МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Нийслэл д******* Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Н.Дамдинсүрэн даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны 4 ******* танхимд хийсэн шүүх хуралдаанаар: 

         Н*******эмжлэгч: Н.А, /РД:МН/,

Хариуцагч: ******* ******* Засаг дарга

Гуравдагч этгээд: С.Г  /ОЮ7,/

         Н*******эмжлэлийн шаардлага: ******* ******* Засаг даргын газар эзэмших эрх олгохгүй байгаа эс үйлдлийг хууль бус болохыг тогтоох, газар эзэмших эрх олгох тухай захирамж гаргахыг даалгах-ыг хүссэн шаардлага бүхий захиргааны хэргийг хянан хэлэлцэв. 

Шүүх хуралдаанд: н*******эмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э.Э, н*******эмжлэгчийн өмгөөлөгч С.С, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Ө, гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Ө, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.М нар оролцов.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Нэг. Н*******эмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Э.Э шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...2015 онд ******* *******ны бага ******* *******ийн 10 дугаар гудамжинд дөрвөн айлын газар хатгасан. 2016 онд ******* ******* газрын албанаас тухайн 4 айлын газрын гэрчилгээг нийтийн эзэмшлийн газар г******* үндэслэлээр хүчингүй болгосон. 2016 онд Х.А, Б.З газар эзэмших эрхээ шүүхээр сэргээлгэсэн. Маргаан бүхий газрыг ******* ******* Засаг даргын нөхөр Д.Г-ын нэр дээр шилжүүлж аваад Н.А-ийн нэр дээр шилжүүлж авахаар тохирсон байсан. Гэтэл газрын гэрчилгээг хүчингүй болгосны дараа шүүхэд хандах г*******эд ******* ******* Засаг дарга нь сонгууль болох гэж байхад битгий шүүхэд ханд гээд шүүхэд хандуулаагүй. Одоо маргаан бүхий газар дээр Н.А 2017 онд Сэлэнгэ аймгаас ирээд амьдарч байгаа. Амьдарч байхад нь С.Г, М.Ө хоёр 2018 онд мод түлээний цэг ажиллуулъя гээд манай хашаанд мод түлээний цэг ажиллуулсан. Ажиллуулах явцдаа Д.Г-тай ярилцаад шилжүүлж авъя гэсэн байсан. 2017, 2018 онуудад ******* Газар зохион байгуулалтын хэлтэст хандсан. Ингээд хандахад иргэдээс материал хүлээж авахгүй байгаа гэдэг шалтгаанаар манай материалыг хүлээж аваагүй. 2018 онд манай материалыг хүлээж авсан боловч газрын албаны дарга хүлээж авахгүй гэж байна гэсэн шалтгаанаар буцаасан. 2019 онд М.Ө-ны газрын гэрчилгээ гарахаар болсон байсан. М.Ө-ных уг газарт хоёр жил амьдарч байгаа гэсэн ор үндэслэлгүй зүйлээр газрын албанд хандсан байсан. Манайхыг 2019 онд хоосон гэр авч ирж барьсан гэж худлаа хэлсэн байсан... гэв

Хоёр. Н*******эмжлэгчийн өмгөөлөгч С.С шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Н.А-ийн 360м.кв газрыг гэр бүлийн хэрэгцээнд эзэмших хүсэлтийг 2019 оны 7 дугаар сарын 19-ний өдөр газрын алба руу шуудангаар илгээсэн. Шуудангаар өгсөн шалтгаан нь газрын албанаас тухайн газрыг маргаан ихтэй газар учир материалыг нь авахгүй гээд өгөхгүй байсан. Иймд газрын албанд шуудангаар материалыг нь бүрдүүлж явуулсан. 2019 оны 8 дугаар сарын 19-ний өдөр буюу хуульд заасан хугацааны дотор бичгээр хариу ирүүлээгүй учир 2019 оны 8 дугаар сарын 29-ний өдөр Нийслэлийн Засаг даргад хандсан. Нийслэлийн Засаг дарга бидний гаргасан гомдлыг хянаж үзээд энэ газар ямар нэгэн байдлаар бусдын газартай давхцаагүй, газар эзэмших хүсэлт байхгүй байгаа учир газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүссэн гомдлыг яаралтай шийдвэрлэ гэж газрын албаны даамал н.Б-тай холбож өгсөн. Н.Б-тай холбогдоод очиход маргаан бүхий газар учир бид энэ газрыг өгөхгүй гэсэн тул бид хуульд заасан хугацааны дотор Нийслэл д******* захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд н*******эмжлэл гаргасан. Нийслэлийн захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхэд газар эзэмших эрх олгохыг даалгах буюу газар эзэмших эрх олгох захирамж гаргахыг даалгах тухай захирамж гаргах тухай н*******эмжлэлийн шаардлага гаргасан... гэв

Гурав. Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Ц.Ө шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: ...Маргаан бүхий газрыг 2014 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн А дугаар захирамжаар эзэмшүүлсний дараа 2016 онд хүчингүй болгосон. Нийт дөрвөн хүн байгаагаас хоёр хүнийх нь газар эзэмших эрх хүчингүй болоод хоёр нь захиргааны хэргийн шүүхээр шийдвэрлэгдээд газар эзэмших эрхээ эргүүлэн авсан. Маргаан бүхий газарт одоо амьдарч байгаа С.Г г******* хүн ******* ******* Газар зохион байгуулалтын албанд н*******эмжлэгчээс түрүүлж өргөдөл, хүсэлтээ өгч байсан үйл баримт байгаа. Мөн Д.Г н*******эмжлэл гаргаад н*******эмжлэлээсээ татгалзсан учир нь С.Г-д эзэмшүүл******* шийдвэрт хүрээд худалдах худалдан авах гэрээ байгуулсан нотариатаар батлуулаагүй бичгээр хийсэн баримт байдаг. Н*******эмжлэгч 2019 оны 8 дугаар сарын 01-ний өдөр ******* ******* Газар зохион байгуулалтын албанд хандаад 8 дугаар сарын 30-ны өдөр Нийслэлийн Засаг даргад хандсан. Газар эзэмших, ашиглах, гэрчилгээ олгох 2008 оны 83 дугаар тушаалын хавсралтаар иргэн хүн газар эзэмшихдээ эсвэл газраа бусдад шилжүүл*******дээ энэ журамд заасан үйл ажиллагааг ******* газрын албанаас хэрэгжүүлнэ гэж заасан байдаг. Уг журмын дагуу өргөдөл хүсэлтийг хүлээж аваад хүмүүстэй уулзаад тухайн хүний материал бүрэн байна уу? бүрэн биш байна уу гэдгийг хянаад дараагаар нь хээрийн судалгаа буюу тухайн хүсэлт гаргагчийн газар дээр нь очиж үзэн бусдын газартай давхцаагүй, орц гарц хаагаагүй байна гэдгийг тогтоодог. Гэтэл Н.А нь 8 дугаар сарын 01-ний өдөр шууданд өргөдөл өгч явуулаад хуульд заасан 30 хоногийг нь өнгөрөөгөөд Нийслэлийн Засаг даргад хандсан. Н*******эмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч болон өмгөөлөгч нь Г.Б гэдэг хүнтэй сүүлд нь холбож өгсөн гэж хэлсэн. Эхэлж Газар зохион байгуулагчтай холбогдоод суурин судалгаа, хээрийн судалгаа бүх ажиллагаагаа хийлгээд өөрөө газрыг эзэмших эрхтэй байна уу? үгүй юу гэдэг шийдвэрээ шаардаж авах эрх нь нээлттэй байсан. Гэтэл шууданд бүрэн эс******* нь мэдэгд*******гүй материалаа өгсөн. Мөн Газар зохион байгуулалтын албаны өгсөн бичигт ...бидэнд албан ёсоор хандсан өргөдөл нь бүртгэгдээгүй байна шийдвэрл******* боломжгүй гэж байхад шийдсэн гээд шүүхэд хандсан байна гэсэн байдаг. Гэтэл одоо Г.Б ингэж ярьсан г******* нотлогдоогүй зүйл ярьж байгаа нь үндэслэлгүй байна. Маргаан бүхий газрыг эзэмших хүсэлтийг С.Г нь цаг хугацааны хувьд түрүүлж өгсөн. Д.Г-тай байгуулсан гэрээ хавтаст хэрэгт авагдсан байгаа. Уг гэрээ нь Д.Г тухайн газрыг С.Г-д эзэмшүүл*******эд татгалзах зүйлгүй гэсэн гэдгийг нотолж байна. Тухайн газрыг шууд Н.А-д эзэмшүүл******* боломжгүй учир нь С.Г тэр газар амьдагч байсан гэдэг газрын албаны нотлох баримт хүргүүл******* албан бичигт байгаа. Өнөөдрийн хуралд ир******* ёстой байсан газар зохион байгуулагч Г.Б нь маргаан бүхий газарт С.Г гэдэг хүн амьдарч байсан учир хэн нь мэдэгд*******гүй хүн ирээд тухайн газрыг эзэмшье г*******ээр эзэмшүүл******* шийдвэр гаргах боломжгүй байдаг. Иймд н*******эмжлэгчийн н*******эмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй байх тул н*******эмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгс*******гүй болгож өгнө үү... гэв

Дөрөв. Гуравдагч этгээдийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.Ө шүүхэд ирүүлсэн тайлбартаа: ...Миний бие анх Д.Г-ын эзэмшил газарт, хашаа барих үед буюу 2015 оны 07 дугаар сарын 12-ны орой хамтран барилцаж байсан. Мөн иргэн Д.Г-тай уг газрын гэрчилгээ хүчингүй болохоос өмнө буюу 2016 оны 01 ******* сарын 03-ны өдөр тохиролцож гар бичмэлээр гэрээ хийж худалдаж авсан байдаг. Тэр өдрөөс *******лэн тогны гэрээ, хаягийн бүртгэлээ хийлгэж *******ндоо бүртгүүлэн өнөөдрийг хүртэл эзэмшиж байна. 2017 оны 04 ******* сард 600,000 төгрөгөөр материал авч хамар хашаагаа буюу заагаа барьсан. 2017 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдөр 1,500,000 төгрөгийн материал авч хашааны хаалга, торон хашаа, 3:4-ийн хэмжээтэй түц, мөн дотор хашаандаа нүүрс түлээ зарах зориулалтаар хаалт зэргийг хийж 2017 оны 10 дугаар сарын 15-ны өдрөөс 2018 оны 03 дугаар сарын 15-ны өдөр хүртэл түлээ нүүрс зарж гэр бүлийн хамт уг хашаандаа амьдарч байсан. Уг хашааныхаа хаяг бичиг баримтыг хууль ёсны дагуу бүрдүүлсэн боловч, сүүлийн 4 жил ******* ******* газрын алба материал хүлээж авахгүй байсаар 2019 оны 05 дугаар сарын 13-ны өдөр ******* ******* газрын зохион байгуулалтын албанд шаардлагатай бүх материал буюу *******ны даргын тодорхойлолт, кадастрын зураг, өргөдөл, Газар зохион байгуулалтын цохолт зэргийг бүрдүүлж хураалгасан. Мөн миний бие Н.А-ийн хашаанд байсан гэдэг нь ор үндэслэлгүй бөгөөд уг хашааг зарсан болон барилцсан хүмүүс гэрчл******* болно. Иймд миний хууль ёсны ашиг сонирхол хөндөгдөж байна гэж үзэж байна... гэв

ҮНДЭСЛЭХ нь:

Н*******эмжлэгч Н.А-с ******* ******* засаг даргад холбогдуулан  гаргасан Газар эзэмших эрх олгохгүй байгаа эс үйлдлийг хууль бус болохыг тогтоох, газар эзэмших эрх олгох тухай захирамж гаргахыг даалгуулах тухай н*******эмжлэлийн шаардлагын хүрээнд, хуульд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан бөгөөд шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн бичмэл нотлох баримтуудад үндэслэн хэргийг шийдвэрлэв.

Анх маргаан бүхий газар буюу ******* ******* ******* ******* *******, ******* ******* *******, ******* тоот газрыг ******* ******* Засаг даргын 2014 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн А/ дугаар захирамжаар Д.Г-т 15 жилээр эзэмшүүлж, ******* ******* Засаг даргын 2016 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдрийн А/ дугаар Эзэмших эрхийн гэрчилгээ хүчингүй болгох тухай захирамжаар Д.Г-ын газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон байна.

Д.Г нь ******* ******* Засаг даргын 2016 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдрийн А/ дугаар Эзэмших эрхийн гэрчилгээ хүчингүй болгох тухай захирамжийн өөрт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулахаар тус шүүхэд н*******эмжлэл гаргасныг тус шүүхийн шүүгчийн 2019 оны 5 дугаар сарын *******-ний өдрийн 128/ШШ2019/0309 ******* захирамжаар н*******эмжлэгч н*******эмжлэлээсээ татгалзсаныг баталж, хэргийг хэрэгс*******гүй болгож шийдвэрлэжээ.

 Гуравдагч этгээд С.Г болон иргэн М.Ө нар нь ******* ******* Засаг даргын 2016 оны 03 дугаар сарын 22-ны өдрийн А/ дугаар захирамж гарсны дараа 2016 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр иргэн Д.Г-тай байгуулсан Ирээдүйн газар худалдах гэрээ г******* гэрээг хавсаргаж, ******* ******* ******* ******* *******, ******* ******* *******, ******* тоот газрыг эзэмших тухай өргөдлийг 2019 оны 5 дугаар сарын 13-ны өдөр гаргасан ч Газрын тухай хуульд заасан журмын дагуу шийдвэрлээгүй байна.

Мөн н*******эмжлэгч Н.А нь 2019 оны 8 дугаар сарын 01-ний өдөр ******* ******* газар зохион байгуулалтын албанд хандан ******* ******* ******* ******* *******, ******* ******* *******ийн 10 дугаар гудамжид байх 350.2м.кв газарт газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг гаргуулахаар өргөдөл гаргахад ******* ******* газар зохион байгуулалтын албанаас тус өргөдөлд хариу өгөөгүй нь Газрын тухай хуулийн ******* ******* зүйлийн *******.5.3-д энэ хуулийн *******.2.3-т зааснаас бусад газрыг ******* иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас баталсан тухайн жилийн газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөний дагуу энэ хуулийн *******.2.2-т заасныг баримтлан, ******* хэмжээнд иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад эзэмшүүл*******, ашиглуулах асуудлыг шийдвэрлэж, зохион байгуулах, 32 дугаар зүйлийн 32.1-д Иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага газар эзэмших тухай хүсэлтээ тухайн шатны Засаг даргад газрын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаас баталсан загварын дагуу гаргана., 32.2-т Иргэн энэ хуулийн 32.1-д заасан хүсэлтэд дараахь зүйлийг тусгана: 32.2.1.овог, нэр, байнга оршин суугаа хаяг, иргэний үнэмл*******ийн болон регистрийн дугаар; 32.2.2. эзэмших газрын засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгжийн харьяалал, хэмжээ, зааг, байршил, нэгж талбарын дугаар, нэгж талбарыг харуулсан тойм зураг; 32.2.3.газар эзэмших зориулалт, хугацаа., 32.4-д Энэ хуулийн 32.2, 32.3-т заасан баримт бичгийг хавсаргасан хүсэлтийг хүлээн авмагцаа сумын газрын даамал, аймаг, нийслэл, ******* газрын алба газрын асуудал эрхэлсэн төрийн захиргааны байгууллагаас баталсан журмын дагуу бүртгэнэ. Бүртгэлд хүсэлтийг хүлээн авсан он, сар, өдөр, цаг, минутаар тэмдэгл******* бөгөөд энэ тухай тодорхойлолтыг хүсэлт гаргасан этгээдэд гаргаж өгнө., 32.5-д Хүсэлт, түүнд хавсаргасан баримт бичгийг сумын газрын даамал, аймаг, нийслэл, ******* газрын алба нягтлан хянаж, шаардлага хангаагүй бол энэ талаархи үндэслэлийг хүсэлт гаргагч этгээдэд мэдэгдлээр өгч, бүртгэлээс хасна., 33 дугаар зүйлийн 33.1.2-т энэ хуулийн 33.1.1-д зааснаас бусад зориулалтаар болон энэ хуулийн 29.1, 29.2, 29.3-т заасан хэмжээнээс илүү газар эзэмших хүсэлт гаргасан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад газар эзэмшүүл******* асуудлыг тухайн шатны Засаг дарга дуудлага худалдаа, төсөл шалгаруулах зарчмаар шийдвэрлэнэ. гэж заасантай нийц*******гүй байна. 

Мөн маргаан бүхий газарт хашаа барьсан, тус хашаанд хоёр гэр, нэг жижиг амбаар байгаа болох нь тус шүүхийн үзлэгийн тэмдэглэл, фото зураг, Газар зохион байгуулалт, геодези зураг зүйн газраас ирүүлсэн агаарын зураг зэргээр тогтоогдож байх бөгөөд нэг гэрт н*******эмжлэгч амьдардаг, нөгөө гэрт гуравдагч этгээд С.Г-ийн дүү амьдардаг гэж хэргийн оролцогчид тайлбарлаж байна.

Дээрх нөхцөл байдлаас үзвэл, н*******эмжлэгч Н.А нь газар эзэмшихээр хүсэлт гаргасан, уг хүсэлтийг хариуцагч нь өөрт олгогдсон эрх хэмжээний хүрээнд зохих журмын дагуу шалгаж шийдвэрлээгүй нь тогтоогдож байх боловч н*******эмжлэгчийн н*******эмжлэлийн шаардлагын дагуу газар эзэмших эрх олгохгүй байгаа эс үйлдлийг хууль бус болохыг тогтоож, газар эзэмших эрх олгох тухай захирамж гаргахыг даалгах боломжгүй юм.

Учир нь иргэн Н.А-ийн газар эзэмшихээр гаргасан хүсэлтийн дагуу газар эзэмшүүл******* эс******* асуудлыг хэрхэн шийдвэрл******* нь Газрын тухай хуульд зааснаар хариуцагч ******* ******* Засаг даргын бүрэн эрхэд хамаарч байх тул шууд захирамж гаргахыг даалгах үндэслэлгүй байна. 

Иймд Н.А-ийн газар эзэмшихээр гаргасан хүсэлтийг шийдвэрл*******гүй байгаа эс үйлд*******үйг хууль бус болохыг тогтоож, газар эзэмших эрх олгох тухай хүсэлтийг хуульд заасан журмын дагуу шийдвэрл*******ийг даалгах нь зүйтэй гэж үзлээ.

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрл******* тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн 106.1, 106.3.4 д******* заалтыг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Газрын тухай хуулийн ******* ******* зүйл *******.5.3, 32 дугаар зүйлийн 32.4, 33 дугаар зүйлийн 33.1.2-т заасныг баримтлан Н.А-ийн газар эзэмших эрх олгуулахаар гаргасан хүсэлтийг шийдвэрл*******гүй байгаа эс үйлд*******үйг хууль бус болохыг тогтоож, газар эзэмших эрх олгох тухай хүсэлтийг хуульд заасан журмын дагуу шийдвэрл*******ийг хариуцагчид даалгасугай.

2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрл******* тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1-д заасны дагуу н*******эмжлэгчээс улсын  тэмдэгтийн  хураамжид  төлсөн 70200 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

Захиргааны хэрэг хянан шийдвэрл******* тухай хуулийн 114 ******* зүйлийн 114.1-д зааснаар хэргийн оролцогчид болон тэдгээрийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл шийдвэрийг гардаж авсан өдрөөс хойш 14 /арван дөрөв/ хоногийн дотор давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэй.

 

 

 

                            ШҮҮГЧ                                  Н.ДАМДИНСҮРЭН