МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Ц.Мөнхзул даргалж тус шүүхийн шүүх хуралдааны 1 дүгээр танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Гомдол гаргагч: МП ХХК /РД:***/, 

Хариуцагч: Нийслэлийн ТГрын татварын хяналт шалгалтын хэлстийн татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т, Улаанбаатар хот, Чингэлтэй дүүрэг, 4-р хороо, Нэгдсэн үндэстний гудамж-5/1

Гомдлын шаардлага: Нийслэлийн ТГрын татварын хяналт шалгалтын хэлстийн татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т нарын 2020 оны ***дугаар сарын 25-ны өдрийн *****дугаартай шийтгэлийн хуудасны үлдсэн хэсэг болох 570,922,131.1 төгрөгийн зөрчилд ногдох 97,865,794.00 төгрөгийн торгууль, 53,271,580.75 төгрөгийн алданги, нийт 151,137,374.75 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэх гэснийг хүчингүй болгуулах

Шүүх хуралдаанд: Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Д.Б, түүний өмгөөлөгч Б.С, хариуцагч Нийслэлийн ТГрын татварын хяанлт шалаглтын хэлстийн татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч |В.Б, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Н нар оролцлоо.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Гомдол гаргагчийн төлөөлөгч Д.Бээс шүүхэд ирүүлсэн гомдлын тодруулсан шаардлага болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

... Нэг. Татварын хяналт шалгалтыг татварын хууль тогтоомжийг зөрчиж хийсэн талаар: хариуцагч татварын улсын байцаагч нар нь татварын хяналт шалгалтыг 2017 оны 6 дугаар сарын 05-ны өдрөөс 2020 оны 3 дугаар сарын 25-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд хийж Шийтгэлийн хуудсаар алданги, торгууль ногдуулсан. Уг хугацаанд Татварын Ерөнхий Газрын даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдрийн *** дугаар тушаалын хавсралтаар батлагдсан Татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны журам, маягт хүчин төгөлдөр үйлчилж байсан ба 2019 оны 12 дугаар сарын 30-ны өдрийн ** дүгээр тушаалаар хүчингүй болгож, Татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны журам, маягтыг шинээр дахин баталж, мөрдүүлж байжээ.

Харин 2019 оны өдрийн ** дүгээр тушаалыг Татварын Ерөнхий Газрын даргын 2021 оны **** дүгээр тушаалаар хүчингүй болгосон байна.

Өөрөөр хэлбэл, маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсыг гаргах үндэслэл болсон татварын хяналт шалгалтыг 3 жилийн хугацаанд дээрх Татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны журмын дагуу хийх ёстой байсан. Гэвч хэрэгт авагдсан баримтаар татварын хяналт шалгалтын хугацааг хэтрүүлсэн, томилолтыг өөрчилсөн, татварын хяналт шалгалтын хүчин төгөлдөр маягт, хэвлэмэл хуудсыг хэрэглээгүй, татвар төлөгчид татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагаатай холбогдох мэдээллийг бүрэн дүүрэн өгөөгүй буюу мэдэгдээгүй зэрэг Татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны журмыг удаа дараа зөрчсөн байдаг.

Тодруулбал, Татварын Ерөнхий газрын даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 02-ны өдрийн *** дугаар тушаалын хавсралтаар батлагдсан журмын 5.9, 5.10. 5.1 дэх хэсэгт заасан томилолтыг хүндэтгэн үзэх шалтгааны улмаас өөрчлөх, сунгах зохицуулалтыг тус тус зөрчсөн.

Түүнчлэн хариуцагч улсын байцаагч нараас хамгийн анх Нэхэмжлэгч танилцуулсан 2017 оны 6 дугаар сарын 5-ны өдөр *************дугаар Татварын хяналт шалгалт хийх томилолт 3.1, 3.2-т Татварын улсын ахлах байцаагч Л.А, Д.Д, гээд томилолтын 5-д 2012-01-01-с 2016-12-31-г дуустал гэсэн ба Хяналт шалгалтын хэлтсийн дарга Ц..Ха гэж гарын үсэг зурагдаж, тамга дарсан томилолтын дагуу зөвхөн 2016 оны хугацаан дахь татварын хяналт шалгалтыг хийх ёстой байсан. Гэтэл 2017 оны хяналт шалгалтыг Татварын ерөнхий хуулийн 30 дугаар зүйлийн 30.1.1-д Татварын хяналт, шалгалтыг удирдамж, томилолтгүйгээр хийх", 30.1.2-д ...хүчингүй буюу хуурамч хуудас хэрэглэх", 30.1.3-д гарын үсэг зурж эцэслэн ёсчлоогүй татварын улсын байцаагчийн акт, дүгнэлт, бусад баримт бичиг, илтгэх хуудсыг татвар төлөгчид урьдчилан танилцуулах, зөвшөөрүүлэхээр албадах", 30.1.9-д татварын улсын байцаагчийн эрх олгогдоогүй, эсхүл уг эрх зохих журмын дагуу сунгагдаагүй байхад татварын тайлан хүлээн авах, татвар ногдуулах буюу хяналт шалгалт хийх-ийг хориглосон заалтыг зөрчиж хийсэн байх тул хууль бус юм.

Улмаар Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлд зааснаар хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэсэн гэх боловч мөн хуулийн 4.15 дугаар зүйлийн 1-д "Эрх бүхий албан тушаалтан гаргасан шийдвэрийнхээ үндэслэлийг нотлох үүрэг хүлээнэ", 5-д Хуульд заасан журам зөрчиж цуглуулсан, бэхжүүлсэн нотлох баримт нотлох чадвараа алдах бөгөөд энэ хуульд заасан шийдвэрийн үндэслэл болохгүй гэж зааснаар хууль зөрчиж хийсэн татварын хяналт шалгалтаар олж авсан баримтаа /хуульд заасан арга хэрэгслээр зөрчлийг нотлох зарчмыг бүхэлд нь үгүйсгэж/ үндэслэж Зөрчлийг хялбаршуулсан журмаар шийдвэрлэсэн нь хууль зүйн үндэслэлгүй бөгөөд шударга бус юм.

Хоёр. Торгууль, алдангийг буруу аргаар тооцоолсон талаар: Торгууль, алдангийн тооцооллыг бодохдоо өмнөх жилийн эхний үлдэгдэл дээр тухайн сарын НӨАТ-ын тайлангийн дүнг нэмэх замаар бодсон нь буруу болсон.

Учир нь Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-д Албан татвар суутган төлөгч нь борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг доор дурдсан журмаар дараа сарын 10-ны өдрийн дотор төрийн сангийн нэгдсэн дансанд шилжүүлж, баталсан маягтын дагуу тайлангаа харьяалах татварын албанд тушаана" гээд 16.1.1-д "тухайн сард борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг албан татвар суутган төлөгч төсөвт төлнө гэж заасан.

Мөн Татварын ерөнхий хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1-д Татвар төлөгч татварын тайланг хуулиар тогтоосон хугацаанд батлагдсан загвар, зааврын дагуу цахим, эсхүл цаасан хэлбэрээр үйлдэж, харьяа татварын албанд тушаана" гэж тус тус заасан байдаг.

Дээрхээс авч үзвэл, НӨАТ-ыг сар бүрийн 10-ны өдрийн дотор тайлагнаж, төлөх ёстой бөгөөд төлөөгүй тохиолдолд 11-ний өдрөөс алдангийн хоногийг сар бүрийн тайлан тус бүрт тооцох ёстой. Тиймээс ч "МП" ХХК нь НӨАТ-ын тайлангаа сар бүр батлагдсан маягтын дагуу тайлагнасан байдаг.

Үүний дагуу нэхэмжлэгч, татвар төлөгчийн хувьд 2016 оны НӨАТ-т 105,197,527 төгрөгийн ногдол, 2017 оны НӨАТ-т 78,239,962 төгрөгийн ногдол тус тус татварт төлсөн. 193 дахь тал/. Харин татварын улсын байцаагч нар нь дээрх зохицуулсан журмын дагуу бус эхний сарын татвар дээр, дараа сарын татварын нэмж нийлбэр бүрээс алдангийг бодсон нь буруу болсон байдаг юм.

Гурав. Татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хууль тогтоомжийг хэрэглээгүй талаар: Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга/ үйлчилж эхэлснээр татварын эрх зүйн зөрчлийн харилцааг зохицуулж байсан Зөрчлийн тухай хуулийн үйлчлэл дуусгавар болж тухайн шилжилтийн үеийн эрх зүйн харилцаанд татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахгүй байх зарчмыг хууль тогтоогч материаллаг эрх зүйн хувьд тодорхой тогтоосон.

A) Торгуулийн дээд хэмжээний зохицуулалтыг хэрэглээгүй.

Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга/-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлд 2019 оны ***дугаар сарын 22-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хууль Шинэчилсэн найруулга/-ийг буцаан хэрэглэхэд татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахаар бол 2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хуулийн холбогдох заалт, 2017 оны 05 дугаар сарын 11-ний өдөр баталсан Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1, 3, 4, 5 дахь хэсгийг буцаан хэрэглэж, тухайн хуулийн заалтыг дагаж мөрдөнө гэж заасан.

Улмаар Татварын ерөнхий хуулийн шинэчилсэн найруулгатай холбогдуулан мөн өдрөөс буюу 2019 оны ***дугаар сарын 22-ны өдрийн хуулиар Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйл болох Татварын хууль зорчих хэсгийг өөрчлөн найруулсан. Уг зүйлийн 1 дэх хэсэгт "Татварыг хуулиар тогтоосон хугацаанд нь төлөөгүй бол хүн, хуулийн этгээдийг хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд төлөгдөөгүй татварын 0.1 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно гээд

Тайлбар хэсэгт: Энэ зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан торгуулийн хэмжээ нь төлөх татварын хэмжээний 10 хувиас хэтрэхгүй байна гэж тусгасан байдаг.

Түүнчлэн Зөрчлийн тухай хуулийн 1.4 дүгээр зүйлийн 4-д Зөрчилд тооцохгүй болсон, оногдуулах шийтгэл, албадлагын арга хэмжээг хөнгөрүүлсэн, зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг буцаан хэрэглэнэ хэмээн тус тус зааснаар төлөх ёстой татварын хэмжээний 10 хувиас хэтрэхгүй байх торгуулийн дээд хэмжээг хэрэглээгүй нь татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулсан хэрэг юм.

Б) Татварын хөөн хэлэлцэх хугацааг хэрэглээгүй.

Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга/-ийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-д "Татварын нөхөн ногдуулалт хийх, алданги, торгууль ногдуулах, хөнгөлөлт, чөлөөлөлт эдлэх, алдагдал шилжүүлэх, нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдуулалт, төлөлтийг баталгаажуулах хөөн хэлэлцэх хугацаа 4 жил байна..." гэж заасан. Улмаар мөн хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.3.2-д тайланг сар, улирлаар гаргаж татвар төлөхөөр хуульд заасан татварын төрлийн хувьд тухайн жилийн 12 дугаар сарын буюу жилийн эцсийн тайлан гаргаж, татвараа төлж дууссан байх ёстой өдрийн дараагийн ажлын өдрөөс" хөөн хэлэлцэх хугацааг тоолно гэж заасан тул 2015 оны татварын хөөн хэлэлцэх хугацааг 2016 оны 1 дүгээр сарын 11-ний өдрөөс, 2016 оны татварын хөөн хэлэлцэх хугацааг 2017 оны 1 дүгээр сарын 11-ний өдрөөс тус тус эхэлж тоолохоор байна.

Үүнээс дүгнэвэл 2015 оны нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хөөн хэлэлцэх хугацаа 4 жилийг тоолоход 2020 оны 1 сарын 11-ний өдрөөр дуусгавар болсон байдаг. Гэтэл татварын байцаагч нар хөөн хэлэлцэх хугацааг огт хэрэглээгүй бол Нийслэлийн Татварын маргаан Таслах зөвлөл хөөн хэлэлцэх хугацааг тоолохдоо алдаа гаргасан болно.

Иймд Нийслэлийн ТГрын Татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Ц.Т, Д.Д нарын 2020 оны 3 дугаар сарын 25-ны өдрийн *****дугаар шийтгэлийн хуудсын үлдсэн хэсэг болох 570,922, 131,10 төгрөгийн зөрчилд ногдох 97,865,794,00 төгрөгийн торгууль, 53,271,580,75 төгрөгийн алданги, нийт 151,137.374.75 төгрөгийн шийтгэл ногдуулсныг хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.

Гомдол гаргагчийн өмгөөлөгч Б.С шүүх хуралдаан дээр гаргасан дүгнэлтдээ: ...Татварын улсын байцаагчийн хэлснээр нэг тайланг нэг л удаа хийж татварын албанд тайлагнадаг. Гэтэл тооцоолол хийхдээ 2015 оны тайланг 2016 оны 01 дүгээр сард, 2017 оны 2 дугаар сард, 2018 оны 3 дугаар сард сар болгон эхний үлдэгдэлд оруулж тайлагнах ёстой юм шиг тайлбарлаж байгаа нь буруу байна. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 1 дүгээр зүйлийн 1.1-д зааснаар зөвхөн тухайн сард борлуулсан бараа ажил гүйлгээний зардлаа тухайн сард оруулан тооцно гэж заасан байдаг.

...Татвар төлөгчийн хуулиас эхний үлдэгдлийг оруулах ямар ч боломжгүй бөгөөд Татварын ерөнхий хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1-д батлагдсан маягт загварын дагуу тайлангаа гаргаж өгөх ёстой гэж заасан байдаг энэ маягт загварт эхний үлдэгдэл гэж дурдаагүй үүний дагуу тайлангаа гаргаж байгаа учир НӨАТ-ийн хувьд сар сард нь хэзээ төлж дуусна тэр хүртэл сар сард нь тооцно.

2015 оны эхний үлдэгдэлтэй бид маргаагүй. Үүнийг төлөөгүй байгаа нь үнэн гэхдээ хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн байгаа учир үүнд алданги тооцохгүй. Тэр үндсэн татварын үнийг хүлээн зөвшөөрөөд төлсөн байгаа. Төлсөн байхад үүнд алданги тооцохгүй юм гэдгийг ялгаж хэлээд байна. Татварын үндсэн өрд хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй гэж хэлж байна. Тэгвэл Татварын үндсэн өрд үндсэн татвар, торгуул, алданги хамаардаг. Гэхдээ энэ шийтгэлийн хуудсаар тогтоогдоод торгуул алданги хамаардаг гэхдээ энэ шийтгэлийн хуудсаар тогтоогдож үндсэн төлбөр болсон тохиолдолд үндсэн өрд тооцно.

Маргаж байгаа тохиолдолд алданги торгуул ногдуулах эрхээ 2020 оны 3 дугаар сарын 25-ны өдөр хэрэгжүүлэхдээ хөөн хэлэлцэх хугацаагаа харах ёстой байсан юм. Үүнийгээ хараагүй байхад бид үндсэн татварыг хүлээн зөвшөөрч торгууль, алдангийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй байна. Хууль буцаан хэрэглэхтэй холбоотой дагаж мөрдөх журмын тухайд хариуцагч өөр үндэслэлээр албан бичгийн тухай тайлбарласан тэр албан бичиг хэрэгт авагдаагүй байна.

Хууль тогтоомжийг зохицуулалтаас давж мөрдөх албан бичиг гэж байхгүй. Ийм учраас хэрэв зөрчилд тооцохгүй болсон хуулийг буцаан хэрэглэсэн тохиолдолд зөрчил гаргасан этгээдийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлнэ гэсэн эрх зүйн зохицуулалт гаргасан хуулийг хэрэглээгүй нь буруу юм. Анхны хууль тогтоомжийн дагуу хийсэн хяналт шалгалтын дагуу хяналт шалгалтыг хүлээн зөвшөөрөх боломжтой. Гэтэл үүний хугацаа дууссан сунгах эрх бүхий этгээд хожим сунгахдаа үндэслэлгүй нотлох баримтгүй сунгасан.

Үүнийгээ тайлбарлахдаа бид хүсэлт гаргасан гэсэн тайлбар өгсөн. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж, шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгож өгнө үү гэв.

Хариуцагч Нийслэлийн ТГрын татварын хяналт шалгалтын хэлстийн татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т нараас шүүхэд бичгээр ирүүлсэн хариу тайлбартаа:

... "МП" ХХК-ийн хяналт шалгалтын ажлыг 2020 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс өмнөх хугацаанд олгосон томилолтоор шалгаж, шалгалтын үр дүнгээр 2020 оны ***дугаар сарын 25-ны өдрийн 22*****дугаартай шийтгэлийн хуудсыг үйлдсэн.

Дээрх шалгалтаар 2014-2017 оны татвар ногдуулалт, төлөлтийг шалгасан бөгөөд олгосон томилолтын хамрах хугацааг удирдлагаас өөрчлөөгүй тул дараах үндэслэлээр шалган шийдвэрлэсэн. Үүнд:

1. Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга /-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд "2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хуулиар хяналт шалгалтыг эхлүүлсэн бол уг хяналт шалгалтыг 2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр баталсан татварын ерөнхий хуулийн дагуу үргэлжлүүлэн, хянан шийдвэрлэнэ" гэж заасныг

2. ТЕГ-ын Хуулийн хэрэгжилтийг хангах газрын 2020.02.03-ны өдрийн ****

тоот Чиглэл өгөх тухай" албан бичгийн 1-д Хяналт шалгалт хийх томилолтыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс өмнөх хугацаанд олгосон шалгалтын үр дүнгээр зөрчил илрүүлэн шийдвэр гаргах тохиолдолд 2019 оны ***дугаар сарын 22-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга/ -ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн 3 дугаар зүйлд заасан "2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хуулиар хяналт шалгалтыг эхлүүлсэн бол уг хяналт шалгалтыг 2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр баталсан татварын ерөнхий хуулийн дагуу үргэлжлүүлэн, хянан шийдвэрлэнэ. гэж заасны дагуу хяналт шалгалтыг Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн дагуу процесс ажиллагаа хийж, шийтгэлийн хуудсаар хариуцлага хүлээлгэх" гэж заасныг;

Нэхэмжлэлийн шаардлагын 2 дугаарт: Нэмэгдсэн өртгийн албан татварт алданги НӨАТ-ын төлбөл зохих хугацаа тухайн оныхоо 2-р сарын 10-ны өдөр байх бөгөөд 2-р торгууль тооцохдоо хугацаа хэтрүүлэн бодсон. Жишээлбэл: холбогдох оны 1 сарын татварыг төлбөл зохих хугацаа 3 дугаар сарын 10-ны өдөр байна.

Хариу тайлбар:

1. Татварын ерөнхий хууль /шинэчилсэн найруулга 2017.07.01/-ийн 11 дүгээр зүйлд: 11.1 Татвар нөхөн ногдуулах, алданги, торгууль ногдуулах хөөн хэлэлцэх өдрөөс хугацаа 5 жил байх бөгөөд Монгол Улсын Иргэний хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа татварын хууль тогтоомжид хамаарахгүй, 11.2 Татвар, алданги, торгуулийн өрийг төлөхөд хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй, 11.3 Энэ хуулийн 11.1-д заасан хөөн хэлэлцэх хугацааг дараахь байдлаар тоолж эхэлнэ, 11.3.1 тайланг жилийн эцэст нэг удаа гаргаж татвар төлөхөөр хуульд заасан татварын төрлийн хувьд уг тайланг гаргаж татвараа төлж дууссан байх ёстой өдрийн дараагийн ажлын өдрөөс, 11.3.2 тайланг сар, улирал бүр гаргаж татвар төлөхөөр хуульд заасан татварын төрлийн хувьд тухайн жилийн 12 дугаар сарын буюу жилийн эцсийн татварын тайлан гаргаж, татвараа төлж дууссан байх ёстой өдрийн дараагийн ажлын өдрөөс, 11.3.3 борлуулалт хийгдсэнээс хойш тодорхой хугацааны дотор татвар төлөхөөр хуульд заасан татварын төрөл болон суутгаж төлдөг татварын хувьд тухайн төрлийн татварын тайлан гаргах өдрийн дараагийн ажлын өдрөөс

2. Мөн хуулийн 18 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт "Татвар төлөгч дараахь үүрэг

хүлээнэ: 18.1.1.татвар ногдох зүйл, татвараа үнэн зөв тодорхойлж, тогтоосон хугацаанд төлөх,...", мөн хуулийн 43 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт Татварын тайлан тушаах, төлөх хугацааг тухайн төрлийн татварын хуулиар тогтоох ба татвар төлөх, тайлагнах эцсийн хугацаа адил байна,

3. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт "Албан татвар суутган төлөгч нь борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг доор дурдсан журмаар дараа сарын 10-ны өдрийн дотор төрийн сангийн нэгдсэн дансанд шилжүүлж, баталсан маягтын дагуу тайлангаа харьяалах татварын албанд тушаана: 16.1.1 тухайн сард борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг албан татвар суутган төлөгч төсөвт төлнө гэж заасныг үндэслэн тайлангаар ногдуулсан албан татварт хугацааны алданги торгуулийг ногдуулсан.

"МП ХХК нь он тус бүрийн эхний үлдэгдлийг дараагийн тайлант онд бүрэн барагдуулаагүй, өрийг он дамжуулсан.

Иймд төлөөгүй татварын үлдэгдэлд торгууль, алданги тооцохдоо урьд оны эцсийн үлдэгдэл дээр тайлант оны ногдлыг нэмж, хоногийг тайлангийн эцсийн өдрийн дараагийн өдрөөс тооцсон. Жишээ нь холбогдох оны 12 сарын тайлан гаргах хугацаа дараа оны 1-р сарын 10-ны өдөр бөгөөд төлөх өдөр мөн адил 10-ны өдөр байна. МП ХХК-ийн нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тайлангийн ногдол, төлөлтийг харьцуулж харахад татвар төлөгчөөс татварын өрийн үлдэгдлийг барагдуулах санаачлага гаргаагүй, үүргээ биелүүлээгүйг илтгэдэг гэжээ.

Хариуцагч Нийслэлийн ТГрын татварын хяналт шалгалтын хэлстийн татварын улсын байцаагч Ц.Таас шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Татварын ерөнхий газрын хуулийн хэрэгжилт хангах газраас 2020 оны 02 дугаар сарын 03-ны өдрийн **** тоот чиглэл өгөх тухай албан бичигт хяналт шалгалтын дотоод үйл ажиллагаанд мөрдөгдсөн.

2020 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс өмнөх хугацаанд хийгдсэн томилолтоор хяналт шалгалтын үр дүнгээр шийдвэр гаргаж байгаа бол өмнөх 2008 оны хууль мөрдөгдөнө гэсэн чиглэлтэй. Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн процесс ажиллагаа хийж шийтгэлийн хуудсаар хариуцлага хүлээлгэнэ гэсэн чиглэлтэй учир бид энэ чиглэлийн дагуу хяналт шалгалтыг хийсэн.

... Татварын хяналт шалгалт урт хугацаа шаарддаг ажил тэгэхээр өнгөрсөн цаг хугацаанд байгаа учир татварын тайлагнал өр тооцооллоор илэрхийлэгддэг. Эхний үлдэгдэл хэд байна, эцсийн үлдэгдэл хэд байна үүнээс төлсөн хэд байна гэсэн тодорхой хугацааны алдагдал тодорхой учир бид үүнийг хялбаршуулан шийдвэрлэсэн байгаа гэв.

Хариуцагч татварын улсын байцаагч Д.Дгээр шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Хяналт шалгалтыг сунгах хойшлуулах талаар мэдэгдлийг бичгээр 2 удаа, биечлэн тайлбараа өгсөн байдаг. Үндсэн шалтгаан нь 2017 оны 6 дугаар сард томилолтыг танилцуулахад манайх олон улсын аудиторын байгууллагад баримт материалыг хүргүүлсэн байгаа тул түр хүлээнэ үү гэсэн. 2012 он, 2013 оны баримтуудыг гаргаж өгсөн үүнээс хойших баримтыг хүргүүлсэн байгаа гэж хэлсэн.

Үүний дараа дахин шалгалтыг үргэлжлүүлье гэхэд н.Лхагвасүрэн гүйцэтгэх захирал, нягтлан бодогч н.Баярсүрэн нар манайх 200.000 долларын аудиторын өр төлбөртэйгөөс болоод аудиторын байгууллагаас эцсийн байдлаар дүгнэлтийг гардуулахгүй байна. Ерөнхий захирал гадаадад байдаг санхүүгийн байдал хүндэрсэн байна гэсэн тайлбарыг өгсөн. Манай зүгээс томилолтыг тухай үед нь хэлж байсан.

... Татварын тайланд эхний үлдэгдэл эцсийн үлдэгдэл гэж бодогдож явна. Хэрэв төлөгдсөн байсан бол манай ийм орлого тооцогдоогүй байна гэсэн баримт нотолгоог гаргах байсан. Энэ өгсөн тайлбартаа тооцооллоор ерөнхий жилийн эхний үлдэгдэл хэд байсан эцсийн үлдэгдэл хэд байсан түүнээс төлсөн хэд байсан төлөөлөгч нар ойлгож байна. НӨАТ-ын тайлан сар бүрийн 10-ны өдөр өглөг алданги тооцохдоо дараа сарын 11-ний өдрөөс тооцно гэж төлөөлөгчид ойлгоод байна.

Татвар төлөгч эхний үлдэгдлээ төлөөгүй бол торгууль, алданги бодогдоно. Эхний үлдэгдлээ мөнгөн хэлбэрээр төлж барагдуулаагүй бол энэ нь өр хэвээр байна. Шүүхэд нэхэмжлэгчийн гаргаж өгсөн нотлох баримтыг харахад эхний үлдэгдлийг хасаж зөвхөн тайлант хугацаагаар тооцож бодсон байсан. Эхний үлдэгдлийг тооцож бодох ёстой.

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгчийн хэлсэн Татварын ерөнхий хуулийн шинэчилсэн найруулгаар хөөн хэлэлцэх хугацаанд татвар, алданги торгуулийн өрийг төлөхөд хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй харин шалгалтаар шалгаж тогтоогоод зөрчлийг авах гэсэн бол хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарна. Харин тайлагнасан татварын дүнд хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй. 5 жил болоод танай төлөөгүй татварыг хэн төлөх вэ? энд улс хохироод үлдэх үү? Тэгэхээр эхний үлдэгдлийг заавал төлж таарна. Татварын орлого, улсын орлого саатуулсан дүнд алданги торгуул мөрдөгдөнө. Танай зүгээс үүнийг буруу тайлбарлаад байна, ... гэв.

Хариуцагч нарын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч |В.Бгаас шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Татвар төлөгч татвараа хугацаандаа төлөөгүй гэсэн зөрчлөө хүлээн зөвшөөрсөн учир бид албаны зүгээс шийтгэлийн хуудас ногдуулсан нь зөрүүтэй байсан учир Маргаан таслах зөвлөлийн тогтоол гарсан.

Энэ шийдвэр нь нийтээр дагаж мөрдөх журмын дагуу тооцоолон хийдэг. Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын хуульд эцсийн зөрүүг худалдан авагч нар төлнө. Улсын төлбөрт үндсэн төлбөрөө хугацаандаа төлөөгүй бол алданги торгуультай хамтад нь төлөх зарчим хэвээр байгаа. Маргаан таслах зөвлөл шийдвэр хугацааны алдангийг засаж залруулж өгсөн. Хугацаандаа төлөөгүй гэдгээ хүлээн зөвшөөрсөн бол хэн байцаагчаас үл хамааран татвар төлөгчийн үүргийн хувьд хүү алдангитай хамт төлөх ёстой учир нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэж өгнө үү гэв.

 

ҮНДЭСЛЭХ НЬ:

Шүүх хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтууд болон хэргийн оролцогчдын шүүхэд ирүүлсэн, шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбарт үнэлэлт, дүгнэлт өгөөд МП ХХК нь Нийслэлийн ТГрын татварын хяналт шалгалтын хэлтсийн татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т нарт холбогдуулан гаргасан гомдлын зарим хэсгийг хангаж, үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв. Үүнд:

Татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т нараас 2020 оны ***дугаар сарын 25-ны өдрийн *****дугаартай шийтгэлийн хуудсаар МП ХХК-ийн татвараа хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчилд 163,391,418.1 төгрөгийн торгууль, 86,392, 873.30 төгрөгийн алданги, нийт 249,784,291.60 төгрөгийг төлүүлэхээр шийдвэрлэжээ.(1хх, 28-41 дэх талд)

Нийслэлийн ТГрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлийн 2021 оны ***дугаар сарын 04-ний өдрийн ***дугаар тогтоолоор маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсаар м ХХК-иар төлүүлэхээр тогтоосон төлбөрөөс 2014 онд ногдуулсан нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг 351 хоног, 2015 оны эхний үлдэгдлийг 364 хоног хэтрүүлэн төлсөн 360,577,454.1 төгрөгийн зөрчилд ногдох 65,525,624.1 төгрөгийн торгууль, 33,121,292.55 төгрөгийн алданги, нийт 98,646,916.32 төгрөгийн төлбөрийг хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн үндэслэлээр хүчингүй болгож, 570,922,131.1 төгрөгийн зөрчилд ногдох 97,865,794.00 төгрөгийн торгууль, 53,271,580.75 төгрөгийн алданги, нийт 151,137,374.75 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэхээр өөрчилж шийдвэрлэжээ.

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс 2021 оны 12 дугаар сарын 10-ны өдөр гомдлын шаардлагаа Нийслэлийн ТГрын татварын хяналт шалгалтын хэлстийн татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т нарын 2020 оны ***дугаар сарын 25-ны өдрийн *****дугаартай шийтгэлийн хуудасны үлдсэн хэсэг болох 570,922,131.1 төгрөгийн зөрчилд ногдох 97,865,794.00 төгрөгийн торгууль, 53,271,580.75 төгрөгийн алданги, нийт 151,137,374.75 төгрөгийн төлбөрийг төлүүлэх гэснийг хүчингүй болгуулах гэж тодруулсан тул шүүх энэхүү тодруулсан шаардлагын хүрээнд хэргийг хянан хэлэлцэв.

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгчөөс нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчил үйлдэгдсэн тухайд маргаагүй, харин гомдлын үндэслэлээ хариуцагч нараас хуулийн хугацаанд төлөөгүй нэмэгдсэн өртгийн албан татварт хүү алданги тооцохдоо тухайн сар бүрийн ногдлоос тус тусад нь тооцоогүй нь татварыг давхардуулсан ба татварын төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хууль болох Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн тайлбарт дурьдсан алдангийн хэмжээ 10 хувиас хэтрэхгүй байх заалтыг хэрэглээгүй, Татварын ерөнхий хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацааг баримтлаагүй нь, түүнчлэн татварын хяналт шалгалтыг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааны журамд заасны дагуу олгогдсон томилолтгүйгээр хийсэн нь тус тус хууль бус болсон гэх агуулгаар тайлбарлан маргасан.

Татварын ерөнхий хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1-д Татварын нөхөн ногдуулалт хийх, алданги, торгууль ногдуулах, ... хөөн хэлэлцэх хугацаа 4 жил байх-аар зааснаас үзвэл, нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчилд алданги, торгууль ногдуулах хугацаа нь эрх бүхий этгээдийн шийдвэр гарсан өдрөөс өмнөх 4 жилийн хугацааг хамаарна.

Өөрөөр хэлбэл, зөрчил үйлдэгдсэн хугацаанаас хойш 4 жилийн хугацаа өнгөрсөн тохиолдолд нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчил үйлдэгдсэн гэж үзэхгүй байхаар хууль тогтоогчоос хуульчилсан байх тул хариуцагч татварын улсын байцаагч нараас маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсыг үйлдэхдээ дээрх хөөн хэлэлцэх хугацааг тоололгүйгээр татварын хяналт шалгалтад хамрагдсан бүх хугацаанд татвар төлөгдөөгүй татварт торгууль, алданги тооцсон байна. Иймд гомдол гаргагчийн өмгөөлөгчийн татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дээрдүүлсэн хуулийг хэрэглээгүй гэх гомдол үндэслэлтэй.

Зүй нь нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчилд алданги, торгууль ногдуулах хөөн хэлэлцэх хугацаа 4 жил байх хуулийн дээрх зохицуулалт болон Татварын ерөнхий хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.3.2-т тайланг сар, улирлаар гаргаж татвар төлөхөөр хуульд заасан татварын төрлийн хувьд тухайн жилийн 12 дугаар сарын буюу жилийн эцсийн тайлан гаргаж, татвараа төлж дууссан байх ёстой өдрийн дараагийн ажлын өдрөөс тоолох, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-т Албан татвар суутган төлөгч нь борлуулсан бараа, ажил, үйлчилгээнд ногдох албан татварыг доор дурдсан журмаар дараа сарын 10-ны өдрийн дотор төрийн сангийн нэгдсэн дансанд шилжүүлж, баталсан маягтын дагуу тайлангаа харьяалах татварын албанд тушаана гэж тус тус заасны дагуу МП ХХК-ийн 2016 оны ***дугаар сарын 25-ны өдрийн байдлаарх төлөгдөөгүй үлдэгдэл болон уг хугацаанаас хойш үүссэн татварын ногдолд алданги торгууль ногдуулахаар байсан байхад хариуцагч нь энэ хугацаанаас өмнөх буюу 2014, 2015 оны болон 2016 оны 1 болон 2 дугаар сарын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын төлөгдөөгүй үлдэгдэлд алданги, торгууль тооцсон нь буруу байна.

Нийслэлийн ТГрын дэргэдэх Татварын маргаан таслах зөвлөлөөс хөөн хэлэлцэх хугацааг тооцсон боловч татварын улсын байцаагчийн шийдвэр гарсны дараа татварын маргаан таслах зөвлөл болон шүүхэд нэхэмжлэл гаргасны дараа, эсхүл хууль хяналтын байгууллагаар шалгагдаж байх үед тооцогдох хөөн хэлэлцэх хугацааны тасалдлыг оруулж тооцжээ.

Хэдийгээр хариуцагч нараас хэрэгжүүлсэн татварын хяналт шалгалт нь 2 жил гаруй хугацаанд үргэлчилсэн байх боловч зөрчил шалган шийдвэрлэх ажиллагааны материалд татвар төлөгчөөс татварын маргаан таслах зөвлөл болон шүүхэд нэхэмжлэл гаргаж шийдвэрлүүлсэн аливаа баримт авагдаагүй байх ба хариуцагч нар нь хөөн хэлэлцэх хугацаа тасалдсан талаар нотлох баримтын эх сурвалж зааж маргасангүй.

Хариуцагч татварын улсын байцаагчаас татварын өр төлөхөд хөөн хэлэлцэх хугацаа хамаарахгүй гэж тайлбарлан маргах боловч маргааны тохиолдолд төлөгдөөгүй татварын өр(татвар, торгууль, алданги)-ийг төлүүлэх бус хуульд заасан хугацаанд татварыг төлөөгүй зөрчилд торгууль алданги ногдуулахтай холбоотой харилцаа үүссэн байх тул уг харилцаанд хөөн хэлэлцэх хугацааг тооцно, харин шийтгэлийн хуудас хүчин төгөлдөр болсон тохиолдолд энэхүү шийтгэлийн хуудсаар ногдуулсан торгууль, алданги нь татварын өрд тооцогдох тул шийтгэлийн хуудас хүчин төгөлдөр болсноос хойших хугацаанд уг шийтгэлийн хуудсаар төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн төлбөрт хөөн хэлэлцэх хугацаа тоолохгүй.

МП ХХК нь 2015 оны нэмэгдсэн өртгийн албан татварын үлдэгдлийг уг татварыг төлөх үүрэг үүсэх 2016 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдрийн дотор төлөөгүй төдийгүй 2017 оны 12 дугаар сарын худалдан авалтаас хасаж дуусгасан байх тул энэ хугацаанд зөрчил үргэлжилсэн гэж үзэх тул гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн өмгөөлөгчөөс 2015 оны төлөгдөөгүй татварын үлдэгдэлд торгууль, алданги тооцох хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрсөн гэж тайлбар үндэслэлгүй байна.

Иймд МП ХХК-ийн татварыг хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчлийг 2016 оны ***дугаар сарын 25-ны өдрийн байдлаар төлөөгүй байсан үлдэгдлийг (2015 оны төлөөгүй үлдэгдэл 101,453,749.2 төгрөгөөс 2016 оны 01 дүгээр сарын илүү худалдан болох 3,247,155.00 төгрөг, 2016 оны 02 дугаар сарын 17-нд төлсөн 5,000,000.00 төгрөг, мөн оны ***дугаар сарын 21-нд төлсөн 3,000,000.00 төгрөгийг тус тус хасч, 2016 оны 02 дугаар сарын ногдол 14,520,361.00, 2016 оны ***дугаар сарын ногдол 5,837,272.00 төгрөгийн нэмсэн дүн) 110,564,227.20 төгрөгөөр, 2015 оны эхний үлдэгдэл болон 2016 оны ***дугаар сарын нэмэгдсэн өртгийн албан татварын ногдлыг төлөх хугацааг хэтрүүлсэн хоногийг хөөн хэлэлцэх хугацааг тоолж эхлэх өдрөөс тооцож, МП ХХК-ийн 2016 оны нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчилд ногдуулсан 8,712,905.00 төгрөгийн торгууль, 4,678,768.3 төгрөгийн алданги нийт 13,391,558.8 төгрөгийг хасч багасган, гомдлыг үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгох нь зүйтэй гэж дүгнэлээ.

Гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс торгууль болон алдангийг тухайн сарын зөрчил тус бүрийн дүнгээс хяналт шалгалтад хамрагдсан сүүлийн хоног хүртлэх хугацаагаар тооцох ёстой байсан гэж тайлбарлан тооцоолол(1хх, 93 дахь талд)-ыг ирүүлсэн байх боловч уг тооцоололд МП ХХК-ийн 2016 оны эхэнд төлөөгүй байсан нэмэгдсэн өртгийн албан татварын үлдэгдэлд алданги, торгууль тооцоогүй байх ба хариуцагч нараас маргаан бүхий актыг гаргахдаа торгууль болон алдангийг төлөгдөөгүй татварын эхний үлдэгдлээс төлөлт хийгдсэн өдөр хүртлэх хоногийн тоогоор сар тус бүрээр тооцоолж гаргасан, ингэхдээ тухайн сард төлсөн татварыг хасч, тухайн сарын ногдлыг нэмж тооцсон болох нь татварын хяналт шалгалтын ХШ-08 маягтуудад бичигдсэн байх ба энэ нь Татварын ерөнхий хуулийн 73 дугаар зүйлийн 73.2-т Алданги тооцох хугацааг доор дурдсанаар тодорхойлно:, 73.2.1-т татварын хууль тогтоомжид заасны дагуу тухайн татварыг төлбөл зохих өдрөөс түүнийг төлсөн өдрийг хүртэлх хоногийн тоогоор гэж заасны дагуу бодогджээ.

Иймд нэмэгдсэн өртгийн албан татварын төлөөгүй үлдэгдлийг нэмэгдүүлсэн дүнгээр тооцож торгууль алдангийг давхардуулан тооцсон гэх гомдол үндэслэлгүй.

Түүнчлэн гомдол гаргагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн өмгөөлөгчөөс Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн тайлбар хэсэгт торгуулийн хэмжээ төлөх татварын хэмжээний 10 хувиас хэтрэхгүй байх, Татварын ерөнхий хуулийн 73 дугаар зүйлд заасан алдангийн хэмжээ 20 хувиас хэтрэхгүй байх гэж тус тус заасныг хэрэглээгүй нь хууль бус гэх тайлбарыг хүлээн авах үндэслэлгүй. Учир нь:

Хууль тогтоогчоос 2019 оны ***дугаар сарын 22-ны өдөр Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийг гомдол гаргагчийн тайлбарлаж байгаачлан өөрчлөн найруулсан байх ба уг хуулийг Татварын ерөнхий хууль/шинэчилсэн найруулга/ хүчин төгөлдөр болох өдрөөс мөн хүчин төгөлдөр болж мөрдөгдөхөөр заасан байх тул энэ хуулийг хүчин төгөлдөр болохоос өмнөх харилцаанд 2017 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийг хүртэл хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж байсан Татварын ерөнхий хууль/2008 оны/-ийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1-д дараахь үйлдэл, эс үйлдэхүйгээр татвар ногдох орлого, орлогоос бусад зүйлийг нуусан татвар төлөгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэхээргүй бол татварын алба, татварын улсын байцаагч татварыг нөхөн төлүүлж, нөхөн төлүүлэх татварын 30 хувьтай тэнцэх хэмжээний торгууль ногдуулна, 74.2-т Татварыг хугацаанд нь төлөөгүй бол төлөгдөөгүй татварын үнийн дүнд хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд 0.1 хувьтай тэнцэх хэмжээний торгууль ногдуулна гэж, 2017 оны 07 дугаар сарын 01-ээс хүчин төгөлдөр болж мөрдөгдсөн Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 2-т Татварыг хугацаанд нь төлөөгүй бол хуулийн этгээдийн хугацаа хэтэрсэн хоног тутамд төлөгдөөгүй татварын 0.1 хувьтай тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгоно, мөн зүйлийн Тайлбар хэсэгт Энэ зүйлийн 1, 2, ... дэх хэсэгт заасан нөхөн төлөөгүй татварт алданги тооцох ба уг алдангийн хэмжээ нь нөхөн төлүүлэх татварын үнийн дүнгийн 50 хувиас хэтрэхгүй байна гэж тус тус заасныг хэрэглэснийг буруутгах боломжгүй.

Өөрөөр хэлбэл, Татварын ерөнхий хууль/шинэчилсэн найруулга/-ийг дагаж мөрдөх журмын тухай хуулийн 4 дүгээр зүйлд 2019 оны ***дугаар сарын 22-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хууль /Шинэчилсэн найруулга/-ийг буцаан хэрэглэхэд татвар төлөгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулахаар бол 2008 оны 05 дугаар сарын 20-ны өдөр баталсан Татварын ерөнхий хуулийн холбогдох заалт, 2017 оны 05 дугаар сарын 11-ний өдөр баталсан Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 дүгээр зүйлийн 1, 3, 4, 5 дахь хэсгийг буцаан хэрэглэж, тухайн хуулийн заалтыг дагаж мөрдөнө гэж заасан нь 2020 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс хойш үйлдэгдсэн зөрчилд Татварын ерөнхий хууль/шинэчилсэн найруулга/-ийн зохицуулалтыг хэрэглэх тохиолдолд татвар төлөгчийн эрх зүйн байдал дордохоор бол өмнө үйлчилж байсан хуулийн зохицуулалтыг хэрэглэх агуулгатай байх тул энэ хууль хүчин төгөлдөр бол мөрдөгдөхөөс өмнөх зөрчилд хариуцлага тооцох харилцаанд хэрэглэгдэхгүй.

МП ХХК-ийн татварын ногдуулалт, төлөлтийн байдлад хийгдэх хяналт шалгалтын томилолт нь анх 2017 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдөр Нийслэлийн ТГрын хяналт шалгалтын хэлтсийн дарга Ц..Хагийн гарын үсэгтэйгээр татварын улсын байцаагч Л.А, Д.Д нарт олгогдсон байна(2хх, 50 дахь талд).

Нийслэлийн ТГрын 2021 оны 11 дүгээр сарын 10-ны өдрийн ***тоот албан бичгээр дээрх томилолтын хугацааг мөн хэлтсийн дарга Д.Мөнх-Учралаас 3 удаа сунгасан баримтыг шүүхэд ирүүлэхдээ 2017 оны 06 дугаар сарын 05-ны өдөр олгогдсон *************тоот томилолтод хянналт шалгалтыг хийх татварын улсын байцаагчийн нэр Д.Д, Ц.Т гэж өөрчлөгдсөн байдлаар ирүүлсэн ба хариуцагч таварын улсын байцаагч Д.Дгээс томилолтыг цаасан хэлбэрээр олгохоо больсон, татварын хяналтын шалгалтын программд өөрчлөлтийг оруулсан бол анх олгогдсон томилолтыг дахин хэвлэх боломжгүй болсон гэж тайлбарласан.

Дээрхээс үзвэл, татварын хяналт шалгалтыг хэрэгжүүлэхээр томилогдсон улсын байцаагч болон хяналт шалгалтын хугацааг сунгасан эрх бүхий албан тушаалтан өөрчлөгдсөн, түүнчлэн томилолтыг өөрчилсөн, сунгасан шийдвэрийн цаасан хэлбэрээр үйлдээгүй нь татварын албаны үйл ажиллагааны дотоод зохион байгуулалтад хамаарх үйл ажиллагаа байх ба мс ХХК-иас энэ асуудлаар тухайн үед нь эрх бүхий этгээдэд гомдлоо гаргаж шийдвэрлүүлээгүй байна.

Харин маргаан бүхий шийтгэлийн хуудаст татварын улсын байцаагч Д.Д гарын үсэг зуралгүйгээр хяналт тавьж буй прокуророос нэг байцаагч нь гарын үсэг зурж байх чиглэл өгсөн гэж тайлбарлаж байгаа нь буруу байна.

Гэвч Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.2-т зааснаар бичгээр гаргасан захиргааны актыг баталсан байгууллага тодорхойгүй тохиолдолд уг актыг илт хууль бус акт гэж үзэх үндэслэл болох боловч татварын улсын байцаагч Д.Д нь уг хяналт шалгалтыг хэрэгжүүлсэн болох нь түүнд олгогдсон томилолтууд болон хяналт шалгалтын бусад материалуудад Д.Д гарын үсэг зурсан, ярилцлага хийсэн зэрэг байдлаар тогтоогдож байх маргаан бүхий актыг батлан гаргасан этгээд тодорхой бус гэж үзэхээргүй байна.

Иймд хариуцагч татварын улсын байцаагч нарыг уг хяналт шалгалтыг хийх эрхгүй байсан гэж үзэхгүй тул гомдол гаргагчийн өмгөөлөгчийн татварын хяналт шалгалтын үйл ажиллагааны журамд заасныг зөрчсөн гэх агуулга бүхий гомдлоор шийтгэлийн хуудсыг хүчингүй болгох боломжгүй

Мөн хариуцагч татварын улсын байцаагч нар татварын хяналт шалгалтыг 2017 оны 07 дугаар сарын 06-аас 2020 оны ***дугаар сарын 25-ныг хүртлэх хугацаанд гүйцэтгэсэн байх тул зөрчлийн хэрэг бүртгэлтийн ажиллагааг заавал явуулах шаардлагагүй тул маргаан бүхий шийтгэлийн хуудсыг Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлийн 1-д Дараахь үндэслэлийн аль нэг нь тогтоогдвол эрх бүхий албан тушаалтан зөрчлийг газар дээр нь, эсхүл хялбаршуулсан журмаар шалган шийдвэрлэнэ:, 1.1-д зөрчил үйлдэгдсэн нь ил тодорхой, зөрчил, учирсан хохирлыг нотлох талаар зөрчлийн хэрэг бүртгэлт явуулах шаардлагагүй бол гэж заасны дагуу шийдвэрлэсэн хууль тогтоомжийг зөрчөөгүй байна.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3.7, 106.3.13-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Татварын ерөнхий хууль/2008 оны/-ийн 74 дүгээр зүйлийн 74.1, 74.2, Татварын ерөнхий хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1, 15.3.2, 73 дугаар зүйлийн 73.2, 73.2.1, Нэмэгдсэн өртгийн албан татварын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1, Зөрчлийн тухай хуулийн 11.19 зүйлийн 2 дахь хэсэг, Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуулийн 6.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-т заасны тус тус баримтлан МП ХХК-ийн гомдлын зарим хэсгийг хангаж, Нийслэлийн ТГрын татварын хяналт шалгалтын хэлстийн татварын улсын байцаагч Д.Д, Ц.Т нарын 2020 оны ***дугаар сарын 25-ны өдрийн *****дугаартай шийтгэлийн хуудсаар тус компаниар төлүүлэхээр тогтоосон төлбөрөөс 2016 оны нэмэгдсэн өртгийн албан татварыг хуулийн хугацаанд төлөөгүй зөрчилд ногдуулсан 8,712,905.00 төгрөгийн торгууль, 4,678,768.3 төгрөгийн алданги нийт 13,391,558.8/арван гурван сая гурван зуун ерэн нэгэн мянга, таван зуун тавин найман төгрөг, наян мөнгө/ төгрөгийг хасч багасган, гомдлын үлдэх хэсгийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 48.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.2-т заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 70200 төгрөгийг орон нутгийн төсвийн орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 113 дугаар зүйлийн 113.2-т зааснаар хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл гардан авснаас хойш 5 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ Ц.МӨНХЗУЛ