2022 оны 02 сарын 10 өдөр

Дугаар 114/ШШ2022/0002

Дархан-Уул аймаг

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

Хэргийн индекс: 114/2021/0017/З

Дархан-Уул аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч З.Энхтуяа даргалж, нарийн бичгийн дарга Б.Мандуулыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

Нэхэмжлэгч Дархан Ти Ви ХХК /Дархан-Уул аймаг, Дархан сум, 10 дугаар баг 5-р хороолол 166 тоотод байрлах

Хариуцагч Дархан-Уул аймгийн Засаг дарга

Нэхэмжлэлийн Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/441 дугаартай газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай захирамжийн Дархан Ти Ви ХХК-д холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох шаардлагатай захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв.

Шүүх хуралдаанд:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Т.Тэмүүлэн, Х.Энхтүшиг

Хариуцагч Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Золбаясах нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:  

Нэхэмжлэгч Дархан Ти Ви ХХК-аас шүүхэд гаргасан нэхэмжлэл болон түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Т.Тэмүүлэнгээс шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Бид Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/441 Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай захирамжийн Дархан Ти Ви ХХК-д холбогдох хэсгийг Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6 дахь хэсэгт Иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд халдах хуульд заасан үндэслэл байгаагүй гэж заасны дагуу илт хууль бус болохыг тогтоолгохоор нэхэмжлэлийн шаардлагаа тодорхойлсон. Дархан Ти Ви ХХК нь Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 07 дугаар сарын 05-ны өдрийн А/237 дугаар захирамжаар Дархан-Уул аймаг, Дархан сумын 14-р багт Парк таун хотхоны баруун талд байршилтай нэгж талбарын 4505701496 дугаартай, 0.08 га газрыг 15 жилийн хугацаатай эзэмших эрхийг хуульд заасан журмын дагуу авсан байдаг. Уг захирамжийн дагуу 2016 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдөр Засаг дарга, Газрын албатай газар эзэмших эрхийн гэрээ байгуулаад 00319859 дугаартай гэрчилгээг шинээр гаргуулж авсан юм. Газрыг авснаас хойш зориулалтын дагуу ашиглахаар төлөвлөж тодорхой аж ахуйн нэгжүүдтэй ажил гүйцэтгэх гэрээ байгуулах зэрэг ажлуудыг эхлүүлэн ажиллаж байсан. Гэтэл Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/441 дүгээр Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай захирамжаар Дархан Ти Ви ХХК-д газар эзэмшүүлсэн Засаг даргын А/237-р захирамжийг хүчингүй болгосон.

Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын А/441 дүгээртэй захирамжийн хууль зүйн үндэслэл нь 2006 оны Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 29.2, 29.3, Газрын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1, Захиргааны ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1, 43.2, 43.7, 47 дугаар зүйлийн 47.3 дахь хэсэгт заасан хуулийн заалтуудыг үндэслэж гаргасан байдаг. А/441 дүгээр захирамжийн хуулийн үндэслэлд няцаалт хийхэд Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2 болон 29.3 дахь заалтад няцаалт хийх нь илүүц гэж ойлгож байна. Энэ бол Захиргааны байгууллагын шийдвэр гаргах эрх хэмжээ тогтоосон эрх зүйн зохицуулалт юм. Газрын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1 дэх хэсэгт Төрийн эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан өөрийн шийдвэр, үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээрээ газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмшигч, ашиглагчийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн бол уг байгууллага, албан тушаалтан өөрөө буюу түүний дээд шатны байгууллага, албан тушаалтан, эсхүл шүүх уг хууль бус шийдвэрийг хүчингүй болгож, үйлдлийг таслан зогсооно гэж заасан заалт нь газар эзэмшигчийн эрх ашиг, сонирхлыг зөрчсөн захиргааны байгууллагын хууль бус шийдвэрийг таслан зогсоох тохиолдолд л хэрэглэдэг заалт юм. Иймд Засаг даргын А/237-р захирамжийг хүчингүй болгох эрхээ буруу хэрэглэсэн гэж үзэж байна.

Захиргааны ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1 дэх хэсэгт Захиргааны актыг хаяглагдсан этгээд болон эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдөж болзошгүй этгээдэд хуульд заасан журмын дагуу мэдэгдэнэ. Захиргааны актыг мэдэгдэх ажиллагааг түүнийг гаргасан захиргааны байгууллага хариуцна, 43.2 дахь хэсэгт Захиргааны байгууллага захиргааны актыг хуульд өөрөөр заасан тохиолдолд өөрт нь гардуулах, шаардлагатай тохиолдолд утас, факс, шуудан, цахим болон бусад хэлбэрээр мэдэгдэж болох бөгөөд ийнхүү мэдэгдсэнээ баримтжуулна, 43.7 дах хэсэгт Хуульд өөрөөр заасан тохиолдолд захиргааны актыг нийтэд мэдэгдэх бөгөөд захиргааны актыг үйлчлэх тодорхой нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хэвшсэн журмаар нийтэд танилцуулснаас хойш ажлын 10 өдөр өнгөрсний дараа уг актыг мэдэгдсэнд тооцно гэж тус тус заасан. Эдгээр заалтууд бол зөвхөн мэдэгдэх тухай л хуулийн заалт юм. Хариуцагчийн зүгээс А/441 дүгээр захирамжийг гарсныг мэдэгдэх үүргээ биелүүлэхийн хувьд биелүүлсэн. Бид энэ талаар үгүйсгэж маргаагүй. Харин хариуцагч сонсох ажиллагааны журмыг зөрчсөн. Захиргааны ерөнхий хуулийн 24 дүгээр зүйлийн 24-27 дугаар зүйлүүдэд нөхцөл байдлыг тогтоох, нотлох баримт цуглуулах, оролцох,сонсох ажиллагааг явуулах зэрэг үүргээ захиргааны байгууллага биелүүлээгүй, зөрчсөн. Энэ бол захиргааны байгууллагад хуулиар олгогдсон үүрэг байсан. Гэтэл хэрэгт авагдсан нотлох баримтаас үзвэл Дархан Ти Ви ХХК-ийн газар эзэмших эрхийн зөрчилтэй холбоотой шалгаж тогтоосон зүйл байхгүй, ямар нэгэн зөрчил илрээгүй болох нь харагддаг. Мөн А/441 дүгээр захирамжийг гаргахдаа Дархан Ти Ви ХХК-ийн тайлбар санал бичгээр авах боломжоор огт хангаагүй. Ядаж гар утсаар ярьж тайлбар өгөх боломжоор ч хангаагүй. Иймд Дархан-Уул аймгийн Засаг дарга нь Захиргааны ерөнхий хуулийн шийдвэр гаргах ажиллагааны 24-27-р зүйлд заасан журмыг зөрчсөн болох нь харагдаж байна.

Уг маргаан бүхий газар нь аймгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ерөнхий төлөвлөгөөнд тусгагдсан байсан. Газрын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.3 дахь хэсэгт Хүсэлт гаргасан газар нь бусдын эзэмшиж, ашиглаж байгаа газартай ямар нэг хэмжээгээр давхцаагүй байна гэж заасныг зөрчөөгүй, давхцалгүй байсан. Мөн хуулийн 32 дугаар зүйлийн 32.3 дах хэсэгт заасан хүсэлтийг албан ёсоор гаргасан байдаг. Харин Газрын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.1, 29.2, 29.3 дах заалтууд нь иргэний газар эзэмших эрхтэй холбоотой заалт болохоос биш Дархан Ти Ви ХХК буюу аж ахуйн нэгжид хамааралгүй заалт юм.

Мөн Засаг даргын А/441 дүгээр захирамжийн 1-р үндэслэлд дурдагдсан дүгнэлтээс үзэхэд нэхэмжлэгчийн эзэмшил газар нь Газрын тухай хууль, Захиргааны Ерөнхий хууль болон инженерийн шугам сүлжээтэй холбоотой ямар нэгэн зөрчил байхгүй, нэхэмжлэгчийн газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгох хууль зүйн ямар ч үндэслэл байхгүй байхад улс төрийн ашиг сонирхлын улмаас дүгнэлт хийсэнд гомдолтой байна.

Засаг даргын А/441 дүгээр захирамжийн үндэслэх хэсгийн 1-д Газрын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.2, 31.3, 32 дугаар зүйлийн 32.3, 33 дугаар зүйлийн 33.1.1, 33.1.2, 33.4-т заасныг зөрчсөн зөрчил илэрсэн нь тогтоогдсон гэсэн ажлын хэсгийн дүгнэлтийг үндэслэл болгодог ба эдгээр зүйл заалтыг нэхэмжлэгчийн зүгээс зөрчөөгүй. Газар эзэмших гэрээний 4.3-т Газрыг гэрээний нөхцөлийн дагуу эзэмшээгүй, эсвэл Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1 дэх хэсэгт заасан зөрчил илэрсэн тохиолдолд газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгоно гэж заасан. Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-40.1.6-д заасан тохиолдлыг зөрчсөн үед газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болохоор хуульчилсан. Гэтэл дээрх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй байна.

Бидний хувьд Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын А/237 дугаар захирамж нь эерэг нөлөөл бүхий захирамж юм. Эерэг нөлөөл бүхий захирамжийг хууль тогтоогчид Захиргааны ерөнхий хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.2 дахь хэсэгт заасан 5 тохиолдолд хүчингүй болгохоор хуульчилсан. Тухайлбал тус хуулийн 48.2.1-д хууль, захиргааны хэм хэмжээний актаар, эсхүл захиргааны актад түүнийг хүчингүй болгохоор заасан, 48.2.2-т бусад этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол, эсхүл нийтийн ашиг сонирхолд сөргөөр нөлөөлсөн, 48.2.3-д захиргааны актаар олгосон эрхийг хэрэгжүүлээгүй, 48.2.4-т захиргааны актыг гаргуулахдаа хууран мэхлэх, айлган сүрдүүлэх, авлига өгөх буюу бусад хууль бус аргыг хэрэглэсэн, 48.2.5-д нийтээр хүлээн зөвшөөрсөн зан суртахууны хэм хэмжээнд харшилсан бол хүчингүй болгохоор байгаа. Эдгээр таван тохиолдлын аль ч зүйл заалтад хамааралгүй байх тул Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6 дахь хэсэгт иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд халдах хуульд заасан үндэслэл байгаагүй тохиолдолд захиргааны актыг илт хууль бус болохыг тогтооно гэсэн заалтын дагуу Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/441 дүгээр Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай захирамжийн Дархан Ти Ви ХХК-д холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоож нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангаж өгнө үү гэв.

Хариуцагч Дархан-Уул аймгийн Засаг даргаас шүүхэд ирүүлсэн болон хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Зол-баясахаас шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:- Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын А/237-р захирамжаар нэхэмжлэгчид Парк таун хотхоны баруун талд байршилтай 0.08 га газрыг 15 жилийн хугацаатай эзэмшүүлсэн байдаг. Уг захирамжийг Дархан-Уул аймгийн Засаг дарга 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/441 дүгээр захирамжаар өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд Газрын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлд заасан хууль бус захирамжийг таслан зогсоох зорилгоор хүчингүй болгосон. Хэдийгээр Газрын тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1 дэх хэсгээс 40.1.6 дах хэсэгт заасан тохиолдлуудад газар эзэмших эрхийг хүчингүй болгох хуулийн зохицуулалт байдаг ч Засаг даргад Газрын тухай хуулийн 57 дугаар зүйлд заасан төрийн хяналт тавих эрх нь хууль тогтоомжоор олгогдсон байдаг. Мөн Монгол Улсын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.3 дахь хэсэгт хуульд нийцээгүй шийдвэрийг Засаг дарга өөрөө хүчингүй болгох хууль зүйн зохицуулалттай.

Энэ эрхийн хүрээнд ажлын хэсгийн дүгнэлтийг үндэслэл болгон өмнөх захирамжийг хүчингүй болгосон. 2016 оны 04 дүгээр сарын 12-ны өдөр газар эзэмшүүлэхээр газрын дуудлага худалдаа зохион байгуулах, газрын байршлыг заасан Засаг даргын шийдвэр гарсан ба Дархан-Уул аймгийн газар зохион байгуулалтын ерөнхий төлөвлөгөөнд 14 дүгээр багт олгох газар нь шатахуун түгээгүүр ажиллуулах зориулалттай байсан. 2016 оны газар зохион байгуулалтын төлөвлөлтийг зөрчиж тухайн үед Засаг дарга захирамж гаргасан.

Сонсох ажиллагааны хувьд тухайн үед олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслээр 3 удаа зарлуулсан байдаг. Иймд сонсох ажиллагаа хийгдсэн гэж үзнэ. Мэдэгдэх хуудсыг Дархан Ти Ви ХХК-ийн захирал Д.Энхбаярт 2016 оны 12 дугаар сарын 02-ны өдөр 99007809 дугаарын утсаар мэдэгдсэн. Газар эзэмших гэрчилгээг хүчингүй болгосон шийдвэрийг тухайн үед нэхэмжлэгчид хүргүүлж ажилласан. Нэхэмжлэгч сонсох ажиллагаанд гомдол гаргах эрхээ эдлээгүй тул хүлээн зөвшөөрсөн гэж үзнэ. Иймд нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

Гэрч Д.Энхбаяр шүүхэд өгсөн мэдүүлэгтээ: ...Дээрх маргаан бүхий газрыг манай компани эзэмших эрхтэй авсан нь үнэн. Газар эзэмшүүлэх гэрээн дээр гарын үсэг зурж, газрыг хүчингүй болгосон шийдвэрийг 2016 оны 12 сарын 2-нд би хүлээн авсан. Тэр талаар Засаг даргад гомдол гаргаж байгаагүй. Учир нь анх А.Энхболд 2016 оны 7 дугаар сард энэ компанийг эхнэр Хонгорзулын нэр дээрээс түр зуур нэр дээрээ болгочхооч гэж хэлээд энэ компанийн захирлаар би томилогдсон. Буцаагаад 2018 онд байх А.Энхболд утасдаад нөгөө компаниа энэ хүнд шилжүүлээд өгчих гэсний дагуу нэг залууд компанийг шилжүүлж өгсөн. Газар эзэмших эрх хүчингүй болсон захирамжийг очиж авсан болохоор А.Энхболдод энэ талаар хэлсэн. Би компанийн захирлаар ажиллаж байхдаа ямар нэгэн үйл ажиллагаа явуулаагүй, ийм л юм болсон. Өөр ярих зүйл алга, ярих гээд ч мэдэх юм алга даа гэжээ.

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Шүүхэд нэхэмжлэгч Дархан Ти Ви ХХК-аас хариуцагч Дархан-Уул аймгийн Засаг даргад холбогдуулан Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ны өдрийн А/441 дугаартай Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай захирамжийн Дархан Ти Ви ХХК-д холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоож өгнө үү гэсэн шаардлагатай нэхэмжлэлийг гаргажээ.

Шүүх нэхэмжлэгчээс гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд нэхэмжлэгч, хариуцагч тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нараас шүүхэд болон шүүх хуралдаанд гаргасан нэхэмжлэл, тайлбар, хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан бичгийн нотлох баримтуудыг үндэслэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Үйл баримтын тухайд:

Нэхэмжлэгч Дархан Ти Ви ХХК нь Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 07 дугаар сарын 05-ны өдрийн А/237 дугаар захирамжаар Дархан-Уул аймаг, Дархан сумын 14-р багт Парк таун хотхоны баруун талд байршилтай 0.08 га газрыг үйлчилгээ, орон сууны зориулалтаар 15 жилийн хугацаатай эзэмшиж, 2016 оны 07 дугаар сарын 07-ны өдөр Газрын харилцаа, барилга хот байгуулалтын газартай газар эзэмших эрхийн гэрээ байгуулж, газар эзэмших эрхийн 00319859 дугаартай гэрчилгээг авсан болох нь Засаг даргын захирамж, газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ, газар эзэмшүүлсэн гэрээ, кадастрын зураг зэргээр нотлогдож байна.

Үүний дараагаар Засаг даргын 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/441 дүгээр захирамжаар нэхэмжлэгчийн газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгож шийдвэрлэжээ. Хариуцагч дээрх захирамжийг гаргахдаа Монгол Улсын Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2-т Засаг дарга эрх хэмжээний хүрээнд хууль тогтоомжид нийцүүлэн захирамж гаргана, 29.3-д Засаг даргын захирамж хууль тогтоомжид нийцээгүй бол өөрөө, эсхүл сум, дүүргийн Засаг даргын захирамжийг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын захирамжийг Ерөнхий сайд тус тус өөрчлөх буюу хүчингүй болгоно, Газрын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1-д Төрийн эрх бүхий байгууллага, албан тушаалтан өөрийн шийдвэр, үйлдэл /эс үйлдэхүй/-ээрээ газрын тухай хууль тогтоомж, газар эзэмшигч, ашиглагчийн хууль ёсны ашиг сонирхлыг зөрчсөн бол уг байгууллага, албан тушаалтан өөрөө буюу түүний дээд шатны байгууллага, албан тушаалтан, эсхүл шүүх уг хууль бус шийдвэрийг хүчингүй болгож, үйлдлийг таслан зогсооно, Захиргааны ерөнхий хуулийн 43 дугаар зүйлийн 43.1-д Захиргааны актыг хаяглагдсан этгээд болон эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндөгдөж болзошгүй этгээдэд хуульд заасан журмын дагуу мэдэгдэнэ. Захиргааны актыг мэдэгдэх ажиллагааг түүнийг гаргасан захиргааны байгууллага хариуцна, 43.2-т Захиргааны байгууллага захиргааны актыг хуульд өөрөөр заасан тохиолдолд өөрт нь гардуулах, шаардлагатай тохиолдолд утас, факс, шуудан, цахим болон бусад хэлбэрээр мэдэгдэж болох бөгөөд ийнхүү мэдэгдсэнээ баримтжуулна, 43.7-д Хуульд өөрөөр заасан тохиолдолд захиргааны актыг нийтэд мэдэгдэх бөгөөд захиргааны актыг үйлчлэх тодорхой нутаг дэвсгэрийн хэмжээнд хэвшсэн журмаар нийтэд танилцуулснаас хойш ажлын 10 өдөр өнгөрсний дараа уг актыг мэдэгдсэнд тооцно, 47 дугаар зүйлийн 47.3-т Захиргааны актын аль нэг хэсэг илт хууль бус бөгөөд тэр нь тухайн захиргааны актыг гаргах гол үндэслэл болж байгаа бол захиргааны акт бүхэлдээ илт хууль бус байна гэж тус тус заасныг баримтлан дараах шийдвэрийг гаргажээ.

Хариуцагч дээрх шийдвэрийн үндэслэлийг Дархан сумын нутаг дэвсгэрт 2016 оны 04 дүгээр сарын 25-аас 2016 оны 07 дугаар сарын 18-ны өдрийн хугацаанд шинээр газар олголт хийхдээ тухайн жилийн газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөнд эзэмшүүлж болохоор зааснаас бусад газарт газар эзэмшүүлсэн, төлөвлөгөөнд туссан газрыг дуудлага худалдаа, төсөл сонгон шалгаруулах зарчмаар газар эзэмшүүлээгүй, газар эзэмшүүлэхэд тавигдах шаардлагыг хангаагүй, газар эзэмших хүсэлт гаргаагүй байхад хууль бусаар газар эзэмшин, эрхийн гэрчилгээнийхээ үнийг төлөлгүй газрын гэрээ, гэрчилгээ бичүүлж авсан, хэсэгчилсэн ерөнхий төлөвлөгөө хийгдээгүй газарт газрын кадастрын мэдээллийн санд дур мэдэн нэгж талбар үүсгэсэн нь Газрын тухай хуулийн 31 дүгээр зүйлийн 31.2, 31.3, 32 дугаар зүйлийн 32.3, 33 дугаар зүйлийн 33.1.1, 33.1.2, 33.4-т заасныг тус тус зөрчсөн ба зөрчил нь Аймгийн Засаг даргын 2016 оны А/327 дугаар захирамжаар томилогдсон ажлын хэсгийн дүгнэлтээр тогтоогдсон гэж үзээд 65 иргэн, 25 хуулийн этгээдийн газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгож шийдвэрлэсэн үйл баримт байна.

Нэхэмжлэгч нь дээрх захирамжийн өөрт холбогдох хэсгийг Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6-д иргэн, хуулийн этгээдийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд халдах хуульд заасан үндэслэл байгаагүй гэж, захиргааны актыг илт хууль бус болохыг тогтоолгохоор маргаж байна.

Засаг дарга нь Монгол Улсын Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, 29.3, Газрын тухай хуулийн 61 дүгээр зүйлийн 61.1-д тус тус зааснаар хуульд заасан эрх хэмжээний хүрээнд захирамж гаргах, шийдвэр нь хууль тогтоомжид нийцээгүй гэж үзвэл өөрөө хүчингүй болгохоор хуульчилсан байна.

Шүүхээс нотлох баримтаар авсан тус шүүхийн 2017 оны 02 дугаар сарын 23-ны өдрийн 22 дугаар хариуцагчийн зөвшөөрлийг баталж, хэргийг хэрэгсэхгүй болгох тухай шүүгчийн захирамж, шүүх хуралдаанд хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс А/441 дүгээр захирамжаар газар эзэмших гэрчилгээ хүчингүй болгосон 8 хуулийн этгээд шүүхэд хандаж, газар эзэмших эрх нь сэргэсэн гэх тайлбар зэргээс үзэхэд Засаг даргын 2016 оны А/441 дүгээр захирамжийг эс зөвшөөрч зарим иргэн, хуулийн этгээд хуульд заасан хугацаанд шүүхэд нэхэмжлэлээ гаргаж шийдвэрлүүлсэн байх ба Засаг даргаас шүүхийн шийдвэрийг биелүүлж 2017 оны 03 дугаар сарын 06-ны өдрийн А/81 дүгээр захирамжаар зарим иргэн, хуулийн этгээдийн газар эзэмших эрхийг сэргээсэн болох нь дээрх шүүгчийн захирамж, Засаг даргын захирамж, шүүхийн үзлэгээр нотлох баримтаар авсан 7 аж ахуйн нэгжийн газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ, газар эзэмшүүлсэн гэрээ зэргээр тогтоогдож байна.

Үүнээс дүгнэлт хийхэд Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны А/441 дүгээр захирамж нь эрх зүйн зөрчилтэй, захиргааны хууль бус актад хамаарахаар байна.

Илт хууль бус захиргааны акт нь гарсан цагаасаа эхлэн эрх зүйн үйлчлэлгүй байхаар Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.2-т журамласан байх хариуцагч Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны А/441 дүгээр захирамжийн нэхэмжлэгчид хамаарах хэсгээр газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон шийдвэр хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6-д заасан илт хууль бус захиргааны актын шинжийг агуулаагүй байна.

Иймд маргаан бүхий энэ тохиолдолд хариуцагч Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны А/441 дүгээр захирамжийн Дархан Ти Ви ХХК-д холбогдох хэсэг нь Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6-д зааснаар нэхэмжлэгчийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхолд халдах хуульд заасан үндэслэл байгаагүй болохыг тогтоох хууль зүйн үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Мөн нэхэмжлэлийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд манай байгууллагад Захиргааны ерөнхий хуулийн 24-27 дугаар зүйлд заасан ажиллагааг явуулаагүй, компанид анх газар эзэмшүүлсэн 2016 оны А/237 дугаар захирамж нь эерэг нөлөөлөл бүхий захиргааны акт байх байхад дээрх захирамжийг хүчингүй болгох хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.2-т заасан үндэслэл байгаагүй гэж маргаж байгаа тухайд:

Захиргааны ерөнхий хуулийн 24-27 дугаар зүйл, 48 дугаар зүйл нь захиргааны байгууллагаас гаргасан хууль бус захиргааны актаар маргах тохиолдолд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүх хянах ба харин илт хууль бус захиргааны актыг тогтоолгох нэхэмжлэлийн шаардлагын хүрээнд шүүхээс дээрх үндэслэлийг хянаж, үнэлэлт дүгнэлт өгөх боломжгүй гэж шүүх үзлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.2, 106.3,106.3.14 дүгээрт заасныг удирдлага болгон

ТОГТООХ нь: 

1.  Захиргааны ерөнхий хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1.6-д зааснаар нэхэмжлэгч Дархан Ти Ви ХХК-аас Дархан-Уул аймгийн Засаг даргад холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийн Дархан-Уул аймгийн Засаг даргын 2016 оны 11 дүгээр сарын 29-ний өдрийн А/441 дугаартай газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгох тухай захирамжийн Дархан Ти Ви ХХК-д холбогдох хэсгийг илт хууль бус болохыг тогтоолгох шаардлагатай захиргааны хэргийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

2.  Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1, 51 дүгээр зүйлийн 51.1 дэх хэсэгт зааснаар нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

3.  Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 108 дугаар зүйлийн 108.2, 108.3,108.4, 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсэгт зааснаар хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгчид шүүхийн шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг дурдсугай.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ З.ЭНХТУЯА