“Ө” ХХК-ийн

 нэхэмжлэлтэй захиргааны хэргийн тухай

 

Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн давж заалдах журмаар хэргийг шийдвэрлэсэн

Шүүх бүрэлдэхүүн: 

Шүүх хуралдаан даргалагч шүүгч Г.Мөнхтулга

Бүрэлдэхүүнд оролцсон шүүгч Д.Оюумаа

Илтгэгч шүүгч Ц.Сайхантуяа  

Давж заалдах гомдол гаргасан хэргийн оролцогч: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э.Б 

Хэргийн оролцогчид:

Нэхэмжлэгч  “Ө” ХХК

Хариуцагч Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтэс

Нэхэмжлэлийн шаардлага: “Татварын хөнгөлөлт эдлүүлэхээс татгалзаж шийдвэрлэсэн Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтсийн 2025 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 4/1900 тоот шийдвэрийг хүчингүй болгуулж, татварын хөнгөлөлтөд хамруулахыг Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтэст даалгах" тухай

Давж заалдах гомдол гаргасан шүүхийн шийдвэр: Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2025 оны 7 дугаар сарын 29-ний өдрийн 128/ШШ2025/0532 дугаар шийдвэр  

Давж заалдах шатны шүүх хуралдааны оролцогчид: 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ш.И

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э.Б

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Д

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга И.Өсөхбаяр  

Хэргийн индекс: 128/2025/0488/З

ТОДОРХОЙЛОХ нь:  

1. Нэхэмжлэгч  “Ө” ХХК нь Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтэст холбогдуулан “Татварын хөнгөлөлт эдлүүлэхээс татгалзаж шийдвэрлэсэн Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтсийн 2025 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 4/1900 тоот шийдвэрийг хүчингүй болгуулж, татварын хөнгөлөлтөд хамруулахыг Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтэст даалгах" тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргажээ.

2. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2025 оны 7 дугаар сарын 29-ний өдрийн 128/ШШ2025/0532 дугаар шийдвэрээр: Татварын ерөнхий хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1 дэх хэсгийн 6.1.7, 27 дугаар зүйлийн 27.1, 27.1.3, 27.3. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1, 22.3 дахь хэсэгт тус тус заасныг баримтлан нэхэмжлэгч "Ө" ХХК-ийн гаргасан "Татварын хөнгөлөлт эдлүүлэхээс татгалзаж шийдвэрлэсэн Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтсийн 2025 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдрийн 4/1900 тоот шийдвэрийг хүчингүй болгуулж, татварын хөнгөлөлтөд хамруулахыг Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтэст даалгах" шаардлага бүхий нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн байна.   

3. Давж заалдах гомдлын агуулга:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э.Б давж заалдах гомдолдоо:

“...Шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангаагүй тухайд: Шүүхийн шийдвэрийн Үндэслэх хэсгийн 5, 6 дахь хэсэгт "Татварын ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1-д "Нэг этгээд нөгөө этгээдийн, эсхүл уг этгээдүүд нь хоёр болон түүнээс дээш хуулийн этгээдийн хөрөнгө, хяналт, удирдлагын үйл ажиллагаанд шууд болон шууд бусаар оролцох замаар хоорондоо хийх ажил гүйлгээний нөхцөл, эдийн засгийн үр дүнд нөлөөлөх боломжтой доор дурдсан этгээдийг хоорондоо харилцан хамааралтай этгээд гэж үзнэ" гээд, 27 дугаар зүйлийн 27.1.3-т "хувьцаа, хувь оролцоо, эсхүл саналын эрхийн 20 ба түүнээс доошгүй хувийг шууд болон шууд бусаар эзэмшдэг этгээд" гэж тус тус заасан нэхэмжлэгч компанийн хувьцаа эзэмшигч Э.Б нь "У" ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигч байна.", "Э.Б нь нэхэмжлэгч "Ө" ХХК-ийн 40 хувийн, "У" ХХК-ийн 50 хувийн хувьцааг эзэмшиж байгаа нь Татварын ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1-д заасан эдийн засгийн үр дүнд нөлөөлөх боломжтой гэж үзнэ." гэсэн шийдвэр нь хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагыг хангахгүй байна.

Учир нь Татварын ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1 дэх хэсгийг задлан авч үзвэл: 1."Нэг этгээд нь нөгөө этгээдийн" хөрөнгө, хяналт, удирдлагын үйл ажиллагаанд шууд болон шууд бусаар оролцох замаар хоорондоо хийх ажил гүйлгээний нөхцөл, эдийн засгийн үр дүнд нөлөөлөх боломжтой. Энэ тохиолдолд “Ө" ХХК нь "У" ХХК, эсхүл "У" ХХК нь “Ө" ХХК-ийн хөрөнгө, хяналт, удирдлагын үйл ажиллагаанд шууд болон шууд бусаар оролцож буйг ойлгоно; 2."Эсхүл уг этгээдүүд нь хоёр болон түүнээс дээш хуулийн этгээдүүдийн" хөрөнгө, хяналт, удирдлагын үйл ажиллагаанд шууд болон шууд бусаар оролцох замаар хоорондоо хийх ажил гүйлгээний нөхцөл, эдийн засгийн үр дүнд нөлөөлөх боломжтой. Энэ тохиолдолд “Ө" ХХК болон "У” ХХК-иуд нь өөр 2 болон түүнээс дээш хуулийн этгээдүүдийн хөрөнгө, хяналт, удирдлагын үйл ажиллагаанд шууд болон шууд бусаар оролцож буйг ойлгоно.

Уг заалтыг Татварын ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1.3-т “хувьцаа, хувь оролцоо, эсхүл саналын эрхийн 20 ба түүнээс доошгүй хувийг шууд болон шууд бусаар эзэмшдэг этгээд" гэж заасантай холбон тайлбарлавал дундаа 1 хувьцаа эзэмшигчтэй байснаар тус компаниудыг хоорондоо хамааралтай гэж үзэхгүй, харин нэг нэгнийхээ хувьцааг эзэмшдэг /шууд/ болон гинжин хэлхээний дундах /шууд бус/ компаниудыг хамааруулан авч үзэж байна. Гэтэл хуулийг явцууруулан тайлбарлаж 2 өөр компанид хувьцаа эзэмшдэг иргэн дээр үндэслэн дээрх 2 компаниудыг харилцан хамааралтай гэж үзэх нь хууль зүйн хувьд үндэслэлгүй. 

 

Мөн “Ө" ХХК-ийн хувьд Өмгөөллийн тухай хуулийн 19 дүгээр зүйлийн 19.5 дахь хэсэгт "Өмгөөллийн хуулийн этгээдийн үүсгэн байгуулагч, гишүүн, удирдах, төлөөлөх эрх бүхий этгээд, хувьцаа эзэмшигч нь өмгөөлөгч байна", мөн зүйлийн 19.6-д "Өмгөөлөгч, өмгөөллийн хуулийн этгээд нь өмгөөллийн үйл ажиллагаа эрхлэх эрхгүй этгээдтэй хамтарч ашиг хуваах байдлаар үйл ажиллагаа эрхлэхийг хориглоно" гэж тус тус заасны дагуу компанийн хувьцаа эзэмшигч, удирдлага нь өмгөөлөгч бус этгээд байх нь хориотой. Үүнээс гадна тус 2 аж ахуйн нэгж нь тус тусдаа бие даасан өөрсдийн мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулж орлого олдог бөгөөд орлогын төрөл давхцах боломжгүй, нэг нь өмгөөллийн үйл ажиллагаа, нөгөөх нь хөрөнгө оруулалтын менежментээр зөвлөгөө өгдөг тул эдийн засгийн үр дүнд нөлөөлөх боломжтой гэж үзэх үндэсгүй.

Иймээс Татварын ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1, 27.1.3 дахь заалтуудыг иргэн Э.Б миний бие 2 өөр хуулийн этгээдийн хувьцаа эзэмшдэгээрээ бусад 2 хувьцаа эзэмшигчдийнхээ Монгол Улсын Үндсэн хуулийн арван зургаадугаар зүйлийн 4 дэх хэсэгт "ажил мэргэжлээ чөлөөтэй сонгох, хувийн аж ахуй эрхлэх эрхтэй." гэж хуулиар олгосон суурь эрхийг хязгаарлахаар явцууруулан тайлбарласан шүүхийн шийдвэрийн Үндэслэх хэсгийн 5, 6 дахь хэсгүүдийг хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй.

Хоёр. Шүүх нотлох баримтыг үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлээгүй тухайд:

Шүүхийн шийдвэрийн Үндэслэх хэсгийн 7 дахь хэсэгт "Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.3-т "Энэ хуулийн 20.2.7, 22.1-д “тухайн албан татвар төлөгч хамаарах эсэхийг тодорхойлохдоо албан татвар ногдох орлогын дүнг тухайн албан татвар төлөгч болон тухайн татварын жилд түүнтэй ажил гүйлгээ хийсэн харилцан хамаарал бүхий этгээдийн албан татвар ногдох орлогын нийлбэр дүнгээр тооцно.” гэж заасны дагуу "Ө" ХХК-ийн болон "У" ХХК нар хоорондоо ажил гүйлгээ хийсэн бөгөөд хамаарал бүхий этгээдүүд болох нь хэрэгт авагдсан баримтаар нотлогдож байна. Тодруулбал "Ө" ХХК /РД:8/-иас 2024 оны 03 дугаар сарын 21-ний өдрийн 09 цаг 54 минут 27 секундэд 4,671,896.22 төгрөгийн гүйлгээг "У" ХХК-д шилжүүлжээ. Мөн "У" ХХК /РД:6/-иас 2024 оны 04 дүгээр сарын 16-ны өдрийн 14 цаг 24 минут 18 секундэд “Ө" ХХК-д 34,491,580 төгрөгийн гүйлгээг тус тус хийсэн байна" гэж шүүх нотлох баримтыг үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлээгүйгээс гадна бодит нөхцөл байдлыг буруугаар дүгнэсэн.

Учир нь 2 дугаар хавтаст хэргийн 120 дугаар талд авагдсан нотлох баримт болох Монгол Улсын Их Хурлын Төсвийн байнгын хорооны хуралдааны тэмдэглэлд "Б.Т: .... энэ ажил, гүйлгээ бодитой үнэ хэрэглэсэн үү, үгүй юу гэдгийг л тодорхойлох. Тэр одоо бие биедээ ингээд өндөр зардалтай юм уу, хэт бага үнээр шилжүүлсэн эсэхийг нь л татвар тодорхойлоод тэрийг нь яг бодит үнээр нь одоо залруулах тийм л ач холбогдолтой." мөн 2 дугаар хавтаст хэргийн 4 дүгээр талд авагдсан нотлох баримт болох Монгол Улсын Их Хурлын чуулганы хуралдааны тэмдэглэлд "Ж.Г: ... Энэ компаниуд чинь жижгэрээд бүгдээрээ 10 хувийн буцаалт авчхаж болох вий дээ энэ хуульдаа тийм хаалт хийж өгдөг юм уу тэр талаараа сайн анхаараарай гэдгийг би бүр албан ёсоор хэлье .", "Б.Т: ... Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн 22 дугаар зүйлийн 22.3-д бол яг энэ асуудлыг бид нар энэ жижгэрэх аюулаас сэргийлээд тусгасан байгаа ийм түгжээ заалт оруулсан. Энэ 22.3 дээр энэ хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1-д татвар ноогдох орлогын дүнг тухайн албан татвар төлөгч болон тухай татварын жилд түүнтэй ажил гүйлгээ хийсэн харилцан хамаарал бүхий этгээдийн албан татвар ноогдох орлогын нийлбэр дүнгээр тооцно гээд ийм заалтыг оруулсан байгаа." гэсэн хууль батлагдах үеийн хууль тогтоогч нарын үзэл баримтлал, хэлэлцүүлгийн баримтаас үзвэл дээр дурдагдсан 2 ажил гүйлгээ нь “Ө" ХХК болон "У" ХХК нар нь ямарваа нэгэн байдлаар татвар ногдох орлогоо 1.5 тэрбум төгрөгөөс доош байлгаж татварын хөнгөлөлтөд хамрагдахын тулд жижиглэж байгуулагдсан компаниуд биш ба хоорондоо ямарваа нэгэн байдлаар бага үнэ ашиглаж хийсэн ажил гүйлгээ биш юм.

Үүнээс гадна Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн дээрх 22 дугаар зүйлийн 22.3 дахь заалтын урьдчилсан нөхцөл нь Нэгдүгээрт, хоорондоо харилцан хамааралтай этгээдүүд байх, үүний дараа Хоёрдугаарт, тэдгээр харилцан хамааралтай этгээдүүд нь хоорондоо ажил гүйлгээ хийсэн байх гэсэн 2 тусдаа нөхцөл байгаа гэдгийг харгалзаж үзэх шаардлагатай. Харин “Ө" ХХК болон "У" ХХК-иуд нь харилцан хамааралтай этгээдүүд биш байх тул хоорондоо ажил гүйлгээ хийсэн гэдгээр "харилцан хамаарал" тогтоогдохгүй юм.

Шүүхийн шийдвэрийн Үндэслэх хэсгийн 8 дахь хэсэгт "Нөгөөтээгүүр "Ө" ХХК нь Татварын ерөнхий хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1 дэх хэсгийн 6.1.7-т "үнэ шилжилтийн тохируулга хийх арга" гэж бодит үнэ тодорхойлох зарчмын дагуу харилцан хамаарал бүхий этгээд хооронд хийгдсэн бараа, ажил, үйлчилгээний нөхцөл, үнийг тодорхойлох" гэж заасны дагуу "Ө" ХХК татварын тайлангаа илгээхдээ хамаарал бүхий этгээдийн тайланг хамтад нь илгээх нь нэхэмжлэгч компанийн үүрэг тул энэ талаарх нэхэмжлэгчийн тайлбар үндэслэлгүй." гэж мөн л шүүх нотлох баримтыг үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлээгүйгээс гадна бодит нөхцөл байдлыг буруугаар дүгнэсэн.

Учир нь Аж ахуйн нэгжийн 2024 оны тайлан илгээх үед үнэ шилжилтийн тайланг системд гарч ирсний дагуу 2025 оны 02 дугаар сарын 17-ны өдөр анх илгээсэн. Тус үнэ шилжилтийн тайлангийн 1 болон 2 дугаар хавсралтад /2 дугаар хавтаст хэргийн 100 дугаар тал/ харилцан хамааралтай этгээдийн мэдээллийг илгээх байсан бөгөөд “Ө" ХХК-ийн хувьцаа эзэмшигчид болох Э.Б /40/, Н.О /30/, Н.С/30/ болон "У" ХХК, "Х" ХХК, "М" ХХК-иудын мэдээлэл шууд автоматаар гарч ирсэн ба тус мэдээллийг хасах, засах боломжгүйгээр заавал илгээхээр гарч ирсэн. Энэ талаар хариуцагчаас хариу тайлбар ирүүлснээр мэдэж, улмаар 2025 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдөр Баянзүрх дүүргийн татварын хэлтэс рүү Үнэ шилжилтийн жилийн ажил гүйлгээний тайлан дахь 1) Группийн толгой компани эсхүл удирдах байгууллагын талаарх мэдээлэл, 2) Харилцан хамааралтай этгээдийн талаарх алдаатай мэдээллүүдийг зохих журмын дагуу засварлаж өгөх талаарх хүсэлт илгээхэд 2025 оны 07 дугаар сарын 09-ний өдөр тус хэлтсээс "Үнэ шилжилтийн ажил гүйлгээний тайлан"-д харилцан хамааралтай этгээдээ тусган, харилцан хамааралтай этгээдтэй хийсэн ажил гүйлгээг тодорхойлон тайлан ирүүлэх үүрэгтэй гэсэн хариуг өгсөн. Иймд хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад шүүхэд "Татварын системд үзлэг хийлгэх хүсэлт"-ийг /2 дугаар хавтаст хэргийн 113 дугаар тал/ гаргаж, улмаар шүүх хуралдааны үеэр татварын цахим системд хийсэн үзлэгээр /2 дугаар хавтаст хэргийн 194 дүгээр тал/ “Ө" ХХК-ийн нягтлан бодогч Б.Б нь "Харилцан хамааралтай этгээдүүд"-ийн мэдээлэл автоматаар гарч ирж, засварлах боломжгүйгээр шууд илгээхээр байсныг тайлбарласан. Гэтэл шүүхээс үүнийг эс харгалзан "...хамаарал бүхий этгээдийн тайланг хамтад нь илгээх нь нэхэмжлэгч компанийн үүрэг тул энэ талаарх нэхэмжлэгчийн тайлбар үндэслэлгүй" гэсэн нь шүүхээс нотлох баримтыг үнэн зөв, эргэлзээгүй талаас нь үнэлээгүй гэж үзэж байна.

Мөн бичгээр албан хүсэлт илгээхээс өмнө буюу 2025 оны 07 дугаар сарын 05-ны өдөр цахимаар тайлан засварлах хүсэлт илгээсэн байсан бөгөөд 2025 оны 08 дугаар сарын 21-ний өдрийн байдлаар засварласан тайланг хүлээж авсан гэсэн төлөвтэй байна.

Иймд Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.2 дахь хэсэгт "Шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байна.", мөн хуулийн 121 дүгээр зүйлийн 121.1 дэх хэсэгт "Давж заалдах журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэсэн шүүх анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгосон бол дараах шийдвэрийн аль нэгийг гаргана" гээд тус зүйлийн 121.1.2-т "нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосон анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийн шаардлагын зарим хэсэг, эсхүл бүхэлд нь хангах". 121 дүгээр зүйлийн 121.2 дахь хэсэгт "Хэрэг хянан шийдвэрлэхэд хангалттай нотлох баримт цугларсан, шүүх хуралдаан болон хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаа хуулийн дагуу явагдсан боловч шүүх нотлох баримтыг буруу үнэлсэн, эсхүл хуулийг буруу хэрэглэсэн бол давж заалдах журмаар хэрэг хянан шийдвэрлэсэн шүүх энэ хуулийн 121.1.1, 121.1.2-т заасан шийдвэрийн аль нэгийг гаргана." гэж тус тус заасны дагуу Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2025 оны 07 дугаар сарын 29-ний өдрийн №128/ШШ2025/0532 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэж өгнө үү.” гэжээ.   

ХЯНАВАЛ:

          1. Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгч “Ө" ХХК-иас гаргасан нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь үндэслэлтэй байх тул шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхив.    

2. Хэргийн үйл баримтын тухайд:

2.1. Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтсийн даргын 2025 оны 03 дугаар сарын 07-ны өдрийн А/13 дугаар “Буцаан олголт авах талаар татвар төлөгчдийн жагсаалт батлах тухай” тушаалын хавсралт 01-ээр[1] Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1 дэх хэсэгт заасан хөнгөлөлтийн дагуу буцаан олголт авах татвар төлөгчийн жагсаалтыг баталсан байх бөгөөд үүнд нэхэмжлэгч “Ө" ХХК нь багтсан байх боловч Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтсийн 2025 оны 04 дүгээр сарын 08-ны өдрийн А/22 дугаар “Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын буцаан олголт авах татвар төлөгчдийн жагсаалт батлах тухай тушаалд өөрчлөлт оруулах тухай” тушаалын хавсралт 02-оор[2] буцаан олголт авах аж ахуйн нэгжийн жагсаалтаас хассан байна.     

2.2. Нэхэмжлэгч “Ө” ХХК нь 2025 оны 04 дүгээр сарын 02-ны өдөр Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтэст хандан “...татварын хөнгөлөлт олгохоос татгалзсан тухай үндэслэл бүхий шийдвэрээ бичгээр гаргаж өгнө үү” гэж 25/97 дугаар албан бичгээр хүсэлт гаргасны дагуу Баянзүрх дүүргийн Татварын хэлтсээс 2025 оны 04 дүгээр сарын 04-ний өдөр[3] 4/1900 дугаар албан бичгээр “...танай байгууллага болон харилцан хамаарал бүхий этгээдийн албан татвар ногдох нийт борлуулалтын орлогын дүн 1,5 тэрбум төгрөгөөс давсан тул хамрагдах боломжгүй байна.” гэх агуулга бүхий хариу өгчээ.     

3. Анхан шатны шүүхээс “...”Ө" ХХК болон "У" ХХК нар хоорондоо ажил гүйлгээ хийсэн бөгөөд хамаарал бүхий этгээдүүд болох нь хэрэг авагдсан баримтаар нотлогдож байна.“ гэж дүгнэсэн нь үндэслэл бүхий байх бөгөөд хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг хэргийн үйл баримттай харьцуулан, хэргийн оролцогчдын тайлбар зэрэгт зөв дүгнэлт өгч, Татварын ерөнхий хууль, Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн холбогдох зүйл, заалтыг үндэслэлтэй тайлбарлаж хэргийг хянан шийдвэрлэсэн байна.  

4. Учир нь Э.Б нь “Ө” ХХК-ийн 40 хувийн хувьцаа, “У” ХХК-ийн 50 хувийн хувьцааг тус тус эзэмшдэг нь хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн лавлагаагаар[4] тогтоогдож байх бөгөөд Татварын ерөнхий хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1-д “Нэг этгээд нөгөө этгээдийн, эсхүл уг этгээдүүд нь хоёр болон түүнээс дээш хуулийн этгээдийн хөрөнгө, хяналт, удирдлагын үйл ажиллагаанд шууд болон шууд бусаар оролцох замаар хоорондоо хийх ажил гүйлгээний нөхцөл, эдийн засгийн үр дүнд нөлөөлөх боломжтой доор дурдсан этгээдийг хоорондоо харилцан хамааралтай этгээд гэж үзнэ”, 27.1.3-д “хувьцаа, хувь оролцоо, эсхүл саналын эрхийн 20 ба түүнээс доошгүй хувийг шууд болон шууд бусаар эзэмшдэг этгээд” гэж заасны дагуу дээрх хоёр хуулийн этгээдийг  харилцан хамаарал бүхий этгээд гэж үзнэ.

 5. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1-д “Энэ хуулийн 18.2, 18.3, 18.4, 18.5-д заасан албан татвар ногдох орлогыг 1.5 тэрбум төгрөгөөс ихгүй байхаар жилийн эцсийн татварын тайланд тусгасан, доор дурдсанаас бусад салбарт үйл ажиллагаа явуулдаг, энэ хуулийн 20.2.7-д зааснаас бусад Монгол Улсын хуулийн дагуу үүсгэн байгуулагдсан албан татвар төлөгчийн энэ хуулийн 20.1-д заасны дагуу ногдуулсан албан татварыг 90 хувиар хөнгөлнө”, 22.3-д “Энэ хуулийн 20.2.7, 22.1-д тухайн албан татвар төлөгч хамаарах эсэхийг тодорхойлохдоо албан татвар ногдох орлогын дүнг тухайн албан татвар төлөгч болон тухайн татварын жилд түүнтэй ажил гүйлгээ хийсэн харилцан хамаарал бүхий этгээдийн албан татвар ногдох орлогын нийлбэр дүнгээр тооцно.” гэж тус тус заасан.  

6.  “У” ХХК болон “Ө” ХХК нарын хооронд ажил гүйлгээ хийгдсэн болох нь 2024 оны 04 дүгээр сарын 16-ны өдөр 14 цаг 24 минут 18 секундэд 34,491,580 төгрөгийг “Ө” ХХК-руу шилжүүлсэн төлбөрийн баримтаар[5], тус хамаарал бүхий этгээдүүдийн албан татвар ногдох орлогын нийлбэр дүн 1,5 тэрбум төгрөгөөс илүү болох нь аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайлангаар[6] тус тус тогтоогдож байна.   

7. Тодруулбал, харилцан хамаарал бүхий этгээдүүд болох “У” болон “Ө” ХХК нар хоорондоо 2024 онд ажил гүйлгээ хийсэн, уг этгээдүүдийн тухайн татварын жилд албан татвар ногдох орлогын нийлбэр дүн 1,5 тэрбум төгрөгөөс илүү байгаа энэ тохиолдолд хуульд заасан шаардлагыг хангасан гэж үзэхгүй бөгөөд “Ө” ХХК-ийн албан татварыг 90 хувиар хөнгөлөх хууль зүйн үндэслэлгүй.

8. Мөн Татварын ерөнхий хуулийн 6 дугаар зүйлийн 6.1.7-д "үнэ шилжилтийн тохируулга хийх арга" гэж бодит үнэ тодорхойлох зарчмын дагуу харилцан хамаарал бүхий этгээд хооронд хийгдсэн бараа, ажил, үйлчилгээний нөхцөл, үнийг тодорхойлохыг”, 38 дугаар зүйлийн 38.4-д “Татвар төлөгч үнэ шилжилтийн ажил гүйлгээний жилийн тайланг жилийн эцсийн татварын тайлангийн хамт харьяалах татварын албанд хүргүүлнэ.” гэж заасны дагуу “У” болон “Ө” ХХК нар нь харилцан хамаарал бүхий этгээд байх энэ тохиолдолд “...мэдээлэл шууд автоматаар гарч ирсэн ба тус мэдээллийг хасах, засах боломжгүйгээр заавал илгээхээр гарч ирсэн...” гэх нэхэмжлэгчийн тайлбар үндэслэлгүй байна.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэр Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.2-т заасан шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх хуулийн шаардлагад нийцсэн байх тул хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхиж шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж шүүх бүрэлдэхүүн дүгнэв.

          Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 120 дугаар зүйлийн 120.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Нийслэл дэх Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн 2025 оны 7 дугаар сарын 29-ний өдрийн 128/ШШ2025/0532 дугаар шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс гаргасан давж заалдах гомдлыг хангахгүй орхисугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 48 дугаар зүйлийн 48.3-т заасныг баримтлан нэхэмжлэгчийн давж заалдах гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид урьдчилан төлсөн 70.200 (далан мянга хоёр зуун) төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.5-д зааснаар шүүхийн хууль хэрэглээний зөрүүг арилгах, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны ноцтой зөрчил гаргасан нь шүүхийн шийдвэрт нөлөөлсөн, хуулийг Улсын дээд шүүхийн тогтоол, тайлбараас өөрөөр хэрэглэсэн, эрх зүйн шинэ ойлголт, эсхүл хууль хэрэглээг тогтооход зарчмын хувьд нийтлэг ач холбогдолтой гэж хэргийн оролцогч нар үзвэл магадлалыг гардан авсан өдрөөс хойш 14 хоногийн дотор Улсын дээд шүүхийн Захиргааны хэргийн танхимд хяналтын журмаар гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

 

                                  ШҮҮГЧ                                               Г.МӨНХТУЛГА

 

                      ШҮҮГЧ                                              Д.ОЮУМАА

 

ШҮҮГЧ                                               Ц.САЙХАНТУЯА