МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

 

Налайх дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Х.Ганболд даргалж,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Д.Батжаргал,

Улсын яллагч Д.Ц-Эрдэнэ,

            Шүүгдэгч М.*******, түүний өмгөөлөгч Г.Урантогос нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар

 

Налайх, Багангай дүүргийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар ялл дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн ******* овогт *******ы *******д холбогдох эрүүгийн 2307 00143 0263 дугаартай хэргийг 2023 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдөр хүлээн авч, хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт:

*******, *******, *******, *******, *******, , мэргэжилтэй, , , , , ын хамт , тоотод оршин суух бүртгэлтэй, ,

******* овогт *******ы ******* /РД: /

Холбогдсон хэргийн талаар:       

Яллагдагч М.******* нь 2022 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 22 цагийн орчим , загварын улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодон ертөнцийн зүгээр урдаас хойшоо чиглэлтэй явж байхдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 16.1 “Явган хүний зохицуулдаггүй гарц руу ойртон ирсэн жолооч хурдаа хасаж, уг гарцаар гарч байгаа болон гараар завдаж байгаа явган зорчигчид зогсож зам тавьж өгнө. Тайлбар: Явган хүний зохицуулдаг ба зохицуулдаггүй гарцыг энэ дүрмийн 15.3-т заасан зохицуулдаг ба зохицуулдаггүй уулзварын тодорхойлолттой адилтгаж ойлгоно” гэсэн заалтыг зөрчсөний улмаас явган хүний гарцаар гарч явсан явган зорчигч Б.гийн баруун хөл хэсэгт мөргөж, эрүүл мэндэд нь хүндэвтэр хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Шүүгдэгч М.******* нь шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлдээ: “... ажилчидтайгаа 119 дүгээр сургуульд заал аваад явж байсан. Заалаа авчхаад харьж явсан. Гарцын хоёр талаар ямар ч хүн байгаагүй. Тухайн үед урдаас цагаан өнгийн машин ирж байсан. Тэр цагаан өнгөтэй машины араас гэнэт хүн гараад ирсэн. Тухайн үед зогсоох арга хэмжээ ав гэсэн ч халтиргаатай байсан учраас зогсоогүй” гэсэн мэдүүлэг,

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт талуудын зүгээс шүүгдэгчийн гэм буруу болон бусад асуудлын талаар дара нотлох баримтуудыг хэлэлцүүлэв.

 

Зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд /хавтаст хэргийн 15-18 дь тал/,

 

Иргэн О.Буяннэмийн гаргасан хүсэлт / хавтаст хэргийн 27 дь тал/,

 

Хохирогч Б.гийн мөрдөн байцаалтад өгсөн: "...Би 2022 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдөр ындаа байж байгаад 22 цагийн үед гэртээ харих гэтэл манай нагац эгч , Бат-Эрдэнэ нарын хамт машинаар гэртээ хүргүүлээр явсан.  Манай гэр тоотод байдаг учир , эгч 2 манай байрны баруун талд буюу зиргааны хажуу талын явган хүний гарц ойролцоо буулгасан. Тэгээд би явган хүний гарцаар гарч байхад нэг хар өнгийн машин ирээд миний баруун талын өвдөг хэсэг рүү мөргөсөн. Тухайн үед гэрээс аав, 2 гарч ирээд эмнэлэг болон цагдаа дуудсан . Тэгээд эмнэлэг дээр очоод дараа нь гэмтлийн эмнэлэг очиж эмчилгээ хийлгэсэн. Тухайн үед эмчилгээний зардлыг намайг мөргөсөн г хүн ар гэр нь барагдуулсан гэж манай гэрийнхэн хэлсэн. Одоо надад гомдол санал байхгүй” г мэдүүлэг / хавтаст хэргийн 33-35 дь тал/,

 

Иргэний нэмжлэгч Ж.Ганжаргалын мөрдөн шалг ажиллагаанд өгсөн: “...Б. нь 2022 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрөөс хойш эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ авч Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас 522,500 төгрөгийн зардал гарсан тул дээрх тусламж үйлчилгээний зардлыг тухайн гэмт хэргийн буруутай этгээд буюу яллагдагчаас гаргуулж Эрүүл мэндийн даатгалын Ерөнхий газрын Төрийн сан банк дь 1009000020080 дугаартай дансанд төлүүлж өгнө үү” г мэдүүлэг /хавтаст хэргийн 38  дь тал/,

 

Гэмтэл согог  судлалын үндэсний төвийн Осол гэмтлийн тохиолдлыг бүртг хуудас, яаралтай тусламжийн 9739 дугаартай хуудас /хавтаст хэргийн 49-50 дь тал/,

Налайх дүүргийн шүүх шинжилгээний хэлтсийн №237 дугаартай шинжээч эмчийн дүгнэлт:

1. Буяннэмийн гийн биед баруун тилзуур ясны далд хугарал  гэмтэл тогтоогдлоо.

2. Дээрх гэмтэл нь хатуу мохоо зүйлийн нэг удаагийн цохигдох үйлдлээр үүсгэгдэнэ. Тухайлбал машинд мөргөгдөх үед үүснэ. Тухайн хэрэг болсон г цаг хугацаанд үүсгэгдсэн байх боломжтой гэмтэл байна.

3. Шүүх эмнэлгийн гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.3.1 -д зааснаар эрүүл мэндийг удаан хугацаагаар сарниул тул гэмтлийн хүндэвтэр зэрэгт хамаарна.

4. Ерөнхий хөдөлмөрийн чадварын тогтонги алдалтанд нөлөөлөхгүй гэсэн дүгнэлт /хавтаст хэргийн 47-48 дь тал/

 

Налайх дүүргийн Цагдаагийн газрын Мөрдөн байца тасгийн мөрдөгч цагдаагийн дэслэгч Н.Анхбаярын 2023 оны 08 дугаар сарын 30-ны өдрийн мөрдөгчийн магадалгаа: “Тогтоогдсон нөхцөл байдлын талаар: Зам тээврийн осол гаргасан г улсын дугаартай Приус-30 маркийн тээврийн хэрэгсэл жолоодож явсан нь М.******* Монгол улсын замын хөдөлгөөний дүрмийн “16.1. Явган хүний зохицуулдаггүй гарц руу ойртон ирсэн жолооч хурдаа хасаж уг гарцаар гарч байгаа болон гараар завдаж байгаа явган зорчигчид зогсож зам тавьж өгнө.” гэсэн заалтыг  зөрчсөн нь тухайн зам тээврийн осол гарад нөлөөлсөн байна. улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийн жолооч М.******* нь Замын хөдөлгөөний дүрмийн 16.1-т заасан дүрмийг зөрчсөн” г мөрдөгчийн магадалгаа /хавтаст хэргийн 51-52 дь тал/,

 

Шүүгдэгч М.*******ын мөрдөн шалг ажиллагаанд яллагдагчаар өгсөн: “Миний урдаас ирж явсан тээврийн хэрэгсэл надтай зөрөх үед гэнэт араас нь хүн гараад ирсэн. Тэгээд л би тормоз гишгэсэн боловч зам халтиргаатай байсан болохоор гулгаж очоод мөргөсөн. Уг нь би тухайн гарц руу орж явдаа 2 тал руугаа харад ямар ч хүн харагдаагүй юм” гэсэн мэдүүлэг /хавтаст хэргийн 64 д тал/,

 

Шүүгдэгч М.*******ын жолооны үнэмлийн лавлагааг хэрэгт цуглуулсан мөрдөгчийн тэмдэглэл /хавтаст хэргийн 101 д тал/,

 

Шүүгдэгчийн хувийн байдалтай холбоотой бичгийн баримтууд зэргийг шинжлэн судлав.

 

Шүүгдэгчийн гэм буруугийн талаар:

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч М.*******ын холбогдсон гэмт хэргийн гэм буруутай гэж үзэн улсын яллагчаас: “М.******* нь 2022 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 22 цагийн орчим , загварын улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодон явж байхдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 16.1 дүгээр зүйлийг зөрчсөний улмаас явган зорчигч Б.гийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан үйл баримт нотлогдон тогтоогдсон байна гэж үзэж байна. Иймээс шүүгдэгчийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцуул” гэсэн дүгнэлтийг,

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгчөөс:”...Шүүгдэгчийн үйлдсэн гэмт хэргийн гэм буруугийн асуудалд марггүй”  гэсэн гэм буруугийн талаарх дүгнэлтийг гаргажээ.

 

Шүүгдэгч М.*******д холбогдох эрүүгийн хэрэгт авагдсан шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгож буй дээрх нотлох баримтууд нь энэ хэрэгт хамааралтай, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуульд заасан журмын дагуу цуглуулж бжүүлсэн, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан нотолбол зохих байдлуудыг шалгаж тогтоосон байна.

 

 

Шүүх шүүгдэгчид холбогдох эрүүгийн хэргийг хянан шийдвэрлдээ Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 д хэсэгт “анхан шатны  журмаар хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааг тухайн шүүгдэгчийн хувьд прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд явуулна” гэсэн заалтын дагуу явуулсан болно.

 

Мөн  шүүх  хуралдаанд  талуудаас  хэрэгт  цугларсан нотлох баримтаас шүүх

хуралдаанаар хэлэлцүүлгүй, нотлох баримтаас хасуул талаар санал, хүсэлт гаргаагүй болно.

 

Шүүгдэгч М.******* нь 2022 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдрийн 22 цагийн орчим , загварын улсын дугаартай тээврийн хэрэгслийг жолоодон ертөнцийн зүгээр урдаас хойшоо чиглэлтэй явж байхдаа Монгол Улсын Замын хөдөлгөөний дүрмийн 16.1 “Явган хүний зохицуулдаггүй гарц руу ойртон ирсэн жолооч хурдаа хасаж, уг гарцаар гарч байгаа болон гараар завдаж байгаа явган зорчигчид зогсож зам тавьж өгнө” гэсэн заалтыг зөрчсөний улмаас явган хүний гарцаар гарч явсан явган зорчигч Б.гийн баруун хөл хэсэгт мөргөж, эрүүл мэндэд нь хүндэвтэр хохирол учруулсан болох нь: Шүүгдэгч М.*******ын  өгсөн: “...Заалаа авчхаад харьж явсан. Гарцын хоёр талаар ямар ч хүн байгаагүй. Тухайн үед урдаас цагаан өнгийн машин ирж байсан. Тэр цагаан өнгөтэй машины араас гэнэт хүн гараад ирсэн. Тухайн үед зогсоох арга хэмжээ ав гэсэн ч халтиргаатай байсан учраас зогсоогүй” гэсэн мэдүүлэг, Зам тээврийн ослын газарт үзлэг хийсэн тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, хохирогч Б.гийн өгсөн: "...Би 2022 оны 12 дугаар сарын 17-ны өдөр ындаа байж байгаад 22 цагийн үед гэртээ харих гэтэл манай нагац эгч , Бат-Эрдэнэ нарын хамт машинаар гэртээ хүргүүлээр явсан. Манай гэр тоотод байдаг учир , эгч 2 манай байрны баруун талд буюу зиргааны хажуу талын явган хүний гарц ойролцоо буулгасан. Тэгээд би явган хүний гарцаар гарч байхад нэг хар өнгийн машин ирээд миний баруун талын өвдөг хэсэг рүү мөргөсөн. Тухайн үед гэрээс аав, 2 гарч ирээд эмнэлэг болон цагдаа дуудсан. ...Эмчилгээний зардлыг намайг мөргөсөн г хүн ар гэр нь барагдуулсан гэж манай гэрийнхэн хэлсэн. Одоо надад гомдол санал байхгүй” гэсэн мэдүүлэг,Гэмтэл согог  судлалын үндэсний төвийн Осол гэмтлийн тохиолдлыг бүртг хуудас, яаралтай тусламжийн 9739 дугаартай хуудас, Налайх дүүргийн шүүх шинжилгээний хэлтсийн №237 дугаартай шинжээч эмчийн  дүгнэлт, Налайх дүүргийн Цагдаагийн газрын Мөрдөн байца тасгийн мөрдөгч цагдаагийн дэслэгч Н.Анхбаярын 2023 оны 08 дугаар сарын 30-ны өдрийн Мөрдөгчийн магадалгаа зэрэг нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна.

 

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.3 дугаар зүйлийн 3 дь хэсэгт “Өөрийн үйлдэл, эс үйлдүйг хууль бус шинжтэй болохыг ухамсарлаж түүний улмаас хохирол, хор уршиг учр боломжтойг урьдчилан мэдэж түүнийг гарггүй байж чадна гэж тооцсон боловч хохирол, хор уршиг учирсан, эсхүл хохирол, хор уршиг учр боломжтойг урьдчилан мэд ёстой, мэд боломжтой байсан боловч мэдэлгүй үйлдсэний улмаас хохирол, хор уршиг учирсан бол болгоомжгүй гэмт хэрэгт тооцно” гэж хуульчилсан.

Шүүгдэгч М.******* нь Замын хөдөлгөөний дүрмийн холбогдох заалтыг зөрчсөн үйлдэл нь хууль бус ба өөрийн үйлдлийг хууль бус шинжтэй болохыг ухамсарл, хохирол, хор уршиг учр боломжтойг мэд ёстой байсан боловч мэдэлгүй үйлдсэний улмаас бусдад хохирол, хор уршиг учруулсан байх тул гэмт хэргийг болгоомжгүй хэлбэрээр үйлдсэн байх ба хохирогчийн эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учирсан нь тогтоогджээ.

            Шүүгдэгчийн холбогдсон гэмт хэргийн талаарх улсын яллагчийн гэм буруугийн талаар дүгнэлт нь хэргийн үйл баримттай тохирсон байх бөгөөд өмгөөлөх тал гэм буруугийн талаар маргаагүй байдлыг дурдлаа.

 

           

Иймд шүүхээс шүүгдэгч М.*******д Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан заасан “Авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журам зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан” гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож, ял шийтгэл оногдуул үндэслэлтэй гэж үзлээ.

 

Гэмт хэргийн улмаас учирсан хохирлын талаар хохирогч нь мөрдөн шалг ажиллагаанд болон хэрэгт авагдсан хүсэлтдээ шүүгдэгчээс нэмжл зүйл, гомдол саналгүй” гэсэн байх тул шүүгдэгчийг хохирогчид төлөх төлбөргүй гэж дурдлаа.

Хохирогч Б.гийн эмчилгээ үйлчилгээг Эрүүл мэндийн даатгалын сангаас төлсөнтэй холбогдуулан иргэний нэмжлэгчийн нэмжлэлийн шаардлагыг хангаж шүүгдэгч М.*******аас 522,500 төгрөгийг гаргуулж Эрүүл мэндийн даатгалын Ерөнхий газрын Төрийн сан банк дь 100900020080 дугаартай дансанд олгохоор шийдвэрлэлээ.

 

Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага хүлээлг талаар:

Шүүгдэгчид эрүүгийн хариуцлага оногдуул талаар  улсын яллагчаас: “...Шүүгдэгч М.*******д эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэд Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5, 6.6 дугаар зүйлд заасан хүндрүүл, хөнгөрүүл нөхцөл байдал тогтоогдоогүй гэж үзэж байгаа. Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрч байгаа. Эдгээр нөхцөл байдал болон хувийн байдлыг харгалзан үзээд шүүгдэгчид  Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 1 д заасны дагуу 280 цагийн хугацаагаар нийтэд тустай ажил хийлг ял оногдуул” гэсэн дүгнэлтийг,

 

Шүүгдэгчийн өмгөөлөгчөөс : “... Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.1 д хэсэгт заасан  тохиолдлын шинжтэй нөхцөл байдлын улмаас анх удаа гэмт хэрэг үйлдсэн, учруулсан хохирлыг төлсөн байдал зэргийг харгалзан Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.7 дугаар зүйлийг ашиглаад эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх хууль зүйн үндэслэлтэй байна” гэсэн дүгнэлтүүдийг тус тус гаргалаа.

 

Шүүхээс талуудын дүгнэлтийг хянан үзээд шүүгдэгчид Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5 дугаар зүйлийн 1.1, 1.2 дь хэсэгт заасан анх удаа гэмт хэрэг үйлдэж хохирлоо нөхөн төлсөн байдлыг харгалзан түүнд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан ял шийтгэлүүдээс торгох ялыг сонгон 500 нэгж буюу  500,000 төгрөгөөр торгох ялыг оногдуулж 5 сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлээр шийдвэрлэлээ.

 

Шүүгдэгч нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт битүүмжилсэн хөрөнгө, орлогогүй, хохирогчид төлөх төлбөргүй байна.

 

 

            Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 4, 36.6, 36.7, 36.8, 37.1 дүгээр зүйлүүдэд заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Шүүгдэгч ******* овогт *******ы *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт заасан “авто тээврийн хэрэгслийн хөдөлгөөний аюулгүй байдал, ашиглалтын журам зөрчсөний улмаас хүний эрүүл мэндэд хүндэвтэр хохирол учруулсан” гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 27.10 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.*******д 500 /таван зуу/ нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 500,000 /таван зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ял шийтгэсүгэй.

 

3. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 4, 5 дь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.*******д оногдуулсан 500 /таван зуу/ нэгжтэй тэнц хэмжээний буюу 500,000 /таван зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ялыг 5 /тав/ сарын хугацаанд хэсэгчлэн төлүүлээр тогтоож, уг хугацаанд биелүүлээгүй бол шүүх биелэгдээгүй торгох ялын 15 /арван тав/ нэгжтэй тэнц хэмжээний төгрөгийг 1 /нэг/ хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг мэдэгдсүгэй.

 

4. Иргэний хуулийн 497 дугаар зүйлийн 497.1, 505 дугаар зүйлийн 505.1 д хэсэгт зааснаар шүүгдэгч М.*******аас 522,500 /таван зуун хорин хоёр мянга таван зуу/ төгрөгийг гаргуулж Эрүүл мэндийн даатгалын Ерөнхий газрын Төрийн сан банк дь 100900020080 дугаартай дансанд олгосугай.

 

5. Шүүгдэгч М.******* нь цагдан хоригдсон хоноггүй, энэ хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан болон битүүмжлэгдсэн зүйлгүй, хэрэг хянан шийдвэрл ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

 

6. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 36.8 дугаар зүйлийн 1 д хэсгийн 1.5-д зааснаар шийтг тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч М.*******д урьд авсан хувийн баталгаа гарг таслан сэргийл арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 36.10 дугаар зүйлийн 4 д хэсэгт зааснаар шүүхийн шийтг тогтоол уншин сонсгосноор хүчинтэй болохыг дурдсугай.

 

8. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрл тухай хуулийн 38.2 дугаар зүйлийн 1 д хэсэгт зааснаар шийтг тогтоолыг эс зөвшөөрвөл прокурор, дээд шатны прокурор, оролцогч шийтг тогтоол гардан авсан буюу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалд шатны шүүхэд давж заалд гомдол гарг, прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэй болохыг дурдсугай.

 

 

 

 

                                ДАРГАЛАГЧ,

                         ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                     Х.ГАНБОЛД