2017 оны 07 сарын 31 өдөр                 Дугаар                                           Зуунмод сум

                                            123/ШШ2027/0021

 

                            МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Төв аймаг дахь Захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шуугч Д.Зоригтбаатар даргалж тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй хийсэн шуух хуралдаанаар Нэхэмжлэгч Төв аймгийн Ж сумын иргэн

 

Хариуцагч: Тев аймгийн Ж сумын Засаг даргад холбогдох Нэхэмжлэлийн шаардлага: Тоо аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 25-ны өдрийн А/13 дугаар захирамжийн Ө.Бт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах тухай" шаардлага бухий захиргааны хэргийг хянан хэлэлц

 

шүүх хуралдаанд нарийн бичгийн дарга А Доржпурэв нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн телеологч Г Туяа нэхэмжлэгчийн емееле А.Монхтулга, хариуцагч Төв аймгийн Ж сумын Засаг дарга Т.Цолмонгэрэл, хариуцагчийн емгеологч Б.Баттемер нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн телеелогч Г.Туяацэцэг шуухэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2016 оны 08 сарын 25-ны адрийн А/486 дугаар захирамжаар Ө.Б надад Ж сумын Өгөөмөр 02 дугаар багийн Янзагатын 165/620 га-аас ур тарианы зориулалтаар 27.5 га газрыг давуу орхаар 15 жилийн хугацаатай эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн. Би тухайн газрыг ур тарианы зориулалтаар авч байсан бегеед Ж сумын Засаг даргын газар эзэмшуулэх захирамид төмс, хүнсний ногооны зориулалтаар гэж буруу бичигдсэн байна. 2016 оны 11 сарын 30-ны едер олгосон 000640999 дугаар газар эзэмших эрхийн гэрчилгээнд Үр тарианы зориулалтаар гэж зовтгож бичсэн байна. Би энэ талаар суулд мэдсэн бегеед Засаг даргын захирамжинд буруу бичигдсэн байсныг мэдээгуй. Тев аймгийн Барилга хот байгуулалтын газрын 2017 оны 01 сарын 10-ны едрийн 07/17 дугаар албан тоотод Ж сумын Засаг даргын 2016 оны 08 сарын 25-ны өдрийн А/480 дугаар захирамжаар сумын тухайн жилийн газар зохион байгуулалтын тело легенд тусгагдаагүй, Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зуден 33.1.2-т заалтыг зарчиж илүү хамаагаар олгосон байна гэсний дагуу Тоа аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 сарын 25-ны одор А/13 А 0 захирамжаар газрын "ухай хуулийн 33 дугаар зүйлийн 33 12 дахь заалтын зарасн Ө Батцацагт газар эзэмшүүлсэн Ж сумын Эгеомер. 02 дугаар байн Янзагатын 165/620 га-аас ур тарианы зориулалтаар 27.5 га газар эзэмшиж байсан газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хучингүй болгосон Ж сумын 01 дугаар багийн Иргэдийн нийтийн хурлын 2015 оны 07 сарын 06-ны одрийн хурлар Доржготовын Тумандалайд давуу эрхээр газар эзэмшүүлэхээр шийдварлаж байсан Д ТУМэндалай нь манай нехор богоод Газрын тухай хуулийн 29 дугаар зун 20-т зааснаар гэр булийн эрэгцээнд газар эзэмшиж байгаа учир Ө.Батбио газрыг давуу эрхтойгоор эзэмших эрхтэй гэж үзэж байна Газрын тухай хуулийн 29 дугээр зуйлийн 29 3-т зааснаар " ног иргэнд давуу эрхзоразмшуулэх тариалангийн газрын хомоказ нь үр тарианы зориулалтаар 100 га хуртоп тема хунский зориулалтаар 5 га уртэл байна гэж заасны дагуу миний гэр бүлийн хуу Д ТVМЭНДалайд давуу эрхээр газар эзэмшуулсэн береод тухайн тохиолдолд газрын тухай хуулийн 33.1.2-т заасан дуудлага худалдаа тосол шалгаруулахаар шийдвэрлэж, газар эзэмшуулэх естой гэсэн нь ундэслэлгүй байна. Мон уг газрыг зохион байгуулалтын телевлегоэнд тусгагдаагуй гэсэн нь үндэслэлгүй бегеед Ж сумын 2016 оны газар зохион байгуулалтын өгөөнд тариаланг газрын менежмент, эзэмшилгүй байгаа тариалангийн талбайг эзэмшуулж болгох, Засаг даргын захирамжаар амлын хэсэг байгуулж Монгол улсын газра хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.5, 40.1.6 дах заалтыг ундэслэн газрыг горазм дагуу ашиглаж байгаа эсэхэд хяналт тавьж зерчил гаргасан эзэмшигчдийн газрыг хураан а дахин хувиарлалт хийнэ гэсний дагуу Ж сумын Засаг дарга захирамж гаргах газар олгосон. Миний бие Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 сарын 03-кы едрийн А/13 дугаар захирамжийг Ж сумын Иргадиан телеелегчдийн 2017 оны 04 сарын 03-ны өдрийн 04 дугаар хуралдаан дээр сумын Засаг дарга Т.Цолмонт эл уншиж танилцуулахад мэдсэн. Өмнө нь захирамж гарсан талаар биданд модд Уг захирамжийг Ж сумын Засаг даргын Тамгын газраас 2017 оны 04 сарын 04 ны едер хулээж авсан богд хулзан авсан тэмдэг даруулсан. Иймд Газрын тухая хуулинд заасан захирамж гарсныг мэдэгдэх үүргээ биелүүлээгүй байна. Мон Засгийн газрын 2003 оны 28 дугаар тогтоолын 5-р хавсралтаар батлагдсан тариалангий газрыг давуу эрхээр эзэмшүүлэх журмын 5. 6. 7. 8 дугаар заалтуудыг зорих азар олгосон байна гэдэг нь иргэн бидэнд хамааралгуй заалт байна Тов Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 сарын 25-ны едрийн А/13 дугаар захирамжийг хянуулахаар Тев аймгийн Засаг даргад хандсан боловч ергөдлийг Төв аймгийн газрын харилцаа Барилга хот байгуулалтын газарт шилжуулж уг газраас 2017 оны 04 сарын 20-ны өдрийн 07/225 дугаар албан тоотоор Ж сумын Засаг даргын захирамжийг хүчингүй болгох боломжгүй гэсэн хариу егсен болно. Иймд Захиргааны Еренхий хуулийн 92 дугаар зуйлийн 92.1-д заасны дагуу Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 сарын 25-ны өдрийн А/13 дугаар захирамжийн Ө.Батцэцэт холбогдох хэсгийг хянаж хучингуй болгож өгне уу гэж

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн телеологч Г.Туяацэцэг шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Хадлангийн газрыг хувиарладаг болохоос эзэмшлийн газрыг хувиарладаггуй Эзэмшлийн газар тухайн үед газар тухайн үед газар зохион байгуулалтын телевлөгөөнд ороогуй биш хаана ямар газар хураагдаж дахин хувиарлалт хийгдэх нь тодорхойгүй байдаг учраас газар зохион байгуулалтын телевлегеенд нарийн тусгаж өгдөггуй. Т.Цолмонгэрэл хуртэл энэ талаар мэдэж байгаа Өмнө нь эерээ сумын Иргэдийн Телеелегчдийн Хурлын даргаар ажиллаж байсан Бух оны газар зохион байгуулалтын телевпегеенд ингэж тусгаж өгдөг. Надад 2012 оноос хойш бух газар зохион байгуулалтын телевлег байгаа тухайн газар дээр 56 хун газар эзэмшсэн. Ганцхан Ө.Б хууль эерчсен мэтээр тайлбар хийж багаа нь үндэслэлгүй байна Бусад газар эзэмшсэн хүмүүсийн захирамж нь хуулийн дагуу хучинтэй байгаад байдаг нь сонин байна. Хунд ингэж ялгавартай хандаж болохгуй шуу 2016 онд газар өмчлеп. эзэмшихээр нийт 1000 гаруй захирамж гарсан байхад гурван хүний захирамж хууль зөрчсөн мэтээр тайлбар хэлж байгаа чинь ямар ч утгагуй байна. Газар эзэмших тухай захирамж гарсны дараа газар эзэмших гэрчилгээ бичигддэг. Багийн Иргэдийн Нийтийн хурал хуралдахдаа хэн хэний эрхийн төлөөлж байна гэж буртгээд ирц бүрдүүлээд хуралддаг. Тэрнээс биш Ө.Батцийн эрхээр газар эзэмших тухай ергедлийг хулээж аваад багийн Иргэдийн Нийтийн хурлаар тухайн асуудлыг хэлэлцдэг юм биш Газрын даамал газар эзэмших зориулалтыг зассан байна гэж хэлж байна. Та нар тухайн газар эзэмшуулсэн захирамжийн эх хувьд ямар зориулалтаар эзэмшуулсан бэ? гэдгийг шалгаж үзсэн юм уу? үзээгүй шүү дээ. Захирамжийг гаргасан бичээч алдаа гаргасан. Ө Б үр тарианы зориулалтаар газар эзэмшинэ гэж бичиж өгсөн Шаардлага хангасан нэрсийг бүртгэж авдаг байсан. Хүсэлт егсен хумүүсээс багийн иргэдийн Нийтийн хуралд ирсэн ч хүн байдаг. Ирээгүй ч хун байдаг байсан. Хурал болохоор тухайн хүмүүсийн нэрсийг эхнээс нь дуудаад энэ хун давуу эрхээр газар эзэмшүүлэх эрх олгох уу, үгүй юу гэдэг дээр саналыг аваад явдаг байсан гэжээ.

 

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч А Менхтулга шуух хуралдаанд гаргасан тайлбартаа Ө.Б нь Ж сумын Засаг даргын 2016 оны 08 дугаар сарын 25-ны едрийн А/486 дугаар захирамжаар Ж сум. Егеомер 2-р багийн нутаг Янзагатын 165/620 га газраас ур тарианы зориулалтаар 27.5 га газрыг давуу эрхээр 15 жилийн хугацаатай эзэмшсан Сумын газрын даамал 2016 оны 11 дүгээр сарын 30-ны едер 000640999 дугаар газар эзэмших эрхийн гэрчилгааг газрын кадастрын зура хийлгэн, газрын нэгдсэн санд бүртгуулж баталгаажуулан, газрыг телборча хугацаанд нь телсон. Гэтэл Ж сумын Засаг дарга Т.Цолмонгэрэл на 2017 оны 01 дүгээр сарын 25-ны едер А/13 дугаар газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хичинуй болгох тухай захирамж гаргасныг 2017 оны 04 дүгээр сарын 03-ны одор сумын Иргэдийн Телоелегчдийн хурал оролцож байгаад мэдсэн. Ө.Батцэцаг нь сумын Засаг дарга, аймгийн Засаг дарга нарт гомдол гаргасан боловч газар эзэмших эрхийг сэргээхгүй гэдгээ албан бичгээр илэрхийлсэн тул шүүхэд нэхэмжлэл гаргасан Ж сумын Засаг даргын А/13 тоот захирамжийг "Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хучингуй болгох тухай" гаж толгойлжээ. Газар эзэмших эрхийн гэрчилгааг хучингуй болгоход Газрын тухай хуулийн 40 дугээр зүйлээр нарийвчлан зохицуулсан байдаг. Тухайлбал Газрын тухай хуулийн 40.1 1- 40.1.6-д заасан газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ эзэмшигч "газар эзэмших гэрээний цолыг удаа дара броу ноцтой зорчсан, газрын телберее талаагуй, тухайн газраа 2 жил дараалан ашиглаагуй тохиолдолд 40.1-д зааснаар эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгоно гэсэн байдаг. Гэтэл тус захирамжид энэ заалтууд огт тусгагдаагуй байгаа нь газар эзэмши гэрчилгээ эзэмшигч доорх 6 заалтын аль нэгийг зөрчоогүй байхад хүчингуй болгосон нь хууль хэрэглээний ноцтой алдаатай захиргааны акт юм. Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зүйл 33 1.2 дахь заалтыг иргэн зарчиж газар эзэмшсэн тул газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон. Газрын тухай хуулийн 33 дугаар зvйл нь газар эзэмшүүлэх шийдвэр гаргах эрх бухий этгээдийн дагаж мордох зохицуулалт юм. Мон хуулийн 33 дугаар зүйл 33 1.2 дахь заалтыг сумын Засаг дарга хэрэгж зохицуулалттай бегеед тухайн иргон энэ заалтыг зорчих боломжгуй. Энэ нь эрхи гэрчилгээ эзэмшигчийн буруутай үйлдэл биш юм. Маргаан бухий захиргашны актад Газрын тухай хуулий- 33 дугаар зүйл 33.1.2 дахь заалтыг хэрэглэсэн нь хууль хэрэглээний алдаатай ундэслэлгүй захирамж болсон энэ захирамх нь захиргааны байгууллагаас гаргасан захиргааны акт буюу захиргааны шийдвэр юм. Захиргааны у ажиллагаанд терийн үйл ажиллагааны үндсэн зарчим болон Захиргааны Ерей хуулийн 4 дүгээр зуйл 4.2-т заасан зарчмуудыг баримталдаг. А/13 дугаартай захирамжид захиргааны ерөнхий хуулийн 4 дүгээр зүйл 4 2 1-ийн ХУУЛЬД Үндэслэх 4.2 5-ийн зорилгодоо нийцсон, бодит нехцэлд тохирсон шийдвэр нь үндэслэл бүхий байх, 4.2.6-ийн бусдын эрх, хууль ёсны ашиг сонирхлыг хендсен захиргааны шийдвэр гаргах тохиолдолд тэдгээрт урьдчилан мэдэгдэх, оролцоог нь хангах гэх зэрэг

 

зарчмуудыг хангаагүй. Мен хуулийн 3-р бүлэгт захиргааны шийдвэр гаргах ажиллагааны талаар зохицуулсан хуулийн 24 дүгээр зүйлийн нөхцөл байдлыг тогтоох 24.1-24.5 дахь заалтуудын ач холбогдол бүхий шаардлагатай ажлаа хийх нотлох баримтыг цуглуулах, унэлэх, шийдвэр гаргах ажиллагаанд хамаарах бодит нохцел байдлыг тогтоох үүргээ захиргааны байгууллага биелүүлээгүй байна. Оролцогчийг сонсох хуулийн 26 дугаар зүйл 26 1 дэх заалтыг хэрэгжүүлээгүй. Сонсох ажиллагаа явуулах хуулийн 27 дугаар зүйл 27. 1. 27 2, 27.3, 27.5, 27 6 дахь заалтуудыг захиргааны байгууллага зорчсон байна. Захиргааны актыг мэдэгдэх хуулийн 43 дугаар зүйлийн холбогдох заалтыг мен зорчсен. А/13 тоот захирамжийг хууль бус эрх зуйн зерчилтэй захиргааны акт гэж үзэж болно. Өөрөөр хэлбэл Захиргааны Ерөнхий хуулийн 40 дүгээр зуйлд заагдсан захиргааны акт нь 40.2-т заагдсан шаардлагыг биелүүлээгүй, 40 4-т заагдсан бодит нехцел байдлыг тодорхой заана" гэснийг тус тус зорчсон байна. Иймд Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 25-ны едрийн А/13 тоот захирамжийг хүчингүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Хариуцагч Ж сумын Засаг дарга шуухад уруулсэн хариу тайлбартаа болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа: Иргэн Ө.Бт Тев аймгийн Ж сумын засаг даргын 2016 оны 08 дугаар сарын 28-ны едрийн дугаар А/486 тоот захирамжаар Төв аймгийн Ж сумын Өгеемер 02 дугаар багийн Янзагатын 165/620 га газраас 27.5 га газрыг теме хунсний зориулалтаар 15 жилийн хугацаатайгаар давуу эрхээр эзэмшуулсан байсан. Тус газрыг эзэмшүүлэх тухай засаг даргын захирамж нь газрын тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25:4, 33 дугаар зүйлийн 33.1.1, 33.1.2, 33.4-д заасныг зарчиж иргэн Ө.Бт газар эзэмшүүлсэн байсан тул Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын зүгээс Монгол Улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж тууний удирлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.2, 29 3-д заасныг удирдлага болгон Тев аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 25-ны едрийн А/13 тоот захирамжаар хучингүй болгосон

 

Аймгийн Засаг дарга болон Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газар А/486 тоот захирамжаар хууль зорчиж газар олгосон тул тухайн захирамжийг хүчингүй болго гэж албан бичиг ирсний дагуу 13 дугаар захирамжийн хавсралтаар нь А/486 тоот захирамжийг хучингуй болгосон. Багийн Иргэдийн Нийтийн хурлаар давуу эрхээр газар эзэмшүүлэх тухай тогтоол гарахад Ө.Бийн нэр байхгүй байсан. Харин нехер Тумандалайгийн нэр тухайн тогтоолын хавсралтад байсан. Тумэндалай нь емне давуу эрхээр газар эзэмшсэн. Анхнаасаа Ө.Бийн нэрээр яагаад ергодел геагуй юм. Давуу эрхээр газар эзэмшүүлэх тухай процессийг зерчсен. Тухайн газар нь газар зохион байгуулалтын телевлегеенд тусгагдаагүй Ө Батцээн эзэмшиж авсан газрыг огт хурааж аваагуй Сумын эзэмшилд байсан газар. Миний хувьд омно сумын Иргэдийн Телеелегчдийн Хурлын дарга байхдаа тухайн 600 га газрыг эзэмшиж 5 ашиглахгуй байна гээд сумын Засаг даргад газрыг хурааж авах үүрэг ч байсан. Миний емне ажиллаж байсан Засаг дарга тухайн 600 га газраас иргэд д эзэмшүүлэхээр олгож байсан. Энэ газар сумын газар зохион байгуулалтын тело легенд тусгагдах бүрэн боломжтой газар е Бат давуу эрхзур ЭЗЭМШИХ ТУХАЙ багийн Иргэдийн нийтийн хурлын тогтоол гараагүй давуу эрхаар гар эзэмших тухай хэлэлцэж, багийн Иргэдийн Нийтийн хуралд суугаагуй даруу архаар газар эзэмшиж авах тухай журам. Засгийн газрын 2003 оны давуу эрхзар газар эзэмшүүлэх тухай 28 дугаар тогтоол Газрын тухай хуулийг зөрчсөн ба оролцоогуй. Нехер нь Тумандалай нь емне давуу эрхээр газар эзэмших авсан Ө.Б нь хууль бусаар шинээр газар авсан Версдоо давуу эрхээр газар щих тухай тогтоолыг зорчсен учраас газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингуй болгосон. Анх газар авахдаа хуулийн дагуу аваагүй учраас газар эзэмших хүчингүй болгосон Багийн иргэдийн Нийтийн хурлын дарга Л.Отгонсурон багийн байраар орох ямар ч боломжгүй байдаг байсан гэж хэлсэн Ажил хулээлцэхдээ юу ч багийн иргрийн Нийтийн хурлын баримт огоогүй байсан Хууль мэдэх-уй учраас ингэж амла байсан гэж хэлж болохгуй. Давуу эрхээр газар эзэмшуулэх тухай Засгийн тогтоолы мердеж ажлаагуй байж хуульд нийцэхгуй тайлбар гаргаж байна. Миний хувьд гаргасан захирамжаа хуулийн үндэслэлтэй гарсан гэж үзэж байна. Нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгуй болгож өгө уу гэж

 

Хариуцагчийн өмгаалагч Б Баттемор шүүх хуралдаанд гаргасан талаа Ө.Бт анх газар олгохдоо төмс хунсний ногооны зориулалтаар азамшуулахаар өгсөн. Гэтэл Ө.Б нь ур тарианы зориулалтаар уйл ажиллагаа явуулсан газар эзэмшуулсан захирамжиндаа темс хунсний ногоо гэсэн байхад газар эзэмших эрх я горчилгаан дээр үр тарианы зориулалтаар гэж герчилгээ олгосон тул ур тариа тарьж болно гэж тайлбарлаж байна Газрын даамал нь Засаг даргын гаргасан шийд т биелүүлэх эрх бүхий мэргэжилтэн болохоос Засаг даргын захирамжийг залруулах эрх бухий хүн биш. Давуу эрхээр газар эзэмшуулэх тухай тогтоолыг харахад О.Ба гэж хүний нэр тус тогоолд байхгүй байна Өөр хэлбэл Ө Б давуу эрхээр газар эзэмшүүлэх талаар багийн Иргэдийн нийтийн хурлаар хэл агуй байна. Гэтэл нэхэмжлэгчийн шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлд Ө.Б дэ давуу эрхээр газар эзэмшүүлэх тухай асуудлыг хэлэлцээд, давуу эрхээр газар эзэмшүүлэхээр болсан мэтээр бичсэн байна. Тумандалай гэж хунд давуу эрхээр газар эзэмшүүлэхээр болсон. Түмэндалай нь хэдийгээр Ө Бийн нохор байсан ХЭДИЙ Ч багийн Иргэдийн нийтийн хурлаар Тумондалай гэж хунд давуу эрхээ гайр эзэмшүүлэхээр тогтоол гарсан байхад Ө.Б гэдэг хүн сумын Засаг даргад ергедел бичиж давуу эрхээр газар эзэмшиж авсан хууль бус үйлдэл болсон. Нахамжлагчийн гаргасан нэхэмжлэл, нэхэмжлэгчийн омгоологчийн тайлбар зэргээс харахад хоер еер агуулгатай зуйл яриад байна. А/486 тоот захирамж нь хууль зөрчиж гарсан учраас Засаг даргын зугаас өөрийн бүрэн эрхийн хүрээнд тус захирамжийг хучингуй болгосон А/13 тоот захирамжийг гаргасан Давуу эрхээр газар олгохдоо хуулийн дагуу олгоогүй. Мон Засгийн газрын 2003 оны 28 дугаар тогтоолыг зорчсон учраас, емнех Засаг даргын алдаа залрууг осен А/13 тоот захирамжийн хавсралт дээр Ө.Бийн газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ хучингуй болгосон талаар ТОДОРХОЙ зааж өгсөн А/486 тоот захирамжийг гаргахдаа Газрын тухай хуулийн 21 дугээр зүйлийн 21.4 дэх заалтыг уур болсон. Газар зохион байгуулалтын тело легенд тусгагдаагүй байхад газар олгосон нэхэмжлагч талаас шуухэд гаргасан нэхэмжлэл дээр маргаан бүхий газрыг сумын газар зохион байгуулалтын телевиотвенд тусгасан. Газар зохион байгуулалтын менежмент гэдэг дээр тусгасан го хэлж байгаа ч уунийг узэхэд тухайн газрыг, газар зохион байгуулалтанд тусгасан гаж үзэхээргүй байна Газар зохион байгуулалтын телевлег енд тусгасан бол Газрын тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.4-т заасан зуйл заалтад нийцэж байх ёстой. Газар зохион байгуулалтын топошлогоонд хувиарлалт гэдэг уг өгүүлбэр байдаг ч бэлчээрийн газар болон өмчлөлийн газрыг зохицуулж өгсөн байдаг газар эзэмшуулах асуудлыг зохицуулж гуй. Мен Газрын тухай хуулийн 29 дугаар зуйлийн 29.3-т заасан заалтыг эерчсен. Давуу эрхээр газар эзэмшүүлэхдээ багийн Иргэдийн Нийтийн хурлын шийдвэрийг үндэслэдэг. Давуу эрхээр газар эзэмшуулэх тухай эцсийн шийдвэрийг сумын Иргэдийн Телоелегчдийн Хурал шийддэг. Гэтэл Ө.Б нь давуу эрхээр газар эзэмших процессыг зерчсон. Газрын хэмжээний хувьд темо хунсний зориулалтаар 5 га хуртэлх газрын давуу эрхээр эзэмшүүлнэ гэж заасан байхад. 27.5 га газрыг эзэмшуулсэн байдаг. Үүнээс харахад 22.5 га газрыг илуу олгосон. Ийм учраас тухайн газрын дуудлага худалдаа, тесал сонгон шалгаруулалтаар олгох ёстой гэж тухайн газрын газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хүчингүй болгосон

 

Гэрч л Отгонсүрэн шуух хуралдаанд огсон модуулаа Ө.Батцэц нь давуу эрхээр газар эзэмших тухай ергедел огч байгаагуй давуу эрхээр газар эзэмшүүлэх талаар багийн Иргэдий нийтийн хурлаар хун тус бүр дээр хэлэлцэж байгаагуй Ө.Б, Тумэндалай нар багийн Иргэдийн Нийтийн хуралд оролцдоггүй Багийн иргэдийн хуралд Тумандалай Ө.Б нар давуу эрхээр газар эзэмшуулэх тухай ергедел өгөөгүй. Хурал дууссаны дараа Н.Туяацэцэг бид хоер ийм ийм хумуусийн нэрийг оруулъя гэж ярилцаад хэдэн хүний нэрсийг гаргадаг байсан. Тухайн иргэдийн нэрс дунд Доржготовын Тумэндалай гэж байснаас → Б гэж байгаагүй. Давуу эрхээр газар авах гэж байгаа юм чинь версдве байх шаардлагатай шуу дээ. Дануу эрхээр газар эзэмших тухай хусэлт гэж байдаггүй. Өгдеггүй байсан. Тухайн хуран дар хүмүүс обредоа хусээ хэлдэг давуу эрхээр газар эзэмшуулэх тухай асуудлы багийн Засаг дарга оруулах ёстой. Мон тухайн хуралд сууж байгаа иргэд вороди нэрийг оруулдаг. Давуу эрхээр газар эзэмшуулэх тухай Засгийн газ мэддэггүй байсан. Багийн иргэдийн нийтийн хурлын бух материал багийн Засаг igra дээр байдаг байсан. Н.Туязое бух матар алд явсан Давуу эрхээр газар эзэмших тухай хусалт огоон хумууеззе бас гадн Нийтийн хуралд ирсэн ч хүн байдаг. Исээгүй ч хүн байдаг байсан га ҮНДЭСЛЭХ

 

Нэхэмжлэгчээс "Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 дугаар сарын 25-ны одрийн А/13 дугаар захирамжийн хороо тание хучингуй болгуул Нэжлэлийн шаардлагаа тодорхойлжээ

 

шүүх энэ хэрэг хуульд заасан журмын дагуу авагдаж, шуух хуралдап-ар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудад тулгуурлан дор дурдсан длээр нэх бүхэлд нь хэрэг бол шийдвэрлэлээ

 

Маргаан бүхий акт болох Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 25-ны одрийн "Газар эзэмших эрхийн гэрчилгаа бол тухай" А/13 дугаар захирамжаар "Монгол улсын засаг захиргаа, нутаг дэвозри нак тууний удирдлагын тухай хууль -ийн Дороадугээр булгийн 29 дүгээр зүйл.2 дахь, "Газрын тухай хууль"-ийн 33 дугаар зүйлийн 33 1.2 дахь 25.4. 33.4 заалт тус тус үндэслэн. Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газрын 2017 он (1 дугээр сарын 10-ны одрийн 01/17 тоот албан бичгийг хэрэгжүүлэх зорилгоор захирамжлах нь" гээд 1-д "Монгол улсын Газрын тухай хууль"-ИЙН 33 дуйн 33 1.2 дахь заалтыг зорчин газар эзэмшсэн нэр бүхий иргэдийн газар эзэмших эрхийн гарчилгээг хүчингүй болгосугай, 2-т "Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээг хуч йо иргэдийн нэрсийн жагсаалтыг хавсралтаар баталсугай" гээд "Газар эзэмшхос арахийн гэрчилгээг хүчингүй болгох иргэдийн нэрс гэсэн хавсралтын 2-т нь "Ө Бар Давуу эрхээр газар эзэмшлуулах тухай 2016 оны 08 дугаар сарын 25-ны одрийн А/436 захирамж гэх газар эзэмшуулах шийдвэрийн огноо, дугаараар нь тодорхойлон дурьджээ.

 

Энэ актад нэхэмслэгчээс Монгол улсын газрын тухай хуулийн 40 гэр 40.1.5. 40.1.6 дах заалтыг үндэслэн газрыг гарээний дагуу ашиглаж байгаа - ход хяналт тавьж зөрчил гаргасан эзэмшигчдийн газрыг хураан авч даху хийнэ гэсний дагуу Ж сумын Засаг дарга захирамж Гаргаж газар олгосон Миний бие Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 сарын 08-ны едрийн А/13 дугаар захирамжийг Ж сумын Иргэдийн төлөөлөгчдийн 2017 оны 04 сарын 03 ны едрийн 04 дүгээр хуралдаан дээр сумын Засаг дарга Т.Цолмонгэрэл уншиж танилцуулахад мэдсэн. Өмне нь захирамж гарсан талаар бидэнд мэдэгдээгүй. Уг захирамжийг Ж сумын Засаг даргын Тамгын газраас 2017 оны 04 сарын 04-ны едер хулээж авсан бегеед хүлээн авсан тэмдэг даруулсан. Иймд Газрын тухай хуулинд заасан захирамж гарсныг мэдэгдэх үүргээ биелүүлээгүй байна. Мен Засгийн газрын 2003 оны 28 дугаар тогтоолын 5-р хавсралтаар батлагдсан тариалангийн газрыг давуу эрхээр эзэмшуулэх журмын 5, 6, 7, 8 дугаар заалтуудыг аерчиж газар олгосон газар олгосон байна гэдэг нь иргэн бидэнд хамааралгуй заалт байна..." гэж хариуцагч талаас "Газрын тухай хуулийн 26, 29, 33 дугаар зүйлийг зарчиж иргэн Ө.Бт газар эзэмшүүлсэн байсан тул аймгийн Газрын харилцаа, барилга, хот байгуулалтын газраас ирүүлсэн албан бичгийн дагуу Ө.Бийн газар эзэмших гэрчилгээ болон Ө.Бт газар эзэмшүүлсэн Төв аймгийн Ж сумын Засar даргын 2016 оны А/486 тоот захирамжийг хучингүй болгосон" гэж маргажээ.

 

Хэдийгээр нэхэмжлэгчийн зугээс маргаан бүхий актын гарсан үндэслэл, актын хэлбэрт холбогдуулан маргаж байх боловч хариуцагчийн зүгээс нэхэмжлэгчид анх тухайн нэгж талбар бухий газрыг эзэмших эрх нь хууль бусаар ууссан гэж нэхэмжлэгчийн газар эзэмших эрхэд холбогдуулан маргаж байх учир шүүхээс нэхэмжлэгчийн газар эзэмших эрх зүйн байдалд нь холбогдох дугнэлтийг эхлэн егех нь зуйтэй юм

 

Хэрэгт авагдсан "Газар эзэмших, ашиглахыг хүссэн иргэний ергедел-ийг ур тарианы зориулалтаар 27,5 га газар эзэмших гэж нэхэмжлэгч Ө.Б нь 2016 оны 08 дугаар сарын 25-ны едреер огноолон гаргасан ² мон едер нь буюу 2016 оны 08 дугаар сарын 25-ны өдөр Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын А/486 тоот захирамж гарч нэхэмжлэгч Ө Батцэцэт темс, хүнсний ногооны зориулалтаар 27.5 га газрыг давуу эрхээр 15 жилийн хугацаатай эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн 2016 оны 11 дүгээр сарын 30-ны едреер огноологдон хийгдсэн "Нэгж талбарын хил заагийг газарт бэхэлсэн эргэлтийн цэгийг хүлээлгэн өгсөн тухай акт. Эргэлтийн цэгүүдийг нь газарт бэхэлсэн нэгж талбарын зураг "кадастрын зураг Тев аймгийн Ж сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн 2017 оны 06 дугаар сарын 07 ны өдрийн 29 дугаартай албан бичигт "Сумын иргэдийн Телеелегчдийн хуралдаан болон Тэргүүлэгчдийн хуралдаанаар... 2016 онуудад сумын иргэдэд газар эзэмшүүлэх талаар давуу эрх олгох тухай асуудлыг хэлэлцэж, тогтоол шийдвэр гаргаж байгаагүй болно? гасан лавлагаа, Төв аймгийн Ж сумын Буурал баг олдин нийтийн Хурлын 2015 оны 01 дүгээр сарын 14-ний өдрийн давуу эрхээр нар о санал уламжлах тухай" 02 дугаар тогтоолоор "Багийн Засаг даргын гаргасан урездиян нэрсийг жагсаалтаар баталсугай" гээд тогтоолын хавсралтын 79 дэх хосл Доржготовын Түмэндалай гэсэн нэр бичигдсэн, нэхэмжлагчийн телеалогчийн шүүх хуралд гаргасан "Ө.Б Байн Засаг даргхүсэлтээ гаргаагүй, түүний нехор Д.Тумэндалайгийн карзар тогтоод бичидан хуралд Ө.Бийн эцэг Елзийбурон нь оролцохдоо Д. Тумандалайгийн кори план би багийн Засаг дарга байхдаа нэрээ бичууль гэсэн хумуусийн нэрсий брокат байсан, албан ёсны баримтаар хусалт ирууллагуй байсан ГЭСЭН II D) 1924 Л.Отгонсуран дээрх тогтоол гарах уед багийн Иргэдийн Нийтийн Хурлан арга байсан/-ийн шуух хуралд гаргасан багийн хуралд давуу эрхээр газар 20м 100x асуудлаар хүн тус бүр дээр хэлэлцдаггуй байсан, багийн Засаг дерт хоор ярилцаад нарсийн цагсаалт гаргаж батлаад уламжилсан Ө Ботар эзэмшүүлэх тухай асуудал хэлэлцэгдээгүй тогтоолд тууний нохор д тумандалоритн нэр нь орсон гэсэн мэдүүлэг зэрэг баримтаар нэхэмжлагч нь холбогдох хуп далан журамд зааснаар газар эзэмших эрхтэй болоогуй болох нь нотлогдож б

 

Тодруулбал Газрын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.3-т Баг и н Нийтийн Хурлын санал сумын иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын шийдУСИЯТ пропон тариалангийн газрыг газар тариалангийн салбарт олон жил тогтвортой полезн ирганд гар булийнх нь хамтын хэрэгцээнд зориулан засгийн газраас тогтоосон чин дагуу давуу эрхээр эзэмшдуулж болно. гэж даасан. Засгийн газрын 2010 28 дугаар тогтоолын 5 дугаар хавсралтад "Тариалангийн газрыг давуу эрха пет пах тухай журам"-ыг баталсан байх бегеед тус журмын 1-д "Газрын тухай 29 дугээр зүйлийн 29.3-т заасны дагуу Монгол улсын иргэнд гэр бүлийн хамтын хэрэгцээнд зориулан тариалангийн газрыг үр тариа болон томс, хунсний нооп тарих зориулалтаар давуу эрхээр эзэмшүүлэхэд энэ журмыг дагаж мөрдек т. 2 hap тариалангийн салбарт гурваас доошгуй жил ажилах тууний ургацын с ундсан орлогоо олж байгаа туунчлэн энэ салбарт амно нь гурваль де ажиллаж ургацын борлуулалтаас ундсэн орлогоо олдог байсан иргон хусусиран бол туукд тариалангийн газрыг давуу эрхээр эзэмшуулнэ" 3-т "Энэ журмын сан болзлыг хангасан иргэн тариалангийн газрыг давуу эрхээр эзэмших хуст барын тухай хуулийн 32 дугаар зүйлд заасны дагуу багийн Засаг даргад Сумын иргэдийн Тепзелегчдийн Хурлаас гаргасан шийдвэрийг унднел ( 10-T дарга тариалангийн газрыг иргэнд давуу эрхээр эзэмшуулэх тухай зах дамж сумын газрын даамал хуульд заасан журмын дагуу гэрээ байгуулж, гэрчилгээ олгон улсын бүртгэлд бүртгэнэ", 11-д " Тариалангийн газрыг давуу эрхээр эзэмшсэн иргэн Газрын тухай хуулийн 40.1.1. 40.1.2. 40.1.4, 40.1.5, 40.1.6-д заасан зөрчил гаргавал уг газрыг эзэмшуулэх шийдвэр гаргасан Засаг дарга газар эзэмших эрхийн арчилгээ хучингуй болгоно" гэх зэргээр зохицуулсан байх тул энэ журмын дагуу давуу эрхээр газар эзэмших тухай хүсэлтээ гаргаагүй болох нь нотлогдсон нэхэмжлае Батцэ нь эхнээсээ газар эзэмших эрх үүсэх эрх зүйн үндэслэлгүй байна. Түүнчлан нэхмжлэгчид газар эзэмшүүлэхээр шийдвэрлэсэн Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2016 оны 08 дугаар сарын 25-ны едрийн А/486 тоот захирамж нь холбогдох хууль, журмыг зарчиж гасан болох нь мен топтоогдож байх тул хариуць бу шийдвэрийг хянаж, Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэг, түүний удирдлагын тухай хуулийн 29 дугээр зүйлийн 29.3-д "Засаг даргын захирамж хууль тогтоомжид нийцээгуй бол еврее, эсхул сум, дүүргийн Засаг даргын захирамжийг аймаг, нийслэлийн Засаг дарга, аймаг, нийслэлийн Засаг даргын заамжийг Ерөнхий сайд тус тус еерчлех буюу хүчингүй болгоно" гэж заасан эрхийн хүрээнд маргаан бухий актыг гарсанг буруутгах ундэслэлгүй байна

 

Энд маргаан бухий актад Төв аймгийн Газрын харилцаа барилга хот байгуулалтын газрын 2017 оны 01 дугээр сарын 10-ны өдрийн 07/17 тоот албан бичгийг хэрэгжүүлэх зорилгоор гэж дурьдан тодорхойлсон байх богоод ту бичи ...А/486." гэж бичигдсан ба агуулга нь хууль зөрчиж гаргасан газар эн шийдвэрийг хүчингүй болгох үүрэг даалгаварыг хэрэгжүүлэх зорилготой байх боговд нэхэмжлэгчийн тухайн нэгж талбар бүхий газрыг эзэмших эрхийн гэрчилгээ нь хучингуй болгосон ур дунд хүрчээ. Нэхэмжлэгч нь тус газрыг эзэм хор уйн байдалд дугнээд, шуухийн зугээс нэхэмжлэгчид уг газрыг анх эзэмшуулсанны акт, газар эзэмшүүлэх гэрээ, гэрчилгээ зэрэгт хэрхэн бичигдснээс улаан хариуцагчийн акт зорилгодоо нийцсэн ур дунд хүрсэн нь нэхэмжлэгчид пор бусад ур дагаваргүй болох тул маргаан бүхий актыг хэвээр үлдээн шийдвэрлэх боотой юм. Тодруулбал, нэхэмжлэлийн шаардлагын бусад үндэслэлээр нэхэм цаад газар эзэмших эрхийг нь хууль есны байна гэж үзэж, маргаан бухий акты г. хэлбэрт шууд дүгнэлт хийж маргаан бухий актыг хүчингүй болгох тохиолдолд хууль ссоор газар эзэмших эрх үүсээгүй нэхэмжлэгчийг дээрх хууль бус шим дээр, гэрчилгээгээр газар эзэмших эрхтэй болгох ур дунд хүрэх тул esse rapax шийдвэрийн үр дагаварт нь холбогдуулан дугнэх шаардлагатай байна.

 

Өореер хэлбэл, шүүх хурал дээр нэхэмжлэгчийн емгеелегче бы байгууллага еерийн буруу шийдвэрээ зовтгөх гэж ямар нэгэн шийдвэр га 333мшигч иргэнээс үл хамаарах шалтгаанаар иргэний газар эзэмшин гэрчилгээг хууль бусаар хүчингүй болгож, иргэнийг хохироож байна" гэж шаардлагын үндэслэлдээ дурьдан маргасан боловч хэргийн нөхцөл байдал, холбогдох уйл баримтаас үзэхэд нэхэмжлэгч Ө.Б нь еерее анхнаасаа холбогдох хууль, журмын дагуу газар эзэмших тухай хүсэлтээ гаргаж байгаагүй, харин түүний гэр бол болох Д.Түмэндалай нь Төв аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2013 оны 08 дугаар сарын 28-ны едрийн "Д.Тумэндалайд давуу эрхээр газар эзэмшүүлэх тухай" А/259 дугаар захирамжаар? гэр бүлийн хамтын хэрэгцээний зориулалтаар 17,2 га газрыг эзэмших эрх авсан болох нь, нэхэмжлэгч өөрөө Газрын тухай хуулийн 32 дугаар зүйлд заасны дагуу болон холбогдох журмын дагуу давуу эрхээр газар эзэмших хүсэлтээ албан ёсоор гаргаагүй болох нь тус тус хэрэгт авагдсан баримтаар тогтоогдож байх тул нэхэмжлэгчийн Ө.Бийг тухайн гэрчилгээ бухий газрыг эзэмших эрхтэй болох, захиргааны байгууллагаас туунд тус газрыг эзэмшүүлэх ямар нэгэн эрхийн харилцаа үүсгэх үндэслэлуй буюу нэхэмжлэгчийн эрх ашиг сонирхол нь хендегдех, хууль ёсоор газар эзэмшигч болоогүй болох нь нотлогдож байна Дээрх с марган бу эзэмшос архийн гэр илгээг хүчингүй болгосонд маргааныг шийдварл хоердугаар хавсралтад заасан газар эзэмшуулсан шийдвэрууд буюу туха даргын 2016 оны А/486 дугаар захирамжийг хүчингүй болгосон гэсэн хариуцан тайлбарт, маргаан бухий вктын зорилго, гарах ур дагаварт болон нэхэмжлагчах тус нэгж талбар бүхий газар дээр ямар нэгэн уйл ажиллагаа явуулаагүй байгаа эн нехцал байдалд тус тус холбогдуулан дүгнэж, нэхэмжлэгч Ө.Бийн тухайн нэгж талбар бухий газрыг эзэмших эрх, хууль ёсны ашиг сонирхол нь хөндегдэхгүй болох нь тогтоогдож байх тул эхэмжлэгчийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны А/13 дугаар захирамжийн О.Бт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах гэсэн нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх нь зүйтэй гэж дүгнэлээ.

 

Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 106 дугаар зүйлийн

 

106.1, 106.2, 106.3, 106 3.14-д заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

1. Монгол Улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж түүний удирлагын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.3. Газрын тухай хуулийн 29 дүгээр зүйлийн 29.3. 32 дугаар зүйлд заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч Ө.Бийн Тев аймгийн Ж сумын Засаг даргад холбогдуулан гаргасан Тев аймгийн Ж сумын Засаг даргын 2017 оны 01 дүгээр сарын 25-ны едрийн А/13 дугаар захирамжийн Ө Бт холбогдох хэсгийг хүчингүй болгуулах гэсэн шаардлага бVII нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгуй болгосугай 2. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 47 дугаар зүйлийн 47.1, 51 дүгээр зүйлийн 51.1.-д заасныг баримтлан нэхэмжлэгчээс улсын тэмдэгтийн хураамжид телсен 70200 /далан мянга хоёр зуун/ тегрегийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3. Захиргааны хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 108 дугаар зуйлийн 108.2, 108.3. 108.4, 108.5-д заасны дагуу шүүх хуралдаанд оролцсон хэргийн оролцогч, тэдгээрийн телеелегч, өмгөөлөгч энэ хуулийн 108.3-т заасан 14 хоногийн хугацаа өнгөрсөнөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүхэд хүрэлцэн ирж шуухийн шийдвэрийг өөрөө гардан авах бөгөөд ийнхүү гардан аваагүй нь хуульд заасан журмын дагуу гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй болохыг дурдсугай.

 

Шүүхийн энэхүү шийдвэр танилцуулан сонсгосноор хунинтэй болох бегеед хэргийн оролцогч, тэдгээрийн төлөөлөгч, өмгөөлөгч нар шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл Захиргааны хэрэг шуухэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 114 дүгээр зүйлийн 114.1 дэх хэсэгт заасны дагуу шүүхийн шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шуухэд давж заалдах гомдол гаргах эрхтэй

 

ДАРГАЛАГЧ, ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                     Д.ЗОРИГТБААТАР