МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баянзүрх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Н.Одонтуул даргалж,

шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Чинзориг, 

улсын яллагч С.Цэрэндорж,

шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч Ө.Амарбаясгалан, 

шүүгдэгч М.Энхтуяа, Д.Баярмаа, М.Болдбаатар, Д.Лүндэгсүрэн нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн эрүүгийн шүүх хуралдаанаар:

 

Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 36 дугаар зүйлийн 36.2 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан Уртнасан овогт Мижирийн Энхтуяа, Самбээсийн хошуу овогт Дагвасамбуугийн Баярмаа нарт, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан Боржигин овогт Мажигийн Болдбаатар, Мэргэн овогт Дарьсүрэнгийн Лүндэгсүрэн нарт тус тус яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн 2015 2501 1085  дугаар хэргийг 2016 оны 12 дугаар сарын 07-ны өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгч нарын биеийн байцаалт:

1. Монгол улсын иргэн, Уртнасан овогт Мижирийн Энхтуяа, 1968 оны 09 дүгээр сарын 18-ны өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 48 настай, эмэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, протезист мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл 5, 4 хүүхдийн хамт Баянзүрх дүүргийн 27 дугаар хороо, Дунд Дарь Эхийн 25-1543 тоотод оршин суух бүртгэлтэй, урьд Хан-Уул дүүргийн шүүхийн 2009 оны 2 дугаар сарын 18-ны өдрийн 59 дүгээр шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар 02 жил хорих ял шийтгэж, уг хорих ялыг тэнсэж 1 жил 6 сарын хугацаагаар хянан харгалзсан, мөн Баянгол дүүргийн шүүхийн 2013 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн 100 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар 3 жил хорих ял шийтгэж, уг хорих ялыг тэнсэж, 2 жилийн хугацаагаар хянан харгалзсан,  регистрийн ЦА68091862 дугаартай,

2. Монгол улсын иргэн, Боржигин овогт Мажигийн Болдбаатар, 1965 оны 03 дугаар сарын 09-ний өдөр Улаанбаатар хотод төрсөн, 51 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, өрмийн мастер, геологич мэргэжилтэй, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, ам бүл 2, охины хамт Баянгол дүүргийн 10 дугаар хороо, Зүүн нарангийн 4-22  тоотод оршин суух, урьд Баянзүрх дүүргийн шүүхийн 2001 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн 657 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн 247 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 40.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгүүлсэн,  регистрийн ЧН65030915 дугаартай,

3. Монгол улсын иргэн, Самбээсийн хошуу овогт Дагвасамбуугийн Баярмаа, 1965 оны 09 дүгээр сарын 11-ний өдөр Төв аймгийн Баян-Өнжүүл суманд төрсөн, 50 настай, эмэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, оёдолчин мэргэжилтэй, эрхэлсэн ажилгүй, ам бүл 7, 4 хүүхэд, зээ, хүргэний хамт Сонгинохайрхан дүүргийн 22 дугаар хороо, Хилчингийн 17-15 тоотод оршин суух бүртгэлтэй, урьд Баянзүрх дүүргийн шүүхийн 2011 оны 10 дугаар сарын 06-ны өдрийн 471 дүгээр шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил хорих ял шийтгэж, уг хорих ялыг тэнсэж, 01 жилийн хугацаагаар хянан харгалзсан, регистрийн ХД65091101 дугаартай,

4. Монгол улсын иргэн, Мэргэн овогт Дарьсүрэнгийн Лүндэгсүрэн, 1962 оны 02 дугаар сарын 15-ны өдөр Хөвсгөл аймгийн Тариалан суманд төрсөн, 54 настай, эрэгтэй, бүрэн бус дунд боловсролтой, будагчин мэргэжилтэй, хувиараа хөдөлмөр эрхэлдэг, ам бүл 3, эхнэр, хүүхдийн хамт Хан-Уул дүүргийн 05 дугаар хороо, Яармагийн 7-183 тоотод оршин суух бүртгэлтэй, регистрийн ШГ62021511 дугаартай.

 

Холбогдсон хэргийн талаар:

 

            Шүүгдэгч М.Энхтуяа нь Д.Баярмаатай бүлэглэн 2015 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдөр Баянгол дүүргийн 10 дугаар хороо, Зүүн нарангийн 4-22 тоотод оршин суух иргэн М.Болдбаатарын гэрээс 7.62х54Rмм киргиз “60, 78” гэсэн тоотой байлдааны 18 ширхэг сумыг “Тоёота Чейзер” маркийн 99-09 УБЦ улсын дугаартай автомашинаар хууль бусаар авч явсан,

            шүүгдэгч Д.Баярмаа нь М.Энхтуяатай бүлэглэн 2015 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдөр Баянгол дүүргийн 10 дугаар хороо, Зүүн нарангийн 4-22 тоотод оршин суух иргэн М.Болдбаатарын гэрээс 7.62х54Rмм киргиз “60, 78” гэсэн тоотой байлдааны 18 ширхэг сумыг “Тоёота Чейзер” маркийн 99-09 УБЦ улсын дугаартай автомашинаар хууль бусаар авч явсан,

            шүүгдэгч М.Болдбаатар нь 2015 оны 7 дугаар сарын 06-наас 07-нд шилжих шөнө Баянгол дүүргийн 10 дугаар хороо, Зүүн нарангийн 4-22 тоот хашаанд байрлах байшиндаа 14 хайрцаг сум буюу 7.62х39мм хонгионы малгай дээр 12 цагийн чигт “711, 77” гэсэн тоотой байлдааны гэрэлтүүлэгч 280 ширхэг сумыг хадгалсан,

            шүүгдэгч Д.Лүндэгсүрэн нь 2015 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр Баянзүрх дүүргийн 14 дүгээр хороо, Нарантуул Олон Улсын Худалдааны төвийн өргөтгөлийн түрээслэн ажиллуулдаг 49 дүгээр чингэлэгт ПС загварын 7.62х39мм калибртай малгайн хэсэгтээ “60, 75” гэсэн тоотой байлдааны зориулалттай 440 ширхэг сум, 7.62х25мм, 7.63х25мм байлдааны зориулалттай 73 ширхэг сумыг хууль бусаар хадгалсан гэмт хэрэгт тус тус холбогджээ.

 

                                                     ТОДОРХОЙЛОХ нь:

            Шүүхийн хэлэлцүүлэгт яллах, өмгөөлөх талаас шинжлэн судалсан болон хэрэгт цугларсан дараах нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бүрэн бодитой шинжлэн судлав. Үүнд:

 

Шүүгдэгч М.Энхтуяагийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “Би 2015 оны 07 дугаар сарын 06-ны орой 23 цагийн үед Болдбаатар руу залгаад тэднийд 4 битүү хайрцагтай сумыг аваачиж өгсөн. Тэгээд 2015 оны 07 дугаар сарын 07-ны өглөө Баярмаатай цуг машинтай Болдбаатарынд очиж 1 хайрцагыг нь буюу 250 ширхэг сумыг аваад Нарантуул зах руу орсон. Мөн 2015 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр би зах руу орж Лүндэгсүрэнгийн контейнерт сум аваачиж тавьсан. Тэр сумыг тухайн өдөртөө буюу 13 цагт буцааж авахаар тавьсан байсан бөгөөд намайг аваачиж тавихад Лүндэгсүрэн контейнертээ байхгүй байсан. Өөр хэлэх зүйлгүй.” гэх мэдүүлэг,

 

Шүүгдэгч М.Болдбаатарын шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “2015 оны 07 дугаар сарын 06-ны оройн 24 цагийн үед манай хашаанд 4 битүү хайрцагтай зүйлийг Энхтуяа тавьсан байсан. Би тэрийг дүүгийнхээ багажны сэйфэнд хийсэн юм. Тэгээд маргааш нь буюу 07 дугаар сарын 07-нд манайд эрүүгийн цагдаа нар орж ирээд барьж авсан.” гэх мэдүүлэг,

 

Шүүгдэгч Д.Баярмаагийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “2015 оны 07 дугаар сарын 07-ны өглөө Энхтуяа бид хоёр хамт Болдбаатарын гэрт очиж тэднийхээс нэг хайрцагтай зүйл авсан нь үнэн. Тэгээд зах дээр ирсэн. Өөр зүйл мэдэхгүй.” гэх мэдүүлэг,

 

Шүүгдэгч Д.Лүндэгсүрэнгийн шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн: “2015 оны 11 дүгээр сарын 11-нд манай контейнерт сум хийснийг нь би мэдээгүй. Намайг байхгүйд сумаа хийсэн байсан. Сүүлд мэдэхэд тэр сумыг Энхтуяа хийсэн гэж сонссон.” гэх мэдүүлэг,

 

Шүүгдэгч М.Энхтуяагийн мөрдөн байцаалтад яллагдагчаар өгсөн: “Би зах дээрээс танихгүй хүнээс сумаа авсан. Би тэр орой такси бариад Болдбаатар дээр очиж сум тавьсан. Би сум зардаг нь үнэн. Түүнээс биш би хилээр оруулж ирсэн зүйл байхгүй. Хилээр хэн оруулж ирснийг мэдэхгүй. Би сумаа өөрөө л зардаг. Хүнээр заруулдаггүй. Би сумаа машинд хадгалдаг. Эсвэл биедээ авч явдаг. Өдөрт арваад хайрцаг сум л зардаг. Би ангийн сум зардаг. …Тийм, дээрх бүх сум минийх. Би нэг хайрцаг сумыг /50 ширхэг/ 38.000 төгрөгөөр аваад 39.000 төгрөгөөр зардаг. Тэгэхээр дээрх сум 30 гаран сая төгрөг болох байх. Би танихгүй хүнээс л авдаг. …Би сумаа биедээ л авч явдаг байсан. Машиндаа хадгалдаг байсан. Тэр орой л Болдбаатарынд л аваачиж тавьсан болохоос өмнө нь тавьдаггүй байсан.” гэх мэдүүлэг,

 /1хх-ийн 138, 139 дүгээр тал/

 

Шүүгдэгч М.Болдбаатарын мөрдөн байцаалтад сэжигтэн, яллагдагчаар өгсөн: “Өчигдөр орой 23 цаг өнгөрч байхад Энхтуяа над руу утсаар яриад “хэдэн авдар юм тавиадахъя, маргааш нөгөөдрөөс буцаагаад авна” гэж хэлсэн. Тэгээд 23 цаг өнгөрч байхад манайд ирсэн. Тэгээд 4 хайрцагтай юм авч ирсэн ба манай хашааны үүдэнд тавьчихаад “би яараад байна” гээд явсан. Манай хашаанд олон нохой байдаг юм. Тэгээд манайхаар ороогүй шууд явсан. Тэгээд би 4 хайрцагтай сумыг үүднийхээ сейфэнд хийсэн. Тэгээд өнөөдөр өглөө 09 цаг өнгөрч байхад Энхтуяа манайд ирээд 1 авдарыг нь аваад явсан. Тэгээд 3 авдар нь үлдсэн. Тэгээд байж байхад цагдаа нар орж ирээд үлдсэн 3 авдарыг аваад явсан. Тэр авдар дотор сум байна лээ. Манай гэрээс гарсан сум бол Энхтуяагийнх байгаа юм. …Би ер нь Энхтуяад хэлдэг юм. Наад сумны наймаагаа боль гэж би хэлдэг байсан. Би бол манай гэрт сум хадгалуулахыг зөвшөөрдөггүй байсан. Өнгөрсөн намар буюу 2014 оны 7 билүү 8 сард 1 хайрцагтаа 100 ширхэгтэй 5, 6 хайрцаг үрлэн сум авч  ирсэн ба манай гэрт үүдний таамбарт байдаг багажны сейфэнд хийсэн. Тэгээд 4-5 хоногийн дараа ирж авсан. Цувуулж авсаар байгаад сүүлийн сумыг 10-аад хоногийн дараа авсан. Тэгэхээр нь би дахиж манай гэрт битгий сум тавиараа, одоо баригдах юм бол чи ял авна, боль гэж хэлж байсан. Үүнээс хойш манайд ирж сум тавиагүй байж байгаад 2015 оны 07 дугаар сарын 06-ны орой Энхтуяа над руу утсаар яриад “сум тавих газар олдохгүй байна. Чи хоёр хоног гэртээ тавиулчих” гэж хэлсэн. Би сум хадгалсан гэдгээ бол хүлээн зөвшөөрч байна.” гэх мэдүүлэг,

/1хх-ийн 143-144, 145, 147, 150-151 дүгээр тал/

 

            Шүүгдэгч Д.Баярмаагийн мөрдөн байцаалтад сэжигтэнээр өгсөн: “Ангийн төрлийн сум зардаг юм. Танихгүй хүмүүс ирээд хямдхан сум зарахаар нь тэрийг нь аваад 10, 20 мянган төгрөгөөр аваад дээр нь 2-3 мянган төгрөг нэмээд л зардаг. Бас Энхтуяагийн сумыг сүүлийн нэг жил зарж өгсөн. Би Энхтуяагийн сумыг зарж өгөөд 1 ширхэг сумнаас 100 төгрөгийг өөртөө авдаг юм. …2015 оны 07 дугаар сарын 07-ны өглөө Энхтуяагийн улаан машинтай Зангираа бид гурав Болдбаатарын гэрт нь очиж нэг цаасан хайрцагтай сум авсан юм. Тэр сумыг Нарантуул зах руу зарахаар авч явах гэж байсан юм. Тэгээд цагдаад баригдаад сумаа хураалгасан. Тэгэхэд Энхтуяа машинаа өөрөө бариад явж байсан. Би сум зардаг нь үнэн. Хилээр оруулж ирсэн зүйл байхгүй. Энхтуяа бид хоёр уулзаад Болдбаатарынх руу явсан. Тэндээс Энхтуяагийн хадгалуулсан сумыг авсан. Тэгэхэд Зангираа бас хамт явсан. Энхтуяа бид хоёр Болдбаатарынд ороход ганцаараа сууж байсан юм. Тэгээд Энхтуяа бид хоёр гэрийнх нь үүднээс сейфнээс шуудайнд сумаа хийгээд дамжлаад гарсан. Энхтуяагийн машины багажинд хийгээд зах руу явсан. Тэгээд сумаа машинаас авах гэж байгаад цагдаад баригдсан. …2015 оны 11 дүгээр сарын 05-наас 06-ны орчим санагдаж байна. Өглөөгүүр багцаагаар 11 цагийн орчим би Нарантуул захын өргөтгөлийн орчимд явж байтал эхнэр, хүүхдүүдээ дагуулсан дунд хэргэм насны 3 залуу “сум авах уу” гэхээр нь “сонирхоё” гэж хэлээд Нарантуул захын урд талд гарахад тэр хүмүүс нэг цагаан машинтай явж байсан. Тухайн цагаан өнгийн машины марк дугаарыг нь харж амжаагүй ээ. Надад сум зарсан нэг нь багцаагаар 50 орчим насны хар өнгийн куртиктэй, хар барзгар царайтай хүн байсан. ...Тэр хүмүүсийн машин дээр сумнуудыг үзэхэд калибр, аканы сумнууд мөн барс гэдэг нэршилтэй сумнууд байсан. Би тухайн хүмүүс дээр ганцаараа очиж уулзсан бөгөөд тэр сумнуудыг авч зарахаар шийдсэн. Тэгээд би тэр хүмүүсээс 1 хайрцаг калибрын сум 30 мянган төгрөгөөр бодож 84 хайрцагыг, барс сум хоёр хайрцаг талтай байсан ба багцаагаар 150 орчим ширхэг байсан барс сумыг 1 ширхэгийг нь 800 төгрөгөөр худалдаж авсан. Ака бууны 560 ширхэг сумыг нэг бүрийг нь 500 төгрөгөөр худалдаж авсан. Би тэр сумнуудыг аваад 2015 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр Лүндэгээ гэдэг найзынхаа өргөтгөлийн “ХААН” банкны ард талын хойшоо харсан хулдаас борлуулдаг контейнерт нь оруулж тавьсан. Би Лүндэгээгийн контейнерт сум тавих гэхэд Лүндэгээ уурлаж “юу хийгээд байгаа хүүрнүүд вэ, наадхаа аваарай” гэхэд би “удахгүй авна” гэж хэлээд сумнуудаа үлдээгээд гүйгээд явчихсан. Лүндэгээ контейнерт нь оруулсан зүйлийг сум гэж мэдээгүй байх.” гэх мэдүүлэг,

            /4хх-ийн 190-193 дугаар тал/

           

Шүүгдэгч Д.Лүндэгсүрэнгийн мөрдөн байцаалтад яллагдагчаар өгсөн: “Би Нарантуул ОУХТ-д бараа зардаг болоод 10 гаруй жил болж байна. Өнөөдөр цагдаагийнхан очиж сумнууд хурааж авдаг контейнерийг түрээсэлдэг болоод 10 гаруй жид болж байна. Өнөөдөр цагдаагийнхны хурааж авсан сумнууд бол байнгын Нарантуул зах дээр сум зардаг Энхтуяа, Бааяа гэх хойр хүүхний сумнууд юм. …Энхтуяа, Бааяа нар надаас зөвшөөрөл авч сумаа манай контейнарт хадгалах болсон. Энхтуяа нь нөхөр саяхан нас барсан, энэ тэр гээд гуйгаад байхаар нь сумнуудаа өөрийнхөө контейнэрт хадгалуулахыг зөвшөөрсөн юм. 2015 оны 01 дүгээр сараас эхлэж Энхтуяа, Бааяа нар миний контейнэрт сумаа хадгалах болсон. Харин сумны гаднах ногоон лаазыг нь 2015 оны 10 дугаар сарын сүүл үед Энхтуяа зарчихаад надад 30.000 төгрөг л өгсөн. Өөрөөр би тэднээс мөнгө авч байгаагүй. Сумыг зөвшөөрөлгүйгээр хадгалах нь хууль бус гэдгийг би мэднэ.” гэх мэдүүлэг,

            /4хх-ийн 207-208 дугаар тал/

 

Хохирогч Б.Хүрэлсүхийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “…Сүүлийн таван жилийн хугацаанд зэвсэгт хүчний анги нэгтгэлүүдээс байлдааны зориулалтай сум алдагдаагүй ээ. Ер нь бол зэвсэгт хүчний түүхэнд сум алдагдаж байсан асуудлууд гарч байсан боловч дандаа цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдэж байсан. Цагдаагийн байгууллагад бүртгэгдээгүй сум алдагдаж байсан асуудал ерөөсөө гарч байгаагүй ээ, сум алдагдсан байлаа ч гэсэн дандаа эзэн холбогдогч нь тогтоогдож байсан. ...Хамгийн сүүлд Зэвсэгт хүчний жанжин штаб Тагнуулын ерөнхий газартай хамтраад 2015 онд бүх цэргийн ангиудын галт хэрэглэлийн тооллого, хадгалалт, зарцуулалтанд шалгалт хийхэд сум алдагдаж, дутсан, зориулалтын бусаар зарцуулсан асуудал ерөөсөө гараагүй ээ.” гэх мэдүүлэг,

/4хх-ийн 71 дүгээр тал/

 

Гэрч С.Отгоны мөрдөн байцаалтад өгсөн: “Миний санаж байгаагаар 2014 оны үед Баярмаа, Энхтуяа хоёр танай контейнерт энийг тавьчихъя, тэгэх үү гээд хоёулаа сум дамжилж ирээд тавьж байсан юм. Тэр цагаас хойш үе үе Баярмаа, Энхтуяа хоёр сум дамжилж ирээд манай контейнерт тавьдаг болсон. ...2015 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр цагдаагийн газраас хураан авсан сумнуудыг Энхтуяа, Баярмаа хоёр миний нөхөр Лүндэгсүрэнг гуйж манай 1 контейнерт хадгалуулсан гэсэн. Энхтуяа, Баярмаа хоёр өргөтгөл орчмоор сум байна, сум байна гээд алхаж явдаг юм. Чухам хэнээс, ямар үнээр ямар сум авдагийг нь би мэдэхгүй байна.“ гэх мэдүүлэг,

/4хх-ийн 72-73 дугаар тал/

Гэрч Б.Ганбатын мөрдөн байцаалтад өгсөн: “…Байлдааны зориулалтай сумны хошуу ган зүрхэвчтэй, тусгай зориулалтын сумыг хэлнэ. Тусгай зориулалтын гэдэг нь хуяг нэвтлэгч, шатаагч, гэрэлтүүлэгч, ердийн, сургуулийн хоосон /дуу гаргагч/ зэргийг ойлгоно. Харин ан агнуурын сумны хошуу нь ган зүрхэвчгүй тугалган байдаг. Сумны бүтэц гадна талаараа хайлшан бүрхүүлтэй, дотор талаараа тугалган цамцтай байдаг. Яг гол төвд нь ган материалаар хийгдсэн зүрхэвч байдаг юм. Ган зүрхэвч бол зөвхөн байлдааны зориулалттай суманд л байдаг. Харин ан агнуурын сум нь гадна талаараа хайлшан бүрхүүлтэй дотор тал нь цул тугалганаас бүрдсэн байдаг. Зэвсэгт хүчний анги нэгтгэлүүд, Хил хамгаалах ерөнхий газрын харъяа анги нэгтгэлүүд, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын харъяа ангиуд, Төрийн тусгай хамгаалалтын газар, Тагнуулын ерөнхий газар, Авлигатай тэмцэх газар, Тахарын алба, Цагдаагийн байгууллага зэрэг газрууд байлдааны зориулалттай сумыг хэрэглэдэг. ...Хувь хүн болон хуулийн этгээд байлдааны зориулалттай сумыг ашиглах, хадгалах, авч явах, борлуулахыг хориглодог. Хэрэв хувь хүн болон хуулийн этгээд хууль бусаар байлдааны зориулалттай сумыг авч явсан, борлуулсан, хадгалсан бол хүлээлгэх хариуцлагыг Монгол Улсын Эрүүгийн хуулинд заагаад өгсөн байгаа.” гэх мэдүүлэг,

/4хх-ийн 82 дугаар тал/

 

Шинжээч Б.Батгэрэлийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: “…Миний гаргасан ¹5619 дугаартай дүгнэлтийн үзлэг ба шинжилгээний хээгт “13” гэж шинжилгээнд ирүүлсэн сумыг би ан агнуурын зориулалттай үйлдвэрлэсэн гэсэн боловч дүгнэлт хэсэгтээ байлдааны зориулалттай гэжээ. Энэ нь техникийн алдаа болсон байна. Шинжилгээнд 13 гэж дугаарлан ирүүлсэн сум нь ган зүрхэвчгүй байсан бөгөөд ан агнуурын зориулалтын сум байсан. Ган зүрхэвчтэй сумнууд нь байлдааны зориулалттай сумнууд байдаг юм.” гэх мэдүүлэг,

/4хх-ийн 90 дүгээр тал/

 

            Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2015 оны 08 дугаар сарын 03-ны өдрийн 3270 дугаар:

“Шинжилгээнд ирүүлсэн 5.6х15R, 7.62Х39, 7.62Х54R, 7.62Х38 мм-ийн калибрийн нийт 50621 ширхэг сумнууд галт зэвсгийн сум мөн. Харин 8 мм-ийн калибрийн нийт 55 ширхэг сум нь дуу чимээ гаргах, амьсгал боогдуулах, нулимс асгаруулах үйлчилгээтэй хийн сумнууд.

2. Шинжилгээнд ирүүлсэн 5.6х15R мм-ийн 50002 ширхэг сум нь спорт ан агнуурынх,

- 7.62Х39 мм-ийн 280 ширхэг сум нь байлдааны гэрэлтүүлэгч сум,

- 7.62Х39 мм-ийн 320 ширхэг сум нь ан агнуурынх,

-7.62Х54R мм-ийн 18 ширхэг сум нь байлдааных,

-7.62Х38 мм-ийн 1 ширхэг сум нь байлдааных,

-8 мм-ийн 55 ширхэг хийн сум нь дуу чимээ гаргах, нулимс асгаруулах, амьсгал боогдуулах үйлчилгээтэй. Уг сумнуудаар буудлага үйлдэх боломжтой.” гэх дүгнэлт,

/1хх-ийн 93 дугаар тал/

            Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2015 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 5619 дугаар:

 “1. Шинжилгээнд ирүүлсэн сумнууд ажиллагаатай.

2. Шинжилж буй “12” гэж хаягласан сум нь 1975 онд ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн, “13” гэж хаягласан сум нь 1978 он ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн. “14”, “24”, “29” гэж тус тус хаягласан 3 ширхэг сум нь ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн.

“15” гэж хаягласан сум нь 1944 онд ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн.

“16”, “18”, “19”, “20”, “22”, “23” гэж тус тус хаягласан 6 ширхэг сум нь 1945 онд ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн.

“17” гэж хаягласан сум нь 1950 онд ОХУ-д үйлдвэрлэгдсэн.

“21” гэж хаягласан сум нь Герман улсад тус тус үйлдвэрлэгдсэн.

“12” гэж хаягласан сум нь 7.62Х39мм.

“13” гэж хаягласан сум нь 5.6х39мм.

“14” гэж хаягласан сум нь 5.6Х15мм.

“15”, “16”, “17”, “18”, “19”, “20”, “22”, “23”, “24” гэж тус тус хаягласан 9 ширхэг сум нь 7.62х25 мм,

“21” гэж хаягласан сум нь 7.63х25 мм,

“29” гэж хаягласан сум нь 12х70 мм тус тус калибрийн сумны байртай галт зэвсгүүдэд зориулагдсан.

“12”, “13”, “15” “16”, “17”, “18”, “19”, “20”, “21”, “22”, “23”, “24” гэж тус тус хаягласан 12 ширхэг сум нь байлдааны “14”, “29” гэж тус тус хаягласан 2 ширхэг сум нь спорт, сургалт, ан агнуурын тус тус зориулалттай.

Шинжилж буй сумнууд нь үйлдвэрийн хийцийнх.” гэх дүгнэлт,

/4хх-ийн 88 дугаар тал/

 

            Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2015 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 5618 дугаар:

 “Шинжилгээнд ирүүлсэн 4 ширхэг төмөр хайрцаг нь сум хадгалах, тээвэрлэх зориулалттай. “25” гэж дугаарласан хайрцаг нь 1982 онд сумны дарийг үйлдвэрлэсэн сумыг 1983 онд ЗХУ-д /хуучнаар/ үйлдвэрлэсэн. 440 ширхэгийн багтаамжтай, 7.62Х54 мм-ийн байлдааны ган зүрхэвчтэй, хөнгөн сумны төмөр хайрцаг байна. “28” гэж дугаарласан хайрцаг нь 5.6х15R мм-ийн спорт сургалт, ан агнуурын зориулалттай сумны хайрцаг байна.

“26”, “27” гэж дугаарласан хайрцагнууд нь ямар сумны хайрцаг болохыг тогтоох боломжгүй байна.” гэх дүгнэлт,

/4хх-ийн 95 дугаар тал/

           

Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2016 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 670 дугаар:

 “Шинжилгээнд ирүүлсэн сум нь буудлага үйлдэж байна.

2. Шинжилгээнд ирүүлсэн сум нь 1992 оноос хойш ОХУ-ны үйлдвэр судалгааны “Азот” фирмд үйлдвэрлэгдсэн байна.

3. Шинжилгээнд ирүүлсэн сум нь 16х70мм калибрын сумны байртай буунд зориулагдсан байна.

4. Шинжилгээнд ирүүлсэн сум нь ан агнуурын зориулалттай байна.

5. Шинжилгээнд ирүүлсэн сум нь үйлдвэрийн хийцийнх биш байна.” гэх дүгнэлт,

/4хх-ийн 104 дүгээр тал/

 

Хэрэг учралын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл,

/1хх-ийн 3-4, 11-12 дугаар тал/

 

Гэрэл зургийн үзүүлэлт,

/1хх-ийн 5-10, 13-19, 22-25, 2хх-136-142, 3хх-239-250, 4хх-1-9 дүгээр тал/

 

Автомашинд үзлэг хийсэн тэмдэглэл,

/1хх-ийн 20-21 дүгээр тал/

 

Үзлэг хийсэн тэмдэглэл,

/1хх-ийн 26-27 дугаар тал/

 

Нэгжлэг хийсэн тэмдэглэл

/1хх-ийн 30-31 дүгээр тал/

 

Эд зүйлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл,

/1хх-ийн 44-45 дугаар тал/

 

Хүний биед үзлэг хийсэн тэмдэглэл

/1хх-ийн 48-49 дүгээр тал/,

 

Гар утсанд үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл

/1хх-ийн 52-53 дугаар тал/

 

Мөнгө тушаасан баримт,

/1 хх-ийн 55 дугаар тал/

 

Дансны хуулга,

/1 хх-ийн 83-88 дугаар тал/,

 

Тээврийн хэрэгслийн лавлагаа,

/1хх-ийн 179/ дүгээр тал/

 

Иргэний үнэмлэхийн лавлагаа,

/2хх-ийн 73, 75, 76, 4хх-228 дугаар тал/

 

Шийтгэх тогтоолын хуулбар,

/2хх-ийн 80-95 дугаар тал/

 

Автомашинд үзлэг хийсэн тэмдэглэл,

/2хх-ийн 125-126 дугаар тал/

 

Нэгжлэг хийсэн тэмдэглэл,

/2хх-ийн 134-135 дугаар тал/,

 

Ял шийтгэгдсэн эсэхийг шалгах хуудас,

/3хх-ийн 9, 10, 11  дүгээр тал/

 

Эд зүйлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл,

/3хх-ийн 237-238 дугаар тал/

 

Эд хөрөнгө битүүмжлэх тогтоол, эд хөрөнгө битүүмжилсэн тэмдэглэл,

/4хх-ийн 27-28, 31-32 дугаар тал/

 

Түрээсийн гэрээ,

/4хх-ийн 41-42 дугаар тал/

 

Эд мөрийн баримтаар тооцож хэрэгт хавсаргах тогтоол,

/4хх-ийн 68, 69 дүгээр тал/

 

Цагдаагийн Ерөнхий Газрын Эрүүгийн Цагдаагийн газрын 2016 оны 10 дугаар сарын 24-ний өдрийн албан тоот,

/5хх-ийн 193 дугаар тал/

 

Сум хүлээж авсан тухай тэмдэглэл,

/5хх-ийн 194 дүгээр тал/

 

Гэрэл зургийн үзүүлэлт,

/5хх-ийн 195-198 дугаар тал/

 

Сум хүлээлгэн өгсөн тэмдэглэл,

/5хх-ийн 199-200 дугаар тал/

 

Хураан авах тогтоол,

/5хх-ийн 201 дүгээр тал/

 

Сум болон галт зэвсэгэнд үзлэг хийсэн тухай тэмдэглэл,

/5хх-ийн 202-204 дүгээр тал/

 

Сум болон галт зэвсгэнд үзлэг хийсэн тэмдэглэлд хавсаргах гэрэл зургийн үзүүлэлт,

/5хх-ийн 205-206 дугаар тал/

 

Эд мөрийн баримтаар тооцож хэрэгт хавсаргах тогтоол,

/5хх-ийн 207-208 дугаар тал/

Эд мөрийн баримтаар хураагдсан сум, галт зэвсгийн тооцоо,

/5хх-ийн 209 дүгээр тал/

 

Урьд сонсгосон ялыг өөрчилж ял сонсгох тухай тогтоол,

/5хх-ийн 242-249 дүгээр тал/

 

Сонгинохайрхан дүүргийн 22 дугаар хорооны Засаг даргын тодорхойлолт,

/5хх-ийн 89 дүгээр тал/

 

Эмнэлгийн магадлагаа,

/5хх-ийн 90-126 дугаар тал/

 

Баянгол дүүргийн 10 дугаар хорооны Засаг даргын тодорхойлолт /4хх-ийн 233 дугаар тал/ зэрэг болно.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжилсэн дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлсэн, энэ хэргийг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай гэж шүүх үнэлэв.

 

Шүүгдэгч М.Энхтуяа нь Д.Баярмаатай бүлэглэн 2015 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдөр Баянгол дүүргийн 10 дугаар хороо, Зүүн нарангийн 4-22 тоотод оршин суух иргэн М.Болдбаатарын гэрээс 7.62х54Rмм киргиз “60, 78” гэсэн тоотой байлдааны 18 ширхэг сумыг “Тоёота Чейзер” маркийн 99-09 УБЦ улсын дугаартай автомашинаар хууль бусаар авч явсан,

 

            шүүгдэгч Д.Баярмаа нь М.Энхтуяатай бүлэглэн 2015 оны 7 дугаар сарын 07-ны өдөр Баянгол дүүргийн 10 дугаар хороо, Зүүн нарангийн 4-22 тоотод оршин суух иргэн М.Болдбаатарын гэрээс 7.62х54Rмм киргиз “60, 78” гэсэн тоотой байлдааны 18 ширхэг сумыг “Тоёота Чейзер” маркийн 99-09 УБЦ улсын дугаартай автомашинаар хууль бусаар авч явсан,

 

            шүүгдэгч М.Болдбаатар нь 2015 оны 7 дугаар сарын 06-наас 07-нд шилжих шөнө Баянгол дүүргийн 10 дугаар хороо, Зүүн нарангийн 4-22 тоот хашаанд байрлах байшиндаа 14 хайрцаг сум буюу 7.62х39мм хонгионы малгай дээр 12 цагийн чигт “711, 77” гэсэн тоотой байлдааны гэрэлтүүлэгч 280 ширхэг сумыг хадгалсан,

 

шүүгдэгч Д.Лүндэгсүрэн нь 2015 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр Баянзүрх дүүргийн 14 дүгээр хороо, Нарантуул Олон Улсын Худалдааны төвийн өргөтгөлийн түрээслэн ажиллуулдаг 49 дүгээр чингэлэгт ПС загварын 7.62х39мм калибртай малгайн хэсэгтээ “60, 75” гэсэн тоотой байлдааны зориулалттай 440 ширхэг сум, 7.62х25мм, 7.63х25мм байлдааны зориулалттай 73 ширхэг сумыг хууль бусаар хадгалсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болох нь: 

 

шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч М.Энхтуяагийн өгсөн “Би 2015 оны 07 дугаар сарын 06-ны орой 23 цагийн үед Болдбаатар руу залгаад тэднийд 4 битүү хайрцагтай сумыг аваачиж өгсөн. Тэгээд 2015 оны 07 дугаар сарын 07-ны өглөө Баярмаатай цуг машинтай Болдбаатарынд очиж 1 хайрцагыг нь буюу 250 ширхэг сумыг аваад Нарантуул зах руу орсон. Мөн 2015 оны 11 дүгээр сарын 11-ний өдөр би зах руу орж Лүндэгсүрэнгийн контейнерт сум аваачиж тавьсан.” гэх,

шүүгдэгч М.Болдбаатарын өгсөн “2015 оны 07 дугаар сарын 06-ны оройн 24 цагийн үед манай хашаанд 4 битүү хайрцагтай зүйлийг Энхтуяа тавьсан байсан. Би тэрийг дүүгийнхээ багажны сэйфэнд хийсэн юм.” гэх,

шүүгдэгч Д.Баярмаагийн өгсөн “2015 оны 07 дугаар сарын 07-ны өглөө Энхтуяа бид хоёр хамт Болдбаатарын гэрт очиж тэднийхээс нэг хайрцагтай зүйл авсан нь үнэн. Тэгээд зах дээр ирсэн.” гэх,

шүүгдэгч Д.Лүндэгсүрэнгийн өгсөн “2015 оны 11 дүгээр сарын 11-нд манай контейнерт сум хийснийг нь би мэдээгүй. Намайг байхгүйд сумаа хийсэн байсан.” гэх,

мөрдөн байцаалтад М.Энхтуяагийн яллагдагчаар өгсөн “Би зах дээрээс танихгүй хүнээс сумаа авсан. Би тэр орой такси бариад Болдбаатар дээр очиж сум тавьсан. Би сум зардаг нь үнэн. Хилээр хэн оруулж ирснийг мэдэхгүй. Би сумаа өөрөө л зардаг. Хүнээр заруулдаггүй. Би сумаа машинд хадгалдаг. Эсвэл биедээ авч явдаг. Өдөрт арваад хайрцаг сум л зардаг. Би ангийн сум зардаг. Тэр орой л Болдбаатарынд л аваачиж тавьсан болохоос өмнө нь тавьдаггүй байсан.” гэх /1хх-138, 139/,

М.Болдбаатарын сэжигтэнээр өгсөн “Өчигдөр орой 23 цаг өнгөрч байхад Энхтуяа над руу утсаар яриад “хэдэн авдар юм тавиадахъя, маргааш нөгөөдрөөс буцаагаад авна” гэж хэлсэн. Тэгээд 23 цаг өнгөрч байхад манайд ирсэн. Тэгээд 4 хайрцагтай юм авч ирсэн ба манай хашааны үүдэнд тавьчихаад “би яараад байна” гээд явсан. …Тэгээд би 4 хайрцагтай сумыг үүднийхээ сейфэнд хийсэн. Тэгээд өнөөдөр өглөө 09 цаг өнгөрч байхад Энхтуяа манайд ирээд 1 авдарыг нь аваад явсан. Тэгээд 3 авдар нь үлдсэн. Тэр авдар дотор сум байна лээ. Манай гэрээс гарсан сум бол Энхтуяагийнх байгаа юм. Би сум хадгалсан гэдгээ бол хүлээн зөвшөөрч байна.” гэх /1хх-143-144, 145, 147, 150-151/,

Д.Баярмаагийн сэжигтэнээр өгсөн “…Танихгүй хүмүүс ирээд хямдхан сум зарахаар нь тэрийг нь аваад 10, 20 мянган төгрөгөөр аваад дээр нь 2-3 мянган төгрөг нэмээд л зардаг. Бас Энхтуяагийн сумыг сүүлийн нэг жил зарж өгсөн. Би Энхтуяагийн сумыг зарж өгөөд 1 ширхэг сумнаас 100 төгрөгийг өөртөө авдаг юм. …2015 оны 07 дугаар сарын 07-ны өглөө Энхтуяагийн улаан машинтай Зангираа бид гурав Болдбаатарын гэрт нь очиж нэг цаасан хайрцагтай сум авсан юм. Тэр сумыг Нарантуул зах руу зарахаар авч явах гэж байсан юм. Тэгээд цагдаад баригдаад сумаа хураалгасан. …Энхтуяагийн машины багажинд хийгээд зах руу явсан. Тэгээд сумаа машинаас авах гэж байгаад цагдаад баригдсан. …Би тэр сумнуудыг аваад 2015 оны 11 дүгээр сарын 06-ны өдөр Лүндэгээ гэдэг найзынхаа өргөтгөлийн “ХААН” банкны ард талын хойшоо харсан хулдаас борлуулдаг контейнерт нь оруулж тавьсан. Би Лүндэгээгийн контейнерт сум тавих гэхэд Лүндэгээ уурлаж “юу хийгээд байгаа хүүрнүүд вэ, наадхаа аваарай” гэхэд би “удахгүй авна” гэж хэлээд сумнуудаа үлдээгээд гүйгээд явчихсан. Лүндэгээ контейнерт нь оруулсан зүйлийг сум гэж мэдээгүй байх.” гэх /4хх-190-193/,

            Д.Лүндэгсүрэнгийн яллагдагчаар өгсөн “Би Нарантуул ОУХТ-д бараа зардаг болоод 10 гаруй жил болж байна. Өнөөдөр цагдаагийнхан очиж сумнууд хурааж авдаг контейнерийг түрээсэлдэг болоод 10 гаруй жид болж байна. Өнөөдөр цагдаагийнхны хурааж авсан сумнууд бол байнгын Нарантуул зах дээр сум зардаг Энхтуяа, Бааяа гэх хоёр хүүхний сумнууд юм. …Энхтуяа, Бааяа нар надаас зөвшөөрөл авч сумаа манай контейнерт хадгалах болсон. Энхтуяа нь нөхөр саяхан нас барсан, энэ тэр гээд гуйгаад байхаар нь сумнуудаа өөрийнхөө контейнерт хадгалуулахыг зөвшөөрсөн юм. 2015 оны 01 дүгээр сараас эхлэж Энхтуяа, Бааяа нар миний контейнэрт сумаа хадгалах болсон. Харин сумны гаднах ногоон лаазыг нь 2015 оны 10 дугаар сарын сүүл үед Энхтуяа зарчихаад надад 30.000 төгрөг л өгсөн. Өөрөөр би тэднээс мөнгө авч байгаагүй. Сумыг зөвшөөрөлгүйгээр хадгалах нь хууль бус гэдгийг би мэднэ.” гэх /4хх-207-209/ мэдүүлгүүд,

 

гэрч Б.Ганбатын өгсөн “…Байлдааны зориулалттай сумны хошуу ган зүрхэвчтэй, тусгай зориулалтын сумыг хэлнэ. Тусгай зориулалтын гэдэг нь хуяг нэвтлэгч, шатаагч, гэрэлтүүлэгч, ердийн, сургуулийн хоосон /дуу гаргагч/ зэргийг ойлгоно. Харин ан агнуурын сумны хошуу нь ган зүрхэвчгүй тугалган байдаг. Сумны бүтэц гадна талаараа хайлшан бүрхүүлтэй, дотор талаараа тугалган цамцтай байдаг. Яг гол төвд нь ган материалаар хийгдсэн зүрхэвч байдаг юм. Ган зүрхэвч бол зөвхөн байлдааны зориулалтай суманд л байдаг. Харин ан агнуурын сум нь гадна талаараа хайлшан бүрхүүлтэй дотор тал нь цул тугалганаас бүрдсэн байдаг.” гэх /4хх-82/ мэдүүлгүүд,

 

хавтаст хэрэгт авагдсан Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2015 оны 08 дугаар сарын 03-ны өдрийн 3270 дугаар /1хх-93/,     Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2015 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 5619 дугаар /4хх-88/, Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2015 оны 11 дүгээр сарын 19-ний өдрийн 5618 дугаар /4хх-95/, Шүүхийн Шинжилгээний Үндэсний Хүрээлэнгийн шинжээчийн 2016 оны 01 дүгээр сарын 21-ний өдрийн 670 дугаар /4хх-104/, хэрэг учралын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл /1хх-3-4, 11-12/, гэрэл зургийн үзүүлэлт /1хх-5-10, 13-19, 22-25, 2хх-136-142, 3хх-239-250, 4хх-1-9/, автомашинд үзлэг хийсэн тэмдэглэл /1хх-20-21/, үзлэг хийсэн тэмдэглэл /1хх-26-27/, нэгжлэг хийсэн тэмдэглэл /1хх-30-31/, эд зүйлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл /1хх-44-45/, хүний биед үзлэг хийсэн тэмдэглэл /1хх-48-49/, нэгжлэг хийсэн тэмдэглэл /2хх-134-135/, эд зүйлд үзлэг хийсэн тэмдэглэл /3хх-237-238/, эд мөрийн баримтаар тооцож хэрэгт хавсаргах тогтоол /4хх-68, 69/, сум хүлээж авсан тухай тэмдэглэл /5хх-194/, гэрэл зургийн үзүүлэлт /5хх-195-198/ зэрэг нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна.

 

Баянзүрх дүүргийн прокурорын газраас шүүгдэгч Уртнасан овогт Мижирийн Энхтуяа, Самбээсийн хошуу овогт Дагвасамбуугийн Баярмаа нарыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 36 дугаар зүйлийн 36.2 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт, шүүгдэгч Боржигин овогт Мажигийн Болдбаатар, Мэргэн овогт Дарьсүрэнгийн Лүндэгсүрэн нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хуулийн зүйл, хэсэг тохирсон байна.

          Иймд шүүгдэгч М.Энхтуяа, Д.Баярмаа нарыг бүлэглэн байлдааны галт хэрэгсэл  хууль бусаар авч явсан, шүүгдэгч М.Болдбаатар, Д.Лүндэгсүрэн нарыг байлдааны галт хэрэгсэл хууль бусаар хадгалсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тус тус тооцож, тэд нарт хуульд заасан ял шийтгэл оногдуулах үндэслэлтэй байна гэж шүүх дүгнэв.

 

Шүүгдэгч М.Энхтуяад 2009 оны 2 дугаар сарын 18-ны өдрийн Хан-Уул дүүргийн шүүхийн 59 дүгээр шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар 02 жил хорих ял шийтгэж, уг хорих ялыг тэнсэж 1 жил 6 сарын хугацаагаар хянан харгалзсан, мөн 2013 оны 03 дугаар сарын 01-ний өдрийн Баянгол дүүргийн шүүхийн 100 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар 3 жил хорих ял шийтгэж уг хорих ялыг тэнсэж, 2 жилийн хугацаагаар хянан харгалзсан, 

шүүгдэгч Боржигин овогт Мажигийн Болдбаатарт 2001 оны 10 дугаар сарын 10-ны өдрийн Баянзүрх дүүргийн шүүхийн 657 дугаар таслан шийдвэрлэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн 247 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 40.000 төгрөгөөр торгох ял шийтгэсэн,

 

шүүгдэгч Самбээсийн хошуу овогт Дагвасамбуугийн Баярмаад 2011 оны 10 дугаар сарын 06-ны өдрийн Баянзүрх дүүргийн шүүхийн 471 дүгээр шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жил хорих ял шийтгэж, уг хорих ялыг тэнсэж, 01 жилийн хугацаагаар хянан харгалзаж шийдвэрлэсэн байх боловч Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 78 дугаар зүйлд заасан хугацаа өнгөрсөн тул шүүгдэгч М.Энхтуяа, М.Болдбаатар, Д.Баярмаа нарыг анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

 

             Шүүгдэгч нарт ял хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдоогүй бөгөөд тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа хүндэвтэр гэмт хэрэг үйлдсэн, үйлдсэн гэмт хэрэгтээ чин санаанаас гэмшсэнийг ял хөнгөрүүлэх нөхцөл байдалд тус тус тооцов.

 

Шүүгдэгч Д.Баярмаа 14, шүүгдэгч М.Энхтуяа 103, шүүгдэгч М.Болдбаатар 44 хоног цагдан хоригдсоныг дурдаж, уг цагдан хоригдсон хоногийг шүүгдэгч нарын ял эдэлсэн хугацаанд оруулан тооцох нь зүйтэй.

 

Энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн:

-ПС загварын 7.62х39мм калибртай малгайн хэсэгтээ “60,75” гэсэн тоотой байлдааны зориулалттай 439 ширхэг сум,

-7.62х25мм байлдааны зориулалттай 63 ширхэг сум,

-7.62х39мм хонгионы малгай дээр 12 цагийн чигт “711,77” гэсэн тоотой байлдааны гэрэлтүүлэгч 252 ширхэг сум,

-7.62х54Rмм киргиз “60,78” гэсэн тоотой байлдааны 13 ширхэг сум,

-4 ширхэг сумны хайрцаг,

-спорт сургалт, ан агнуурын зориулалттай 5,6х15 мм-ийн сум 53339 ширхэг,

-12/70 мм-ийн сум 63 ширхэг,

-5,6х39 мм-ийн сум 1568 ширхэг,

-7.62х39 мм-ийн сум 289 ширхэг,

-хийн бууны сум 43 ширхэг,

-Иж-17 загварын гол төмрийн А05006 дугаартай галт зэвсэг 1 ширхэг зэргийг Улаанбаатар хотын Цагдаагийн газарт шилжүүлж,

Эрүүгийн Цагдаагийн Газрын Зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн мөрдөн байцаагчийн 2016 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрийн болон 2016 оны 3 дугаар сарын 20-ны өдрийн “Эд хөрөнгө битүүмжлэх” тогтоолуудыг тус тус хүчингүй болгож “Тоёота Чейзер” маркийн 99-09 УБЦ улсын дугаартай автомашиныг хууль ёсны эзэмшигч Г.Алтанхуягт, мөн Д.Баярмаагийн эзэмшлийн Е1406474 дугаартай гадаад паспорт 1 ширхэгийг хууль ёсны эзэмшигч Д.Баярмаад,

мөн Цагдаагийн Ерөнхий Газрын Төрийн сангийн 900012405 дугаар дансанд байгаа 2.834.000 төгрөгийг хууль ёсны эзэмшигч М.Энхтуяад тус тус буцаан олгож,

энэ хэрэгт хавсаргагдан ирсэн маш нууцын зэрэглэлтэй 1 хавтас 21 хуудас материалыг хэргийг хадгалах хугацаа дуустал үлдээхээр шийдвэрлэв.

 

Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 283, 286, 290 дүгээр зүйлийн 290.3, 294, 297 дугаар зүйлийн 297.1, 297.1.1, 297.1.2, 297.1.3, 297.1.4, 298 дугаар зүйлийн 298.1, 298.1.1, 298.1.2, 298.1.4-т заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Уртнасан овогт Мижирийн Энхтуяа, Самбээсийн хошуу овогт Дагвасамбуугийн Баярмаа нарыг бүлэглэн байлдааны галт хэрэгсэл  хууль бусаар авч явсан, Боржигин овогт Мажигийн Болдбаатар, Мэргэн овогт Дарьсүрэнгийн Лүндэгсүрэн нарыг байлдааны галт хэрэгсэл хууль бусаар хадгалсан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 36 дугаар зүйлийн 36.2 дахь хэсэгт заасныг журамлан мөн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар М.Энхтуяа, Д.Баярмаа нарт тус бүр 3 жил 6 сар хорих ял, Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 185 дугаар зүйлийн 185.1 дэх хэсэгт зааснаар М.Болдбаатарт  3 жил 6 сар хорих ял, Д.Лүндэгсүрэнд 3 жил 01 сар хорих ял тус тус шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 52 дугаар зүйлийн 52.5 дахь хэсэгт заасныг журамлан М.Энхтуяа, Д.Баярмаа  нарт оногдуулсан 3 жил 6 сар хорих ялыг жирийн дэглэмтэй эмэгтэйчүүдийн хорих ангид, М.Болдбаатарт оногдуулсан 3 жил 6 сар, Д.Лүндэгсүрэнд оногдуулсан 3 жил 1 сар хорих ялыг жирийн дэглэмтэй хорих ангид тус тус  эдлүүлсүгэй.

 

4. Эрүүгийн байцаан шийтгэх хуулийн 88 дугаар зүйлийн 88.1, 88.1.1, 88.1.7 дахь хэсэгт зааснаар энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн -ПС загварын 7.62х39мм калибртай малгайн хэсэгтээ “60,75” гэсэн тоотой байлдааны зориулалттай 439 ширхэг сум,

-7.62х25мм байлдааны зориулалттай 63 ширхэг сум,

-7.62х39мм хонгионы малгай дээр 12 цагийн чигт “711,77” гэсэн тоотой байлдааны гэрэлтүүлэгч 252 ширхэг сум,

-7.62х54Rмм киргиз “60,78” гэсэн тоотой байлдааны 13 ширхэг сум,

-4 ширхэг сумны хайрцаг,

-спорт сургалт, ан агнуурын зориулалттай 5,6х15 мм-ийн сум 53339 ширхэг,

-12/70 мм-ийн сум 63 ширхэг,

-5,6х39 мм-ийн сум 1568 ширхэг,

-7.62х39 мм-ийн сум 289 ширхэг,

-хийн бууны сум 43 ширхэг,

-Иж-17 загварын гол төмрийн А05006 дугаартай галт зэвсэг 1 ширхэг зэргийг Улаанбаатар хотын Цагдаагийн газарт шилжүүлж,

Эрүүгийн Цагдаагийн Газрын Зохион байгуулалттай гэмт хэрэгтэй тэмцэх хэлтсийн мөрдөн байцаагчийн 2016 оны 01 дүгээр сарын 20-ны өдрийн болон 2016 оны 3 дугаар сарын 20-ны өдрийн “Эд хөрөнгө битүүмжлэх” тогтоолуудыг тус тус хүчингүй болгож “Тоёота Чейзер” маркийн 99-09 УБЦ улсын дугаартай автомашиныг хууль ёсны эзэмшигч Г.Алтанхуягт, мөн Д.Баярмаагийн эзэмшлийн Е1406474 дугаартай гадаад паспорт 1 ширхэгийг хууль ёсны эзэмшигч Д.Баярмаад,

мөн Цагдаагийн Ерөнхий Газрын Төрийн сангийн 900012405 дугаар дансанд байгаа 2.834.000 төгрөгийг хууль ёсны эзэмшигч М.Энхтуяад тус тус буцаан олгож,

энэ хэрэгт хавсаргагдан ирсэн маш нууцын зэрэглэлтэй 1 хавтас 21 хуудас материалыг хэргийг хадгалах хугацаа дуустал үлдээсүгэй.

 

5. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 59 дүгээр зүйлийн 59.1, 59.2 дахь хэсэгт тус тус зааснаар урьд цагдан хоригдсон Д.Баярмаагийн 14, М.Энхтуяагийн 103, М.Болдбаатарын 44 хоногийг тэдний ял эдэлсэн хугацаанд оруулан тооцсугай.

 

6. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1, 61.4 дэх хэсэгт зааснаар М.Энхтуяа, Д.Баярмаа, М.Болдбаатар нарт оногдуулсан 3 жил 6 сар, Д.Лүндэгсүрэнд оногдуулсан 3 жил 01 сар хорих ялыг тус тус тэнсэж, тус бүрийг 1 жилийн хугацаагаар хянан харгалзаж, засрал хүмүүжилд хяналт тавихыг Баянзүрх, Баянгол, Хан-Уул дүүрэг дэх Цагдаагийн хэлтэст тус тус даалгасугай.

 

7. Шийтгэх тогтоолд давж заалдах, гомдол гаргах эсэргүүцэл бичих эрх бүхий этгээд шийтгэх тогтоол гардуулснаас хойш 14 хоногийн дотор давж заалдах гомдол эсэргүүцлийг Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гаргах эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

8. Шийтгэх тогтоол танилцуулан сонсгосноор хүчинтэй болох ба шийтгэх тогтоолд гомдол гаргасан, эсэргүүцэл бичсэн тохиолдолд тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хүчин төгөлдөр болтол М.Энхтуяа, Д.Баярмаа, М.Болдбаатар, Д.Лүндэгсүрэн  нарт урьд авсан батлан даалтад өгөх таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үлдээсүгэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ,

    ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                          Н.ОДОНТУУЛ