2018 оны 02 сарын 23 өдөр

Дугаар 210/МА2018/00534

 

 

О.Б-ийн нэхэмжлэлтэй

иргэний хэргийн тухай

 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн Ерөнхий шүүгч Ж.Оюунтунгалаг даргалж, шүүгч Э.Золзаяа, Ч.Цэнд нарын бүрэлдэхүүнтэй тус шүүхийн танхимд хийсэн иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар

 

Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2018 оны 4 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 101/ШШ2018/01234 дүгээр шийдвэртэй

 

Нэхэмжлэгч О.Б-ийн нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч “ГК” ХХК-д холбогдох

 

Орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгож, өмчлөх эрхийг бүртгүүлэхтэй холбоотой бичиг баримтыг гаргаж өгөхийг хариуцагчид даалгах тухай үндсэн нэхэмжлэлтэй,

 

Хариуцагчийн, хууль бус эзэмшлээс орон сууц чөлөөлүүлж, гэрээнээс татгалзсаны улмаас учирсан хохиролд 61 324 655 төгрөг гаргуулах тухай сөрөг нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг

 

Зохигчдын гаргасан давж заалдах гомдлыг үндэслэн шүүгч Ч.Цэндийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд:

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.У

Хариуцагчийн төлөөлөгч Ж.М

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Т.Туул нар оролцов.

 

   Нэхэмжлэгч О.Б- шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Би 2005 оны 5 дугаар сарын 15-ны өдөр “Глоб констракшин” ХХК-тай орон сууц захиалан бариулах 32/10 тоот гэрээ байгуулж, Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хороо, Доржийн гудамж 32 дугаар байрны 10 тоот 39 м.кв 2 өрөөг нэг м.кв талбайг 330 ам доллараар, нийт 12 870 ам.доллараар худалдан авахаар тохирсон. 2005 оны 4 дүгээр сард урьдчилгаа 30 хувь буюу 4 000 000 төгрөг, 2005 оны 6 дугаар сард 40 хувь буюу 6 000 000 төгрөгийг төлсөн. Гэтэл “ГК” ХХК-ийн захирал Ж.Мэндбаяр нь хадгаламж зээлийн хоршооны хэргээр хорих ял эдэлснээс орон сууцыг улсын комисс хүлээж аваагүй, байрны ордер гарахгүй гэрээний үүрэг зөрчигдсөөр 13 жил болсон. Би 2005 оны 5 дугаар сараас дээрх орон сууцанд амьдран суусан бөгөөд хууль ёсоор эзэмшиж ашиглаж байгаа боловч “ГК” ХХК нь дээрх үл хөдлөх эд хөрөнгийг миний нэр дээр олгохоос санаатай зайслхийж байна. Иймд намайг 32 дугаар байрны 10 тоот 39 м.кв 2 өрөө орон сууцны хууль ёсны өмчлөгч болохыг тогтоож, өмчлөгчөөр бүртгүүлэхтэй холбоотой баримт бичгийг “ГК” ХХК-аас гаргуулж өгнө үү гэжээ.

Хариуцагч “ГК” ХХК шүүхэд гаргасан хариу тайлбартаа: Гэрээний 1.10-т заасан хугацаанд байрыг ашиглалт эзэмшилд хүлээлгэн өгснийг нэхэмжлэгч нь хүлээн зөвшөөрч “...дээрх орон сууцанд 2005 оны 5 дугаар сараас амьдран суусан, хууль ёсоор эзэмшин ашиглаж байгаа” гэдэг. Харин нэхэмжлэгч 10 000 000 төгрөг төлсөн нь тухайн үеийн ханшаар тооцоход 3 367 ам доллар буюу гэрээний үнийн дүнгийн 26.16 хувийн төлбөрийг хийж, үлдэх хэсгийг гэрээний 6.2, 6.3-т зааснаар зохих хүү, алдангийн хамт төлөх үүргээ өнөөдрийг хүртэл биелүүлээгүй.

Компани гэрээний 2.10-т заасан үүргээ нэг ч өдрийн зөрүүгүй биелүүлж байрыг хариуцагчийн ашиглалтад хүлээлгэн өгсөн. Харин хариуцагч гэрээний 6.2, 6.3-т заасан үүргээ огт биелүүлээгүй учир гэрээний 6.3-т заасны дагуу байр компанийн өмч хэвээр бөгөөд үндсэн төлбөр, гэрээний 6.3-т заасан зээлээ хугацаандаа төлсөн нөхцөлд байрыг өмчлөлдөө авах боломж байсан. Үүрэг биелүүлэх эхний хугацаа өнгөрөөд 12 жил 10 сар 21 хоног, дараагийн хугацаа нь дуусгавар болоод 2 жил 10 сар 6 хоног өнгөрсөн боловч нэхэмжлэгчид боломж олгон 2017 оны 10 дугаар сарын 04-ний өдрийг хүртэл хугацаа өгсөн Нэхэмжлэгчийн хүүхдүүд нь компанийн удирдлага, ажилтныг элдвээр доромжилж, мөнгийг буцааж өгөөд шавар тагзаа ав гэсний дагуу гэрээнээс татгалзах шийдвэрийг 2017 оны 10 дугаар сарын 09-ний өдөр гаргаж 2018 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдөр Баянзүрх дүүргийн эд хөрөнгийн бүртгэлийн албанд хүргүүлж, энэ тухай даруй нэхэмжлэгчид мэдэгдсэн. О.Б- нь төлбөр төлөх үүргээсээ татгалзаж манайд тушаасан 4 000 000 төгрөгийг өөрийн худ н.Сайнцэрэнд олгуулах, н.Сайнцэрэн нь зарим тавилгаа манайд худалдаж байраа суллаж өгөхөөр нэгэнт тохиролцсон тул компани өөрийн өмчлөлийн байраа дараагийн захиалагч н.Хангарьдад худалдаж үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ олгосон гэжээ.

 

   Хариуцагч “ГК” ХХК шүүхэд гаргасан сөрөг нэхэмжлэлдээ: Талууд нэгэнт тохирсон, компани хуулиар олгогдсон эрхээ нэгэнт хэрэгжүүлсэн учраас одоо байраа суллуулан дараагийн худалдан авагчидаа хүлээлгэн өгөх, шинэ орон сууцаа түүнд олон жилийн туршид эзэмшүүлэн ашиглуулсанаас үүдэн учирсан хохирлоо тооцон хариуцагчаас гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэл гаргаж байна. Хэрвээ манай компани 39 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцаа 2005 оны 5 дугаар сарын 01-нээс өнөөг хүртэл 12 жил 11 сар бусдад эзэмшүүлэн түрээслүүлсэн бол 69 400 000 төгрөгийн ашиг олох байсан. Уг олох байсан ашгаас хариуцагчийн манайд төлсөн 3 367 ам долларыг Монгол банкны 2018 оны 3 дугаар сарын 19-ны өдрийн ханшаар тооцон нийт 8 075 345 төгрөгийг суутган Иргэний хуулийн 264 дүгээр зүйлйин 264.1 дэх хэсэгт заасны дагуу хариуцагчид буцаан олгож үлдэх 61 324 655 төгрөгийг гэрээнээс татгалзсаны улмаас учирсан хохиролд гаргуулж өгнө үү. Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хороо, Доржийн гудамж 32 дугаар байрны 10 тоотод байрлах, 12 870 ам.доллар буюу 30 867 150 төгрөгийн үнэ бүхий байрыг суллаж нэхэмжлэгчид хүлээлгэн өгөхийг даалгаж өгнө үү гэжээ.

 

            Нэхэмжлэгч О.Б- сөрөг нэхэмжлэлд гаргасан тайлбартаа: Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлага үндэслэлгүй байна. Хариуцагчийн буруутай үйлдлээс болж өнөөдрийг хүртэл орон сууц өмчлөх эрхийн гэрчилгээг өөрийн нэр дээр болгож өмчлөгчийн эрх үүргээ хэрэгжүүлж чадахгүй нөхцөл байдал хүрсэн тул захиалгын гэрээний 6.3-т заасан хүү алдангийг төлөх үүрэг хүлээхгүй. Иргэний хуулийн 75 дугаар зүйлийн 75.1, 75.2.2-т зааснаар шаардлага гаргах хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан. “ГК” ХХК нь 73.84 хувийн зохих хүү, алдангийг шаардах хууль эрх зүйн үндэслэлгүй.

            Орон сууц захиалан бариулах гэрээ нь Иргэний хуульд зааснаар ажил гүйцэтгэх гэрээнд хамаарах учраас Иргэний хуулийн 264 дүгээр зүйлийн 264.1 дэх хэсэгт олгогдсон эрхийг О.Б-оос шаардах эрхгүй. Талууд орон сууц захиалгын гэрээ байгуулж 11 000 000 төгрөг төлж орон сууцыг эзэмшиж байсан болохоос биш түрээсийн гэрээ байгуулаагүй тул гэм хорын хохиролд нэхэмжилснийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Иймд сөрөг нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэжээ.

 

Шүүх: Иргэний хуулийн 262 дугаар зүйлийн 262.1, 9 дүгээр зүйлийн 9.4.3-д заасныг баримтлан хариуцагч “ГК” ХХК-д холбогдох Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хороо, Доржийн гудамж 32 дугаар байрны 10 тоот 39 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгох, өмчлөгчөөр бүртгүүлэхтэй холбоотой баримт бичгийг гаргуулах тухай нэхэмжлэгч О.Б-ийн үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хуулийн 262 дугаар зүйлийн 262.1, 227 дугаар зүйлийн 227.1, 227.3, 106 дугаар зүйлийн 106.1, 9 дүгээр зүйлийн 9.4.2-д заасныг баримтлан О.Б-оос Баянзүрх дүүргийн 4 дүгээр хороо, Доржийн гудамж 32 дугаар байрны 10 тоот 39 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцыг чөлөөлүүлэх, хохирол 61 324 655 төгрөгийг гаргуулах тухай “ГК” ХХК-ийн сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1, 7.1.2, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1 дэх хэсэгт заасныг тус тус баримтлан нэхэмжлэгч О.Б-оос улсын тэмдэгтийн хураамжид  урьдчилан төлсөн 304 597 төгрөг, хариуцагч “ГК” ХХК-аас төлсөн 778 900 төгрөгийг тус тус улсын төсвийн орлогод хэвээр үлдээхээр шийдвэрлэжээ.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Ууганбаяр давж заалдах журмаар гаргасан гомдолдоо: Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг зөвшөөрөхгүй. Талуудын хооронд үүссэн харилцаа нь ямар төрлийн гэрээнд хамаарах асуудлаар хуульд нийцээгүй, үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн. Зохигчдын хооронд хийгдсэн гэрээний агуулгаас үзвэл дуусаагүй орон сууцны барилгад хөрөнгө оруулалт хийх замаар үл хөдлөх эд хөрөнгө бусдын өмчлөлд шилжүүлэх агуулгыг илэрхийлсэн нь Иргэний хуулийн 343 дугаар зүйлийн 343.1 дэх хэсэгт заасан ажил гүйцэтгэх гэрээ юм. Харин орон сууц захиалгын гэрээний 6.3 дахь заалт нь гэрээний үүргийн гүйцэтгэлийг хангуулах уян хатан нөхцөл байсан болохоос биш заавал зээлээр үлдэгдлээ төлнө гэсэн агуулга биш. Анхан шатны шүүх гэрээний энэ зохицуулалтыг үндэслэн орон сууц зээлээр худалдан авах гэрээ гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй.

Шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудын маргааныг үйл баримтад хамаарах байдлыг хуульд заасан журмын дагуу үнэлж дүгнэж чадаагүй. О.Б- нь маргааны зүйл болох орон сууцанд 4 000 000 төгрөгийг төлснөөр орж, 2005 оны 6 дугаар сард 7 000 000 төгрөгийг төлсөн. Ж.Мэндбаярт холбогдох хэргийг хянан шийдвэрлэсэн эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүх “ГК” ХХК-ийн борлуулалтын менежер н.Ариунаагийн өгсөн 32 айлын орон сууцны захиалгын тооцооны тухай баримтыг үнэлж дээрх иргэд нь орон сууцны мөнгөө төлсөн тул хохирогч биш гэж үзэн хэргийг шийдвэрлэсэн байтал анхан шатны шүүх эрүүгийн хэргийн шүүхийн шийтгэврийн үндэслэл болсон дээрх баримтыг нотлох баримт болохгүй гэж гэж үзсэн нь хууль бус. Тухайн нотлох баримтыг нотлох баримтаар тооцох хангалттай үндэслэл байсныг нотолсон гэрчүүдийн мэдүүлгийг шүүх анхаараагүй.

Орон сууцны үлдэгдэл төлбөрөө төлөөгүй нь О.Б-оос шалтгаалаагүй. Шүүх О.Б-ийг орон сууцны үнэ төлөх үүргээ биелүүлээгүй гэж дүгнэсэн нь үндэслэлгүй. Гэрээний ямар ч төрөлд хамаарч байсан зохигчдын хооронд үүссэн харилцааны дагуу үл хөдлөх эд хөрөнгө өмчлөлд шилжүүлэх үүргийг "ГК" ХХК хүлээсэн. Иймд тус компани эрхийн доголдолгүй орон сууцыг О.Б-ийн өмчлөлд шижлүүлэх үүргээ өнөөдрийг хүртэл биелүүлээгүй талаар шүүх бодит дүгнэлт хийж чадаагүй. Шүүх хэргийг шийдвэрлэхдээ үүргийг гүйцэтгэлийг саатуулах эрх, гэрээний дагуу шилжигдэх ёстой үл хөдлөх эд хөрөнгийн доголтой холбоотой Барилгын тухай хуулийн болон иргэний зохицуулалтыг хэрэглээгүйгээс гарсан шийдвэр нь хууль ёсны болж чадаагүй.

"ГК" ХХК нь 2017 оны 12 дугаар сарын 13-ны өдөр Б.Хангарьд гэх этгээдэд уг орон сууцыг худалдаж үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээг гаргуулж "Бизнес инвестмент девелопмент" ББСБ-ын барьцаанд тавьсан нь нэхэмжлэгчийн эрхийг ноцтой зөрчсөн учраас Б.Хангарьдийг хамтран хариуцагчаар татах хүсэлт гаргасан боловч шүүх хангаагүй. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 27 дугаар зүйлийн 27.1, 27.3 дахь хэсэгт зааснаар шаардлагатай тохиолдолд хамтран хариуцагч татан оролцуулахыг хуульчилсан байхад хамтран хариуцагч таталгүй хэргийг шийдвэрлэсэн нь хууль зөрчсөн, хэргийн оролцогчийг хохироосон шийдвэр гаргасан. Шүүхэд хандаж нэхэмжлэлээ өгсөний дараа бусдын нэр дээр үл хөдлөх хөрөнгийн гэрчилгээ гарсныг мэдсэн.

Шүүх нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудыг тал бүрээс нь бодитойгоор үнэлж дүгнээгүй, нотлох баримтыг хэрэгт хамааралтайгаар үнэлээгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд хийгдвэл зохих ажиллагааг гүйцэтгээгүй, зохигчийн эрхийг зөрчиж хэргийг үнэн зөв шийдвэрлэж чадаагүй. Дээрх үндэслэлээр анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хүчингүй болгож хэргийг дахин хэлэлцүүлэхээр буцааж өгнө үү гэжээ.

 

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч С.Ууганбаяр давж заалдах журмаар гаргасан гомдолдоо: Анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг зөвшөөрөхгүй. Иргэн О.Б- нь 32 дугаар байрны 10 тоот орон сууцыг манай компаниас зээлийн гэрээний зарчмаар худалдан авч 32/10 тоот гэрээг байгуулсан ч зээлийн төлбөр төлөх үүргээ биелүүлэлгүй олон жил болсон тул манай зүгээс дээрхи гэрээнээс татгалзсанаар талууд гэрээгээ цуцалж манайх байрыг дараагийн худалдан авагчид худалдан байрыг суллаж өгөх шаардлага тавьсан. Анхан шатны шүүхийн шийдвэрт "...гэрээнээс татгалзсанаас хойшх хугацааны үр дагавар үүсэх боломжтой, харин уг хугацаанаас өмнө хохирол учирсан гэж үзэх боломжгүй..." гэж буруу дүгнэж О.Б-оос хохирол гаргуулах шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгосонд гомдолтой байна.

Нэгэнт манайх гэрээнээс татгалзсанаар гэрээ цуцлагдсан учир Иргэний хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.2, 264 дүгээр зүйлийн 264.1 дэх хэсэгт зааснаар талууд өмнө шилжүүлсэн бүх зүйлээ харилцан буцааж өгөх үүрэгтэй. Тэгвэл үүрэг зөрчсөн буруутай О.Б- өмнө нь хүн амьдраагүй цоо шинэ байранд 13 жилийн туршид амьдраад гарахдаа өмнө төлсөн 4 000 000 төгрөгөө эргүүлэн авах бол түүнд шинэ байрны түлхүүрийг хугацаанд нь өгч үүргээ биелүүлсэн манайх 13 жил мөнгөө түгжүүлж мөн 13 жил ашигласан хуучин байр буцааж авч хохирол амсах болсон. О.Б- нь зээлээр худалдан авсан байрныхаа үнийг нь бүрэн төлөхөөс татгалзсан хэрнээ ашиглан амьдарч, элэгдүүлэн хорогдуулсаар байгаа учраас л манайх гэрээнээсээ татгалзсан бөгөөд Иргэний хуулийн 227 дугаар зүйлийн 227.1, 264 дүгээр зүйлийн 264.2 дэх хэсэгт "... худалдагч нь учирсан хохирол, зардлаа худалдан авагчаас шаардах эрхтэй" гэж заасан. Нэгзнт үнэ цэнэ нь буурсан хуучин байраа 13 жилийн өмнөх гэрээний ханшаар буюу зах зээлийн өнөөдрийн ханшаас даруй 2 дахин бага үнээр худалдаж манайх алдагдал хүлээсэн. Хэрвээ 13 жилийн өмнө шинэ байраа өөр этгээдэд зарсан эсвэл энэ хугацаанд түрээслүүлж байсан бол ийм алдагдал хүлээхгүй байсан. Иргэний хуулийн 112 дугаар зүйлийн 112.2 дахь хэсэгт зааснаар манайх өмнөх 13 жилийн туршид үүссэн алдагдал буюу өмнө учирсан хохирлоо нөхөн төлүүлэх шаардлага гаргасан.

Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийн манай гэрээнээс татгалзсантай холбогдох хохирлыг хэрэгсэхгүй болгосон хэсгийг хүчингүй болгож, байрны түрээсийн ханшаар тооцон 61 324 655 төгрөгийг О.Б-оос гаргуулж өгнө үү гэжээ.

 

ХЯНАВАЛ:

 

Шүүх хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааг хуульд заасан журмын дагуу явуулж зохигчдын хооронд үүссэн маргааны үйл баримтыг хэрэгт авагдсан нотлох баримтад үндэслэн дүгнэн хэрэглэвэл зохих хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн тул шүүхийн шийдвэр хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий байх шаардлагад нийцжээ.

Нэхэмжлэгч О.Б- шүүхэд хандан, хариуцагч “ГК” ХХК-д холбогдуулан орон сууцны өмчлөгчөөр тогтоолгож, өмчлөгчөөр бүртгүүлэхтэй холбоотой бичиг баримтыг хариуцагчаас гаргуулах нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасныг хариуцагч эс зөвшөөрч, нэхэмжлэгчийн хууль бус эзэмшлээс орон сууцыг чөлөөлүүлж, гэрээнээс татгалзсантай холбогдон учирсан хохиролд 61 324 655 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжилсэн байна.

1.Үндсэн нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

            Талууд 2005 оны 5 дугаар сарын 15-ны өдөр “Орон сууц захиалгын гэрээ” нэртэй гэрээ байгуулж, “ГК” ХХК нь 39 м.кв талбай бүхий 2 өрөө орон сууцыг барьж гэрээнд заасан нөхцөл, батлагдсан төслийн дагуу байрыг хүлээлгэн өгөх, О.Б-ийн хувьд орон сууцны үнэд 12 870 ам.доллар төлөхөөр тохиролцсон байна. /хх-5-6 дахь тал/

            Зохигчид гэрээ байгуулсан үйл баримтын хувьд маргаангүй, харин гэрээний төрөл, төлсөн дүн болон үүргийн гүйцэтгэлд саад болсон нөхцөл байдлын талаар марган, мэтгэлцэж, хэн аль нь энэ үндэслэлээр давж заалдах гомдол гаргажээ.

            Хэргийн 5 дугаар хуудаст авагдсан орон сууц захиалан бариулах гэрээний 6 дахь заалтаас үзвэл талууд гэрээний гол нөхцөл болсон орон сууцны үнийг 3 үе шаттай буюу нийт үнийн дүнгийн 30-40 хувийг урьдчилгаа болгон, дараах 30-40 хувийг орон сууц баригдах явцад ашиглалтад орохоос өмнө, үлдэгдэл 30 хувийг зээлээр эхний жилд хүүгүй, 2 дахь жилд сарын 2 хувь, 3 дахь жилд сарын 3 хувь гэх мэт 10 жил хүртэл 10 хувийн хүүтэй хэсэгчлэн төлөхөөр тохиролцсон байна. Хариуцагч “ГК” ХХК орон сууцыг нэхэмжлэгчид гэрээ байгуулсан өдрөө хүлээлгэн өгсөн болох нь тэдгээрийн тайлбараар нотлогддог. Иргэний хуулийн 262 дугаар зүйлийн 262.1 дэх хэсэгт зээлээр худалдах-худалдан авах гэрээгээр худалдагч эд хөрөнгийг шилжүүлэх, худалдан авагч үнийг гэрээнд заасны дагуу тодорхой цаг хугацааны дараа хэсэгчлэн буюу бүрэн, эсхүл тодорхой цаг хугацааны туршид хэсэгчлэн төлөх үүргийг тус тус хүлээхээр зохицуулсан. Мөн хуулийн 263 дугаар зүйлд худалдагч нь худалдан авч байгаа хөрөнгө дээр нэмж хүү төлөхөөр тохиролцож, төлбөл зохих хүүгийн хэмжээг гэрээнд заавал тусгасан байхыг шаарджээ.  Маргалдагч талуудын байгуулсан гэрээний агуулга нь дээрх хуульд заасанд нийцэх тул нэхэмжлэгч О.Б-, хариуцагч “Глоб интернэшнл” ХХК-ийн хооронд зээлээр худалдах-худалдан авах гэрээний харилцаа үүссэн гэж үзнэ. Энэ тохиолдолд худалдан авагч нь худалдан авч буй эд хөрөнгийн үнийг төлөх үүргээ биелүүлсний дараа өмчлөх эрхийг шилжүүлэхтэй холбоотой баримтыг худалдагчаас гаргуулахаар шаардах эрхтэй.

            Анхан шатны шүүх талуудын хооронд үүссэн эрх зүйн харилцааг зөв тодорхойлон, Иргэний хуулийн 262 дугаар зүйлийн 262.1, 9 дүгээр зүйлийн 9.4.3-т заасныг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн учир хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн “...ямар төрлийн гэрээнд хамаарах асуудлаар хуульд нийцээгүй, үндэслэлгүй дүгнэлт хийсэн” гэх тайлбар үндэслэлгүй.

             Нэхэмжлэгчийн төлбөрт зааж буй хариуцагч компаниас шалтгаалан орон сууцны үнийг төлөх боломжгүй байсан, үлдэх төлбөрөө төлөөд өмчлөх эрхийг шилжүүлэн авах тухай нөхцөл байдал хэрэгт авагдсан, шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтаар тогтоогдохгүй байна. Тодруулбал нэхэмжлэгч О.Б- нь гэрээний үүрэгт 4 000 000 төгрөг төлсөн үйл баримтын талаар талууд маргаангүй, харин 7 000 000 төгрөг төлсөн эсэх талаар маргаж, нэхэмжлэгч тал нотолгооны эх сурвалжаа болгон “32 айлын орон сууцны захиалга” гэх хүснэгтийг эрүүгийн хэргээс шүүхийн журмаар нотлох баримтаар гаргуулжээ /хх-23 дахь тал/ Уг баримтад “хаалганы №, хэмжээ, захиалагчийн овог нэр, харилцах утас, тушаасан төлбөр, тайлбар” гэсэн хэсгүүд байх бөгөөд хүснэгтийн “тайлбар” гэсэн баганын 10 дахь эгнээнд зөвхөн “7 000 000” гэж бичилт хийснийг үндэслэн нэхэмжлэгчийг орон сууцны үнэд 7 000 000 төгрөг төлсөн гэж эргэлзээгүй дүгнэх боломжгүй.

            Түүнчлэн, “Глоб интернэшнл” ХХК-ийн захирал Ж.Мэндбаяр хорих ял эдэлж байсны улмаас хариуцагч нь үүрэг гүйцэтгэх боломжгүй нөхцөл байдал үүссэн гэж үзэхгүйн гадна дээрх шалтгаан нь Иргэний хуулийн 223 дугаар зүйлийн 223.1 дэх хэсэгт заасан хариуцагч үүргийг хүлээн аваагүй, эсхүл үүрэг гүйцэтгэх нөхцлийг бүрдүүлээгүй гэх үндэслэлд хамаарахгүй. Иймээс нэхэмжлэгчийг орон сууцны үнэд 12 870 ам.доллар буюу 15 289 560 төгрөг төлөх үүргээс 4 000 000 төгрөг төлж үлдэх үүргээ гэрээгээр тохиролцсон хугацаанд биелүүлээгүй, Иргэний хуулийн 222 дугаар зүйлийн 222.1 дэх хэсэгт зааснаар хугацаа хэтрүүлсэн гэж үзнэ. Талууд гэрээний 6 дахь заалтаар зээлийн үлдэгдэлтэй нөхцөлд байрны өмчлөгч нь компани байхаар тохиролцсон, хариуцагчийн хувьд нэхэмжлэгчид орон сууцыг гэрээ байгуулсан өдөр буюу 2005 оны 5 дугаар сарын 15-ны өдөр хүлээлгэн өгсөн болох нь зохигчдын тайлбараар тогтоогдсон тул хариуцагч орон сууцыг өмчлөх эрхийг шилжүүлэн өгөөгүй нь Иргэний хуулийн 209 дүгээр зүйлийн 209.1 дэх хэсэгт нийцнэ.

            Шүүх Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлд заасан журмын дагуу хэрэгт авагдсан нотлох баримтыг үнэлж, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэсэн нь Иргэний хуулийн 264 дүгээр зүйлийн 264.1 дэх хэсэгт нийцэж байна.

            Сөрөг нэхэмжлэлийн шаардлагын тухайд:

            Хариуцагч “ГК” ХХК нь нэхэмжлэгчийн хууль бус эзэмшлээс орон сууцыг чөлөөлүүлж, гэрээнээс татгалзсантай холбогдуулан хохиролд  61 324 655 төгрөг гаргуулахаар сөрөг нэхэмжлэлээр шаардсаныг нэхэмжлэгч эс зөвшөөрч, хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусгавар болсон гэж маргадаг.

            Талууд гэрээний 6 дахь заалтаар төлбөр төлөх хугацааг 10 жил хүртэл хугацаагаар тохиролцсон байх тул тэдгээрийг гэрээг 10 жилийн хугацаатай байгуулсан гэж үзэх бөгөөд Иргэний хуулийн 76 дугаар зүйлийн 76.1 дэх хэсэгт зааснаар хөөн хэлэлцэх хугацааг 2015 оны 5 дугаар сарын 15-ны өдрөөс тоолох тул нэхэмжлэгчийн “хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан” гэх тайлбар үндэслэлгүй. /хх-5 дахь тал/

Нэхэмжлэгч О.Б- зээлээр худалдан авч буй эд хөрөнгө буюу орон сууцны үнэ төлөх үүргээ биелүүлээгүйгээс талууд гэрээнээс татгалзсан болох нь хэрэгт авагдсан 2017 оны 10 дугаар сарын 01-ний өдрийн уулзалтын тэмдэглэл, мөн сарын 05-ны өдөр үйлдсэн гэрээ цуцалсан акт зэрэг бичгийн баримтаар нотлогдсон. /хх-26-27 дахь тал/ Улмаар маргааны зүйл болох орон сууцыг иргэн Б.Хангарьдад 2017 оны 11 дүгээр сарын 13-ны өдрийн орон сууц захиалгын гэрээгээр худалдан, түүний өмчлөлд шилжүүлснээр хариуцагч компанийн уг орон сууцыг өмчлөх эрх дуусгавар болсон байна. Иймд хариуцагч “Глоб интернэшнл” ХХК нь гэрээний харилцааны үндсэн дээр эзэмшиж байсан нэхэмжлэгч О.Б-оос орон сууц чөлөөлөхийг шаардах эрх бүхий этгээд биш юм. /хх-94 дэх тал/ Шүүхийн энэ үйл баримтын талаарх дүгнэлт Иргэний хуулийн 110 дугаар зүйлийн 110.1 дэх хэсэгт заасанд нийцэж байна.

            Түүнчлэн гэрээний талууд орон сууцны үнийг хэсэгчлэн төлөхөөр тохиролцон, хариуцагч нь нэхэмжлэгчээс урьдчилгаа 4 000 000 төгрөг авсны үндсэн дээр түүнд орон сууцыг шилжүүлэн өгч, эзэмшүүлж байгаад нэхэмжлэгч гэрээний үүргээ биелүүлээгүйгээс харилцан тохиролцон гэрээнээс татгалзсан учир хариуцагч талд 61 324 655 төгрөгийн хохирол учирсан ийм хэмжээний олох ёстой орлогоо алдсан гэж үзэхгүй. Өөрөөр хэлбэл зээлээр худалдах-худалдан авах гэрээний дагуу орон сууцыг эзэмшиж байгааг бусдын эд хөрөнгийн эрхөд хохирол учруулсан үйлдэл гэж үзэхгүй тул гэрээнээс татгалзахаас өмнөх харилцааг буцаан хэрэглэн хохирол тооцох боломжгүй.

            Шүүх талуудын хоорондын маргааны үйл баримтыг зөв тогтоон, Иргэний хуулийг зөв тайлбарлан хэрэглэсэн тул зохигч талуудын давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг хангах үндэслэл тогтоогдохгүй байна.

            Иймд анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээхээр давж заалдах шатны шүүх бүрэлдэхүүн тогтов.

 

            Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 167 дугаар зүйлийн 167.1.1-д заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

 

            1.Баянзүрх дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2018 оны 4 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 101/ШШ2018/01234 дүгээр шийдвэрийг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгч, хариуцагч нарын давж заалдах журмаар гаргасан гомдлыг хангахгүй орхисугай.

 

            2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 162 дугаар зүйлийн 162.4 дэх хэсэгт зааснаар давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид нэхэмжлэгчээс төлсөн 304 597 төгрөг, хариуцагчаас төлсөн 464 574 төгрөгийг тус тус улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

 

3.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.4, 119.7 дахь хэсэгт заасны дагуу магадлалыг танилцуулан сонсгож, 7 хоног өнгөрснөөс хойш 14 хоногийн дотор шүүх хуралдааны оролцогч талууд шүүхэд хүрэлцэн ирж магадлалыг өөрөө гардан авах үүргээ биелүүлээгүй нь хяналтын журмаар гомдол гаргах хугацааг тоолоход саад болохгүй бөгөөд шүүх хуралдаанд оролцоогүй талд магадлалыг гардуулснаар гомдол гаргах хугацааг тоолохыг дурдсугай.

 

 

 

 

                        ЕРӨНХИЙ ШҮҮГЧ                                         Ж.ОЮУНТУНГАЛАГ

 

              ШҮҮГЧИД                                         Э.ЗОЛЗАЯА

 

                                                                                                 Ч.ЦЭНД