Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь Сум дундын шүүхийн Эрүүгийн хэргийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.Энх-Амгалан даргалж,

Улсын яллагч: Ц.Эрдэнэбат,

Нарийн бичгийн дарга: А.Баасансүрэн,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгч: Г.Гандөш,

Шүүгдэгч: М.Ганзориг нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй явуулсан шүүх хуралдаанаар:

Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь Сум дундын Прокурорын газрын хяналтын прокурор, хууль цаазын ахлах зөвлөх Ц.Эрдэнэбатын хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэхээр яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн 2327000670103 дугаартай хэргийг 2023 оны 08 дугаар сарын 30-ны өдөр хүлээн авсныг энэ өдөр хянан хэлэлцэв.

          Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: Монгол Улсын иргэн, 1986 оны 04 дүгээр сарын 20-ны өдөр Орхон аймагт төрсөн, 37 настай, эрэгтэй, боловсролгүй, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл 5, эхнэр, хүүхдүүдийн хамт Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий сумын 2 дугаар баг Зүүн сөдөтий гэх газар оршин суух, улсаас авсан гавьяа шагналгүй, урьд Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь сум дундын шүүхийн 2023 оны 03 дугаар сарын 20-ны өдрийн 2023/ШЦТ/36 дугаар шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 24.6 дугаар зүйлийн 1-т зааснаар 320 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлгэх ялаар ял шийттэгдэж байсан, МФ86042017 регистрийн дугаартай, Рэнчиннямууд овгийн Майдарын Ганзориг.

          Холбогдсон хэргийн талаар: Шүүгдэгч М.Ганзориг нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

          Шүүгдэгч М.Ганзориг нь 2023 оны 04 дүгээр сарын 13-14-нд шилжих шөнө Өвөрхангай аймгийн Бат-Өлзий сумын төвд архи, согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ Бат-Өлзий сумын Цагдаагийн тасгийн дарга хошууч Д.Энх-Амгалан, экологийн асуудал хариуцсан байцаагч дэслэгч Н.Загарзүсэм нарыг албан үүргээ биелүүлэхтэй нь холбогдуулан хүч хэрэглэсэн, хүч хэрэглэхээр заналхийлж эсэргүүцсэн гэмт хэргийг үйлдсэн болох нь  

          - Хохирогч Н.Загарзүсэмийн ...М.Ганзориг нь надад хандаж “Загараа чи миний амьдралаар тоглосон, уулнаас 5 мод хийгээ л биз, чамайг хоолноос чинь яаж ийж байгаад салгана даа. Энх-Амгалан та хоёрыг сүвээгээр чинь хутгална, буудаж ална, Энх-Амгалан гуйлгачин минь чамайг Бат-Өлзийд хэр удаан амьдрахыг чинь харна” гэж удаа дараа доромжлоод намайг цохих гээд дайрахад нь би хойшоо ухарсан. ... Ганзоригийг босгоход миний баруун хөлийн шилбэ рүү нэг удаа өшиглөсөн...” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 19-20-р хуудас/,

- Хохирогч Д.Энх-Амгалангийн ...Ганзориг гэгч нь сайн уу дарга гэхээр нь би хариуд нь мэнд мэдчихээд байж байтал гэнэт л танай Загараа авлигачин, буудаж ална, цагдаа нарыг бүгдийг нь буудаж ална гэх мэтээр хэл амаар доромжилж миний зүүн хөлийн шилбэ рүү 2 удаа өшиглөсөн....араас удалгүй цагдаагийн дэслэгч Н.Загарзүсэм ирэхэд М.Ганзориг, Н.Загарзүсэмд хандаж чи муу авлигачин, би та нарыг буудаж ална, хутгалж ална гэж дайраад аль нэг хөлийнх нь шилбэ рүү өшиглөхөд Улаанаа, Тогмид хоёр нь салгаад дуугүй бай гээд амыг нь дараад байсан. ...цагдаагийн тасагт авч ирээд согтуурал шалгах багажаар шалгах гэхэд үлээхгүй, хэл амаар доромжилж миний зүүн хөлийн шилбэ рүү дахиад өшиглөсөн ... гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 24-25-р хуудас/,

          -гэрч Э.Билгүүний ...би 2023 оны 04 дүгээр сарын 13-14-нд шилжих шөнө хариуцсан сумандаа эргүүлд гарахаар кобан байрандаа хувцсаа өмсөөд байж байтал цагдаагийн дэслэгч Н.Загарзүсэм над руу гар утсаараа залгаж кобан байрны хойд талд байх хоёрдугаар цэцэрлэгийн хойд талд хүрээд ир гэсэн. Очиход тасгийн дарга Д.Энх-Амгалан, цагдаагийн дэслэгч Н.Загарзүсэм мөн хууль бусаар мод бэлтгэж шалгагдсан М.Ганзориг болон Улаанаа, Тогмид нар байсан. Намайг очиход М.Ганзориг нь нэлээд согтуу биеэ авч явах чадваргүй “би Загарааг ална буудна, сүв рүү хутгална” гэх мэтээр орилж байсан. Намайг очих үед М.Ганзориг нь унаад босож ирээд цагдаагийн дэслэгч Н.Загарзүсэмийн хөл рүү нэг удаа өшиглөсөн. Хамт явж байсан Улаанаа, Тогмид гэх хоёр залуу М.Ганзоригийг одоо болно явъя гэж удаа дараа хэлэхэд М.Ганзориг нь эсэргүүцэж цагдаагийн алба хаагчдыг ална буудна гэх мэт хэл амаар доромжилсоор байсан. Тасгийн дарга Д.Энх-Амгаланг удаа дараа хэл амаар доромжилж байсан ба тухайн гурван хүнийг цагдаагийн тасгийн байранд авч ирж согтуурал шалгах багажаар шалгах гэтэл М.Ганзориг нь эсэргүүцэл үзүүлж тасгийн дарга Д.Энх-Амгалангийн хөл рүү өшиглөсөн. Хэл амаар доромжилсоор байсан учир М.Ганзоригийг гавласан...” гэсэн мэдүүлэг /хх-ийн 27-28-р хуудас/ зэрэг нотлох баримтуудаар нотлогдон тогтоогдсон.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудаас шинжлэн судалсанд тооцуулсан дээрх нотлох баримтуудыг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл, журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлсэн байх бөгөөд эдгээр нь энэ хэрэгт хамааралтай, хэргийг эцэслэн шийдвэрлэхэд хүрэлцээтэй байна.

Нотлох баримтаар тогтоогдсон хэргийн нөхцөл байдал нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангаж байна.

Шүүгдэгч М.Ганзориг нь өөрт холбогдох хэргийг хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлүүлэх хүсэлтийг сайн дураар гаргаснаа бичгээр илэрхийлсэн байх ба шүүгдэгчид  эрүү шүүлт тулгах, хүнлэг бус хэрцгий харьцах, хуурч мэхлэх зэрэг хууль бусаар хэрэг хүлээлгэсэн нөхцөл байдал тогтоогдоогүй болно.

            Энэ хэргийн улмаас хохирогч Д.Энх-Амгалан, Н.Загарзүсэм нар нь нэхэмжлэх зүйлгүй, гомдол саналгүй гэсэн тул шүүгдэгчийг бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзлээ.

Шүүгдэгчид хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагын талаар:

Прокурорын санал болгож, шүүгдэгч М.Ганзоригийн хүлээн зөвшөөрсөн Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хорих ял оногдуулахгүйгээр 06 сарын хугацаагаар тэнсэх ял нь Эрүүгийн хуульд нийцсэн бөгөөд шүүгдэгч тухайн эрүүгийн хариуцлагын хууль зүйн үр дагаврыг ухамсарлан ойлгосон байх тул Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэгт зааснаар прокурорын саналыг баталж, шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх хууль зүйн үндэслэлтэй байна.

          Иймд шүүгдэгч Рэнчиннямууд овгийн Майдарын Ганзоригт Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хорих ял оногдуулахгүйгээр 06 сарын хугацаагаар тэнсэх ял оногдуулах нь зүйтэй гэж шүүх дүгнэв.

          Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 1, 7.3 дугаар зүйлийн 2.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.Ганзоригт оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүргийг хүлээлгэх нь зүйтэй.

           Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1, 187 дугаар зүйлийн 187.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.Ганзоригийг бүртгэж, түүний засрал хүмүүжилд хяналт тавихыг Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад даалгав.  

          Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.Ганзориг нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүхийн тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулах болохыг дурдав.

          Шүүгдэгч М.Ганзориг нь 05 хоног цагдан хоригдсон, хилийн хориг тавигдаагүй, шүүгдэгчийн баримт бичиг шүүхэд ирээгүй, хэрэгт битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалтай холбоотой баримтгүйг,

          Хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж сидиг хэргийг хадгалах хүртэл хугацаагаар хэрэгт хавсаргаж үлээх,

          шийтгэх тогтоолыг гардаж авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор зөвхөн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн үндэслэлээр оролцогч давж заалдах гомдол гаргах улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдаж,

          дээр дурдсан үндэслэлээр оролцогч давж заалдах гомдол гаргасан, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичсэн тохиолдолд шийтгэх тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч М.Ганзоригт авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг өөрчилж хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авч шийдвэрлэлээ.

          Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.4 дүгээр зүйлийн 5 дахь хэсэг, 36.2, 36.6, 36.7, 36.8 , 36.10 дугаар зүйлүүдэд заасныг тус тус удирдлага болгон

ТОГТООХ нь:

          1. Шүүгдэгч Ренчиннямууд овгийн Майдарын Ганзоригийг хууль сахиулагчийг албан үүргээ биелүүлэхтэй нь холбогдуулан хүч хэрэглэсэн, хүч хэрэглэхээр заналхийлж эсэргүүцсэн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

          2. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг журамлан шүүгдэгч Ренчиннямууд овгийн Майдарын Ганзоригийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 23.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар хорих ялыг оногдуулахгүйгээр 06 сарын хугацаагаар тэнссүгэй.

          3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.3 дугаар зүйлийн 1, 7.3 дугаар зүйлийн 2.5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.Ганзоригт оршин суух газар, ажил, сургуулиа өөрчлөх, зорчин явахдаа хяналт тавьж байгаа эрх бүхий байгууллагад урьдчилан мэдэгдэх үүргийг хүлээлгэсүгэй.

          4. Шүүгдэгч М.Ганзориг нь 05 хоног цагдан хоригдсон, бусдад төлөх төлбөргүй, шүүгдэгчийн бичиг баримт шүүхэд ирээгүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан болон битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардлын баримт авагдаагүй болохыг тус тус дурдсугай.

          5. Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх тухай хуулийн 186 дугаар зүйлийн 186.1, 187 дугаар зүйлийн 187.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.Ганзоригийг бүртгэж, түүний засрал хүмүүжилд хяналт тавихыг Өвөрхангай аймгийн Хархорин сум дахь Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх байгууллагад даалгасугай. 

          6. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 7.1 дүгээр зүйлийн 4, 5 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.Ганзориг нь тэнссэн хугацаанд хүлээлгэсэн үүргийг биелүүлээгүй, энэ хуулийн тусгай ангид заасан санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн бол шүүхийн тэнссэн шийдвэрийг хүчингүй болгож, энэ хуулийн 6.8, 6.9 дүгээр зүйлд заасан журмаар ял оногдуулах болохыг дурдсугай.

          7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1.8 дахь хэсэгт зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдаж ирсэн сидиг хэргийг хадгалах хүртэл хугацаагаар хэрэгт хавсаргаж үлдээсүгэй.

          8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.5, 36.10 дугаар зүйлийн 4, 36.12 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол нь уншиж сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд шүүгдэгч М.Ганзоригт ял оногдуулахгүйгээр тэнссэн тул цагдан хоригдож байгаа шүүгдэгчийг шүүх хуралдааны танхимаас суллаж, шүүгдэгчид хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээ авсугай. 

          9. Шийтгэх тогтоолыг гардаж авсан, эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор зөвхөн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн үндэслэлээр оролцогч давж заалдах гомдол гаргах улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

          10. Дээр дурдсан үндэслэлээр оролцогч давж заалдах гомдол гаргасан, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичсэн тохиолдолд шийтгэх тогтоолын биелэлтийг түдгэлзүүлж, тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч Т.Ганзоригт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                         Г.ЭНХ-АМГАЛАН