| Шүүх | Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх |
|---|---|
| Шүүгч | Бадамдоржийн Мандалбаяр |
| Хэргийн индекс | 101/2019/02399/и |
| Дугаар | 404 |
| Огноо | 2020-01-24 |
| Маргааны төрөл | Бусад хуулиар, |
Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн Шийдвэр
2020 оны 01 сарын 24 өдөр
Дугаар 404
| 2020 оны 01 сарын 24 өдөр | Дугаар 101/ШШ2020/00404 | Улаанбаатар хот |
МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС
Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Б.Мандалбаяр даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар,
Нэхэмжлэгч: Д-ын гаргасан,
Хариуцагч: Ц-д холбогдох,
Шударга эзэмшигч болохыг тогтоолгох, орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.
Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Д, өмгөөлөгч Ж, Э, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч А, бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдийн төлөөлөгч Б, орчуулагч Ү, нарийн бичгийн дарга М.Дорждэрэм нар оролцов.
ТОДОРХОЙЛОХ нь:
Нэхэмжлэгчээс тус шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ болон өмгөөлөгч нарын хамт шүүх хуралдаанд өмгөөлөгчийн хамт гаргасан тайлбартаа:
“Би, 2019 оны 04 дүгээр сард орон сууц хөлсөх гэрээ байгуулсан бөгөөд тус гэрээ хүчинтэй гэж бодож байтал өөр хүн маргаан бүхий орон сууцыг эзэмшиж байсан. Миний бие энэ талаар олон байгууллагад хандсан боловч 10 дахь сардаа эрхээ эдэлж чадахгүй, өөрийн байрандаа амьдарч чадахгүй хохирч байна.
Нэхэмжлэгч нь 2019 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдөр бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдтэй байгуулсан гэрээний дагуу маргаан бүхий орон сууцны хууль ёсны эзэмшигч болсон. Гэвч сууц эзэмшигчийн талаар Иргэний хуульд тодорхой тайлбарлаагүй, харин Орон сууц хувьчлах тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.5 дахь хэсэгт сууц эзэмшигч нь нийтийн зориулалттай орон сууцны нэг буюу нэгээс дээш өрөөг орон сууц эзэмших эрхтэй этгээдийг (ордер, хөлслөх гэрээний үндсэн дээр эзэмшиж иргэн түүний гэр бүлийн гишүүдийг хэлнэ) гэж зааснаар тодорхойлно.
Үүнээс өөрөөр хуульд эзэмшигч гэсэн заалт байхгүй. Гэтэл нэхэмжлэгч Дын эзэмшлийн орон сууцыг өөр хүн миний эзэмшил гэж маргаж, асуудал үүсгэсэн бөгөөд эдгээр хүмүүстэй өмчлөгч нь давхар гэрээ, хэлэлцээр байгуулаагүй, үүнийг талууд хангалттай шалган тогтоосон. Хариуцагч Цнь 3 жилийн өмнө Д ХХК -тай гэрээ байгуулсан боловч уг гэрээний хугацаа дууссан тул нэхэмжлэгч Дыг шударга эзэмшигч гэж тооцох ёстой.
Гэвч хариуцагч тал орон сууцыг эзэмших эрхгүй байж нэхэмжлэгчийн эзэмшилд саад учруулсан, Иргэний хуулийн 94 дүгээр зүйлийн 94.1.-т заасан эд хөрөнгө эзэмших эрхгүй буюу эзэмших эрхээ алдсан эзэмшигч эд хөрөнгийг эрх бүхий этгээдэд буцаан өгөх үүрэгтэй тул хариуцагч Цнь тухайн орон сууцыг нэхэмжлэгч буюу шударга эзэмшигч Дд хүлээлгэн өгөх ёстой.
Хариуцагч нь Д ХХК -тай гэрээ байгуулсан боловч тус компани нь өмчлөгчөөс шаардах эрхийг шилжүүлж авсан, харин өмчлөх эрхийг шилжүүлээгүй, тэдгээрийн байгуулсан гэрээний хугацаа дууссан. Иргэний хуулийн 302 дугаар зүйлийн 302.1.-т зааснаар орон сууц хөлслөх гэрээгээр хөлслүүлэгч нь сууцны зориулалттай байшин, сууц, орон сууцны өрөөг хөлслөгчийн эзэмшилд шилжүүлэх, хөлслөгч нь хэлэлцэн тохиролцсон хөлс төлөх үүрэг хүлээдэг.
Гэтэл хариуцагч Цнь тухайн үед хэрэглээний зардал төлж байсан баримт хэрэгт өгсөн, харин орон сууцны хөлс төлсөн баримт огт байхгүй, энэхүү орон сууцыг ганц л хүн эзэмшдэг, өөр хүн энэ талаар маргах боломжгүй. Шударга эзэмшигчийн эд хөрөнгө түүний эзэмшилд байгаа боловч эзэмших, ашиглах эрхээ эдлэхэд бусад этгээд саад болж байгаа бол саадыг арилгуулахаар шаардах эрхтэй. Үүнийг Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.2, 106.3, 106.4.-т тус тус тодорхой заасан учраас нэхэмжлэгч Дыг шударга эзэмшигч мөн болохыг тогтоож, хариуцагчаас орон сууцыг чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэл гаргасан.
Хариуцагчийг Д ХХК -тай гэрээ байгуулсан эсэх тухай маргаагүй, хүлээн зөвшөөрч байна, харин уг гэрээний хугацаа 2016 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрөөс 2016 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл хүчинтэй байсан ба дахин сунгаагүй. Иргэний хуулийн 123 дугаар зүйлийн 123.6.-д зааснаар шаардах эрхийг шинэ үүрэг гүйцэтгүүлэгчид шилжүүлснээр түүнтэй холбоотой бусад эрх болон түүнийг хангах арга нэгэн зэрэг шилжинэ. Өөрөөр хэлбэл, Д ХХК нь шаардах эрхээ өмчлөгчид буцаан өгсөн тул хариуцагч нь өмчлөгчтэй шинээр гэрээ байгуулах ёстой байсан боловч тэрээр хууль бусаар 3 жил үнэ төлбөргүй амьдарч байна.
Гэтэл нэхэмжлэгч нь хариуцагчийн өмнөөс өмчлөгчид хөлс төлж байна, орон сууцанд амьдарч байгаа хүн хөлс төлөхгүй, чөлөөлж өгөхгүй хэвээр байна. Иймд, нэхэмжлэгч Дыг шударга эзэмшигч болохыг тогтоож, хариуцагч Ц-ийг орон сууцнаас албадан чөлөөлж өгнө үү” гэв.
Хариуцагчаас тус шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа болон түүний итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч нь шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:
“Бид, нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Учир нь, нэхэмжлэгч Д нь шүүхэд төлөөлж уг нэхэмжлэлийг гаргах эрхтэй эсэх нь тодорхойгүй байна. Хариуцагч Ц-тэй 2016 оны 07 дугаар сарын 23-ны өдөр бие даасан шаардлага гаргаагүй этгээд болох О газрын Хилийн чанад дахь өмчийг удирдах Үйлдвэрийн газрын дамжуулан түрээслэгч Д ХХК нь орон сууц хөлслөх гэрээг байгуулсан.
Харин нэхэмжлэгч Дыг 2019 оны 04 дүгээр сарын 10-ны өдрөөс 2019 оны 05 дугаар сарын 10-ны өдөр хүртэл түр оршин суух гэрээ байгуулсан учраас хууль ёсны эзэмшигч гэж үзэхгүй байна.
Хариуцагч Ц-ийг 2019 оны 06 дугаар сараас эхлэн өмгөөлөгч Эгээр толгойлуулсан хүмүүс хөөж гаргахаар хаалга, үүдийг нь эвдлэх зэрэг ааш авир гаргасан. Иймээс оршин суугчид өмчлөгч *******тай 2019 оны 8, 9, 10 дугаар сард уулзахад З гэх хүн гэрээ байгуулахгүй гэсэн хариу өгсөн. Уг*******анд амьдарч байсан айлуудыг О газрын Х газар шүүхийн шийдвэрээр албадан чөлөөлүүлэх асуудлыг шийдвэрлүүлсний дараа шинээр хөлслөх гэрээ байгуулах ёстой байсан. Ийм шүүхийн шийдвэртэй байсан бол бид гарах бодолтой байгаа талаар хэлсэн” гэв.
Бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдийн төлөөлөгч нь шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:
“Бид, нэхэмжлэлийн шаардлагыг дэмжиж байна. Нэхэмжлэлийн шаардлага нь гэрээ хууль ёсны эсэх биш, харин шударга эзэмшигчийг тогтоох, бусдын хууль бус эзэмшлээс чөлөөлүүлэх тухай шаардлага гаргасан байсан.
Нэхэмжлэгч Д нь орон сууцыг эзэмших эрхтэй цор ганц эзэмшигч тул өмчлөгчийн нэгэн адил гуравдагч этгээдэд шаардлага тавих эрхтэй, өмчлөгч нэг л хүнтэй орон сууц хөлслөх гэрээ байгуулсан, давхар гэрээ байгуулаагүй. Хариуцагч Ц-ийн Д ХХК -тай байгуулсан гэрээний хугацаа дуусгавар болсноос хойш тэрээр хууль ёсны өмчлөгч бидэнтэй албан ёсоор гэрээ, хэлэлцээр байгуулаагүй, түүнд энэ талаар удаа дараа мэдэгдсэн боловч санаатайгаар хүлээж аваагүй.
Манай байгууллага тухайн орон сууцанд ямар хүн амьдарч байгааг мэдээгүй, мэдэх ч боломж байгаагүй, хариуцагч нь хууль ёсны эзэмшигч биш байж олон жилийн турш үнэгүй амьдарч байна. Хариуцагч хэнтэй гэрээ байгуулах ёстой, хэнд төлбөр төлөх ёстой талаар яагаад өнгөрсөн хугацаанд огт санаа зовоогүй юм бэ, хариуцагч нь Д ХХК -тай байгуулсан гэрээний хугацаа, мөн тус компанийн өмчлөгчтэй байгуулсан гэрээний хугацаа дуусгавар болсон талаар сайн мэдэж байсан.
Тэрээр хэрэглээний зардлыг бидэнд төлж байсан гэж мэдүүлж байгаа ч тийм зүйл байхгүй, манай байгууллагаас бүх ашиглалтын зардлыг төлдөг тул хариуцагчийн төлбөрийг мөн өмнөөс нь төлдөг. Өмчлөгчийн хувьд хариуцагчтай байгуулсан гэрээ, хэлэлцээр байхгүй тул өмчлөгч ямар нэгэн байдлаар хариуцагчаас ашиглалтын зардал авах боломжгүй юм.
Иймээс ашиглалтын зардлыг зохих ёсоор төлсөн гэж үзэхгүй тул хариуцагчийг шударга эзэмшигч гэж үзэх боломжгүй, тэрээр хэдэн төгрөг төлөхийг өөрөө сайн дураараа тогтоож байгаа нь үндэслэлгүй.
Хариуцагч нь 2019 онд бид нартай уулзах гэж хэд хэдэн удаа ирсэн гэж тайлбарлаж байгаа боловч нэхэмжлэгчтэй гэрээ байгуулсны дараа ирсэн бөгөөд үүнээс өмнө ямар ч хариуцлага хүлээхгүй амьдарч байсан. Оршин суугч нар манай байгууллагатай уулзахдаа ямар нэгэн тохиролцоонд хүрэх гэж уулзаагүй, гол шаардлага нь 1 м.кв талбайн үнийг 50 центээр тогтоох ёстой гэж шаардсан.
О газрын Х газар нь ОХУ-ын хууль тогтоомжийн дагуу үйл ажиллагаагаа явуулна. Орон сууц хөлслөх тариф өөрчлөх эрх хэмжээ манай байгууллагад байхгүй, 2015 оноос өмнө ОХУ-ын иргэдэд хөнгөлөлт үзүүлдэг байсан боловч шинэ хуулиар өөрчилсөн, Манай Засгийн газрын 2015 оны 885 тоот тогтоолоор тариф тогтоосон тул бидэнд үүнийг зөрчих эрх байхгүй.
Нэхэмжлэл гаргах үед нэхэмжлэгч Д нь хууль ёсны эзэмшигч байсан ба одоо ч нэхэмжлэл гаргах эрхтэй, тэрээр сүүлийн шударга эзэмшигчийн хувьд өмчлөгчтэй гэрээ байгуулах эрхтэй. Хэдийгээр талуудын байгуулсан түр байршуулах гэрээний хугацаа дууссан боловч бид нар нэхэмжлэгчтэй уг гэрээг дахиад байгуулна.
Тус гэрээнд зааснаар гэрээний хугацааг сунгах буюу нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тохиолдолд заавал бичгээр үүнийг зөвшөөрдөг, гэвч маргаантай асуудал гарсан учраас сунгаагүй ч нэхэмжлэгч тал шударга эзэмшигч тул хариуцагчаас орон сууцыг чөлөөлүүлэхийг шаардах эрхтэй” гэв.
Шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн болон хэрэгт авагдсан бичгийн баримтуудыг шинжлэн судлаад
ҮНДЭСЛЭХ нь:
Нэхэмжлэгч Даас хариуцагч Ц-д холбогдуулан шударга эзэмшигч болохыг тогтоолгох, орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх тухай нэхэмжлэл гаргасан ба энэ хэрэгт шүүхээс 2019 оны 06 дугаар сарын 14-ний өдөр иргэний хэрэг үүсгэж, хариуцагчид нэхэмжлэлийг хувийг гардуулж, талуудад хуульд заасан эрх, үүргийг тайлбарлаж, танилцуулжээ.
Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нэхэмжлэгчийн хүсэлтээр тус шүүхийн 2019 оны 09 дүгээр сарын 10-ны өдрийн 101/ШЗ2019/13837 тоот захирамжаар бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдээр О газар ыг оролцуулсан /х.х-ийн 40, 41 хуудас/.
Нэхэмжлэгч нь шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараа “маргааны зүйл болох орон сууцны өмчлөгчтэй орон сууц хөлслөх гэрээ байгуулсан учраас эзэмших эрхтэй, уг эрхээ хэрэгжүүлэхэд хариуцагчийн хууль бус үйлдэл саад болж байна гэсэн үндэслэлээр шударга эзэмшигч болохыг тогтоолгож, орон сууцнаас албадан чөлөөлүүлэх тухай шаардлагыг гаргасан” гэж тайлбарласан.
Гэвч шүүх, хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн нотлох баримт, зохигчдын тайлбарыг тус тус үндэслэн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.
Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримтаар бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд болох О нь Д ХХК -тай 2016 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр түрээсийн гэрээ байгуулж, *******,*******,*******,*******,*******наас 20 ширхэг орон сууцыг 2017 оны 04 дүгээр сарын 30-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд түрээслүүлэхээр тохирсон байна /х.х-ийн 112-135 хуудас/.
Тодруулбал, зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар, хэрэгт авагдсан баримтаар Д ХХК нь дээр дурдсан 20 ширхэг орон сууцыг бусад этгээдэд хөлслүүлэх зорилгоор 2017 оны 04 дүгээр сарын 30-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд түрээслэсэн бөгөөд уг гэрээний хугацаа мөн өдөр дуусгавар болсныг түрээслүүлэгч буюу бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдийн зүгээс хүлээн зөвшөөрсөн /х.х-ийн 14 хуудас/.
Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тус шүүхийн 2019 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 101/ШЗ2019/17965 тоот захирамжийн дагуу Монгол Улсын Гадаад харилцааны яамнаас ирүүлсэн баримтаар зохигчдын маргаж буй *******,*******,*******,*******,*******ыг Оросын Холбооны Улс өмчилдөг ба зохигчид энэ талаар маргаагүй /х.х-ийн 16, 159-170 хуудас/.
Шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 06 дугаар сарын 04-ний өдрийн 101/ШШ2018/01938 тоот шийдвэрээр нэхэмжлэгч Д ХХК -ийн гаргасан хариуцагч Ц-д холбогдох 3,900,000.00 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлийн шаардлагаас 660,000.00 төгрөгийг хангаж, 3,240,000.00 төгрөгийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэжээ /х.х-ийн 110, 111 хуудас/.
Тодруулбал, Д ХХК нь бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд Отай байгуулсан түрээсийн гэрээний дагуу *******,*******,*******,*******,*******ны хаягт орших орон сууцыг хариуцагч Ц-д 2016 оны 07 дугаар сарын 23-ны өдрөөс 2016 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдөр хүртэлх хугацаанд хөлсөлсөн ба хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбарт дурдсанаар тэрээр өнөөдрийг хүртэлх хугацаанд тус орон сууцыг эзэмшсэн хэвээр байна.
Иргэний хуулийн 89 дүгээр зүйлийн 89.1.-д “Хүсэл зоригийн дагуу эрх, эд юмсыг хууль ёсоор мэдэлдээ авах замаар эзэмшил үүснэ” гэж, мөн 89.3.-д “Өөрийн эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлын дагуу хууль буюу хэлцлийн үндсэн дээр тодорхой хугацаагаар эд хөрөнгийг эзэмших эрх олж авсан буюу үүрэг хүлээсэн этгээд нь шууд эзэмшигч, эрх буюу үүргээ шилжүүлсэн этгээд нь шууд бус эзэмшигч байна” гэж тус тус заажээ.
Тайлбарлавал, Д ХХК нь зохигчдын маргаж буй орон сууцыг ийнхүү хууль ёсны өмчлөгчтэй нь байгуулсан гэрээний үндсэн дээр эзэмших эрхтэй болж, улмаар хариуцагч Ц-д дамжуулан хөлслүүлсэн бөгөөд тэдгээрийг гэрээний хүчинтэй байх хугацаанд тус хуулийн 90 дүгээр зүйлийн 90.1.-д “Хөрөнгийг хууль ёсоор эзэмшиж байгаа буюу түүнийг эзэмших эрхтэй болох нь тодорхой байгаа этгээдийг шударга эзэмшигч гэнэ” гэж заасны дагуу шударга эзэмшигч гэж үзнэ.
Гэтэл зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбар болон хэрэгт авагдсан баримтаар Д ХХК -ийн Отай байгуулсан түрээсийн гэрээний хугацаа 2017 оны 04 дүгээр сарын 30-ны дууссан бол, харин хариуцагч Ц-ийн Д ХХК -тай байгуулсан орон сууц хөлслөх гэрээний хугацаа нь 2016 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдөр тус тус дууссан байна.
Энэ тохиолдолд нэгэнт талуудын уг орон сууцыг эзэмших гэрээний хугацаа дууссан учраас Иргэний хуулийн 94 дүгээр зүйлийн 94.1.-д “Эд хөрөнгийг эзэмших эрхгүй буюу энэ эрхээ алдсан шударга эзэмшигч нь уг эд хөрөнгийг эрх бүхий этгээдэд буцаан өгөх үүрэгтэй” гэж зааснаар хариуцагч Цнь маргааны зүйл болох хаягт байрлах орон сууцыг Д ХХК -нд, тус компани нь өмчлөгч этгээдэд хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй юм.
Гэвч зохигчдын шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбараар хариуцагч Цнь тус орон сууцыг хөлслөх гэрээний хугацаа 2016 оны 10 дугаар сарын 23-ны өдөр дууссан байтал нэхэмжлэгчтэй тодорхой төрлийн гэрээ, хэлэлцээр байгуулахгүйгээр буюу өмчлөгчийн зөвшөөрөлгүйгээр өнөөдрийг хүртэл эзэмшиж байгаа ажээ.
Энэ нь Иргэний хуулийн 90 дүгээр зүйлийн 90.1.-д “Хөрөнгийг хууль ёсоор эзэмшиж байгаа буюу түүнийг эзэмших эрхтэй болох нь тодорхой байгаа этгээдийг шударга эзэмшигч гэнэ” гэж заасантай нийцэхгүй байх тул хариуцагчийг тус хуулийн 95 дугаар зүйлийн 95.1.-д “Шударга бус эзэмшигч нь эрх бүхий этгээдэд эд хөрөнгө, эсхүл эрхийн үр шимийг буцааж өгөх, хэрэв өөрийн буруугаар үр шимийг олж авч чадаагүй бол олох ёстой байсан үр шимийг нөхөн төлөх үүрэгтэй” гэж зааснаар хууль бус эзэмшигч гэж үзнэ.
Тодруулан хэлбэл, хариуцагч Цнь энэхүү орон сууцыг эрх бүхий этгээдэд хүлээлгэн өгөх үүрэгтэй ба Иргэний хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1.-д “Өмчлөгч хөрөнгөө бусдын хууль бус эзэмшлээс шаардах эрхтэй” гэж заасны дагуу өмчлөгч буюу бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд О нь хариуцагч хариуцагч Ц-ээс уг орон сууцыг шаардах эрхтэй болно.
Гэвч бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд О нь хариуцагч Ц-ээс уг орон сууцыг шаардаагүй, харин нэхэмжлэгч Дыг шаардах эрхтэй гэж тайлбарлаж байна /х.х-ийн 13 хуудас/.
Хэрэгт авагдсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн баримтаар нэхэмжлэгч Д нь 2019 оны 04 дүгээр сарын 10-ний өдөр Отай орон сууц хөлслөх гэрээ байгуулж, зохигчдын маргаж буй *******,*******,*******,*******ид орших*******ны хаягт орших орон сууцыг 2019 оны 05 дугаар сарын 10-ны өдөр хүртэлх хугацаанд хөлслөхөөр тохирчээ /х.х-ийн 7-10 хуудас/.
Иргэний хуулийн 302 дугаар зүйлийн 302.1.-д “Орон сууц хөлслөх гэрээгээр хөлслүүлэгч нь сууцны зориулалттай байшин, сууц, орон сууцны өрөөг хөлслөгчийн эзэмшилд шилжүүлэх, хөлслөгч нь хэлэлцэн тохирсон хөлс төлөх үүргийг тус тус хүлээнэ” гэж заасан.
Тайлбарлавал, тус хуулийн 288 дугаар зүйлийн 288.1.-д “Хөлслүүлэгч нь дараах үүрэг хүлээнэ” гээд 288.1.1.-д “хөлслөх хугацааны турш гэрээнд заасны дагуу ашиглах боломжтой, ашиглалтын шаардлага хангасан, биет байдлын болон эрхийн доголдолгүй эд хөрөнгө хөлслөгчид шилжүүлэх” гэж тус тус зааснаар өмчлөгч болох О нь уг орон сууцыг хөлслөгч буюу Дын эзэмшилд бодитоор шилжүүлэн өгөх үүрэгтэй.
Гэтэл энэхүү орон сууцыг хариуцагч Цнь хууль бусаар эзэмшиж, өмчлөгчид хүлээлгэн өгөхөөс татгалзсан учраас өмчлөгчийн зүгээс нэхэмжлэгчид хүлээлгэн өгч чадаагүй байна.
Зүй нь, нэхэмжлэгч Д нь Иргэний хуулийн 90 дүгээр зүйлийн 90.1.-д заасны дагуу эзэмших эрхтэй шударга эзэмшигч мөн бөгөөд энэ хуулийн 92 дугаар зүйлийн 92.1.-д “Шударга эзэмшигчийн эд хөрөнгө түүний эзэмшилд нь байгаа боловч эзэмших, ашиглах эрхээ хэрэгжүүлэхэд хэн нэгэн этгээд саад болж байвал уг саадыг арилгуулахаар өмчлөгчийн нэгэн адил шаардах эрхтэй” гэж заасны дагуу эзэмшлээ хэрэгжүүлэхийг шаардах эрхтэй юм.
Гэвч нэхэмжлэгч Д болон бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд О нарын хооронд 2019 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдөр байгуулсан орон сууц хөлслөх гэрээний хугацаа 2019 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдөр дууссан байх тул нэхэмжлэгчийг цаашид тус гэрээний дагуу эзэмших эрхтэй шударга эзэмшигч хэвээр байгаа гэж шууд дүгнэх боломжгүй байна.
Өөрөөр хэлбэл, өмчлөгч болох бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээдийн төлөөлөгч нь шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа “нэхэмжлэгчтэй байгуулсан орон сууц хөлслөх гэрээний хугацааг сунгаагүй, хэрэв гэрээний хугацааг сунгах тохиолдолд гэрээнд бичгээр нэмэлт, өөрчлөлт оруулах журамтай” гэж тайлбарласан.
Шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлсэн нэхэмжлэгч болон бие даасан шаардлага гаргаагүй гуравдагч этгээд нарын 2019 оны 04 дүгээр сарын 19-ний өдөр байгуулсан орон сууц хөлслөх гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.5.-д “........талууд гэрээнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тохиолдолд гарын үсэг зурснаар хүчин төгөлдөр болно” гэж заажээ.
Гэвч талууд тус гэрээний 7 дугаар зүйлийн 7.5, мөн Иргэний хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.2.-т “Энгийн хэлбэртэй бичгийн хэлцэл нь хүсэл зоригоо илэрхийлэгч этгээд гарын үсэг зурснаар хүчин төгөлдөр болно” гэж зааснаар орон сууц хөлслөх гэрээний хугацааг сунгаагүй, өмчлөгчийн зүгээс 2019 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдөр дууссан гэж тайлбарлаж байна.
Иймд, нэхэмжлэгч Д нь 2019 оны 05 дугаар сарын 19-ний өдрөөс хойш тус орон сууцыг хөлслөх буюу эзэмших эрхтэй этгээд болох нь тогтоогдоогүй тул тэрээр хариуцагч Ц-ээс тухайн орон сууцыг шаардах эрхгүй.
Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.3, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон
ТОГТООХ нь:
ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Б.МАНДАЛБАЯР