олгосон байдал), учирсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар (гэмт хэргийн улмаас ,т 4.155.000 төгрөгийг хохирол учирсан, зорилтот бүлгийн бусад иргэдийн санхүүжилт авах боломжит халдсан байдал), хувийн байдал (анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, эрхэлсэн тодорхой ажилтай, өрх толгойлсон , өндөр настай ээж, хамт амьдардаг) зэргийг харгалзан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар нийтийн албан томилогдох эрхийг 3 жилийн хугацаагаар хасаж, 6.000 нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 6.000.000 төгрөгөөр торгох ял оногдуулж, тухайн ялыг 18 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлээр тогтоож шийдвэрлэв.

 

Шүүгдэгч нь торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнц хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг анхааруулж, түүнд урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлж шийдвэрлэв.

 

Шүүгдэгч Т.******* нь цагдан хоригдсон хоноггүй, энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан, битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдах нь зүйтэй байна.

 

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4, 36.6, 36.7, 36.8, 37.1 дүгээр зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон

 

ТОГТООХ нь:

 

1. ******* овогт *******гийн *******ийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт заасан нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, бусдад давуу байдал бий болгосон гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсгийг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.*******ийг нийтийн албан томилогдох эрхийг 3 (гурав) жилийн хугацаагаар хасаж,  6.000 (зургаан мянга) нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 6.000.000 (зургаан сая) төгрөгөөр торгох ял шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.*******т оногдуулсан 6.000 (зургаан мянга) нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 6.000.000 (зургаан сая) төгрөгөө торгох ялыг 18 (арван найм) сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлээр тогтоож, уг хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 (арван тав) нэгжтэй тэнц хэмжээний төгрөгийг 1 (нэг) хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдсүгэй.

 

4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Т.*******т оногдуулсан нийтийн албанд томилогдох эрхийг 3 (гурав) жилийн хугацаагаар хасах нэмэгдэл ялыг шийтг тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болсон үеэс лэн тоолсугай.

 

5. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 36.5 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар иргэний хариуцагч Д.ээс 755.000 (долоон зуун тавин таван мянга) төгрөг, иргэний хариуцагч Б.*******гаас 800.000 (найман зуун мянга) төгрөг, иргэний хариуцагч Б.*******гээс 900.000 (есөн зуун мянга) төгрөг, иргэний хариуцагч Ж.чимэгээс 700.000 (долоон зуун мянга) төгрөгийг тус тус гаргуулж, иргэний хариуцагч М., Б. нарын хохирол барагдуулахаар Авлигатай тэмц газрын Төрийн сангийн 100900033401 тоот дансанд байршуулсан 1.000.000 (нэг сая) төгрөгийг шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болмогц ,т олгосугай.

 

6. Шүүгдэгч Т.******* нь цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан, битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсгийн 1.5-д зааснаар шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Т.*******т урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 д хэсэгт зааснаар шүүхийн шийтг тогтоол уншин сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай.
9. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шийтг тогтоолыг эс зөвшөөрвөл прокурор, шатны прокурор, оролцогч шийтг тогтоол гардан авсан буюу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                     Э.ЭНХЖАРГАЛ