| Шүүх | Дундговь аймаг дахь сум дундын анхан шатны шүүх /Эрүүгийн хэрэг/ |
|---|---|
| Шүүгч | Гармаадоржийн Мөнхбат |
| Хэргийн индекс | 169/2023/0055/Э |
| Дугаар | 2023/ШЦТ/128 |
| Огноо | 2023-10-13 |
| Зүйл хэсэг | 17.12.2.1., 17.12.2.2., 17.12.2.4., |
| Улсын яллагч | О.Эрхэмбаяр |
Дундговь аймаг дахь сум дундын анхан шатны шүүх /Эрүүгийн хэрэг/ийн Шийтгэх тогтоол
2023 оны 10 сарын 13 өдөр
Дугаар 2023/ШЦТ/128
202 10 1 202/ШЦТ/128
МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС
******* аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Г.Мөнхбат даргалж тус шүүхийн “А” танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанд
Нарийн бичгийн дарга Ж.Батдэлэг
Улсын яллагч О.Эрхэмбаяр Гэрч Б.Гантулга Шүүгдэгч ******* түүний өмгөөлөгч Г.Лхам Шүүгдэгч******* түүний өмгөөлөгч Б.Алтандөш Шүүгдэгч *******, *******, ******* тэдгээрийн өмгөөлөгч Д.Цоодол нарыг оролцуулан ******* аймгийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2, 2.-т зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн *******, *******, *******, *******,******* нарт холбогдох эрүүгийн ******* дугаартай хэргийг 202 оны 0 дугаар сарын 28-ны өдөр хүлээн авч хэлэлцэв.
1. Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, *******-ны өдөр ******* аймгийн ******* суманд төрсөн, настай, эрэгтэй, тусгай дунд боловсролтой, барилгын засал чимэглэлчин мэргэжилтэй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл , ээж, дүүгийн хамт ******* аймгийн ******* сумын баг тоотод оршин суух хаягтай, урьд удаагийн ял шийтгэлтэй, хэрэг хариуцах чадвартай овогт /РД:ЗЮ921208/
2. Шүүгдэгч: Монгол Улсын иргэн, -ны өдөр ******* аймгийн ******* суманд төрсөн, настай, эрэгтэй, боловсролгүй, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл , хүүхдүүдийн хамт ******* аймгийн ******* сумын -р баг тоотод оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, овогт/РД:/
.Монгол Улсын иргэн, 198 оны 05 дугаар сарын 1-ний өдөр ******* аймгийн ******* суманд төрсөн, 9 настай, эрэгтэй, боловсролгүй, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл , хүүхдүүдийн хамт ******* аймгийн ******* сумын -р баг тоотод оршин суух хаягтай, урьд 1 удаагийн ял шийтгэлтэй, хэрэг хариуцах чадвартай, овогт /РД:ЗЮ805110/
. Монгол Улсын иргэн, -ний өдөр ******* аймгийн ******* суманд төрсөн, настай, эрэгтэй,боловсролгүй, мэргэжилгүй, эрхэлсэн тодорхой ажилгүй, ам бүл , эхнэр 2 хүүхдийн хамт ******* аймгийн ******* сумын -р баг ы 15-10 тоотод оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй, хэрэг хариуцах чадвартай, овогт Ганзориг /РД:ЗЮ70207/
5.Монгол Улсын иргэн, 198 оны 01 дугаар сарын 2-ний өдөр ******* аймгийн суманд төрсөн, 9 настай, эрэгтэй, боловсролгүй, мэргэжилгүй, малчин, ам бүл , эхнэр хүүхдийн хамт Дорноговь аймгийн Сайншанд сумын 8-р баг тоотод оршин суух хаягтай, урьд удаагийн ял шийтгэлтэй, хэрэг хариуцах чадвартай, овогт / РД:ЗЛ80127/
Шүүгдэгч Х., *******, *******, *******,******* нар бүлэглэн ******* аймгийн ******* сумын дүгээр багийн нутаг “Хөрхийн хад” гэх газраас 2020 оны 0 дугаар сарын 0-ны өдрөөс 2022 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдөр шилжих шөнө иргэн 2 тооны тэмээг машин механизм ашиглан хулгайлж 2.500.000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэмт хэрэгт холбогджээ.
ТОДОРХОЙЛОХ нь:
Шүүхийн хэлэлцүүлгээр дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.Үүнд:
- Шүүгдэгч ******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлэхдээ “ хүнээс 2 тэмээний авлагатай гэхээр нь 2020 оны 07 сарын 01-02-нд шилжих шөнө би, , *******, *******, бид хэд хамт хоёр мотоциклтой явсан. Би ын мотоциклийг бариад явсан. ******* бид хоёр Авдрантын бууц гэх газар үлдээд байж байтал нар 1 тооны тэмээ тууж ирсэн. Гэтэл ******* уурлаад яваад өгсөн. *******, , бид тэмээг хийсэн. Машин ирэхээр нь Ганзоригийн машинд тэмээний махыг ачсан. бид хоёр мах зарахад яваагүй. Би мөнгө төгрөг аваагүй” гэв.
- Шүүгдэгч ******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “ хүнээс авлагатай тэмээ хийлцээд өг гэсэн. Бтай хамт тэмээ тууж ирсэн. Эзэн нь хаана байгаа юм бэ гэхэд аймаг дээр байгаа гэсэн. Авдрантын бууц гэдэг газар тэмээ янзалсан. Би анх хулгай хийж байна гэж мэдээгүй. Тэмээ хийж байхдаа буруу гарынх гэдгийг мэдсэн. Явах гэтэл байж бай гээд байсан. Манай дүү ******* тэмээг хийлцэхгүй уурлаад яваад өгсөн. тэмээгээ хийсэн. Би Ганзоригийг утсаар дуудаж машинд нь тэмээний мах ачаад ченж т өгсөн. Эрдэнэмөнх ченжийн хашаанд байсан. Эрдэнэмөнх надад 820.000 төгрөг өгсөн. Би үүнээс 200.000 төгрөг авсан. Бусад мөнгийг нь яасныг мэдэхгүй. мах зарахад хамт яваагүй” гэв.
- Шүүгдэгч ******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “Гэрт байж байтал манай дүү дуудаад 2 тэмээний мах ачъя гэсэн. Очоод махыг нь ачижийн хамт т хүргэж өгчихөөд явсан. хамт яваагүй. Хулгайн тэмээ гэдгийг мэдээгүй. Надад уг нь хөлс өгнө гэж байсан боловч өгөөгүй” гэв.
- Шүүгдэгч ******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “ хүнээс 2 тэмээ авч байгаа, хийлцээд өг гэхээр нь хамт явсан. Би хулгайн тэмээ гэдгийг мэдээгүй. Авдрантын бууцан дээр очоод тэмээ тууж ирэхээр нь юун тэмээ вэ гэхэд дуугарч цөхөөд байсан. Тэгэхээр нь би уурлаад ахын мотоциклыг унаад явсан. Мах өгөхөд нь би хамт яваагүй” гэв.
- Шүүгдэгч******* шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “07 сарын 02-ны шөнө Гантулгын гэрт очсон. аас мотоциклын мөнгө авах ёстой байсан. Утсаар ярьтал ийн хашаанд хүрээд ир гэсэн. Тэгээд очтол 2 залуу мах буулгаж байсан. өөрөө бичиг үсэг мэддэггүй болохоор намайг мөнгө тоолоодөд өг гэхээр нь тоолж өгсөн. Надад мөнгө өгөөгүй. аас 200.000 төгрөгөө өгчих гэтэл боломжгүй байна гээд өгөөгүй. Тэгээд хүргэнтэйгээ хамт буцаад явсан” гэв.
- Гэрч Б.Гантулга шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн мэдүүлэгтээ “Эрдэнэмөнх, Б. нар нь манай хадам ах байгаа юм. Би мэдүүлэг өгөхийг зөвшөөрч байна. Ченж ийн хашаанд Эрдэнlэбаатар харагдаагүй. Эрдэнэмөнх хүнээс мөнгө авна гэж очсон. Хэдэн төгрөг авч байхыг нь хараагүй. Намайг очиход одоо энд сууж байгаа голын гурван хүн байсан. Ганзориг машиндаа сууж байсан, , 2 мах буулгаж байсан. Эрдэнэмөнх мөнгө авна гээд байгаад байсан. Мах буулгаж дуусаад манайх руу надтай хамт ирсэн. Портер машин тэндээ үлдсэн. Намайг очиход мах буулгаж байсан. Хэн мөнгийг нь авсныг анзаараагүй. Би*******тэй байнга хамт байгаагүй. Эрдэнэмөнхийн утасны дугаарын тэр үед мэддэггүй байсан” гэв.
- Хохирогч “Манайх 2019 оны 09 сарын сүүлээр отроор Дорноговь аймгийн Айраг сумруу нүүсэн. Тухайн үед би өөрийн төрсөн ах С.Ганзориг гэх хүнд өөрийн 5 тооны тэмээг харж байгаарай гэж хэлээд үлдээгээд явсан юм. Тэгээд манай ах С. Ганзориг 2020 оны сар хүртэл харж, маллаж байгаад “мал муудаад байна, би отроор нүүлээ, тэмээг чинь нутагт нь орхилоо” гэж надад хэлсэн. Тухайн үед би “тэг тэг, нутагт нь үлдээ” гэж хэлж байсан. Манайх 2020 оны 08 сарын 15-ны үеэр нутаг руугаа нүүгээд Цагаандэлгэр сумын ойролцоо явж байхад манай сумын багийн дарга Батжаргал надруу утсаар яриад “танай тэмээ бүрэн үү, аймгаас урагш 2 тэмээний шир байна гэж хүмүүс яриад байна” гэхээр нь би “манай тэмээ эзэнгүй байгаа” гэж хэлсэн. Тэгээд манайх 2020 оны 08 дугаар сарын 20-ны үеэр нутагтаа нүүж ирсэн. Нүүж ирсэнээс хойш -5 хоногийн дараа би тэмээндээ явж, тэмээгээ бүртгэхэд настай шарга тайлаг, настай хөх цагаан гунж 2 дутсан. Тэгээд тухайн үед би арьс ширийг нь олж үзээгүй учир олдчих байх гэж бодоод тухайн үедээ цагдаагийн байгууллагад мэдэгдээгүй байж байгаад одоо мэдэгдэж байна. Алдагдсан 2 тэмээ маань зөв талын ташаан дээрээ саран дэвсгэртэй задгай буйлан тамгатай, зөв талын чих нь цуулбар чихлээстэй байсан. 2 бөх нь босоо байсан гэж ах Ганзориг хэлж байсан. Би тэмээгээ тус бүр 1,500,000 төгрөгөөр үнэлж байна. Учир нь 2020 оны 8 сард тэмээний мах 10,000 төгрөг байсан юм. Би ах С.Ганзоригт тэмээгээ хариуцуулсан, ямар нэг гэрээ хэлэлцээр хийж хөлс мөнгө өгөхөөр тохиролцсон асуудал байхгүй. Тэмээгээ оторт явч явна гэхээр буцааж нутгаадаа алдчих гээд, мөн хүн бүлгүй болоод нутагт нь үлдээсэн юм. Төрсөн ах С.Ганзоригт “ойрхон байвал харж байгаарай” гэж хэлж захиж л байсан юм. Надад сэжиглэж байгаа хүн байхгүй. Тухайн үед харж байсан хүн нь нүүгээд явчихсан байсан, харах хүнгүй болсныг мэддэг хүн л хулгайлсан гэж бодож байна. Би хохирлоо бүрэн гүйцэт барагдуулуулмаар байна” гэх мэдүүлэг /1-р хх-ийн 18-19/
- Хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч “2020 оны 07 сарын үеэр манай нөхөр бид хоёр Дорноговь аймгийн Баянтал суманд нүүдэл хийж явсан юм. Тухайн үед тэмээгээ авч нүүгээгүй. Тэмээгээ хадам ах Сүхийн Ганзоригт маллуулж үлдээсэн байсан. Ингээд 2 тэмээгээ алдсан талаар сүүлд мэдсэн бөгөөд манай нөхөр өөрөө цагдаад хандаад, энэ хэргийнхээ хойноос хөөцөлдөөд явдаг байсан. Миний хувьд хэрэгтэй холбоотой яг нарийн асуудлын талаар мэдэхгүй байна. Сүүлд тэмээ хулгайлсан этгээдүүд баригдаад, Төв аймаг руу хэрэг нь шилжлээ гэж сонсогдсон. Өөр мэдэх зүйл байхгүй. Хэрэгтэй холбоотой санал хүсэлт гэвэл хохирлоо нөхөн төлүүлэх хүсэлтэй байна. Манай нөхөр Сүхийн Отгонбаатар нь 2022 оны 09 дүгээр сарын 09-ний өдөр ******* аймгийн ******* сумын -р багт хөдөө гэртээ байхдаа бие нь муудаад, аймаг явах замдаа нас барсан. Шүүх эмнэлэгийн шинжилгээгээр зүрх гэнэт зогсож нас барсан гэх онош тогтоогдсон. 2 тэмээнийхээ хохирлыг барагдуулж авах хүсэлтэй байна” гэх мэдүүлэг /2-р хх-ийн /рт
- Гэрч мөрдөн байцаалтын шатанд өгсөн “******* аймгийн ******* сумын багийн нутаг Аривжихын 07-0 тоотод байх гэрт манай эхнэрийн төрсөн ах Бат Очирын Эрдэнэмөнх 2020 оны -7 сарын үед /сар өдрийг нь сайн санхгүй байна/ хөдөөнөөс ирж хоносон юм. Тэгээд маргааш өглөө нь цагийн үед******* намайг “ченж хүргээд өг” гэхээр нь би өөрийн эзэмшилийн приус 10 маркийн 1- ДУА улсын дугаартай автомашинаараа*******ийг ******* сумын 9-р баг мандалын 15-22 тоот хашаанд хүргэж өгсөн юм.******* хэлэхдээ “ ченж дээр хүн мал зарах юм, түүнээс мөнгө авна” гэж хэлж байсан. Тэгээд очиход ченж ийн хашаанд портер маркийн ачааны машинтай 2 залуу тэмээний мах буулгаад байж байсан юм. Тэр тэмээний махыг их муухай заваан хийсэн, шороо болсон мах байсан юм. Тэгээд******* “мөнгөө авчихлаа” гэж хэлээд ирсэн. Тэгээд би хамт гэрт ирсэн юм. Тэр залуучуудын яг хэнээс нь мөнгө авсан гэдгийг мэдэхгүй, ямар ч байсан мөнгөө авчихлаа гэж ярьж орж ирсэн. Нэг хүнд мотоцикл зарсан түүнийхээ мөнгийг авч байгаа талаар цухас хэлсэн. 2 тооны тэмээний мах зарж байсан. Танихгүй залуучууд байсан юм. Тэр залуучуудыг би харах юм бол танина. Гэрэл зургийн таблиц үзлээ. 5 дугаар дээр байгаа хүн машин дотор жолооны ард талд сууж байсан юм. 1 дугаар, дугаарт байгаа хүмүүс тэмээний махыг буулгаж жинлээд зарж байсан хүмүүс байна” гэх мэдүүлэг /1-р хх-ийн -7/
- Гэрч мөрдөн байцаалтын шатанд дахин өгсөн “Тэр үед хадам ах Эрдэнэмөнх хөдөөнөөс ирчихсэн манай гэрт нэг хоносон юм. Тэгээд маргааш нь “хүнээс мөнгө авна, намайг ийн гэрт хүргээд өгчих” гэж хэлсэн. Тэгээд бид 2 манай гэр буюу Аривжихын 7- тоот хаягаас миний өөрийн эзэмшилийн 1- ДУА улсын дугаартай хар хөх өнгийн приус 10 маркийн машинтай шууд ийн бойны газар байдаг Мандалын гудамжинд очсон. Тэнд очиход бонготой танихгүй 2 залуу нилээд муухай гаргасан, шороо болсон, тэмээний мах буулгаж байсан. Тэгээд Эрдэнэмөнх машинаас буугаад гуайтай уулзаж байсан. Тэгээд буцаад машинд суугаад Эрдэнэмөнх ах “за болчихлоо, явья” гэсэн. Ингээд шууд буцаад манай гэрт очсон. Тухайн үед миний машинд Эрдэнэмөнх бид 2-оос өөр хүн байгаагүй. Эрдэнэмөнх нь болон тэр хоёр хүнээс мөнгө авсан эсэхийг нь хараагүй. Би машинаасаа хальт буугаад буулгаж байсан махных нь хажууд очиж харсан. Тэгчихээд буцаад машиндаа суусан. Яг бой руу ороогүй, бой руу Эрдэнэмөнх орж тэй уулзаж байсан. Бойн дээр ах байхгүй байсан. Манай эхнэр Эрдэнэмөнх, нарын төрсөн дүү байгаа юм. Тэр үед 80150 дугаар эзэмшдэг байсан эсэхийг санахгүй байна. ах манай гэрээр ирдэггүй байсан” гэх мэдүүлэг /2-р хх-ийн 121 /
- Гэрч мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад өгсөн “Би*******, Б. нарын төрсөн дүү нь байгаа юм. Манайх эцэг эхээс 9-үүлээ бөгөөд би аавын төрсөн дүү болох Эрдэнэтуяа гэдэг хүнд өргүүлсэн учраас ах дүү нараасаа бага зэрэг хөндий өссөн юм. 2020 оны 7 сард Эрдэнэмөнх 1 удаа манай гэрт ирсэн. Тэр үед би хуушуур хаусанд ажиллаж байсан. Тэгээд ирчихээд манай нөхрийг “хүнээс мөнгө авна гээд дагуулаад явсан” гэж манай нөхөр ярьж байсан. Би нарийн асуудлыг сайн лавлаж асуугаагүй. Тэрнээс хойш огт ирэхгүй байж байгаад саяхан цагдаагаас дуудсан гээд гэрээр орж ирчихээд гарсан. Би 80150 дугаарын талаар сайн санахгүй байна. Юнителийн нилээд хэдэн дугаар өмнө нь барьж байсан юм. Би ийм дугаар барьж байгаагүй. Эрдэнэмөнх ах миний утсаар гэх хүнтэй яриагүй. Харин Эрдэнэмөнх ах надаар юнителийн 2 дугаар авахуулж байсан. Яг хэзээ авахуулж байсныг нь санахгүй байна. Дататай дугаар гээд авахуулж байсан. Тэрнээс биш миний утсаар ярьсан зүйл байхгүй. Эдгээр хүмүүс огт миний дугаараар ярьж байгаагүй. Б. ах манай гэрт огт ирдэггүй юм. ах бид 2 огт харьцаж байгаагүй” гэх мэдүүлэг / 2-р хх-ийн 12/
- Гэрч С.ийн “Би бүртгэлээ шүүж үзэхэд 2020 оны 07 дугаар сарын 02-ны өглөө цагийн үед 1-2 СҮА гэсэн улсын дугаартай доороо 7-2 ДУА гэсэн ******* номертой ногоон өнгийн протер маркийн машинтай, хажууд нь 1- ДУА гэсэн улсын дугаартай приус маркийн машинтай хүн дагаж ирсэн. Манайд ирэхээсээ өмнө 80150 дугаарын утаснаас “тэмээний мах зарья” гэж хэлээд ирсэн. Тэгээд мах зарахаар 2 хүн ирсэн санагдаж байна. Тэр хүмүүс 2 тооны нийт 55 кг жинтэй тэмээний мах авчирч өгсөн, нийт үнэ нь 1,820,000 төгрөг болсон. Тэр хүмүүс хэлэхдээ тухайн 2 тэмээг Эрдэнэдалай сумын Цавчир багаас авчирсан гэж хэлж байсан. Мах зарсан хүний биеийн байцаалтыг шаардахад ЗЛ802172 гэсэн регистрийн дугаартай, 98259002 гэсэн утасны дугаар өгсөн. Мөнгийг нь бэлэн өгсөн санагдаж байна. Портер дотор 2 хүн байсан шиг санагдаж байна. Хажууд нь дагаж явсан ногоон өнгийн приус маркийн машинаас нэг залуу л бууж ирсэн. Тэмээний шир нь байгаагүй санагдаж байна. Тухайн хүмүүсийг харвал танина. Гарал үүслийн бичиг авч амжсангүй гэж хэлж байсан. Тэгэхээр нь би “бичиг баримтаа бүртгүүл” гэж утас болон регистрийн дугаарыг нь бичиж авсан юм. Тэмээ өгье гэж ярьсан хүн нь 80150 дугаараас ярьсан, ирээд тэмээ өгсөн хүнээс утасны дугаараа тэмдэглүүлээч гэхэд 89579192 гэсэн дугаар өгсөн юм. Миний хажууд өөр хүн байгаагүй, би ганцаараа байсан. Манай мах авдаг газар ******* сумын 9-р баг Мандалын 15-22 тоотод байхад ирж мах зарсан. Манайх хяналтын камертай, камер маань бичлэгээ 20 хоног хадгалдаг юм. Тийм учраас одоо бичлэг нь байхгүй” гэх мэдүүлэг /1-р хх-ийн -0/
- Гэрч С.ийн мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад дахин өгсөн “Зураг харахад 2020 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдөр манайд 2 тэмээний мах худалдсан хүн дугаартай хүн байх шиг байна. Олон жил өнгөрсөн болохоор сайн санахгүй байна. дугаар дээр байгаа хүн мах зарж, мөнгийг авсан. Өмнө нь надаар зургаар хүн таниулахад энэ дугаартай хүн байхгүй байсан санагдаж байна. Мөн 1 дугаар дээр байгаа хүн байсан. Мах өгсөн хүнийг Эрдэнэдалай, Цавчир 1-р баг, 98259002, ЗЛ802172, Мөөгий гэж тэмдэглэсэн. Энэ дугаартай хүн мах авч ирж надад зарсан санагдаад байна” гэх мэдүүлэг /2-р хх-ийн 125-12/
- Гэрч “Би ******* аймгийн ******* сумын -р багийн засаг дарга ажилтай. 2020 оны 07-08 сарын үе шиг санагдаж байна. Цагдаагаас ярьж байна гээд нэг танихгүй дугаараас “танай багийн нутагт аймгийн төвөөс зүүн урагшаа айлын бууцан дээр тэмээний бололтой сэвс байна, танай багийн иргэдээс тэмээ алдсан гэж танд хэлж байсан хүн байна уу” гэж асууж байсан. Тэгээд би ******* сумын -р багийн тэмээтэй айл руугаа утсаар залгаж ярьж асуусан. Тэр үед х руу залгасан байх. Тухайн тэмээний сэвс байсан гэх газарт би очиж хараагүй, яг хэний тэмээний сэвс гэдгийг сайн мэдээгүй. Сүүлд С. Отгонбаатар 2 тооны тэмээгээ алдсан талаар ярьж байсан. Хэн гэх цагдаа ярьсаныг би сайн мэдэхгүй байна. С.Отгонбаатартай “танай тэмээ бүрэн үү, тэмээний сэвс олдсон байна” гэж ярьсны дараа С.Отгонбаатар тэмээгээ бүртгэж үзээд “2 тооны тэмээ дутсан байна” гэж ярьж байсан юм” гэх мэдүүлэг /1-р хх-ийн /
Улсын яллагчаас 1-р хавтаст хэргийн 20, 2, , 9 дүгээр хуудас, 2-р хавтаст хэргийн 119 дүгээр хуудсанд авагдсан шүүгдэгч *******, *******, *******, *******,******* нарын гэрчээр өгсөн мэдүүлгийг шүүхийн хэлэлцүүлэгт яллах талын нотлох баримт болгон судалсан бөгөөд шүүхээс дээрхи мэдүүлгүүдийг эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад яллагдагч, шүүгдэгч нарын өөрийнхөө эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх эрхийг зөрчиж цуглуулсан баримт гэж үзэж нотлох баримтаар үнэлээгүй болно.
Хэрэгт авагдсан болон шүүхийн хэлэлцүүлэгт судлагдсан бусад баримтуудыг мөрдөн байцаалтын шатанд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж бэхжүүлж авсан байх тул шүүх нотлох баримтаар үнэлж шийдвэрлэлээ.
Үйл баримт, хэргийн зүйлчлэл, гэм буруугийн талаар:
Шүүхийн хэлэлцүүлэгт судлагдсан дээрх баримтуудаар хохирогч С.Отгонбаатар /хууль ёсны төлөөлөгч / нь 2020 оны 0 дугаар сарын 0-ны өдрөөс 2022 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн хооронд 2 тооны тэмээ / настай шарга тайлаг, настай хөх цагаан гунж/ алдсан, шүүгдэгч *******, *******, Б. агсан, ******* нар нь 2020 оны 0 дугаар сарын 0-аас 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн хооронд ******* аймгийн ******* сумын дүгээр багийн нутаг “Авдрын бууц” гэх газарт байх хороон дээр 2 тооны тэмээ нядалж, шүүгдэгч *******ийн портер маркийн тээврийн хэрэгслээр шүүгдэгч *******, *******, ******* нар тээвэрлэн махны худалдаа эрхлэгч С.т хүргэж өгсөн, худалдан борлуулах үйл явцад шүүгдэгч******* оролцсон үйл баримт тогтоогдож байна.
Шүүгдэгч *******, ******* нар нь яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийн зүйлчлэлийг хүлээн зөвшөөрч мэдүүлсэн, шүүгдэгч ******* нь “тэмээ тууж ирэхэд нь буруу гарын юм шиг болохоор нь уурлаад ******* ахын мотоциклийг унаад явсан” гэж, шүүгдэгч ******* нь “мах зөөгөөд өг гэхээр нь явсан, хулгайн тэмээ гэж мэдээгүй” гэж, шүүгдэгч******* нь “аас мотоциклийн мөнгө авах гэж очсон, тэмээ борлуулахад оролцоогүй, хулгайн тэмээ гэж мэдээгүй” гэж тус тус мэдүүлж байна.
Хэрэгт авагдсан баримтуудыг судалж үзэхэд шүүгдэгч *******ийн “тэмээ тууж ирэхэд нь буруу гарын юм шиг болохоор нь уурлаад ******* ахын мотоциклийг унаад явсан” гэх мэдүүлэг нь гэрч эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад болон шүүх хуралдааны шатанд өгсөн “намайг очиход одоо энд сууж байгаа голын гурван хүн байсан. Ганзориг машиндаа сууж байсан, , 2 мах буулгаж байсан” гэх мэдүүлэг болон хэн, хэн мах борлуулж байсныг нь тогтоох зорилгоор зургаар таньж олуулах ажиллагаа явуулсан тэмдэглэл зэргээр үгүйсгэгдэж байна.
Мөн шүүгдэгч*******ийн “аас мотоциклийн мөнгө авах гэж очсон, Б. С. байсан, би тэмээ борлуулахад оролцоогүй, хулгайн тэмээ гэж мэдээгүй” гэх мэдүүлэг нь 1-р хавтаст хэргийн -0 дугаар хуудсанд авагдсан гэрч С.ийн “...протер маркийн машинтай, хажууд нь 1- ДУА гэсэн улсын дугаартай приус маркийн машинтай хүн дагаж ирсэн. Манайд ирэхээсээ өмнө 80150 дугаарын утаснаас “тэмээний мах зарья” гэж хэлээд ирсэн юм. Хажууд нь дагаж явсан ногоон өнгийн приус маркийн машинаас нэг залуу л бууж ирсэн... дугаар дээр байгаа хүн мах зарж мөнгийг нь авсан. Өмнө нь надаар зургаар хүн таниулахад энэ дугаартай хүн байхгүй байсан санагдаж байна. Мөн 1 дугаар дээр байгаа хүн байсан.” гэх мэдүүлэг болон эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тэмээний мах зарж, мөнгийг нь авсан хүнийг гэрчээр таниулах зорилгоор зургаар таньж оруулах ажиллагаа явуулсан тэмдэглэл, гэрэл зургийн үзүүлэлтүүд, үүрэн холбооны Юнител группийн 202 оны 02 дугаар сарын 02-ны өдрийн 05-01/111 дугаартай “80150 дугаар дээр гэсэн хэрэглэгч 2020.0.17-2020.10.27-нд бүртгэлтэй байсан байна” гэх албан бичиг /2-р хавтаст хэргийн 10/, гэрч “Эрдэнэмөнх ах миний утсаар гэх хүнтэй яриагүй. Би ийм дугаар барьж байгаагүй. Харин Эрдэнэмөнх ах надаар юнителийн 2 дугаар авахуулж байсан. Яг хэзээ авахуулж байсныг нь санахгүй байна” гэх мэдүүлэг, гэрч шүүхийн хэлэлцүүлэгт өгсөн “Б. С. харагдаагүй” гэх мэдүүлэг зэрэг бичгийн баримтуудаар үгүйсгэгдэж байна.
Өөрөөр хэлбэл шүүгдэгч******* нь 80150 дугаараас гэрч С. рүү ярьж тэмээний мах авах эсэх талаар тодруулсан, үүний дараа мах өгөхөөр гэрч хамт приус маркийн машинтай очсон, мах өгөх, мөнгийг хүлээн авах зэрэг ажиллагааг гардан хийсэн болох нь дээрх баримтуудаар нотлогдож байна.
Шүүгдэгч ******* нь “мах зөөгөөд өг гэхээр нь явсан, хулгайн тэмээ гэж мэдээгүй” гэж мэдүүлж байгаа боловч эзэнгүй хороон дээр тэмээ хийсэн, шөнийн цагаар махыг нь тээвэрлэж байгаа шүүгдэгч нарын үйлдлийг хулгайн гэмт хэрэг үйлдэж байгаа гэдгийг мэдэх боломжтой, гэмт хэрэг үйлдэхэд үйлдлээрээ нэгдэн оролцохоос сайн дураараа татгалзах бүрэн боломжтой байсан байна. Шүүгдэгч *******ийн гэмт хэрэг үйлдэхээс сайн дураараа татгалзаагүй үйлдэл нь мал хулгайлах гэмт хэргийг бүлэглэн үйлдэхэд хулгайлсан 2 тооны тэмээний махыг зөөвөрлөх, худалдан борлуулах үйл ажиллагаанд тээврийн хэрэгслээр хангаж, уг гэмт хэргийг үйлдэхэд үйлдлээрээ нэгдэн оролцсон гэж үзэх үндэслэл болно.
Өмгөөлөгч Б.Алтандөш “шүүгдэгч******* нь бүлэглэн, машин механизм ашигласан ямар үйлдэл байгаа юм бэ” гэсэн тайлбарыг гарган мэтгэлцэж байна. Гэвч шүүгдэгч *******, *******, ******* нарын хохирогч 2 тооны тэмээг нядалсан, шүүгдэгч *******, *******, ******* нарын 2 тооны тэмээний махыг тээврийн хэрэгсэл ашиглан зөөж, тээвэрлэсэн, шүүгдэгч*******ийн зарж борлуулж байгаа үйлдлүүд нь хоорондоо уялдаа холбоотой, бусдын 2 тооны тэмээг хулгайлах, зарж борлуулж, ашиг олоход үйлдлээрээ нэгдэж, шүүгдэгч тус бүр тодорхой ажил үүргийг гүйцэтгэхэд оролцсон байна.
Иймд шүүгдэгч нарыг бүлэглэн бусдын 2 тооны буюу олон тооны бод малыг, машин механизм ашиглан хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутай байна гэж шүүх дүгнэлээ.
Шүүгдэгч нарын өмгөөлөгч Г.Лхам, Д.Цоодол нараас “хохирогчийн тэмээ 1 жил эзэнгүй байсан учраас алдуул мал гэж үзэж хэргийн зүйлчлэлийг Эрүүгийн хуулийн 17.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг болгон хөнгөрүүлэн өөрчилөх боломжтой” гэсэн дүгнэлтийг гаргаж байгааг хүлээн авах үндэслэлгүй байна. Учир нь: Хохирогч нь Дорноговь аймаг руу нүүдэл хийхдээ өөрийн 5 тооны тэмээг нутагтаа орхисон, уг тэмээг хохирогчийн ах С.Ганзориг 2020 оны 0 дугаар сар хүртэл маллаж байгаад мөн нутагт нь орхиж нүүсэн, хохирогчийн тэмээ нь өөрийн нутагтаа буюу бэлчээртээ байсан, тэмээ нь маллагааны хувьд бусад малаас өөр, өдөр дутам хариулга маллагаа шаарддаггүй зэрэг нь алдуул мал гэж үзэх үндэслэл болохгүй юм.
Оногдуулах ял шийтгэлийн талаар:
Шүүгдэгч нарын үйлдэлд эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй байна.
Иймд шүүгдэгч нарын гэмт хэрэг үйлдэхэд оролцсон оролцоог харгалзан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2, 2.-т зааснаар шүүгдэгч *******, *******, ******* нарт тус бүрт нь 2 жил сарын хугацаагаар хорих ял, шүүгдэгч *******,******* нарт тус бүрт нь 2 жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулахаар шийдвэрлэлээ.
Шүүгдэгч ******* нь ******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 8 дугаартай шийтгэх тогтоолоор Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар 1 жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар шийтгүүлж, ******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдрийн 2022/ХМШЗ/10 дугаартай шүүгчийн захирамжаар Х.Баттулгын эдлээгүй үлдсэн 09 сар 1 хоногийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг мөн хугацаагаар хорих ялаар сольж шийдвэрлэсэн, энэ ялаа өнөөдрийн байдлаар эдэлж дуусаагүй /дунд нь энэ хэргийн улмаас яллагдагчаар цагдан хоригдсон/, сар 28 хоногийн хорих ялын үндэгдэлтэй болох нь ялын тооцооны тодорхойлолтоор тогтоогдож байна.
Шүүгдэгч******* нь Төв аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн 92 дугаартай шийтгэх тогтоол, Төв аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 202 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдрийн 1 дугаартай магадлалаар Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2, 2.-т зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ял шийтгүүлж, Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны/ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-т заасныг баримтлан 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг мөн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар сольсон, ******* аймагт дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 09 дугаартай захирамжаар шүүгдэгч*******ийн эдлээгүй үлдсэн 1 жил 10 сар 2 хоногийн хугацаагаар зорчих эрхийг ялыг мөн хугацаагаар хорих ялаар сольж шийдвэрлэсэн байна.
Иймд шүүгдэгч *******д энэхүү шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан 2 жил сарын хугацаагаар хорих ял дээр ******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 8 дугаартай шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан ялаас /ял сольсон/ эдлээгүй үлдсэн сар 28 хоногийн хугацаагаар хорих ялыг нэмж нэгтгэн, шүүгдэгч Х.Баттулгын биечлэн эдлэх ялыг 2 жил 9 сар 28 хоногийн хугацаагаар хорих ялаар, шүүгдэгч*******өд энэхүү шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан 2 жилийн хугацаагаар хорих ял дээр Төв аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн 92 дугаартай шийтгэх тогтоол, Төв аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 202 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдрийн 1 дугаартай магадлалаар оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн 1 жил 10 сар 2 хугацаагаар хорих ял /ял сольсон/-г нэмж нэгтгэн шүүгдэгч*******ийн биечлэн эдлэх ялыг жил 10 сар 2 хоногийн хугацаагаар хорих ялаар тус тус тогтоолоо.
Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны/ хуулийн үйлчлэлд хамруулах эсэх талаар:
Шүүгдэгч нар нь энэхүү шийтгэх тогтоолоор гэм буруутайд тооцогдсон бусдын олон тооны малыг машин механизм ашиглан, бүлэглэн хулгайлах гэмт хэргийг 2020 оны 0 дугаар сарын 0-ны өдрөөс 2020 оны 07 дугаар сарын 01-ний өдрийн орчим үйлдсэн болох нь тогтоогдсон бөгөөд 2021 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр батлагдсан Өршөөл үзүүлэх тухай хууль үйлчлэх цаг хугацаанд хамаарч байна.
Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн /2021 оны/ дугаар зүйлийн .2 дахь хэсэгт “Өршөөл үзүүлэх тухай 1991 оны дугаар сарын 21-ний өдрийн хууль, 199 оны 8 дугаар сарын 22-ны өдрийн хууль, 2000 оны 7 дугаар сарын 7-ны өдрийн хууль, 200 оны дугаар сарын 2-ны өдрийн хууль, 2009 оны 7 дугаар сарын 9-ний өдрийн хууль, 2015 оны 8 дугаар сарын 11-ний өдрийн Анхны ардчилсан сонгууль болж байнгын ажиллагаатай парламент байгуулагдсаны 25 жилийн ойг тохиолдуулан өршөөл үзүүлэх тухай хуульд заасны дагуу хорих ялаас чөлөөлөгдсөнөөс хойш санаатай гэмт хэрэг үйлдэж хорих ял шийтгүүлсэн хүнийг өршөөлд хамааруулахгүй” гэж хуульчилан заажээ.
Шүүгдэгч ******* нь 2012 оны 08 дугаар сарын 02-ны өдөр ******* аймаг дахь сум дундын шүүхийн 55 дугаартай шийтгэх тогтоолоор, 201 оны 09 дүгээр сарын 17-ны өдөр ******* аймаг дахь сум дундын шүүхийн 2 дугаартай шийтгэх тогтоолоор, 2015 оны 0 дүгээр сарын 21-ны өдөр Сум дундын 11 дүгээр шүүхийн дугаартай шийтгэх тогтоолоор, 2015 оны 09 дүгээр сарын 08-ны өдөр Говьсүмбэр аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 57 дугаартай шийтгэх тогтоолоор, 2018 оны 0 дугаар сарын 1-ний өдөр ******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 5 дугаартай шийтгэх тогтоолоор, 2022 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдөр ******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 8 дугаартай шийтгэх тогтоолоор /зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар шийтгүүлж, 2022 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдөр ******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022/ХМШЗ/10 дугаартай шүүгчийн захирамжаар эдлээгүй үлдсэн 09 сар 1 хоногийг хорих ялаар сольсон/ ял шийтгүүлж байсан байна.
Говьсүмбэр аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2015 оны 09 дүгээр сарын 08-ны өдрийн 57 дугаартай шийтгэх тогтоолоор шүүгдэгч *******д оногдуулсан 9 сар 1 хоногийн хорих ялыг Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд /2015 оны/ хамруулж шийдвэрлэсэн болох нь 1-р хх-ийн 150-151 дүгээр талд авагдсан эрүүгийн хариуцлага хүлээж байсан эсэхийг шалгах хуудсаар нотлогдож байна.
Төв аймаг дахь Сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн 92 дугаартай шийтгэх тогтоол, Төв аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 202 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдрийн 1 дугаартай магадлалаар шүүгдэгч*******өд Эрүүгийн хуулийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2, 2.-т зааснаар 2 жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулж, Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны/ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-т заасныг баримтлан 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг мөн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар сольсон, ******* аймагт дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 09 дүгээр сарын 01-ний өдрийн 09 дугаартай захирамжаар шүүгдэгч*******ийн эдлээгүй үлдсэн 1 жил 10 сар 2 хоногийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялыг мөн хугацаагаар хорих ялаар сольж шийдвэрлэсэн байна.
Өөрөөр хэлбэл шүүгдэгч*******өд оногдуулсан хорих ялыг Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд заасны дагуу зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар дүйцүүлэн сольсон боловч шүүгдэгч нь уг ялыг эдлэхээс зайлсхийж, хорих ялаар солигдсон байна.
Иймд шүүгдэгч *******,******* нарыг 2021 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр батлагдсан Өршөөл үзүүлэх тухай хуульд хамруулах үндэслэлгүй байна гэж шүүх дүгнэлээ.
******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 0 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 59 дугаартай шийтгэх тогтоолоор шүүгдэгч *******эд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1-т зааснаар 1 жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулж, 2021 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр батлагдсан Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-т зааснаар 1 жилийн хорих ялыг 1 жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар сольж шийдвэрлэсэн ба шүүгдэгч нь уг ялаа эдэлж дууссан байна. Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны/ хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12. дэх хэсэгт “шүүх Эрүүгийн хуулийн хэд хэдэн зүйл, хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдэж, нэг, эсхүл хэд хэдэн шийтгэх тогтоолоор ял шийтгүүлсэн ялтанд энэ хуульд заасан өршөөлийг үзүүлэхдээ зүйл, хэсэг тус бүрээр оногдуулсан ялд тохирох өршөөлийг үзүүлсний дараа үлдсэн ялыг Эрүүгийн хуулийн .8, .9 дүгээр зүйлд заасан журмаар нэгтгэнэ” гэж заасан ба шүүгдэгч *******ийн энэхүү шийтгэх тогтоолоор гэм буруутайд тооцогдсон гэмт хэрэг нь тус шүүхийн 2022 оны 59 дугаартай шийтгэх тогтоол гарахаас өмнө үйлдэгдсэн гэмт хэрэг байна.
Мөн Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны/ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2 дахь хэсэгт “ “Эрүүгийн хуулийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгзаасан гэмт хэрэг үйлдэж шүүхээс таван жил, түүнээс бага хугацаагаар хорих ял оногдуулсан, эсхүл эдлээгүй үлдсэн ял нь таван жил, түүнээс бага хугацаа үлдсэн бол хорих ялыг зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар солино” гэж, мөн хуулийн дүгээр зүйлийн .2 дахь хэсэгт “Энэ хуулийн .1-д заасны дагуу ялаас өршөөн хэлтрүүлэхэд ялтан, энэ хуулийн 5.1-д заасны дагуу эрүүгийн хэргийг хэрэгсэхгүй болгоход яллагдагч гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, эсхүл нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн байна” гэж тус тус заажээ.
Өөрөөр хэлбэл Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны/ хуулийн дүгээр зүйлд “Эрүүгийн хариуцлагаас өршөөн хэлтрүүлэх”, мөн хуулийн 5 дугаар зүйлд “Зарим хугацаа болон эрүүгийн хэргийг өршөөн хэрэгсэхгүй болгох” талаар зохицуулсан, энэ зүйлүүдийн 1 дэх хэсэгт “энэ хуулийн .1, .2, ., 7.1, 7.2, 7., 9.1, 9.2-т зааснаас бусад гэмт хэрэг үйлдсэн” гэж тодотгон заасан, шүүгдэгч нарын гэм буруутайд тооцогдсон Эрүүгийн хуулийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан гэмт хэргийг Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 7.2 дугаар зүйлд заасан байна.
Энэ нь Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны/ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-т заасны дагуу “хорих ялыг зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар дүйцүүлэн солиход гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн байхыг шаардахгүй гэх үзэх үндэслэл болж байна.
Иймд энэхүү шийтгэх тогтоолоор шүүгдэгч *******, *******, ******* нарт оногдуулсан хорих ялыг мөн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар дүйцүүлэн сольж өршөөлд хамруулахаар шийдвэрлэв.
Ял эдлэх дэглэм болон бусад асуудлыг талаар: Шүүгдэгч Х.Баттулгын эдлэх 2 жил 9 сар 28 хоногийн хугацаагаар хорих ял, шүүгдэгч*******ийн эдлэх жил 10 сар 2 хоногийн хугацаагаар хорих ялыг тус тус нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлэх нь зүйтэй гэж үзлээ.
Шүүгдэгч *******, *******, ******* нарт энэхүү шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан хорих ялыг Өршөөл үзүүлэх тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-т зааснаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар дүйцлүүлэн сольсон учраас шүүгдэгч *******, ******* нарыг 2 жил сарын хугацаанд, шүүгдэгч *******ийг 2 жилийн хугацаанд ******* аймгийн ******* сумын төвөөс гадагш гарахын хориглох хязгаарлалт тогтоохоор шийдвэрлэв.
Шүүгдэгч ******* нь энэ хэргийн улмаас 2022 оны 10 дугаар сарын 2-ны өдрөөс 202 оны 0 дугаар сарын 28-ны өдрийг хүртэл 25 хоног, 202 оны 0 дугаар сарын -ний өдрөөс 202 оны 07 дугаар сарын 27-ны өдрийг хүртэл 28 хоног, 2022 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрөөс 202 оны 10 дугаар сарын 1-ны өдрийг хүртэл 1 хоног буюу нийт 27 хоног цагдан хоригдсон, шүүгдэгч******* нь энэ хэргийн улмаас 202 оны 08 дугаар сарын 25-ны өдрөөс эхлэн өнөөдрийг хүртэл нийт 9 хоног цагдан хоригдсон байх тул тус тусынх нь ял эдэлсэн хугацаанд оруулан тооцож, эдлэх ялаас нь хасах нь Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .10 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасанд нийцнэ.
Шүүгдэгч *******, *******, ******* нар нь энэ хэргийн улмаас цагдан хоригдоогүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжилсэн хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурдав.
Хохирол төлбөрийн талаар: Энэ гэмт хэргийн улмаас хохирогч С.Отгонбаатар /хууль ёсны төлөөлөгч /-т нийт 2.500.000 төгрөгийн хохирол учирсан болох нь ******* аймгийн ******* сумын үнэлгээний комиссийн 2020 оны 11 дүгээр сарын 1-ны өдрийн 1 тоот дүгнэлтээр тогтоогдож байна.
Иймд шүүгдэгч нараас 2.500.000 төгрөгийг хувь тэнцүүлэн гаргуулж, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч д олгох нь зүйтэй гэж үзлээ. Учир нь: Энэ гэмт хэргийг үйлдэхэд шүүгдэгч нартай хамтран оролцсон гэх яллагдагч Б. нь эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад нас барсан, гэмт хэрэг үйлдэж олсон орлогоос хэн, хэдэн төгрөг авсан талаар шүүгдэгч нар харилцан адилгүй мэдүүлж байх тул хохирлыг гэм буруутайд тооцогдсон шүүгдэгч нараас хувь тэнцүүлэн гаргуулах нь зүйтэй гэж үзсэн болно.
Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн .1, .2 дугаар зүйлийн 1, 2, , , ., ., .8, .10, .1, 8.1, 8.2 дахь хэсэгт тус тус заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:
1.Шүүгдэгч овгийн , овогт Гантөгс, овогт , овогт Ганзориг, овогт Бот-Очирын Эрдэнэмөнх нарыг бүлэглэн, машин механизм ашиглан, бусдын 2 тооны тэмээ буюу олон тооны бод мал хулгайлах гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.
2.Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 17.12 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсгийн 2.1, 2.2, 2.-т зааснаар шүүгдэгч овгийн , овогт , овогт нарт тус тус 2 жил сарын хугацаагаар хорих ял, шүүгдэгч овогт Ганзориг, овогт Бот-Очирын Эрдэнэмөнх нарт тус тус 2 жилийн хугацаагаар хорих ял оногдуулж шийтгэсүгэй.
.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн .9 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******д энэхүү шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан 2 жил сарын хугацаагаар хорих ял дээр тус шүүхийн 2022 оны 0 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 8 дугаартай шийтгэх тогтоолоор / ******* аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 102022 оны 07 дугаар сарын 25-ны өдрийн 2022/ХМШЗ/ дугаартай шүүгчийн захирамжаар ял сольсон/ оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн сар 28 хоногийн хорих ялыг, шүүгдэгч*******өд энэхүү шийтгэх тогтоолоор оногдуулсан 2 жилийн хугацаагаар хорих ял дээр Төв аймаг дахь сум дундын эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн 202 оны 02 дугаар сарын 28-ны өдрийн 92 дугаартай шийтгэх тогтоол, Төв аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 202 оны 05 дугаар сарын 12-ны өдрийн 1 дугаартай магадлалаар оногдуулсан ялаас эдлээгүй үлдсэн 1 жил 10 сар 2 хоногийн хорих ялыг тус тус нэмж нэгтгэн шүүгдэгч Х.Баттулгын биечлэн эдлэх ялыг 2 жил 9 сар 28 хоногийн хорих ялаар, шүүгдэгч*******ийн биечлэн эдлэх ялыг жил 10 сар 2 хоногийн хугацаагаар хорих ялаар тус тогтоосугай.
.Өршөөл үзүүлэх тухай /2021 оны 07 дугаар сарын 02-ны өдөр батлагдсан/ хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.2-т зааснаар энэхүү шийтгэх тогтоолоор шүүгдэгч Б., ******* нарт оногдуулсан 2 жил сарын хугацаагаар хорих ялыг 2 жил сарын хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар, шүүгдэгч *******т оногдуулсан 2 жилийн хугацаагаар хорих ялыг 2 жилийн хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах ялаар тус тус дүйцүүлэн сольсугай.
5.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.5 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч Б., ******* нарыг 2 жил сарын хугацаанд, шүүгдэгч *******ийг 2 жилийн хугацаанд ******* аймгийн ******* сумын төвөөс гадагш гарахыг хориглох хязгаарлалт тогтоосугай.
.Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5. дугаар зүйлийн 1, дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******,******* нарыг эдлэх хорих ялыг нээлттэй хорих байгууллагад эдлүүлсүгэй.
7.Эрүүгийн хуулийн .10 дугаар зүйлийн 1, 2 дахь хэсэгт зааснаар энэ хэргийн улмаас шүүгдэгч Х.Баттулгын цагдан хоригдсон 27 хоногийг, шүүгдэгч*******ийн цагдан хоригдсон 9 хоногийг тус тусынх нь эдлэх ялд нь оруулан тооцож хассугай.
8.Шүүгдэгч *******, *******, ******* нар нь энэ хэргийн улмаас цагдан хоригдоогүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан зүйлгүй, битүүмжилсэн хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурдсугай.
9.Иргэний хуулийн 97 дугаар зүйлийн 97.1, 510 дугаар зүйлийн 510.1 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч *******, *******, *******, *******, Б.Эрдэнэмөнх нараас тус тус 500.000 төгрийг гаргуулан хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч /******* аймгийн ******* сумын дүгээр баг/-д олгосугай.
10.Шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол шүүгдэгч *******, *******, ******* нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг, шүүгдэгч*******, ******* нарт урьд авсан цагдан хорих таслан сэргийлэх арга хэмжээг тус тус хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.
11.Энэхүү шийтгэх тогтоол нь уншин сонсгосноор хүчинтэй болох бөгөөд эс зөвшөөрвөл гардуулснаас хойш 1 хоногийн дотор ******* аймгийн Эрүү, Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд шүүгдэгч, хохирогчийн хууль ёсны төлөөлөгч, тэдгээрийн өмгөөлөгч гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.
ДАРГАЛАГЧ ШҮҮГЧ Г.МӨНХБАТ