2023         12           08                                 2023/ШЦТ/1221

 

 

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч А.Мөнхсайхан даргалж,

Шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга М.Долгорсүрэн,

Улсын яллагч Э.Халиун,

Гэрч Б.А.А,

Шүүгдэгч Д.М, түүний өмгөөлөгч Б.Мөнхбат,

Шүүгдэгч Б.Д, түүний өмгөөлөгч Х.Даваасүрэн

Шүүгдэгч Ц.А,  түүний өмгөөлөгч Ш.Оюумаа, Л.Жавзмаа нарыг оролцуулан тус шүүхийн хуралдааны “В” танхимд нээлттэй хийсэн шүүх хуралдаанаар,

Нийслэлийн Прокурорын газраас:

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1, 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт Ц А, Банзрагчийн Д, Д М нарт холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн ************** дугаартай хэргийг 2023 оны 8 дугаар сарын 25-ны өдөр хүлээн авч, 2023 оны 12 дугаар сарын 08-ны өдөр гэм буруутай эсэх асуудлыг шийдвэрлэхээр шүүх хуралдаанаар хянан хэлэлцэв.

 

Холбогдсон хэргийн талаар:

Шүүгдэгч Ц.А нь Чингэлтэй дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлаж үйл ажиллагаа явуулдаг Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны даргаар буюу нийтийн албан тушаалтнаар ажиллаж байхдаа,

Монгол Улсын Засаг захиргаа, нутаг дэвсгэрийн нэгж, түүний удирдлагын тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 16.1-д “Аймаг, нийслэлийн, сум дүүргийн Хурал төсөвтэй байх бөгөөд түүнийг Хурлын Тэргүүлэгчдийн шийдвэрийг үндэслэн Хурлын нарийн бичгийн дарга захиран зарцуулна” гэж тус тус албан тушаалын эрх мэдлээ албаны эрх ашгийн эсрэг урвуулан ашиглаж буюу Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1 дэх хэсгийн 7.1.3-т “албан үүргээ гүйцэтгэхдээ хууль бусаар аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдэд давуу байдал олгох, олгохоор амлах, бусдын эрхийг хязгаарлах, хэтрүүлэх” гэснийг,

Төрийн албаны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1.1-д “Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийг дээдлэн хүндэтгэж, сахин биелүүлэх”, 39 дүгээр зүйл “Төрийн жинхэнэ албан хаагчийн үйл ажиллагаанд хориглох зүйл”-ийн 39.1.2-т “албаны эрх мэдлээ хэтрүүлэх”, 39.1.3-т “хуульд нийцээгүй шийдвэр гаргах” 39.1.4-т “албан тушаалын бүрэн эрхээ урвуулан ашиглах” гэснийг,

Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1-т “Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авахад энэ хуулийг дагаж мөрдөнө” гэснийг,

Ажлын байрны /Албан тушаал/-ны тодорхойлолтын Ажлын байрны үндсэн зорилт 9-д “Холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд Хурлын байгууллагын төсөв, санхүүгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх” гэснийг тус тус зөрчиж,

Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 01 дугаартай тогтоолоор батлагдсан Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны 2020 оны гүйцэтгэлийн төлөвлөгөөний 11, 12 дахь хэсгүүдэд тусгагдсан дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ мэдээллийг хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэл, цахим хуудсаар иргэд, олон нийтэд сурталчлах ажлын хүрээнд,

Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 04 дугаартай захирамжаар байгуулагдсан “Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт, баталсан төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ, мэдээлэл, контент бэлтгэн иргэд, олон нийтэд телевиз, сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх, зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах” гэсэн чиг үүрэг бүхий ажлын хэсгээс “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ыг 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хуралдан гүйцэтгэгчээр сонгон шалгаруулахад;

“Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ын 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн “Хамтран ажиллах тухай” албан бичиг, 2020 оны гэж сар, өдрийн тэмдэглэгээ байхгүй “Байгууллагын танилцуулга” гэсэн баримт бичиг, “Дуулиант бүтээлүүд” ТББ-ын “Санал хүргүүлэх” тухай гэсэн албан бичиг зэрэг материалыг бичиг хэргийн ажилтан Б.А.Ад өгч, ирсэн бичигт бүртгүүлэн, түүгээр “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ болон “Эм Эн Си”,”ТВ5”, “Ю Би Эс” зэрэг телевизүүдэд “ажлын санал тавин үнийн санал ирүүлэхээр хандсан” агуулга бүхий албан бичгийн төслүүдийг бэлтгүүлж гарган гарын үсэг зурж, тус албан бичгүүд нь “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ болон “Дуулиант бүтээлүүд” ТББ-ын 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд хандсан албан бичгүүдээс 7 хоногийн өмнө хүргэгдсэн мэтээр огноо, дугаар тавих үүргийг өгч, огноо, дугаарыг тавиулж нөхөн бүрдүүлж, тус баримт, материалуудаа иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 04 дугаартай захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэгт өгөх зэргээр 2020 оны 02 дугаар сарын 03-ны өдөр үүсгэн байгуулагдаж, 2020 оны 02 дугаар сарын 04-ний өдөр Хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн, ажлын туршлагагүй “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ыг гүйцэтгэгчээр сонгон шалгарах нөхцлийг зориудаар бүрдүүлж,

Улмаар ажлын хэсгээс түүний бүрдүүлж өгсөн баримт, материалд үндэслэн тус хуулийн этгээдийг сонгон шалгаруулсны дараа буюу 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-тай 20/03 дугаартай “Хамтран ажиллах гэрээ”-г байгуулан ямар нэгэн гэрээ дүгнэсэн акт, хийгдсэн ажил, үйлчилгээ байхгүй байхад Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны даргын 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдрийн А/02 дугаартай 40,000,000 төгрөгийн “Зардал гаргах тухай” тушаал гаргаж, 18,000,000 төгрөгийг “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ын Худалдаа хөгжлийн банкны харилцах дансанд нь 2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр шилжүүлж, эдийн засгийн давуу байдал бий болгон, Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын төсөвт 18,000,000 төгрөгийн хохирол учруулсан,

 Шүүгдэгч Б.Дг Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас “Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт, баталсан төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ, мэдээлэл, контент бэлтгэн иргэд, олон нийтэд телевиз, сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх, зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах” гэсэн ажлын хүрээнд 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд өөрийнх нь үйл ажиллагааг нь удирдан явуулдаг “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-д үнийн санал авахаар хандаж албан бичиг болон ажлын даалгавар хүргүүлээгүй болохыг мэдсээр байж, “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ын “Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд” гэж хаягласан 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж сар, өдрийг гараар бичиж огноолсон 05 дугаартай “Танай байгууллагаас ирүүлсэн урилгын дагуу ИТХ-ын бүрэн эрхийн хугацааны товч тайлан мэдээлэл, 2020 оны үйл ажиллагаа, хурлаас гарсан тогтоол шийдвэр, түүний хэрэгжилтийг иргэд олон нийтэд өдөр тутмын 3 сонин, 5 сайт, 3 телевизээр сурталчлан таниулах, шаардлагатай танилцуулга нэвтрүүлэг бэлтгэх, контентыг өөрийн студид чанарын өндөр түвшинд хийж гүйцэтгэх, хурлын талаар ярилцлага нийтлэлийг бэлтгэн хүргэх боломжтой юм. Танай байгууллагаас ирүүлсэн 2020 оны ажлыг нэг жилийн хугацаанд олон нийтэд хэвлэл, мэдээлэл, телевизээр, сайтаар мэдээлэл түгээх, ИТХ-ын нэвтрүүлэг бэлтгэх ажлыг 40 сая төгрөгөөр хийж гүйцэтгэх саналыг үүгээр хүргүүлж байна....” гэсэн “Хамтран ажиллах санал хүргүүлэх тухай" албан бичиг болон “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-ын “2020 оны” гэж сар, өдөр бичигдээгүй 06 дугаартай “Байгууллагын тухай танилцуулга” гэсэн баримтын талаар мөрдөн шалгах ажиллагааны үед үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж, баталгаа гаргасны дараа Сүхбаатар дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Авлигатай тэмцэх газрын “Б” байрны мэдүүлэг авах албан өрөөнд 2021 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдөр гэрчээр мэдүүлэг өгөхдөө “...Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албанаас манайд ирсэн бичиг нь 02 сарын 04-ний өдөр билүү. Ямар ч байсан 2020 оны 01 сарын 30-ны өдрөөс хойш ирсэн. Ямар ч байсан Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албанаас бичиг ирсний дараа манай данс руу мөнгө шилжиж орж ирсэн гэдгийг баталгаатай хэлнэ...” гэж,

2022 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдөр гэрчээр мэдүүлэг өгөхдөө “...Манайх эхэлж байгууллагын танилцуулгаа хүргүүлсэн. Түүний дараа Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албанаас үнийн санал авах бичиг ирэхээр нь тэр дагуу нь би үнийн саналаа хүргүүлсэн. Би эхлээд байгууллагын танилцуулга хүргүүлсэн. Тэгсэн Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албанаас үнийн санал авах тухай албан бичиг ирсэн. Тэгэхээр нь манайх үнийн санал хүргүүлсэн...” гэж тус тус зориуд худал мэдүүлсэн,

Шүүгдэгч Д.Мг эрүүгийн 2011014400283 дугаартай Ц.А нь албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж бусдад давуу байдал бий болгосон гэх хэрэгт Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас “Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт, баталсан төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ, мэдээлэл, контент бэлтгэн иргэд, олон нийтэд телевиз, сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх, зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах” гэсэн ажлын хүрээнд 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийг хүртэлх хугацаанд өөрийнх нь үйл ажиллагааг нь удирдан явуулдаг “Дуулиант бүтээлүүд” ТББ-д үнийн санал авахаар хандаж албан бичиг болон ажлын даалгавар хүргүүлээгүй болохыг мэдсээр байж, “Дуулиант бүтээлүүд” ТББ-ын “Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-д” гэж хаягласан 2020 оны 02 сарын 07-ны өдөр гэж сар, өдрийг гараар бичиж огноолсон, 3 дугаартай “...Манай байгууллага нь Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас ирүүлсэн урилгын дагуу тус газрын 2020 оны үйл ажиллагааг нэг жилийн хугацаанд олон нийтэд таниулах, сурталчлах ажлыг ирүүлсэн албан даалгаврын дагуу 44 сая төгрөгт гүйцэтгэх боломжтойгоо үүгээр илэрхийлж байна...” гэх “Санал хүргүүлэх тухай албан бичиг”-ийг Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны дарга Ц.Ад ямар учраас өгсөн талаараа тайлбарлаж мэдүүлэг өгөхдөө буюу мөрдөн шалгах ажиллагааны үед үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж, баталгаа гаргасны дараа 2022 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдөр Сүхбаатар дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Авлигатай тэмцэх газрын “Б” байрны 107 тоот албан өрөөнд “Манай байгууллагад Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас албан бичиг ирээд түүнд үндэслээд манайх үнийн санал, бүхий албан бичгийг 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хүргүүлсэн...” гэж тус тус зориуд худал мэдүүлсэн гэмт хэрэгт холбогджээ.

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

Эрүүгийн *************** дугаартай хэрэгт цуглуулж бэхжүүлсэн нотлох баримтуудаас шүүхийн хэлэлцүүлэгт:

Улсын яллагч нараас: “Яллах дүгнэлт болон түүний хавсралтад дурдсан нотлох баримтуудыг шинжлэн судалж, шүүгдэгч нарыг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай болохыг нотолж, эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх байр суурьтай оролцоно” гэж,

Шүүгдэгч Ц.Аын өмгөөлөгч Л.Жавзмаас: 1 дэх хх-ийн 2, 6, 11, 15,  42, 46, 48, 50, 52, 54, 55, 56, 57, 64, 93-99, 101-102, 103-108, 109, 114-124, 160, 162,  175-198, 223-228, 2 дахь хх-ийн 24, 27, 34, 37, 39, 59, 87-88, 191-192, 218-220 дугаар талд авагдсан баримтуудыг шинжлэн судлуулж, шүүгдэгчийн хууль ёсны эрх ашиг, сонирхлыг хамгаалж, өөрийн үйлчлүүлэгчийн гэм буруугүйг нотолж, цагаатгах байр суурьтай буюу түүнд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгох байр суурьтай оролцоно....” гэж,

Шүүгдэгч Ц.Аын өмгөөлөгч Ш.Оюумаагаас: 1 дэх хх-ийн 6, 11, 15,  33, 35, 40, 41-42, 65, 105, 158, 160, 170,  220 дугаар тал, 2 дахь хх-ийн 221-223 дугаар тал, 3 дахь хх-ийн 123 дугаар талд авагдсан нотлох баримтуудыг шинжлэн судалж, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.15 дугаар зүйлд зааснаар тухайн гэмт хэргийг шалгасан боловч гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдохгүй байна гэх үндэслэлээр хэргийг хэрэгсэхгүй байр суурьтай оролцоно” гэж,

Шүүгдэгч Д.Мгийн өмгөөлөгч Б.Мөнхбатаас: 2 дахь хх-ийн 169-172 дугаар тал, 3 дахь хх-ийн 94-96, 99, 109 дүгээр тал, 4 дэх хх-ийн 39, 40-42, 43-44, 47 дугаар тал, эд мөрийн баримтаар хураагдсан сиди бичлэг зэрэг нотлох баримтуудыг шинжлэн судалж, шүүгдэгч Д.Мгийн үйлдсэн үйлдлийг гэмт хэргийн шинжгүй, мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулахдаа мэдүүлгийн нотлох баримт нь хууль зөрчсөн үндэслэл байгаа учраас нотлох баримт хууль бусаар цугларсан гэдгийг нотолж цагаатгах байр суурьтай оролцоно” гэж,

Шүүгдэгч Б.Д түүний өмгөөлөгч Х.Даваасүрэнгээс: “1 дэх хх-ийн 17-19, 142, 52, 58, 199-201, 203, 207, 222 дугаар тал, 2 дахь хх-ийн 43-51, 160-161, 191 дүгээр тал, 3 дахь хх-ийн 124, 112 дугаар тал, 4 дэх хх-ийн 30-31, 39-40, 155-156, 158-159, 164-165, 187, 201-214, 215 дугаар талд авагдсан нотлох баримтыг шинжлэн судалж, цагаатгах байр суурьтай оролцоно” гэж тус тусын байр сууриа илэрхийлсэн болно.

Шүүгдэгч Ц.А шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт “...Ц.А миний бие 2013 оны 02 дугаар сараас эхлэн 2020 оны 3 дугаар сар хүртэл Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны дарга болон Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн даргаар нийт 7 жил ажилласан. Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 01 тогтоолоор 2020 оны жилийн ажлын төлөвлөгөөг баталсан. Энэ төлөвлөгөөний 3 дугаар хавсралтын 11-12 дахь хэсэгт мэдээллийн болон үйл ажиллагааны ил тод байдлыг хангах зорилгоор дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд тэргүүлэгчид түүний ажлын албанаас хийж хэрэгжүүлж байгаа ажлын тайлан. Төлөөлөгчдийн сонгогдсон тойрогтоо хийж хэрэгжүүлсэн ажлыг олон нийт иргэдэд сурталчлах. Мөн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын үйл ажиллагааны талаар мэдээ мэдээллийг хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр сурталчлах гэх жилийн туршид хийх ажлыг дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын тэргүүлэгчдээс 01 дүгээр тогтоолоор баталж өгсөн. Үүний дагуу дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын жилийн төсвийг нийт 35 төлөөлөгчийн бүрэлдэхүүнтэй хурал хийж тухайн жилдээ захиран зарцуулах төсвийг баталж өгдөг. 2020 оны төсвийг батлахдаа дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас хэвлэл мэдээллийн ажилд зориулаад нийт 40,000,000 төгрөгийг баталж өгсөн. Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны даргын хувьд дээрх батлагдсан төсвийн хүрээнд тэргүүлэгчдээс батлагдсан үйл ажиллагааны төлөвлөгөөт ажлыг хэрэгжүүлэхээр төсвийн хуульд заасан 16.5.5 болон 16.5.2 гэх заалтуудыг удирдлага болгож ажилласан. Энэ төсвийн хуулийн 16.5.2 дахь хэсэгт төсвийн шууд захирагч нь батлагдсан төсөв хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхдээ төсвийн ерөнхийлөн захирагчтай гэрээ байгуулсаны үндсэн дээр төсвийн хөрөнгийг удирдах, зарцуулалтад хяналт тавихыг заасан. 16.5.5 дахь хэсэгт батлагдсан төсвийг зориулалтын дагуу зарцуулна гэж заасан. Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 1 дүгээр захирамжаар хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг шалгаруулах ажлын хэсгийг томилсон. Ажлын хэсгээс үнийн саналыг байгууллагуудаас аваад хамгийн бага үнийн санал өгсөн “Сонголт мэдээллийн төв” гэх байгууллагыг шалгаруулсан. Ажлын албаны даргын хувьд өөрийнхөө чиг үүргийн хүрээнд гэрээ байгуулж ажлын хэсгээс гаргаж ирсэн тэмдэглэл дүгнэлтийн дагуу гэрээ байгуулж урьдчилгаа 18,000,000 төгрөгийг шилжүүлсэн. Энэ нь төсвийн хуульд заасан бүрэн эрх болон дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын алба, Тэргүүлэгчдийн даргын албан тушаалын тодорхойлолтод заасан чиг үүргийг хэрэгжүүлсэн гэж үзэж байна. Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр захирамжаар хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг шалгаруулах ажлын хэсгийг Бат-Эрдэнэ даргын захирамжаар 3 хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулсан. Энэ 3 хүний бүрэлдэхүүнтэй байгуулсан ажлын хэсэг 2 удаа хурал хийсэн. Эхний хурал нь 2020 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдөр. Энэ хурлаар үнийн санал авах бичгээ төлөвлөн байгууллагуудад хүргүүлэх тухай хуралдсан. Хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар мөн гэрчүүдийн өгсөн мэдүүлэг дээр тодорхой байгаа. 2 дахь хурлыг 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хийсэн байдаг. Энэ өдөр байгууллагуудаас ирсэн үнийн санал авч хэлэлцээд хамгийн бага үнийн санал ирүүлсэн “Сонголт мэдээллийн төв”-ийг сонгон шалгаруулахаар нэгдэж тэмдэглэл хөтөлж албажуулсан. Энэ тухай гэрч болох тухайн ажлын хэсгийн даргаар ажилласан Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын захиргааны хэлтсийн даргаар ажиллаж байсан Ж.Ганболд. Тухайн үед дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны хууль эрх зүйн ажилтнаар ажиллаж байсан ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга Ариунзаяа, хэвлэл мэдээллийн ажилтан энэ ажлын хэсэгт гишүүнээр оролцсон Янжинлхам нарын мэдүүлэг болон бусад хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтуудаар нотлогдож байгаа. Бичиг хэргийн ажилтан А.Аын мэдүүлэг дээр 2020 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдөр ажлын албаны дарга А үнийн санал авах бичиг хий гэж үүрэг өгсөн талаар мэдүүлсэн байсан. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагыг 02 дугаар сарын 07-ны өдөр ажлын хэсэг нь хуралдаад бага үнийн санал өгсөн “Сонголт мэдээллийн төв” гэх байгууллагыг шалгаруулчихсан. Гэтэл яагаад гүйцэтгэгчийг Сонгон шалгаруулалт явснаас хойш 2 дугаар сарын 10-ны өдөр үнийн санал хий гэх бичиг өгсөн байх вэ? Иймд А.Аын мэдүүлэг бодит байдлаас зөрүүтэй байна гэж миний хувьд үзэж байна. 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хэлэлцүүлэг яваад “Сонголт мэдээллийн төв”-ийг шалгаруулсаны дараа 10-ны өдөр үнийн санал авах бичиг явуулна гэж байхгүй. Цаг хугацааны хувьд зөрүүтэй мэдүүлэг байна гэж үзэж байна. Гэрч Г, Ариунзаяа, Янжинлхам нарын мэдүүлэгт ажлын хэсэг хурлаа хийгээд үнийн санал авахаар байгууллагууд руу бичиг явуулсан талаар мэдүүлсэн. Монгол Улсын Засгийн газрын 2020 оны 246 дугаар тогтоолоор албан хэрэг хөтлөлтийн нийтлэг журам баталж өгсөн. Энэ нийтлэг журмыг төрийн бүх шатны байгууллагууд хэрэгжүүлдэг. Журамд заасны дагуу 3.4.6 дахь хэсэг дээр байгууллага хоорондоо харилцахдаа албан бичгийг тухайн асуудал хариуцсан бүтцийн нэгдсэн ажилтан боловсруулаад чиг үүргийн хүрээнд бүтцийн дарга эсхүл байгууллагын удирдлага гарын үсэг болон тамгаар албажуулна гэж заасан байгаа. Албан хэрэг хөтлөлтийн нийтлэг журмын 5.6.1 дээр гадагш явуулах баримт бичгийг бичиг хэргийн ажилтнуудаас хүлээж аваад бүрдлийг шалгаад стандартын дагуу бүрдүүлсэн эсэхээ хяналт тавиад хэвлэмэл хуудас дээр буулгаж удирдлагад танилцуулаад албажуулж бүртгэх, дугтуйнд хаяглах, илгээх явуулах баримт бичгийн дугаар олгох гэх бүх ажлыг бичиг хэргийн ажилтан хариуцаж хийхээр тусгасан. Дээрх сонгон шалгаруулалтад үнийн санал авах албан бичгийг бланклахаас эхлээд илгээх бүх ажлыг бичиг хэргийн ажилтан хариуцаж гүйцэтгэх үүрэгтэй. Аливаа байгууллагаас явж байгаа бичгийн ар талд боловсруулсан хянасан албан тушаалтны овог нэр гарын үсгийн тайлал гарын үсэг байдаг. Мөн түүн дээр дардас дарж боловсруулсан ажилтан болон хянасан ажилтан гарын үсэг зурж явдаг. Байгууллагууд руу үнийн санал авахаар явуулж байгаа бичиг дээр энэ тэмдэглэгээ огт хийгдээгүй байдаг. Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал дээр ирсэн үнийн саналын бичиг над дээр буюу ажлын албаны даргаар орсон мэтээр яриад байна. Хэрэв над дээр орж ирсэн бол би зайлшгүй албан хэрэг хөтлөлтийн журамд заасны дагуу тодорхой зай хэсэгт нь хэн гэдэг ажилтанд ямар нэгжид шилжүүлж байгаа цохолт хийлгэх байсан. Энэ 2 байгууллагаас ирсэн үнийн санал авах бичиг над дээр ирээгүй. Хэрэв орж ирсэн бол цохолт хийх ёстой. Иймд энэ бичиг над дээр орж ирээгүй гэдгийг харуулж байна. Аливаа байгууллагын ирсэн явсан бичгийн бүртгэлийг бичиг хэргийн ажилтан эрхлэн гүйцэтгэдэг. Би 2023 оны 3 дугаар сарын 08-ны өдөр ажлаа хүлээлгэж өгөөд өөр ажил руу шилжсэн. 2021 оны 9 дүгээр сараас эхлээд Авлигатай тэмцэх газраас энэ асуудлаар дуудаж тайлбар мэдүүлэг авч эхэлсэн. Тайлбар мэдүүлэг авч эхлэх үед дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны архив эрхлэгч Өнөрбатаас энэ асуудалтай холбогдуулаад надад холбогдох явсан ирсэн бичгүүд материалуудыг гаргаж өгөөч гэх албан хүсэлт тавьсан. Архив эрхлэгчээс надад ирүүлсэн материалын дагуу тухайн үед ажиллаж байсан бичиг хэргийн ажилтан А.А дугаар давхардуулж олгосон гэдгийг тэр үед мэдсэн. Иймд би үүрэг өгч А.Ааар дугаар давхардуулсан байх боломжгүй. Төрийн албаны тухайн хуулийн 37.1 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт төрийн албан хаагч дээд шатныхаа албан хаагчийн зөвхөн хуульд нийцсэн шийдвэрийг биелүүлэх үүрэгтэй гэж заасан байдаг. Хууль бус шийдвэр биелүүлэх үүрэггүй. 2020 онд А.А нь байгууллагын тамга тэмдгийг ажлын байрнаас гаргасан хэрэг гарч байсан. Тухайн үед Чингэлтэй дүүргийн цагдаагаар шалгагдаж байсан. Албан бичгүүдийг хуурамчаар үйлдсэн гэх асуудал яригдаад байдаг. Тэр албан бичгийг хуурамч гэж үзэх боломжгүй. Учир нь Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал гэдэг бол албан ёсны хуулийн этгээд төрийн байгууллага. Нутгийн өөрөө удирдах систем байгууллага албан ёсны тамга тэмдэг бланк ашигладаг. Энэ байгууллагын бланк тамга тэмдэг гарын үсэг байгаа учраас хууль зөрчөөгүй гэж үзэж байна. Харин 3 байгууллагад албан бичиг өгсөн эсэх нь миний хариуцах асуудал биш. Энэ нь тусдаа өөр ажилтны албан тушаалын тодорхойлтод заасан. Илгээх нь өөр албан тушаалтны үүрэг. Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас хийж хэрэгжүүлж байгаа ажлыг олон нийтэд сурталчлах зорилгоор ажлын албанаас хэвлэл мэдээллийн байгууллагууд руу үнийн санал авах тухай явуулсан. 2020 оны 01 дүгээр сарын 31-ний 02/25 дугаартай албан бичгийг “Сонголт хөгжлийн мэдээллийн төв”, “Дуулиант бүтээлүүд” байгууллагууд хүлээн авч албан бичигт заасан хугацаанд хариу мэдэгдсэн. Мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад дээрх байгууллагын эрх бүхий хүмүүс намайг танихгүй, уулзаж байгаагүй, холбоогүй гэдгийг мэдүүлсэн байдаг. Гэтэл яллах дүгнэлтээс харахад энэ 2 байгууллагын эрх бүхий хүмүүсийн мэдүүлсэн зүйлийг нотлох баримтын хэмжээнд авч үзээгүй байсан. Прокуророос шүүхэд хэрэг шилжиж ирэх үед хэргийн оролцогч нар хамт ирсэн. Энд ирэх үед М гэх хүнийг эмэгтэй хүн гэж мэдсэн. Авлигатай тэмцэх газар болон прокурор дээр очихдоо хавтаст хэрэгтэй танилцах үед М гэх нэрийг хараад эрэгтэй хүн гэж бодсон. Бид нар хоорондоо холбоотой хүмүүс биш. Миний хувьд энэ 2 хүнийг танихгүй. Өнөөдөр шүүх хуралд шүүгдэгчээр хамт оролцож байгаа эмэгтэйн хувьд мөн өөрсдийнхөө мэдүүлэг дээр энэ талаар хэлэх байх. Танихгүй, мэдэхгүй, харж байгаагүй хүмүүст давуу байдал бий болгоно гэж байхгүй. Прокурорын яллах дүгнэлтэд 2020 оны 02 дугаар сарын 03-ны өдөр үүсгэн байгуулагдаж, 2020 оны 02 дугаар сарын 04-ний өдөр хуулийн этгээдэд бүртгэгдсэн ажлын туршлагагүй “Сонголт мэдээллийн төв” байгууллагыг гүйцэтгэгчээр сонгон шалгаруулсан гэж байдаг. 1 дэх хавтаст хэргийн 199-201 дүгээр талд гэрч Г мэдүүлэг дээрээ 2-3 байгууллага руу үнийн санал авахаар албан бичиг хүргүүлсэн гэж хэлдэг. 3 дахь хавтаст хэргийн 19-22 дугаар талд энэ ажлыг хийхдээ бид нар үгсэн тохироогүй, хэн нэгэн бид нарт чиглэл өгөөгүй талаар гэрч Г мэдүүлсэн. Мөн тухайн ажлын хэсгийн даргаар ажилласан гэрч Гын мэдүүлгээс харахад ажлын албаны даргын хувьд би хэн нэгэнд үүрэг чиглэл өгөөгүй, гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулахад оролцоогүй учраас “Сонголт мэдээллийн төв” гэх байгууллагыг шинэ байгуулагдсан, улсын бүртгэлд бүртгүүлээд хэдхэн хонож байгаа гэдгийг надад мэдэх боломж байгаагүй. Миний хувьд ажлын хэсгээс сонгон шалгаруулсан байгууллагатай гэрээ байгуулж урьдчилгаа мөнгө шилжүүлсэн. Мөн яллах дүгнэлтэд гэрээ дүгнэсэн тайлан байхгүйгээр урьдчилгаа шилжүүлсэн гэх зүйл дээр буруутгасан. Төрийн болон орон нутгийн өмчөөр бараа ажил үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлд захиалагч нь ажил гүйцэтгэгчид ажлын бэлтгэл хангахад зориулж урьдчилгаа төлбөр шилжүүлж болно гэж заасан байдаг. Энэ нөхцөлийн талаар хамтран ажиллах гэрээнд заасан байдаг. Урьдчилгаа 40 хувийг шилжүүлээд хагас болон бүтэн жилээр хийсэн ажлын тайлангаа ирүүлнэ. Үүний дараа хийсэн ажлыг шаардлага хангаж байна гэж үзэх юм бол үлдэгдэл төлбөрийг шилжүүлнэ гэж байдаг. Иймд тайлан ирээгүй байхад урьдчилгаа 18,000,000 төгрөгийг шилжүүлсэн гэх зүйлд буруутгах үндэслэлгүй гэж үзэж байна. А.А нь 2022 оны намар 3 дахь мэдүүлгээ Авлигатай тэмцэх газарт өгсөн байдаг. Тухайн үед би бамбайн хорт хавдрын хагалгаанд ороод сар ч болоогүй эмнэлгээс гараад удаагүй байхдаа А.Атай очиж уулзсан. Ажил дээр нь очиж уулзсан. Чи яагаад ийм мэдүүлэг өгсөн юм бэ? яагаад зөрүүтэй худал мэдүүлэг өгсөн талаар асуусан. Тэгэхэд Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөгч над дээр ирээд Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын алба дээр очиж хэргийн материал дээр үзлэг хийсэн. Бүх зүйл чиний буруу юм байна. Тэнд байгаа ажилчид бүгд чамайг буруутгаж байна гэж хэлэхээр айгаад “дарга чинь үүрэг өгсөн үү” гэхээр нь “тийм” гээд хэлчихсэн юм. Энийг надад А.А хэлж байсан. Дээрх зүйлүүдийг дүгнээд үзвэл ажлын албаны даргын хувьд албан тушаалтны тодорхойлолтод заасан чиг үүргээ хэрэгжүүлж, хуулийн хүрээнд ажилласан. Буруутгах үндэслэлгүй гэж үзэж байгаа. Ажлын хэсэг иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргаас томилогдоод, ажлын хэсэг нь хуралдаж оруулаад энэ байгууллага хамгийн сүүлийн санал гаргасан. Энэ дээр гэрээ байгуулаад урьдчилгаа шилжүүлж болно гээд дүгнэлттэйгээ ороод ирсэн. Миний оронд хэн ч ажлын албаны дарга төсвийн шууд захирагч хийж байсан энэ журмын дагуу ажиллана. Иймд би хуульд заасан үүргээ хэрэгжүүлсэн. Миний оронд хэн ч байсан ингэж ажиллах байсан. Гэрч 3 удаа өөр мэдүүлэг өсөн байдаг. Тухайн үед Авлигатай тэмцэх газрын мөрдөн байцаагчаас хуулийг сануулж мэдүүлэг авсан. А.Аын хувьд хэрэг хүлээх чадвартай. Ямар хэрэгт мэдүүлэг өгч байгааг ойлгож байсан. 3 зөрүүтэй мэдүүлгээр намайг буруутгаж ял оноох үндэслэлгүй. Прокурорын дүгнэлтэд бичсэн олон авлигын хууль зөрчсөн, албан тушаалын эрх мэдэл хэтрүүлсэн,  бусдад давуу байдал бий болгосон, байгууллага хохирсон гэх асуудал миний хувьд хариуцлагатайгаар байхгүй гэдгийг хэлмээр байна. Аливаа хүнд өөрийн гэсэн үнэ цэн, ажилдаа баримталж ажиллах зарчим гэж байдаг. Миний хувьд бүх зүйл амьдрал дээр болон ажил дээр ном журмын дагуу байх ёстой гэх зарчмыг баримталж ажилладаг. А.Аын хувьд хэн нэгний ятгалгад ороод эсхүл хэн нэгний дарамтад ороод магадгүй ажилтай байхын тулд ийм мэдүүлэг өгсөн байх гэж бодож байна. Он гараад энэ хэрэг 4 дэх жил рүү орох гэж байна. Энэ хугацаанд олон зүйлийг бодсон. Хардах сэтгэл төрсөн. Магадгүй өөр нэг дарга нь үүрэг өгч хийлгүүлчихсэн байж болно гэх хардах сэтгэл төрж байна. Би өрх толгойлсон эмэгтэй. Охинтойгоо хамт амьдардаг. Охин маань оюутан. Нөхөр маань төрд үүрэг гүйцэтгэж яваад нас барсан. Яг тухайн үед буюу 2020 онд аав нас бараад удаагүй байсан. Миний хувьд буяныг эрэлхийлж явсан болохоос бусадтай нийлж төсвийн хөрөнгийг хувааж авах, зохион байгуулах ямар ч сэдэл байгаагүй. Ийм үйлдэл хийгээгүй гэдгийг хэлмээр байна. 2020 оны 02 дугаар сарын үйл явдал. Би 3 дугаар сард өөр байгууллага руу шилжээд ажлаа өгсөн. Байгууллагын удирдлагууд солигдоод улс төрийн шинжтэй болоод ирсэн үед би залуучуудтай нийлж хийсэн олон жилийн хөдөлмөрийг нураахгүй гэсэндээ ажлаас гарах өргөдөл өгөөд гарсан. 2021 оны 9 дүгээр сараас эхлээд Авлигатай тэмцэх газраас дуудаж анхны тайлбар мэдүүлгүүдийг авч эхэлсэн. Би 1 дүгээр эмнэлгийн цөмийн оношилгооны тасагт байнга хяналтад байдаг. Хавдраа авхуулсан боловч хавдрын үлдэгдэлтэй гэх оношоор цацрагийн эмчилгээнд 4 дэх удаагаа орсон. Одоо 5 дахь удаагаа орох гээд дарааллаа хүлээж байна. Энэ эмчилгээ нь улсын хэмжээнд оочер ихтэй байдаг. Эмч нарын ярьж байгаагаар бамбайн хорт хавдар буюу бамбайн өвчлөл нь хүний сэтгэл санаатай холбоотой гэж үздэг. Би их сургуулиа төгсөөд Чингэлтэй дүүргийн Засаг даргын Тамгын газарт мэргэжилтэн, Засаг даргын тамгын газрын дарга, хурлын ажлын албаны дарга гээд нийтдээ амьдралынхаа 24 жилийг Чингэлтэй дүүрэгт зориулсан. Ажиллах үед би хуулийн хүрээнд иргэдийг дорд бага гэж голохгүй, даргыг дарга гэж үзэхгүйгээр бүх хүнтэй ижил тэгш хүн ёсоор харьцдаг байсан. Иймд надад холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэж хүсэж байна...” гэж,

Шүүгдэгч Б.Д шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт: “...Миний бие сэтгүүлчээр 2002 онд төгссөнөөс хойш 21 дэх жилдээ энэ салбарт тасралтгүй ажиллаж байна. Энэ хугацаанд миний хувьд төрийн болон төрийн бус байгууллагууд, хувийн хэвшлийн маш олон байгууллагуудтай хэвлэлийн ажлаар хамтран ажилласан. Энэ үйл ажил нь байнгын бидний өдөр тутмын үйл ажиллагаа гэж хэлж болно. Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын гэрээтэй холбоотойгоор Авлигатай тэмцэх газраас нэг өдөр дуудсан. Авлигатай тэмцэх газраас нэг бичиг ирсэн үү, ирээгүй юу гэж асуугаад байсан. 2 жил өнгөрсөн байсан. Бичиг хэргээ ухаж байгаад үнийн саналаа ирүүлнэ үү гэх Чингэлтэй дүүргийн бичиг байсан. Бичиг хэрэг дотор хадгалж үлдсэн байсан. Бид нар байнга байгууллагууд руу хамтран ажиллах талаар бичиг явуулдаг болохоор зарим нь хариу хэлдэг зарим нь хариу өгдөггүй. Надад 20 гаруй жил ажиллаж байгаа ажлын туршлага чадвар байдаг. Авлигатай тэмцэх газраас нэг бичиг ирсэн ирээгүй асуух үед нь гаргаж өгсөн. Гэтэл бичиг ирүүлээгүй гэдгийг мэдсээр байж худал мэдүүлэг өгсөн гэж яллагдагчаар татсан...” гэж,

Шүүгдэгч Д.М шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт: “...Намайг Авлигатай тэмцэх газар дуудаж мэдүүлэг авсан. Анх тайлбар авна гэж дуудсан. Тайлбар мэдүүлэг өгөх үед надаас энэ бичгийг хэзээ явуулсан талаар асуусан. Би санахгүй байна. Удсан асуудал гэж хэлэхэд шууд утсаа гаргаж ирээд утсан дээрээ миний гарын үсэгтэй, манайхаас очсон бичиг болон Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас ирсэн албан бичгийг үзүүлсэн. Тэр нь 1 дүгээр сарын 30 билүү 31 гэсэн огноотой гэх бичгийг нь харчхаад манайд энэ бичиг нь ирсэн учраас би энэ бичигт хариу явуулсан байна гэх ойлголт төрсөн. Хариулахдаа тэгвэл тийм байх гэж эргэлзээд хариулсан. Тэрнээс болоод би энд худал мэдүүлэг өгсөн гэж яллагдаад зогсож байна. Батсүрэн гэх хүн дахиад надаас асуусан. Би санахгүй байна, мэдэхгүй байна гэж хэлээд байхад тань шиг сэтгүүлч мэдэхгүй байна юу байдгийн гэж ирээд намайг дарамтлаад байсан. Сүүлдээ би юунд буруутгагдаад байгааг ойлгохгүй байна гэсэн. Тэгтэл энэ нотлогдсон хэрэг гэж хэлсэн. Тэгээд юу нь нотлогдсон юм бэ? Яагаад надаас тайлбар аваад байгаа талаар асуусан. Заавал танаас авах ёстой. Та хариулах ёстой гэж дарамтласан. Надад эрх танилцуулах үед өмгөөлөгч авах эрхтэй гэж байсан. Би өмгөөлөгч авмаар байна гэж хэлэхэд тийм шаардлага байхгүй. Өмгөөлөгчийн хэрэг байхгүй гэж хэлсэн. Тэгээд олон зүйл асуусны дараа намайг эцэст нь яллагдагчаар татна гэж хэлсэн. Би ямар буруу хэрэг хийгээд, юу худлаа хэлсэн юм бэ? гэж дахин дахин асуусан. Сүүлдээ би гүйж гараад нэг өмгөөлөгч олоод орсон. Гэтэл тэр өмгөөлөгч нь захиргааны билүү иргэний билүү өөр хэргийн өмгөөлөгч юу ч мэдэхгүй очсон. Тэгээд яллагдагчаар татсан. Үүнээс хойш дахиж дуудаад зориудаар та худал мэдүүлэг өгсөн үү гэж асуусан. Санахгүй байна гэж хэлээд байхад чи санахгүй байна гэж юу байсан юм бэ? гээд дарамтлаад байсан. Би энийг хүлээн зөвшөөрөхгүй. Би юу худал ярьсан гэдгээ одоо ч ойлгохгүй байна...” гэж,

Гэрч Б.А.Ааас: “...Эхний мэдүүлгийг өгөх үедээ хэвлэл мэдээлэл хариуцсан ажилтан боловсруулсан байх гэж бодоод Янжинлхамыг гэж мэдүүлсэн. 2 дахь мэдүүлэг дээр Ариунзаяа гэж хэлсэн. Харин тухайн үед Янжинлхам боловсруулаагүй байсан. Тус бичгийг Ариунзаяа гэх хүн хууль эрх зүйн ажилтан гэдгээр боловсруулсан байх гэж мэдүүлсэн. 3 дахь мэдүүлэг дээр тухайн албан бичгийг боловсруулсан төсөл тушаал нь баримт нотолгоотой байсан учраас А гэж мэдүүлсэн. Энэ 3 хүн нь ажил үүргийн хувиар тус тусдаа хариуцах ёстой ажил байсан гэх байдлаар мэдүүлэг өгсөн гэж ойлгож болно. Мэдүүлэг авдаг өрөөнд надаас мэдүүлэг авсан. Энэ хэрэгт холбогдох байх шүү гэх байдлаар асуулт тавиагүй. Тухайн үед Иргэдийн хурлын даргын туслах нарийн бичиг хийж байсан. Ирсэн бичиг баримтыг боловсруулах ажлыг би хийдэг. Тухайн үед бичиг баримтыг гаргах, шилжүүлэх ажлыг би хийдэг байсан. Дугаар дахардуулсан гэх бичиг баримтыг би үйлдсэн. Хууль зөрчиж тийм зүйл хийгээгүй, удирдлагаас өгсөн үүрэг даалгавар байсан. А нь Иргэдийн төлөөлөгчдийн хурлын албаны дарга. Хэвлэл мэдээлэлтэй холбоотой баримт бичиг учраас хэвлэл мэдээллийн ажилтан боловсруулдаг гэх анхан шатны мэдүүлэг байсан. Хэвлэл мэдээлэл бол миний ажилтай холбоотой биш. Тухайн хариуцсан ажилтан боловсруулдаг. Би бол дугаар олгодог. Хуурамч гэж хэлээд байгаа бичиг баримтыг 2 дугаар сарын 03-ны өдөр явуулсан. 10-ны өдрийг нь санахгүй байна. 02 дугаар сарын 03-ны өдөр гэж санаад байна. Бичиг баримтыг хуурамч эсэхийг шалгах бүхий эрх бүхий албан тушаалтан нь дарга. Надад шалгуулах үүрэг байгаа. Харин шалгах эрх байхгүй. Ариунзаяа хууль эрх зүй хүний нөөцийн ажилтан, Г дарга удирдлага зохион байгуулалтын хэлтсийн дарга хийж байсан. Эдгээр хүмүүс энэ бичиг баримтыг буруу зөв гэдгийг мэдэх ёстой байсан. Хянах бүхий эрх бүхий албан тушаалтан нь ажлын албаны дарга. Ажлын албаны даргаар хянагдаад гарын үсэг зурагдаад явсан албан тоот бичгүүд байгаа. Сонголт мэдээлэл хөгжлийн төв, Дуулиант бүтээлүүд байгууллагуудаас албан тоот бичиг 2 дугаар сарын 10-ны өдрөөр ирсэн байсан. Даргаас үүний дагуу үнийн санах авах албан тоот төсөл бичээд ороод ир гэж хэлсэн. Тэрний дагуу албан тоот бичиг боловсруулж өгсөн. Тэгээд төсөл боловсруулсны дагуу хянуулсан. Тухайн үнийн санал нь ирсэн бичгээсээ 7 хоногийн өмнө дугаар олгогдох ёстой гэдгээр 2 дугаар сарын 03-ны өдөр давхардсан байдлаар дугаар авсан. Төслийг нь би боловсруулсан. Тухайн албан бичгийг төслөөр нь дарга дээр орж хянуулаад засваргүй хянагдсан тохиолдолд албан бланк дээр буулгаж тамга тэмдэг дарж, дугаар олгохыг албажуулах гэж хэлнэ. Тус баримт бичиг албажсан байсан. Албан бичиг явуулсан хугацаа болон юугаар явуулсан талаар санахгүй байна. Хэвлэл мэдээлэлийн хариуцсан ажилтан Янжинлхам уг бичгийг явуулах ёстой байсан. Давхардаж дугаар олгогдож болохгүй. 3 удаагийн мэдүүлэг өгсөн. Сүүлийн мэдүүлэг үнэн, зөв.  Төрийн бус байгууллага үнийн санал ирүүлж байгаа нь манайхаас албан тоот очиж байж үнийн санал ирүүлсэн гэж ойлгож болно. Манай байгууллагаас үнийн санал авах албан бичиг албан ёсоор явсан эсэх талаар сайн санахгүй байна. Өмнөх мэдүүлэг дээр яагаад энэ талаар мэдүүлээгүй юм бэ гэхээр эхний мэдүүлгүүд дээр албан бичиг хэн боловсруулсан талаар санахгүй байсан. Сүүлд нь албан бичгийн баримтыг харуулсан болохоор санасан. Тушаал болон давхардуулж дугаар олгосон, программ дээрх бичиг зөрсөн гэх баримтууд харуулсан. Давхардуулж бичиг явуулах тал дээр надад буруу зүйл байхгүй...” гэж тус тус мэдүүлжээ.

 

Гэм буруугийн талаарх шүүхийн дүгнэлт:

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлд заасан нотолбол зохих байдлуудыг хангалттай шалгаж тогтоосон, мөрдөн шалгах ажиллагаагаар хэргийн бодит байдал буюу болж өнгөрсөн үйл явдлыг хуульд заасан арга хэрэгслээр боломжит хэмжээнд сэргээн тогтоосон, хэргийн оролцогчдын хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан гэх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан журмыг зөрчсөн ноцтой зөрчил тогтоогдоогүй тул хэргийг эцэслэн шийдвэрлэх боломжтой байна.

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт хавтаст хэрэгт цуглуулж, бэхжүүлсэн дараах бичгийн нотлох баримтуудыг талууд шинжлэн судлав.

-Хохирогч, иргэний нэхэмжлэгчийн хууль ёсны төлөөлөгч, Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны Хууль, эрх зүйн хэлтсийн Гэрээ, эрх зүйн маргаан хариуцсан ажилтан Ц.Тогтохмаагийн “...2020 онд “Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт, баталсан төсөл, хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ, мэдээлэл, контент бэлтгэн иргэд, олон нийтэд телевиз, сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах ажил”-ын гүйцэтгэгчээр “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ нь шалгарч гэрээ байгуулан ажиллаж 2020 оны 01 сард 18,0 сая төгрөгийн санхүүжилтийг олгосон байдаг, гэрээний дагуу ямар нэгэн ажлыг манай өмнөх албан тушаалтнууд болон одоогийн албан тушаалтнуудын аль нь ч хүлээж аваагүй, тухайн байгууллагатай урьд нь харилцаж байсан хаягаар албан бичиг хүргүүлэхэд хаяг нь тодорхойгүй, ийм хаяг байхгүй байна гэх шалтгаанаар манайд буцаад ирдэг, холбогдох утсаар нь залгахаар ашиглалтад байхгүй гэдэг. Тухайн байгууллагаас нэн тэргүүнд гэрээний урьдчилгаа гэж шилжүүлсэн 18,0 сая төгрөгийг гаргуулан авч байгууллагыг хохиролгүй болгох шаардлагатай байна..., Манай дүүргийн ИТХ нь ямарваа ажил, бараа, үйлчилгээ худалдан авахдаа дүүргийн ЗДТГ-ын Худалдан авах ажиллагааны албанд албан бичгээр саналаа хүргүүлдэг, үүний дагуу тус газраас хууль тогтоомжийн дагуу худалдан авах ажиллагааг зохион байгуулж шалгарсан компанитай гэрээ байгуулах тухай үнэлгээний хорооны зөвлөмжийг ИТХ-д ирүүлдэг, уг зөвлөмжийн дагуу гэрээ байгуулж ажилладаг...” гэх мэдүүлэг (2 дахь хавтаст хэргийн 179-185 дугаар тал),

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2020 оны 6 дугаар сарын 11-ний өдрийн 2/225 дугаартай албан бичгээр ирүүлсэн баримтууд болох: 2. 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдрийн 37 дугаартай “Төлбөрийн хүсэлт” (1 дэх хавтаст хэргийн 45 дугаар тал),

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны даргын 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдрийн А/02 дугаартай “Зардал гаргах тухай” тушаал, Хэвлэл мэдээллийн байгууллагатай хамтран ажиллах шаардагдах зардалд 40,000,000 төгрөг гэсэн тус тушаалын хавсралт (1 дэх хавтаст хэргийн 46-47 дугаар тал),

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 04 дугаартай “Ажлын хэсэг байгуулах тухай” захирамж (1 дэх хавтаст хэргийн 49 дүгээр тал),

-Ажлын хэсгийн 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 01 дугаартай хурлын тэмдэглэл (1 дэх хавтаст хэргийн 50-51 дүгээр тал),

-Ажлын хэсгийн 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн 02 дугаартай хурлын тэмдэглэл (1 дэх хавтаст хэргийн 52-53 дугаар тал),

-“Дуулиант бүтээлүүд” ТББ-ын “Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-д” гэж хаягласан 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж сар, өдрийг гараар бичиж огноолсон 3 дугаартай “Санал хүргүүлэх тухай албан бичиг” (1 дэх хавтаст хэргийн 54 дүгээр тал),

-“Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-ын “Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд” гэж хаягласан 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж сар, өдрийг гараар бичиж огноолсон 05 дугаартай “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ нь үүсгэн байгуулагдсанаас хойш хэвлэл мэдээллийн салбарт тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд Snews.mn сайтыг мэргэжлийн сэтгүүлчдийн баг, сэтгүүл зүйн зарчмыг баримтлан албан ёсны эх сурвалж бүхий бодит мэдээ, мэдээллийг шуурхай, хүртээмжтэй байдлаар олон нийтэд түгээн ажиллаж байна. Тус сэтгүүлийн баг нь өдөр тутмын сонин, сайтууд, телевизүүдтэй хамтран ажилладаг бөгөөд шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр иж бүрэн хангагдсан өөрийн студийг дэргэдээ ажиллуулдаг мэргэжлийн баг хамт олонтой болно. Танай байгууллагаас ирүүлсэн урилгын дагуу ИТХ-ын бүрэн эрхийн хугацааны товч тайлан мэдээлэл, 2020 оны үйл ажиллагаа, хурлаас гарсан тогтоол шийдвэр, түүний хэрэгжилтийг иргэд олон нийтэд өдөр тутмын 3 сонин, 5 сайт, 3 телевизээр сурталчлан таниулах, шаардлагатай танилцуулга нэвтрүүлэг бэлтгэх, контентыг өөрийн студид чанарын өндөр түвшинд хийж гүйцэтгэх, хурлын талаар ярилцлага нийтлэлийг бэлтгэн хүргэх боломжтой юм. Танай байгууллагаас ирүүлсэн 2020 оны ажлыг нэг жилийн хугацаанд олон нийтэд хэвлэл, мэдээлэл, телевизээр, сайтаар мэдээлэл түгээх, ИТХ-ын нэвтрүүлэг бэлтгэх ажлыг 40 сая төгрөгөөр хийж гүйцэтгэх саналыг үүгээр хүргүүлж байна...” гэсэн Хамтран ажиллах санал хүргүүлэх тухай албан бичиг (1 дэх хавтаст хэргийн 55 дугаар тал),

-“Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-ын “2020 оны” гэж сар, өдөр бичигдээгүй 06 дугаартай “Байгууллагын тухай танилцуулга” гэсэн баримт (1 дэх хавтаст хэргийн 56 дугаар тал),

-“Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-ын Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр “мэдээлэл хүргэх ажил” гэж 18,000,000 төгрөг нэхэмжилсэн “Нэхэмжлэх” (1 дэх хавтаст хэргийн 57 дугаар тал),

Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2020 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2/348 дугаартай албан бичгээр ирүүлсэн эх хувь 21 хуудас материалаас тэмдэглэл үйлдэн хуулбарлан авч бэхжүүлсэн баримтууд болох:

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны дарга Ц.Ааас “MNC, UBS, TV5 телевизэд” гэж хаягласан 2020 оны 1 дүгээр сарын 31-ний өдөр гэж огноолсон 2/25 дугаартай албан бичиг (1 дэх хавтаст хэргийн 101 дүгээр тал),

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны дарга Ц.Ааас “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв төрийн бус байгууллагад” гэж хаягласан 2020 оны 7 дугаар сарын 03-ны өдөр гэж огноолсон 2/27 дугаартай албан бичиг (1 дэх хавтаст хэргийн 102 дугаар тал),

 Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2020 оны 9 дүгээр сарын 18-ны өдрийн 2/350 дугаартай албан бичгээр ирүүлсэн эх хувь 23 хуудас материалыг тэмдэглэл үйлдэн хуулбарлан авч бэхжүүлсэн баримтууд болох:

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 01 дугаартай тогтоолоор баталсан 2020 оны гүйцэтгэлийн төлөвлөгөөнүүд (1 дэх хавтаст хэргийн 113-128 дугаар тал),

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны "Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-тай 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр байгуулсан 20/03 дугаартай “Хамтран ажиллах гэрээ”, техникийн тодорхойлолт, ажлын тоо хэмжээ гэсэн баримтууд (1 дэх хавтаст хэргийн 129-134 дүгээр тал),

-Гэрч Д.Бат-Эрдэнийн “...энэ ажлын хэсэг нь Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-ын бүрэн эрхийн хугацаанд хийж хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагааны талаарх мэдээ, мэдээлэл, хууль эрх зүйг олон нийтэд телевиз сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийг байгуулсан байна. Тэрний хүрээнд манай ажлын албаны дарга нь Ц.А төсвийн шууд захирагч албан тушаалтны хуваарь энэ 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр энэ “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” гэдэг компанитай гэрээ хийсэн байна лээ. Түүнийг нь төлөөлж Янжинлхам гарын үсэг зурсан байсан. ...Би тэрнийг нь сайн мэдэхгүй байна, Ц.А дарга сайн мэдэж байгаа байхаа” гэх мэдүүлэг (1 дэх хавтаст хэргийн 41 дүгээр тал),

-Гэрч Ж.Гын “....Миний бие дүүргийн ИТХ-ын даргын захирамжийн дагуу дээрх ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн ахлагчаар томилогдсон. Тендер сонгон шалгаруулахад оролцох эрх бүхий буюу АЗ гэрчилгээ байхгүй. Ингээд тус ажлыг зохион байгуулахаар ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга Л.Ариунзаяатай ярилцаж хэрхэн яаж сонгон шалгаруулах вэ, дүүргийн худалдан авах ажиллагаанаас асууж тодруулж, чиглэл аваад ир гэх үүргийг түүнд өгсөн. Үүний дагуу Л.Ариунзаяа нь тодруулаад надад хэлэхдээ энэ ажлыг дотооддоо тендер зарлахгүйгээр шууд гэрээ байгуулж болох юм байна гэсэн. Мөн ажлын албаны даргад танилцуулаад шууд гэрээ байгуулж болох юм байна гээд 2, 3 газар руу үнийн санал авах албан бичгийг хүргүүлж “Сонголт мэдээллийн төв” ТББ нь хамгийн хямд буюу 40,0 сая төгрөгийн үнийн санал ирүүлсэн тул гэрээ байгуулж ажилласан..., Энэ талаар би мэдэхгүй, ажлын албаны дарга Ц.А нь мэдэх байх...” гэх мэдүүлэг (1 дэх хавтаст хэргийн 199-201 дүгээр тал),

-Гэрч Ж.Гын яллагдагчаар өгсөн “Болсон процессын хувьд энэ ажлыг хийж гүйцэтгэхийн тулд бид нар хоорондоо үгсэн тохиролцоогүй, мөн дээрээс ямар нэгэн чиглэл үүрэг өгөөгүй, тухайн үедээ нарийн бичгээр ажиллаж байсан Ариунзаяагаар дүүргийн Худалдан авах ажиллагааны даргатай уулзаад ир, энэ үнийн дүнгээр ажил зохион байгуулж болох юм уу гэдгийг асуугаад ир гэж явуулсан, асуугаад А даргад танилцуулсан. Ариунзаяа нь удалгүй эргэж орж ирээд энэ ажлыг бид нар зохион байгуулж болох юм байна гэж мэдээлсний дагуу сонгон шалгаруулах ажлыг зохион байгуулж ажилласан... Нарийн бичгээр ажиллаж байсан манай байгууллагын албан тушаалтнуудтай ямар харилцаа холбоотой болохыг мэдэхгүй байна. Ц.А даргаас орж ирсэн болохоор даргатай танил, ямар нэгэн харилцаа холбоотой байж магадгүй гэж бодож байна..., нэгэнтээ өөр дугаараар явсан албан бичгийн дугаарыг давхардуулсан, яг үндсэн дугаараар явсан албан бичгийн үлдэх хувь нь байсан учраас давхардсан дугаарын үлдэх хувийг архивлаагүй гэж бодож байна. Явуулсан бичгийн үлдэх хувийг архивлахгүй байх талаар хэн нэгнээс үүрэг даалгавар өгсөн, хэлсэн асуудал байхгүй ээ. Нэгэнтээ үндсэн эх хувь явсан бичгийн үлдсэн хувь байхад давхардуулж дугаарыг нь авсан бичгийн үлдэх хувийг архивлаад яах вэ гэж бодоод архивлаагүй байна...” гэх мэдүүлэг (3 дахь хавтаст хэргийн 121-124 дүгээр тал),

-Гэрч Б.Агийн “...2020 онд зарлагдсан дээрх худалдан авах ажиллагаанд “Сонголт мэдээлэл хөгжлийн төв” ТББ-ийг манай байгууллагаас ажлын хэсэг томилогдон ажиллаж, тус төрийн бус байгууллагыг сонгон шалгаруулж гэрээ байгуулсан байдаг. Тус ажлын хэсгээс гарсан шийдвэрийг үндэслэн Дүүргийн ИТХ-ын ажлын албаны даргын тушаал гарч, тушаалын дагуу Төрийн сан руу гүйлгээ хийх баримтаа хүргүүлж өгснөөр гэрээний үнийн дүнгийн нийт санхүүжилтийн урьдчилгаа болох 18,0 сая төгрөгийг “Сонголт мэдээлэл хөгжлийн төв” ТББ-ийн дансанд шилжүүлсэн /санхүүгийн гүйлгээний баримтыг гаргаж өгсөн/. Урьдчилгаа төлбөрийг тухайн төрийн бус байгууллагад шилжүүлж ажилласан бөгөөд тухайн газраас ажил эхэлж байгаа гэдгийг мэдэгдэж байснаас манай ИТХ-ын ажлын албанд ямар нэгэн ажил хийж, хэрэгжүүлсэн тухай ажлын тайлан, гүйцэтгэлийн баримтыг ирүүлээгүй, сонгон шалгаруулахад асуудал үүссэн учраас хуулийн байгууллагад шалгуулахаар болсон...” гэх мэдүүлэг (1 дэх хавтаст хэргийн 213-216 дугаар тал),

-“.............” телевизийн гүйцэтгэх захирлаас Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэст ирүүлсэн 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийн А-14- 21/36 дугаартай “...Тус телевизэд Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас 2020 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийн №2/25 дугаартай албан бичиг ирж байгаагүй болно...” гэх хариу албан бичиг (2 дахь хавтаст хэргийн 29 дүгээр тал),

-“...........” телевизийн Ерөнхий редактораас Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэст ирүүлсэн 2021 оны 10 дугаар сарын 12-ны өдрийн “Монгол Улсаа Хөгжүүлье” уриатай ТВ5 телевизэд Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-аас хамтран ажиллах тухай болон үнийн санал авахыг хүссэн албан тоот ирүүлж байгаагүй болно...” гэх хариу албан бичиг (2 дахь хавтаст хэргийн 32 дугаар тал),

-“..............” ХХК-ийн үйл ажиллагаа хариуцсан захирлаас Авлигатай тэмцэх газрын Мөрдөн шалгах хэлтэст ирүүлсэн 2022 оны 8 дугаар сарын 31-ний өдрийн 02/151 дугаартай “Чингэлтэй дүүгийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын 2020 оны 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийн №2/25 дугаартай дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт, баталсан төсөл, мэдээ мэдээлэл, контент бэлтгэн олон нийтэд дамжуулах телевизийн үнийн санал авахтай холбоотой албан бичиг ирүүлээгүй болно” гэх хариу албан бичиг (3 дахь хавтаст хэргийн 160 дугаар тал),

-Гэрч Б.А.Аын: “Манай байгууллагын албан тушаалтнуудтай ямар харилцаа холбоотой болохыг мэдэхгүй байна. Ц.А даргаас орж ирсэн болохоор даргатай танил, ямар нэгэн харилцаа холбоотой байж магадгүй гэж бодож байна..., нэгэнтээ өөр дугаараар явсан албан бичгийн дугаарыг давхардуулсан, яг үндсэн дугаараар явсан албан бичгийн үлдэх хувь нь байсан учраас давхардсан дугаарын үлдэх хувийг архивлаагүй гэж бодож байна. Явуулсан бичгийн үлдэх хувийг архивлахгүй байх талаар хэн нэгнээс үүрэг даалгавар өгсөн, хэлсэн асуудал байхгүй. Нэгэнтээ үндсэн эх хувь явсан бичгийн үлдсэн хувь байхад давхардуулж дугаарыг нь авсан бичгийн үлдэх хувийг архивлаад яах вэ гэж бодоод архивлаагүй байна...” гэх мэдүүлэг (3 дахь хавтаст хэргийн 121-124 дүгээр тал),

-Худалдаа хөгжлийн банкны 2021 оны 5 дугаар сарын 06-ны өдрийн 5/3385 дугаартай албан бичгээр ирүүлсэн “...2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр 18,000,000 төгрөгийн орлого “мэдээлэл нэвтрүүлэх ажлын төлбөр: 900000-Төрийн сангийн (100200754001-ЧД. ИТХ) гэсэн гүйлгээний утгатайгаар шилжиж орсон...” “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-ийн Худалдаа хөгжлийн банканд эзэмшдэг 2611207866 дугаартай төгрөгийн дансны хуулга, банкны хариу албан бичиг (2 дахь хавтаст хэргийн 58-59 дүгээр тал),

-Нийслэлийн Чингэлтэй дүүргийн Татварын хэлтсээс ирүүлсэн 2021 оны 5 дугаар сарын 25-ны өдрийн 03/975 дугаартай “...Тус хэлтэст бүртгэлтэй 6531008 тоот регистрийн дугаартай “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ нь 2020 оны 4 дүгээр улирал, 2021 оны 1 дүгээр улиралд цалин хөдөлмөрийн хөлс, тэдгээртэй адилтгах орлогоос суутгасан татварын тайланг “Х”-ээр, 2020 оны аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татварын тайланг “Х”-ээр тус тус тайлагнасан байна. 2020 оны 1 дүгээр сарын 01-ний өдрөөс 2021 оны 5 дугаар сарын 24-ний өдрийг хүртэл улсын төсөвт ямар нэгэн татвар төлөөгүй болно...” гэсэн хариу албан бичиг, хавсралт тайлан, тооцоолол бүхий баримт (2 дахь хавтаст хэргийн 64-67 дугаар тал),

-“Улсын бүртгэлийн ерөнхий газрын Нэгдсэн архиваас 2021 оны 4 дүгээр сарын 23-ны өдрийн 11/2928 дугаартай албан бичгээр ирүүлсэн “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ын 2020 оны 02 дугаар сарын 03-ны өдөр үүсгэн байгуулагдаж, 2020 оны 02 дугаар сарын 04-ний өдөр улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн талаарх хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлийн лавлагаа, хувийн хэргийн хуулбар (2 дахь хавтаст хэргийн 70-86 дугаар тал),

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн Ц.Аыг ажилд томилсон тушаал, өөр байгууллагад шилжүүлэн ажиллуулах тухай тушаал болон түүний Ажлын байр /албан тушаал/-ны тодорхойлолт зэрэг баримтууд (3 дахь хавтаст хэргийн 137-144 дүгээр тал),

-Мөрдөгчийн www.tender.gov.mn сайтад үзлэг хийсэн тэмдэглэл /3 дахь хавтаст хэргийг 162-168 дугаар тал/,

-Эд мөрийн баримтаар хураагдсан дуу-дүрсний бичлэг бүхий Сиди зэрэг нотлох баримтууд болно.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт “шүүх хэргийн бодит байдлыг талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр тогтооно” гэж заасан.

Шүүх хуралдааны хэлэлцүүлэгт улсын яллагчаас: “...Шүүгдэгч Ц.А нь Чингэлтэй дүүргийн 4 дүгээр хорооны нутаг дэвсгэрт байрлаж үйл ажиллагаа явуулдаг Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны даргаар буюу нийтийн албан тушаалтнаар ажиллаж байхдаа Монгол Улсын Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж түүний удирдлагын тухайн хуулийн 16.1 дүгээр зүйлд заасан Аймаг, нийслэл, сум дүүрэг нь төсөвтэй байх бөгөөд  хурлын тэргүүлэгчдийн шийдвэрийг үндэслэн хурлын нарийн бичгийн дарга захиран зарцуулна гэж тус тус заасан албан тушаалын эрх мэдлээ албаны эрх ашгийн эсрэг урвуулан ашигласан. Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.3 дахь хэсэгт зааснаар албан үүргээ гүйцэтгэхдээ хууль бусаар аливаа хувь хүн, хуулийн этгээдэд давуу байдал олгох, олгохоор амлах, бусдын эрхийг хязгаарлах. Тус хуулийн 7.1.6 дахь хэсэгт зааснаар албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, хэтрүүлэх. Төрийн албаны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1 дэх хэсэгт заасан Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийг дээдлэн хүндэтгэж, сахин биелүүлэх. Тус хуулийн 39 дүгээр зүйлд заасан төрийн албан хаагчийн үйл ажиллагаанд хориглох зүйлийн 39.1.2 дахь хэсэгт албаны эрх мэдлээ хэтрүүлэх; 39.1.3 дахь хэсэгт заасан хуульд нийцээгүй шийдвэр гаргах. 39.1.4 дэх хэсэгт албан тушаалын бүрэн эрхээ урвуулан ашиглах.  Мөн Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт заасан төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авахад энэ хуулийг дагаж мөрдөнө. Ажлын байрны албан тушаалын тодорхойлтод ажлын байрны үндсэн зорилтын хэсэгт заасан холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд хурлын байгууллагын төсөв, санхүүгийн удирдлагыг хэрэгжүүлэх гэснийг тус тус зөрчиж Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 01 дугаартай тогтоолоор батлагдсан Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны 2020 оны гүйцэтгэлийн төлөвлөгөөний 11, 12 дахь хэсгүүдэд тусгагдсан дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ мэдээллийг хэвлэл мэдээлэлийн хэрэгсэл цахим хуудсаар иргэд олон нийтэд сурталчлах ажлын хүрээнд Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 04 дугаартай захирамжаар байгуулагдсан дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт баталсан төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаар мэдээ, мэдээлэл контент бэлтгэн иргэд олон нийтэд телевиз сонин хэвлэл цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах гэсэн чиг үүрэг бүхий ажлын хэсгээс “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хуралдан гүйцэтгэгчээр сонгон шалгаруулж “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн хамтран ажиллах тухай албан бичиг, 2020 он гэж сар өдрийн тэмдэглэгээ байхгүй Байгууллагын таницуулга гэсэн баримт бичиг, “Дуулиант бүтээлүүд” төрийн бус байгууллагын санал хүргүүлэх гэсэн албан бичиг зэрэг материалыг бичиг хэргийн ажилтан Б.А.Ад өгч ирсэн бичигт бүртгүүлэн, түүгээр “Сонголт мэдээлэлийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллага болон MNC, TV5, UBS зэрэг телевизүүдэд ажлын санал тавин үнийн санал хүргүүлэхээр хандсан агуулга бүхий албан бичгийн төслийг бэлтгүүлж гарын үсэг зурж тус албан бичгүүд нь “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллага болон “Дуулиант бүтээлүүд” төрийн бус байгууллагыг 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд хандсан албан бичгүүдээс 7 хоногийн өмнө хүргэгдсэн мэтээр огноо дугаарыг тавих үүргийг өгч огноо дугаарыг тавиулж нөхөн бүрдүүлж, тус баримт материалуудаар иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 4 дугаартай захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэгт өгөх зэргээр 2020 оны 02 дугаар сарын 03-ны өдөр үүсгэн байгуулагдаж 2020 оны 02 дугаар сарын 04-ний өдөр хуулийн этгээдийн улсын бүртгэлд бүртгэгдсэн ажлын туршлагагүй “Сонголт мэдээллийн төв” төрийн бус байгууллагыг гүйцэтгэгчээр сонгон шалгаруулах нөхцлийг зориудаар бүрдүүлсэн. Улмаар ажлын хэсгээс түүний бүрдүүлж өгсөн баримт материалд үндэслэн тус хуулийн этгээдийг сонгон шалгаруулсаны дараа буюу 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагатай 2003 дугаартай хамтран ажиллах гэрээг байгуулан ямар нэгэн гэрээг дүгнэсэн акт хийгдсэн ажил үйлчилгээ байхгүй байхад Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албаны даргын 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдрийн А/02 дугаартай 40,000,000 төгрөгийн зардал гаргах тухай тушаал гаргаж 18,000,000 төгрөгийг “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын Худалдаа хөгжлийн банкны харилцах дансанд 2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр шилжүүлж эдийн засгийн давуу байдал бий болгон Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын төсөвт 18,000,000 төгрөгийн хохирол учруулсан.

Шүүгдэгч Б.Дг Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт баталсан төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ мэдээлэл контент бэлтгэн иргэд олон нийтийн телевиз, сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх, зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон  шалгаруулах гэсэн ажлын хүрээнд 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хүртэл хугацаанд өөрийн үйл ажиллагааг нь удирдан явуулдаг “Сонголт мэдээлийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын үнийн санал авахаар хандаж албан бичиг болон ажлын даалгавар хүргүүлээгүй болохыг мэдсээр байж “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал гэж хаягласан 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж сар өдрийг гараар бичиж огноосон 05 дугартай танай байгууллагаас ирүүлсэн урилгын дагуу иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацааны товч тайлан мэдээлэл, 2020 оны үйл ажиллагааны хурлаас гаргасан тогтоол шийдвэр түүний хэрэгжилтийг иргэд олон нийтэд өдөр тутмын 3 сонин, 5 сайт, 3 телевизээр сурталчлан таниулах шаардлагатай танилцуулах, нэвтрүүлэг бэлтгэх, контентийг өөрийн студид чанарын өндөр түвшинд хийж гүйцэтгэх, хурлын талаар ярилцлага мэдээлэл бэлтгэн хүргэх боломжтой юм. Танай байгууллагаас ирүүлсэн 2020 оны ажлын 1 жилийн хугацаанд олон нийтэд хэвлэл мэдээлэл, телевиз, сайтаар мэдээлэл түгээх иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын нэвтрүүлэг бэлтгэх ажлыг 40,000,000 төгрөгөөр хийж гүйцэтгэх саналыг үүгээр хүргүүлж байна гэсэн хамтран ажиллах санал хүргүүлэх тухайн албан бичиг болон “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын 2020 оны гэж сар өдөр бичигдээгүй 06 дугаартай байгууллагын танилцуулга гэсэн баримтын талаар мөрдөн шалгах ажиллагааны үед үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж баталгаа гаргасаны дараа Сүхбаатар дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах Авлигатай тэмцэх газрын Б байрны мэдүүлэг авах өрөөнд 2021 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдөр гэрчээр мэдүүлэг өгөхдөө Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албанаас манайд ирсэн бичиг нь 02 дугаар сарын 04-ны өдөр билүү ямар ч байсан 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс хойш ирсэн. Ямар ч байсан Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албанаас бичиг ирсний дараа манай данс руу мөнгө шилжиж орж ирснийг баталгаатай хэлнэ. 2022 оны 12 дугаар сарын 15-ны өдөр гэрчээр мэдүүлэг өгөхдөө манайх эхэлж байгууллагын танилцуулга хүргүүлсэн. Түүний дараа Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албанаас үнийн санал авах бичиг ирэхээр нь тэр дагуу би үнийн санал хүргүүлсэн. Би эхлээд байгууллагын танилцуулга хүргүүлсэн. Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албанаас үнийн санал авах тухай албан бичиг ирсэн гэхээр нь манайх үнийн саналаа хүргүүлсэн гэж тус тус зориуд худал мэдүүлсэн.

Шүүгдэгч Д.Мг Ц.А нарт холбогдох албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, бусдад давуу байдал бий болгосон гэх хэрэгт Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт баталсан төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаар мэдээ мэдээлэл, контент бэлтгэн иргэд олон нийтэд телевиз сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх, зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах гэсэн ажлын хүрээнд 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрөөс 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хүртэл хугацаанд өөрийн үйл ажиллагааг нь удирдан явуулдаг “Дуулиант бүтээлүүд” төрийн бус байгууллагын үнийн санал авахаар хандаж албан бичиг болон ажлын даалгавар хүргүүлээгүй болохыг мэдсээр байж “Дуулиант бүтээлүүд” төрийн бус байгууллагын Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд гэж хаягласан 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж сар өдрийг нь гараар бичиж огноосон 3 дугаартай манай байгууллага нь Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас ирүүлсэн урилгын дагуу тус газрын 2020 оны үйл ажиллагааг 1 жилийн дагуу олон нийтэд таниулах, сурталчлах, ажлыг ирүүлсэн албан даалгаварын дагуу 44,000,000 төгрөгөөр гүйцэтгэх боломжтойг үүгээр илэрхийлж байна гэх санал хүргүүлэх тухай албан бичгийг Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны дарга Ц.Наранцацралд ямар учраас өгсөн талаар тайлбар болгож мэдүүлэг өгөхдөө буюу мөрдөн шалгах ажиллагааны үед үнэн зөв мэдүүлэг өгөхөө илэрхийлж баталгаа гаргасаны дараа 2022 оны 11 дүгээр сарын 07-ны өдөр Сүхбаатар дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллага Авлигатай тэмцэх газрын Б байрны 107 тоот албан өрөөнд манай байгууллага Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас албан бичиг ирээд түүнд үндэслэж манайх үнийн санал бүхий албан бичгийг 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр хүргүүлсэн гэж тус тус зориуд худал мэдүүлсэн гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь дараах нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна. Үүнд хохирогч болон иргэний хариуцагч нарын мэдүүлэг, Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд ирсэн баримтууд, ажлын хэсэгт өгсөн 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 01 дугаартай албан бичиг, 02 дугаартай албан бичиг, санал хүргүүлэх тухай албан бичиг, “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын танилцуулга, нэхэмжлэх, тэмдэглэл үйлдэж хуурамчаар явуулсан баримт бичиг, мөрдөгчийн зүгээс сонгогдсон баримт бичиг, мөн гэрч Бат-Эрдэнийн мэдүүлэг, гэрч Гын мэдүүлэг, гэрч Янжинлхамын мэдүүлэг, гэрч Ариунзаяагийн мэдүүлэг, Мгийн мэдүүлэг, иргэний хариуцагч Дгийн мэдүүлэг, MNC, TV5, UBS телевизүүдэд хүргүүлсэн албан бичгийн хариу ирүүлээгүй тухай албан бичгүүд, “Дуулиант бүтээлүүд” төрийн бус байгууллагын улсын бүртгэлээс ирсэн албан бичиг, татварын хэлтсээс ирсэн албан бичиг зэрэг хэрэгт авагдсан нотлох баримтууд болон өнөөдөр шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч нарын өгсөн мэдүүлэг зэргээр шүүгдэгч Ц.А, Б.Д, Д.М нар нь гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь нотлогдож тогтоогдож байна гэж үзэж байна. Иймд шүүгдэгч Ц.Аыг тухайн гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутай эсэхийг тогтоох шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгээр шинжлэн судлагдсан нотлох баримтаар нотлогдож байх тул шүүгдэгч Ц.Аыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар, шүүгдэгч Б.Дг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар, шүүгдэгч Д.Мг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар тус тус гэм буруутайд тооцох саналыг шүүхэд гаргаж байна...” гэж,

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Ц.Аын өмгөөлөгч Л.Жавзмаагаас: “...Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийг Ад холбогдуулан үүсгэсэн. 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдөр тус хуульд өөрчлөлт орсон. 2022 оны 12 дугаар сарын 16-ны өдрийн өөрчлөлтөд эрхэлсэн нийтийн албан тушаалтан нь бүрэн эрх албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж өөртөө буюу бусдад давуу байдал бий болгосон. Үүнд оногдуулах ял хариуцлагад өөрчлөлт орсон байгаа. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 1.8 дугаар зүйлийг журамлана гэж прокурор танилцуулсан. 2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр болсон хэрэг, 02 дугаар сарын 11-ний өдрөөс гэрээ тушаал гарсан. Энэ өөрчлөлтийг дурдах нь зүйтэй. 2020 оны 2 дугаар сарын 14-ний өдөр мөнгө шилжүүлж, эдийн засгийн давуу байдал бий болгоод 18,000,000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж байна. Гэмт хэргийн эхэлсэн, төгссөн хугацааг тодруулах хэрэгтэй байна. Яг хэдэн сарын хэдний өдөр үйлдсэн гэж үзээд байгаа юм бэ? 2023 оны 8 дугаар сарын 24-ний өдөр яллах дүгнэлт бичихдээ Аыг Монгол Улсын засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж түүний удирдлагын тухайн хуулийн 16.1 дүгээр зүйлд гэсэн. Гэтэл 16 дугаар зүйлийн 16.1-ийг зөрчсөн гэх хуулинд өөрчлөлт орсон. Энэ заалтыг хүчингүй болсон гэж үзэж байна. Учир нь 2020 оны 12 дугаар сарын 21-ний өдрийн шинэчлэн найруулалтыг 2022 оны 01 дүгээр сараас 01-ний өдрөөс мөрдөж эхэлсэн. Тухайн гэмт хэрэг үйлдэх үед Монгол Улсын Засаг захиргаа нутаг дэвсгэрийн нэгж түүний удирдлагын тухайн хуулийн 16.1 дүгээр зүйлд өөрчлөлт орохдоо 2020 оны 12 дугаар сарын 24-ны өдөр аймаг, сум нийслэл, дүүрэг бие даасан төсөвтэй байна гэж заасан. Гэтэл яллаад байгаа зүйл анги дээр аймаг, нийслэл, сум дүүргийн хурал төсөвтэй байх бөгөөд түүнийг хурлын Тэргүүлэгчдийн шийдвэрийг үндэслэн хурлын нарийн бичгийн дарга захиран зарцуулна гэж хуульчилсан байсан. Авлигын эсрэг хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1 дэх хэсгийн 7.1.3-т заасан албан үүргээ гүйцэтгэхдээ хууль бусаар хувь хүн, аж ахуй нэгж байгууллагад давуу байдал бий болгох, олгохоор амласан, бусдын эрхийг хязгаарласан гэж байна. Гэтэл энэ хуулийн зорилго нь авлигатай тэмцэх үйл ажиллагаа, авлигатай тэмцэх эрх зүйн үндсийг тодорхойлж, тэдгээртэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад оршино гэж заасан байдаг. Тус хуулийн 7.1 дүгээр зүйлийн 6 дахь хэсэгт албаны эрх мэдэл буюу албан тушаалын байдлаа урвуулах, хэтрүүлэх гэж байдаг. Энэ хууль 2006 оны 7 дугаар сарын 06-ны өдөр гарч 11 дүгээр сарын 01-ээс эхэлж мөрдсөн. Салбарын хуулийн 7 дугаар зүйлд хориглосон заалт байгаа. Хориглосон заалтын 7.1 дэх хэсэгт хууль тогтоомжид тусгаарлан хориглосоноос гадна, авлигын зөрчлийг хориглоно гэж байна. Иймд зөрчил юм уу эсхүл хэрэг үү гэх асуулт гарч ирнэ. Төрийн албаны тухай хуулийн 37 дугаар зүйлийн 37.1 дэх хэсэгт заасан Монгол Улсын Үндсэн хууль, бусад хуулийг дээдлэн хүндэтгэж, сахин биелүүлэхийг зөрчсөн гэж үзээд байгаа. Гэтэл Төрийн албаны тухай хууль 2002 оны 6 дугаар сарын 28-ны өдөр энэ заалт нь Төрийн албан хаагчийн хувийн хэрэг тоо бүртгэл гэсэн заалт байсан. 2017 оны шинэчилсэн найруулгаар энэ нь хүчингүй болоод 37.1 дүгээр заалт нь Төрийн албан хаагч дараах нийтлэг үүрэг хүлээнэ гэж өөрчилсөн. Зөрчсөн гэж үзээд байгаа хуулийн заалт нь салбарын хуулиуд. Салбарын хуулиуд нь тодорхой өөрчлөлт орсон учраас энэ зүйл заалтаар буруутгаж байгаа нь хууль зүйн үндэслэлгүй байна. Төрийн албан хаагч нь дараах нийтлэг үүрэг хүлээнэ гэх өөрчлөлт орохоос өмнө 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдөр 04 дугаартай захирамж гарсан. 39 дүгээр зүйлд төрийн жинхэнэ албан хаагчийн хориглох зүйл дээр албан эрх мэдлээ хэтрүүлэн хуульд нийцээгүй шийдвэр гаргах албан тушаалын бүрэн эрхээ урвуулан ашиглах. Эдгээр зүйл заалтууд нь 2021 оны 7 дугаар сарын 02-ны өдрийн хуулиар төрийн албан хаагч нийтлэг үүрэг хүлээнэ гэсэн өөрчлөлт оруулснаас гадна 29 дүгээр зүйлд төрийн жинхэнэ албан хаагчийн эрх зөрчигдсөн тухай маргааныг хянан шийдвэрлэх тухай гэсэн заалт байсан. Гэтэл энд хүндрүүлэн хэрэглээд байгаа юм уу? Энэ нь хэрэглэх ёсгүй хууль гэж үзээд байна. Яллах дүгнэлт үйлдсэн гардуулсан гэх цаг хугацаа нь энэ өөрчлөлттэй холбоотой гэж үзэж байна. Дээрх үүрэг болгосон заалтуудаас өмнө 2020 оны асуудлууд яригдаад байгаа. Хууль бус бичиг гаргасан, хууль бус шийдвэр гаргасан гэж буруутгасан боловч бичгийг хуурамч гэдгийг тогтоогоогүй. Холбогдох хуулийн дагуу хуурамч бичиг гэдгийг нь шалгах хэрэгтэй. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судлуулсан 1 дүгээр хавтаст хэргийн 34 дүгээр тал авагдснаар явуулсан бичгийн бүртгэлд бичигдсэн байсан. Баллаж сохолсон байсан ч бүртгэлд авагдсан байна гэж үзээд байна. Мөрдөн байцаалтын шатанд хуурамч гэдгийг тогтоогоогүй байж  өнөөдөр яаж хуурамч гэж үзэх вэ? 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр хамтран ажиллах гэрээ байгуулсан. Гэрээ байгуулагдах болон зарлага гаргах тухай шийдвэр, техникийн тодорхойлолт эхлэх хугацаа нь 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ээс дуусах хугацаанд 2020 оны 12 дугаар сарын 31-ний өдөр хүртэл мөрдөх 40,000,000 төгрөг. Энэ тодорхойлолтууд нь нийт хуулинд өөрчлөлт орсонтой холбоотойгоор ажиллагаанууд хийгдэж байсан байна. Урьдчилгаа төлбөр 45 хувь үлдэгдэл 55 хувь өгнө гээд санхүүжүүлээд байна. Энийг хууль бус гэж үзэхгүй байна. Төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авах тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1 дэх хэсэгт заасан төрийн болон орон нутгийн өмчийн хөрөнгөөр бараа, ажил, үйлчилгээ худалдан авахад энэ хуулийг дагаж мөрдөнө. Энийг мөрдөх үед А тухайн үед байсан уу? Ажлаасаа гараад өөр албанд үүрэг гүйцэтгэж явсан. Ажлын байрны тодорхойлолтод заасан чиг үүргээ хэрэгжүүлээгүй гэдэг. Ажлын байрны үндсэн тодорхойлолтод холбогдох хууль тогтоомжийн хүрээнд хурлын байгууллагын төсөв санхүүгийн зардлыг хэрэгжүүлэх гэсэн төсөл. Хуулиудын ерөнхий зардлыг харахаас гадна, салбарын хууль байна. Гэмт хэрэг гэж үзэж байгаа бол Эрүүгийн хуулиар яллах дүгнэлт үйлдэх ёстой. Эрүүгийн хуульд заасны дагуу гэмт хэрэг мөн эсэх. Эрүүгийн гэмт хэрэг юм уу эсхүл зөрчлийн гэмт хэрэг юм уу гэдгийг мөрдөн байцаалтын шатанд тогтоох ёстой. Салбарын хууль зөрчсөн байна гэж үзэх юм бол захиргааны хариуцлага байна. Салбарын хууль зөрчсөн асуудлыг гэмт хэрэг гэж үзээд байгаа. Төлөвлөгөөт ажлууд хавтаст хэрэгт авагдсан баримтууд байгаа. Гэрч А.А 3 удаа мэдүүлэг өгсөн. 3 удаа мэдүүлэг өгөхдөө 3 хүний нэр зааж мэдүүлэг өгсөн. Гэтэл яагаад ганцхан Аыг гэж авчраад байгаа юм бэ? Гэрч өмнөх 2 удаа мэдүүлэг өгөхдөө худал мэдүүлэг өгсөн байна. Худал мэдүүлэг өгсөн бол хариуцлага хүлээлгэх ёстой. Хавтаст хэрэгт А.Аын ажлын байрны тодорхойлолт байхгүй. Ямар чиг үүрэгтэйг нь мэдэхгүй. Хэрэв ажлын байрны тодорхойлолт байсан бол өнөөдөр шүүх хурал дээр асуух байсан. Хавтаст хэрэгт байхгүй байсан учраас дур мэдэж гэрчийн мэдүүлэг өгч байна. Гэрч А.А нь худал мэдүүлэг өгсөн. Ажлын хэсэг тендер шалгаруулалтыг хуулийн дагуу хийсэн байна. Үүнд зөрчил алга гээд аудитын дүгнэлт ороод ирсэн. Хурлын ажлын алба нь ажлын дүгнэлт гаргасан. Түүн дээр зөвлөмж гаргаад байна. Зөвлөмжийн дагуу Авлигатай тэмцэх газар шалгалт хийсэн. Чингэлтэй дүүргийн цагдаа нь хэрэгсэхгүй болгосон. Би олон удаа хүсэлт тавьж байсан. Гэтэл түүний дагуу эсрэг ажил хийдэг. Гэрчийг нүүрэлдүүлж мэдүүлэг авах талаар хүсэлт гаргаж байсан. Гэрчийн мэдүүлэг авахдаа хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу аваагүйгээс гадна гэрчтэй холбоотой нотлох баримтыг судалж чадаагүй. Гэрч А.А нь ямар ажил үүрэгтэй байсан гэдгийг тодорхойлох ёстой. Би үйлдлээр нь салгаж үзэхэд 16 үйлдэл байсан. Энэ 16 үйлдэл нь 16 өөр цаг хугацаанд болоод байгаа. Аль цаг хугацаагаар нь энэ гэмт хэрэг үйлдэгдсэн гэж үзэх гээд байгаа юм бэ? Гэмт хэргийн эхэлсэн төгссөн цаг хугацааг зааж өгнө үү...” гэж,

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Ц.Аын өмгөөлөгч Ш.Оюумаагаас: “...Хавтаст хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар эдгээр хэргийн үйл баримт нь нотлогдохгүй байгаа. Хуульд байхгүй зүйлчлэлээр яллаж оруулж ирсэн. Гэмт хэрэг хэзээ хаана яаж үйлдсэнийг тогтоох хэрэгтэй. Гэтэл хэзээ хэнтэй хаана яаж гэдэг нь тогтоогдоогүй. Тогтоогдсон гэх нөхцөл байдал нь зөвхөн гэрч А.Аын мэдүүлгээр явж байгаа. Шүүхийн хэлэлцүүлэгт мэдүүлгийг нь шинжлэн судалсан. Мөрдөн байцаалтын явцад хөтөлж мэдүүлэг авсан. Энэ нь хавтаст хэрэгт гэрчийн мэдүүлэг дээр тодорхой байгаа. А.А өмнөх 2 мэдүүлгээрээ хэзээ ч мэдэхгүй, ажлын хэсэг үйл ажиллагаа явуулсан. Тэд нар мэднэ гэж мэдүүлээд байдаг. Гэтэл өнөөдөр мэдүүлэгтээ би тухайн үед мэдээгүй байсан одоо мэдэж байна гэж хэлээд байна. Ямар үйл явцыг мэдээд, ямар үйл явцыг нь мэдэхгүй байгаа юм бэ? Энд байгаа шүүгдэгч нар бид нар мэдэхгүй, сонгон шалгаруулалт болсны дагуу үйл ажиллагаа явуулж байгаа. Яагаад бид нарыг худал мэдүүлэг өгсөн гэж байгаа юм бэ? гэж хэлсэн. Энэ хоёрын хоооронд шалтгаан нөхцөл байх ёстой. Энэ хэрэг нь ямар хавтаст хэргээр тогтоогдоод байгаа юм бэ? Тогтоогдохгүй зүйл дээр ял халдаана гэдэг нь буруу юм. Хэвлэл мэдээллийн байгууллагын сонгон шалгаруултад ажлын хэсэг 3 хүний бүрэлдэхүүнтэй томилогдсон. Энэ 3 хүн ямар үйл ажиллагаа явуулсан, яаж шийдэх ёстой гэдэг нь тодорхой байгаа. 2 хурал хийсэн. Энэ хурлаар авч хэлэлцээд даргадаа танилцуулаад гарын үсэг зуруулсан. Бичиг хэргийн үйл ажиллагааг цааш нь явуулах үүрэг нь А.Ад өөрт нь байсан. А.А нь даргынхаа өгсөн үүрэг даалгавар нь буруу байхад хийгээд байгаа нь ямар санаа зорилго байгаа юм бэ? А.А мэдүүлэхдээ 2020 оны 02 дугаар сарын 10-ны өдөр ажлын албаны дарга А нь 2 байгууллагын үнийн санал өгөөд хий гэж хэлсэн. Гэтэл хэвлэл мэдээллийн ажлын шалгаруулалтад 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гүйцэтгэгч “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төвийг шалгаруулсан. А нь гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулсанаас хойш 02 дугаар сарын 10-ны өдөр өгсөн. Яагаад 3 хоногийн дараа үнийн санал өгсөн байх вэ? Энэ нь бодит байдлаас зөрүүтэй мэдүүлэг санаатай өгсөн гэж үзээд байна. Хурлын даргын туслах А.Аын хувьд хэрэг хүлээх чадвартай, бүх зүйлийг мэдэж байгаа. Мөрдөгч сануулж хэлсээр байтал 3 удаа өөр худал мэдүүлэг өгсөн. Зөвхөн гэрчийн мэдүүлгээр яллах дүгнэлт үйлдэж байгаа нь миний үйлчлүүлэгчийн эрх зүйн байдлыг дордуулж байгаа учраас Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.15 дугаар зүйлд зааснаар бүх талаар нь шалгаж үзсэн. Иймд энэ хэрэг тогтоогдохгүй байна. Тухайн гэмт хэрэг үйлдэгдэх явц дээр миний үйлчлүүлэгчийн сэтгэл санаа нь тогтворгүй, өөрөө хорт хавдар туссан, аав нь нас барсан зэрэг хүнд нөхцөлд өөрийн ажил үүргээ гүйцэтгэж байсан. Яллаж байгаа зүйлчлэл нь хэрэглэгдэхгүй зүйлчлэл хэрэглэсэн байсан. Иймд энэ хэргийг үйлдсэн гэх буруутай гэж тогтоогдохгүй байна гэж үзэж байна...” гэж,

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Б.Дгийн өмгөөлөгч Х.Даваасүрэнгээс: “...Өнөөдрийн шүүх хуралд цагаатгах байр суурьтай оролцож байгаа. Прокуророос Б.Дг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж шүүхэд шилжүүлсэн. Прокурор яллахдаа 2022 оны 12 дугаар сарын 09-ний өдөр гэрчээр өгсөн мэдүүлэг. 2022 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдрийн мэдүүлгүүдээр үнийн санал авахаар хандаж хүргүүлээгүй болохыг мэдсээр байж худал мэдүүлэг өгсөн гэж буруутгаж байгаа. 2/27 гэх албан бичиг ирээгүй гэх үндэслэлээр. Энэ бичиг ирсэн ирээгүй талаар судалж үзсэн. Ажлын хэсгийн 3 гишүүн нь хэвлэлийн байгууллагууд руу бичиг явуулсан гэх гэрчийн мэдүүлэг өгсөн. Өнөөдрийн шүүх хуралдаанд оролцсон гэрч энэ бичгийг хүргүүлсэн талаар хэлсэн. Шүүгдэгч А мөн бичгийг хүргүүлсэн талаар хэлдэг. Энэ бичиг хаана байсан бэ? гэхээр шүүгдэгч Дд байсан. Энэ бичгийг Д Авлигатай тэмцэх газар гаргаж өгсөн. Хавтаст хэрэгт цугларсан баримтаар энэ бичиг ямар нэгэн хэлбэрээр Дд хүргэгдсэн. Хүргэгдээгүй гэж үзэх юм бол Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлд зааснаар энэ бичгийг очоогүй гэдгийг нотлож чадаагүй гэж үзэж байна. Шүүгдэгч мэдүүлэхдээ энэ бичиг хүргэгдсэн болоод ажлын хэсэг хуралдаад дэмжээд над руу орж ирсэн талаар хэлсэн. Сонгон шалгаруулах ажил бол эдгээр нотлох баримт буюу бичгүүд дээр бүгдэн дээр нь үндэслэж явагдсан байна. Ажлын хэсэг нь хуульд нийцсэн үйл ажиллагаа явуулсан гэдгийг гэрчээр мэдүүлдэг. Хэрвээ тэдгээр хүмүүсийн мэдүүлгийг худал гэж үзэх юм бол тэр бичиг яваагүй гэсэн үг. Ажлын хэсгийн 3 гишүүдэд хууль сануулж мэдүүлэг авсан учир тэр бичгийг хүргүүлсэн гэж ойлгож байна. Миний үйлчлүүлэгчийг буруутгаж байгаа гэмт хэргийн объект бол хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны үйл ажиллагаанд халдах. Нэмэгдэл объект нь бусдын нэр хүндэд халдах. Субъектив тал нь санаатай худал мэдүүлэх. Д өөрт нь бичиг байсан учраас, энэ хүн байсан бичгийн хүрээнд мэдүүлэг өгсөн. Энийг санаатай худал мэдүүлэг өгсөн гэж үзэх боломжгүй. Миний үйлчлүүлэгч нь хэн нэгэн хүнийг зааж худал мэдүүлэг өгөөгүй. Хэн нэгэн хүний нэр төрд халдаагүй. Хэрэг хянан шийдвэрлэх хэвийн үйл ажиллагаанд халдаагүй. Харин Д “би худал мэдүүлэг өгсөн юм шиг байна. Намайг шалгаад өгөөч” гэж прокурорт хүсэлт өгөнгүүт бараг маргааш нь яллагдагчаар татчихсан. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлд хэргийн бодит байдлыг бүрэн гүйцэд шалгаж тогтоох ёстой. Дгийн хувьд зөвхөн өөрийнх нь мэдүүлгээр өөрийг нь яллаж байгаа. Өөр эх сурвалжаар яллаагүй. Төрийн байгууллагын асуудлыг Д мэдэх боломжгүй. Бичиг нь хуурамчаар үйлдсэн эсэх, үйл ажиллагаагаа хөнгөвчлөхийн тулд хийсэн эсэхийг мэдэх боломж байхгүй. Энэ хүн гадна байгууллагын хүн. Үнийн санал өг гэх бичиг ирсний дагуу үнийн саналаа явуулсан. Тэгээд дараа нь гэрээгээ байгуулсан. Энэ ажлын хэсгийн сонгон шалгаруулалтыг хууль бус гэж үзээгүй. Дгийн иргэдийн хуралтай хийсэн гэрээ нь хүчин төгөлдөр байгаа. ИТХ нь өөрсдөө хийсэн гэрээнээсээ татгалзсан. Энэ гэрээ нь хүчин төгөлдөр эсэх дээр дүгнэлт хийгээгүй. Иймд гэрээтэй холбоотойгоор Дд давуу байдал үүссэн гэж үзэх боломжгүй. Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар өөрийнхөө болон гэр бүлийн гишүүдийн эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх гэх эрхийг нь хязгаарласан. Өмгөөлөгч авах эрхийг нь хязгаарласан. Тулгаж болон хөтөлж мэдүүлэг авсан. Мгийн гэрчийн мэдүүлэг өгсөн бичлэгийг шинжлэн судаллаа. Энэ нөхцөл байдалтай Дгийн нөхцөл байдал адилхан. Энэ бичиг ирсэн эсэх асуудлыг прокурор тогтоож чадаагүй гэж үзэж байгаа. Иймд Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-д зааснаар гэмт хэргийн шинжгүй гэх үндэслэлээр прокурорын яллах дүгнэлтийг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэж хүсэж байна...” гэж,

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Д.Мгийн өмгөөлөгч Б.Мөнхбатаас: “...Дүгнэлтийг бичгээр гаргаж өгч болно гэж хуулиар зохицуулсан тул бичгээр дүгнэлтийг өгч байна. Эрүүгийн хуульд шүүгдэгч, яллагдагчийг өөрийнх нь өгсөн мэдүүлгээр яллаж болдог ганц гэмт хэрэг нь худал мэдүүлэг өгсөн гэж байдаг. Гэхдээ худал мэдүүлэг өгсөн гэх гэмт хэргийг мөрдөн шалгах ажиллагааны явцад тогтоох ёстой ганц зүйл байдаг нь ямар зорилгоор энэ мэдүүлгийг өгсөн талаар юм. Хүнийг гэмт хэрэгт гүтгэх зорилготой байдаг. Нөгөөдөх нь өөрийгөө гэм буруутайд эсхүл хэн нэгнийг хэрэг зөрчлөөс мултлах зорилгоор байдаг. Энэ яллах дүгнэлтэд шилжүүлсэн хэргийн хүрээнд Мг худал мэдүүлэг өгсөн талаар тогтоосон зүйл байдаггүй. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн үйлдлийн шинж нь зориуд худал мэдүүлэг гэх үйлдлээр илэрдэг. Зориуд гэх үгийн тайлбар нь ойлгомжтой байдаг. Зорилготой болон санаатайгаар үйлдэх байдал юм. Хууль хэрэглээний хувьд зөрүүтэй мэдүүлэг бүрийг худал мэдүүлэг гэж үзэх ямар ч үндэслэлгүй. Хамгийн гол нь цаад зорилго, шалтгаан нөхцөл гэмт хэргийн сэдэл зорилгыг тогтоож байж худал мэдүүлэг мөн эсэх дүгнэлтийг хийх ёстой байдаг. Үүнтэй холбоотой зүйл огт хийгдээгүй. Энэ талаар яллах дүгнэлтэд дурдаагүй. Авлигатай тэмцэх газарт шалгагдаж байгаа хэргүүд ихэнхи нь мэдүүлгийн нотлох баримтыг гол нотолгоо болгож буруутгах хандлага нөхцөл байдал ажиглагддаг. Өмнөх энэ төрлийн гэмт хэрэг дээр ямар зорилготойгоор худал мэдүүлэг өгсөн талаар тодорхой тайлбарлаж хэлсэн байдаг. Гэтэл  энэ хэрэг дээр ямар зорилгын төлөө яагаад худал мэдүүлэг өгсөн талаар холбоотой нотлох баримт байхгүй. Энэ нь гэмт хэргийн шинжийг үгүйсгэх нөхцөл байдал бий болж байна. Зөрүүтэй мэдүүлсэн хүн бүрийг худал мэдүүлэг өгсөн гэж буруутгах үндэслэлгүй. Мгаас гэрчийн мэдүүлэг авахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн үйл баримт тогтоогдож байгаа. Ямар нэгэн байдлаар айлган сүрдүүлсэн байдлаар мэдүүлэг авахыг хориглодог. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 28.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт мэдүүлэг өгсөн болон мөрдөн шалгах ажиллагаанд оролцсон хүний хэлсэн үгийг нэгдүгээр бие дээр тавьсан асуулт хариултын дагуу үгчилж бичнэ гэж заасан байдаг. Яагаад Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд эдгээр журмыг тогтоосон байдаг вэ гэхээр энэ журмуудын дагуу авагдсан байж баримт нь нотолгооны ач холбогдолтой байдаг. Тэр журмуудыг зөрчсөн байх юм бол нотлох баримтаар тооцохгүй гэх хуультай. Мгаас мэдүүлэг авахдаа ямар процессоор яаж авсан бэ гэдгийг бид нар нотлох баримт шинжлэн судлах үед тодорхой харлаа. 3 удаагийн гэрчээр мэдүүлэг авах бүртээ ямархуу байдлаар харьцаж байна. Яаж харьцсан, хэрхэн хөтөлж тулгаж мэдүүлэг авсан болох нь тодорхой байна. Хамгийн ноцтой нь өөрийнх нь хэлээгүй үгийг хэлсэн болгож бичсэн. Асуулт асууж байгаад хариултыг нь өөрөө хэлээд биччихсэн. Иймд байдлаар мөрдөн шалгах ажиллагаа явуулж болох уу? Ингэж явуулсан ажиллагааны тэмдэглэлийг үндэслээд хүнийг яллаж дүгнэж болохгүй. 2 бичгийн асуудал яригдаад байгаа. Нэг нь иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаас ирүүлсэн гэх бичиг. Нөгөө нь төрийн бус байгууллагад хүргүүлсэн гэх бичиг. 2 бичгийг нь мөрдөгч өөрөө үзүүлсэн. Тэр бичгийг үзүүлэх үед ямар итгэл үнэмшил төрсөн бэ гэхээр иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал 01 дүгээр сарын 31-ний өдрийнх юм байна. Манайх бол 02 дугаар сарын 07-ны өдрийнх гэх итгэл үнэмшилийг төрүүлж байна. Гэхдээ эхний мэдүүлэг дээр цаг хугацаатай холбоотой мэдүүлэг огт өгөөгүй. Би санахгүй байна. Бичгээ харж байгаад түүн дээрээ үндэслэж мэдүүлэг өгөх юм байна гэдгээ хэлсэн. Гэтэл хэлээгүй үгийг нь хэлсэн буюу 02 дугаар сарын 07-ны өдөр манайхаас бичиг явуулаад 44,000,000 төгрөгөөр хийх боломжтой гэх саналыг явуулсан гэж бичсэн. Огт ийм зүйл хэлээгүй байхад мэдүүлэг өгсөн мэтээр бичсэн. Үүн дээр үндэслээд чи өмнө нь ингэж мэдүүлсэн гээд дараагийн 2 мэдүүлгийг нь авсан. Мэдүүлгийг нь үндэслэж гэмт хэрэгт буруутгах боломж байхгүй. Прокурор өмгөөлөгчтэй байцаалт мэдүүлэг авсан гэдгээр бичсэн байсан. Гэхдээ буруутгаад байгаа асуулт буюу танайд энэ бичиг ирсэн үү? Өмнө нь ирсэн үү, эсхүл хойно ирсэн үү гэх асуулт дээр би мэдэхгүй гээд хариулсан. Гэтэл тэр мэдэхгүй гэдгийг нь бичээгүй байж бичигт үндэслэж саналаа хүргүүлсэн гэж худал мэдүүлсэн. Ийм байдлаар буруутгах ямар ч үндэслэлгүй. Дуу дүрс бичлэгийн мэдүүлэг болон тэмдэглэлээр авагдсан бичгийн мэдүүлэг хоёрын зөрүүтэй нөхцөл байдал үүссэнийг шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан нотлох баримтаар тогтоогдсон. Энийг прокурор тайлбарлахдаа та өөрөө танилцаад гарын үсэг зураад уншсан биз дээ гэх байдлаар яриад байна. Энэ дээр маргаад байх асуудал биш. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлийн 7.2 дахь хэсэгт зааснаар хэрэв дуу болон дүрсний мэдүүлэг 2 зөрөх юм бол дуу дүрсний мэдүүлгийг нотлох баримтаар тооцно гэдгийг маш тодорхой заачихсан байгаа. Хууль хэрэглээний хувьд Мд холбогдох гэмт хэрэгт гэм буруугийн шинж байдал тогтоогдохгүй байна. Буруутгаж байгаа нотлох баримтууд нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн байна. Иймд шүүгдэгч Мд холбогдох хэргийг хэрэгсэхгүй болгож цагаатгаж өгнө үү...” гэж тус тус мэтгэлцсэн болно.

Шүүгдэгч Ц.Аын үйлдсэн гэх гэмт хэргийн тухайд:

Прокуророос шүүгдэгч Ц.Аыг Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны даргаар буюу нийтийн албан тушаалтнаар ажиллаж байхдаа дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ мэдээллийг хэвлэл, мэдээллийн хэрэгсэл, цахим хуудсаар иргэд, олон нийтэд сурталчлах ажлын хүрээнд Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 04 дугаартай захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсгээс “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ыг гүйцэтгэгчээр сонгон шалгарах нөхцөлийг зориудаар бүрдүүлж, улмаар ажлын хэсгээс түүний бүрдүүлж өгсөн баримт, материалд үндэслэн тус хуулийн этгээдийг сонгон шалгаруулсны дараа буюу 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-тай 20/03 дугаартай “Хамтран ажиллах гэрээ”-г байгуулан ямар нэгэн гэрээ дүгнэсэн акт, хийгдсэн ажил, үйлчилгээ байхгүй байхад Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Ажлын албаны даргын 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдрийн А/02 дугаартай 40,000,000 төгрөгийн “Зардал гаргах тухай” тушаал гаргаж, 18,000,000 төгрөгийг “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ын Худалдаа хөгжлийн банкны харилцах дансанд нь 2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр шилжүүлж, эдийн засгийн давуу байдал бий болгон, Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын төсөвт 18,000,000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн ирүүлсэн байна.

Шүүгдэгч ............ буруутгасан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн үндсэн шинж болох обьектив болон субьектив талын шинж бүрэн үгүйсгэгдэж байна гэж дүгнэлээ.

Тодруулбал, гэмт хэргийн обьекив талын шинж болох албан тушаалын байдлаа урвуулан ашигласан гэх нөхцөл байдал тогтоогдохгүй байна.

Уг зүйл ангийн хуулийн шаардлага нь “нийтийн албан тушаалтан” гэх этгээд “албан тушаалын байдлаа урвуулан ашигласан” байх явдал юм.

Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хуулийн 3 дугаар зүйлийн 3.1.4-т “нийтийн албан тушаалтан” гэж энэ хуулийн 4.1-д заасан этгээдийг ойлгохоор, мөн хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1-д “Энэ хуулийн үйлчлэлд Авлигын эсрэг хуулийн 4 дүгээр зүйлд заасан албан тушаалтан хамаарна” гэж, Авлигын эсрэг хуулийн 4 дүгээр зүйлийн 4.1.1 “төрийн улс төрийн, захиргааны, тусгай албаны удирдах болон гүйцэтгэх албан тушаалтан” нийтийн албан тушаалтанд хамаарахаар байна.

Мөн Төрийн албаны тухай хууль /шинэчилсэн найруулга/-ийн 12 дугаар зүйлийн 12.1 дэх хэсэгт “Төрийн захиргааны албан тушаалд төрийн бодлого боловсруулахад мэргэшлийн зөвлөгөө өгөх, уг бодлогыг хэрэгжүүлэх үйл ажиллагааг төрийн захиргааны удирдлагаар хангах, зохион байгуулах чиг үүрэг бүхий дараах албан тушаал хамаарна:” гэж, мөн зүйлийн 12.1.7 дахь  заалтад “аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын нарийн бичгийн дарга, аймаг, сум, нийслэл, дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын болон Засаг даргын ажлын албаны удирдах, гүйцэтгэх албан тушаал”, 12.1.10 дахь заалтад “хуульд заасан бусад албан тушаал.” гэж төрийн захиргааны албад хамаарах албан тушаалыг нэрлэж заажээ.

Дээрх хуулийн зохицуулалтаас харахад шүүгдэгч Ц.А нь Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын Тэргүүлэгчдийн нарийн бичгийн дарга бөгөөд Ажлын албаны даргаар ажиллаж байсан бөгөөд “нийтийн албан тушаалтан” мөн байна.

Хэдийгээр шүүгдэгч нь нийтийн албан тушаалтан мөн боловч түүнийг албаны эрх ашгийн эсрэг албан тушаалын байдлаа ашиглаж гэмт хэрэг үйлдсэн, эсхүл хувийн ашиг сонирхлоо гүйцэлдүүлэх зорилгод ашиглаж хийх ёстой үйлдлийг хийхгүй байх, хийх ёсгүй үйлдэл хийх, эрх мэдлээ хэтрүүлж албан тушаалын байдлаа урвуулан ашигласан гэж зүйлчилсэн нь үндэслэлгүй байна.

Эрүүгийн хуулийн тайлбарт “Энэ хуульд заасан “урвуулан ашиглах” гэж албан үүрэг, албан тушаал, албан тушаалын байдлын эрх мэдлээ албаны эрх ашгийн эсрэг, эсхүл хувийн ашиг сонирхлоо гүйцэлдүүлэх зорилгод ашиглаж хийх ёстой үйлдлийг хийхгүй байх, хийх ёсгүй үйлдэл хийх, эрх мэдлээ хэтрүүлэхийг ойлгоно.” гэж хуульчлан тайлбарласан.

Эрх мэдэл, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэмт хэргийн үндсэн шинжийг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлд заасан 1 дэх хэсэгт “нийтийн албан тушаалтан албан үүрэг, бүрэн эрх, албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж, эсхүл зориуд хэрэгжүүлэхгүй байж өөртөө, бусдад давуу байдал бий болгосон бол” гэж хуульчилсан.

Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 04 дугаартай захирамжаар “Дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын бүрэн эрхийн хугацаанд дэвшүүлсэн зорилт, баталсан төсөл хөтөлбөрийн хэрэгжилт, зохион байгуулсан үйл ажиллагааны талаарх мэдээ, мэдээлэл, контент бэлтгэн иргэд, олон нийтэд телевиз, сонин хэвлэл, цахим сүлжээгээр дамжуулан хүргэх, зөвлөх үйлчилгээний гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах” гэсэн чиг үүрэг бүхий ажлын хэсгийг байгуулсан.

Тухайн ажлын хэсгээс “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ыг сонгон шалгаруулсан болохоос биш шүүгдэгч Ц.А уг төрийн бус байгууллагыг сонгон шалгаруулаагүй буюу албаны эрх ашгийн эсрэг албан тушаалын байдлаа ашиглаагүй. Энэ нь:

-гэрч Ж.Гын “...Миний бие дүүргийн ИТХ-ын даргын захирамжийн дагуу дээрх ажлын гүйцэтгэгчийг сонгон шалгаруулах ажлын хэсгийн ахлагчаар томилогдсон. Тендер сонгон шалгаруулахад оролцох эрх бүхий буюу АЗ гэрчилгээ байхгүй. Ингээд тус ажлыг зохион байгуулахаар ажлын хэсгийн нарийн бичгийн дарга Л.Ариунзаяатай ярилцаж хэрхэн яаж сонгон шалгаруулах вэ, дүүргийн худалдан авах ажиллагаанаас асууж тодруулж, чиглэл аваад ир гэх үүргийг түүнд өгсөн. Үүний дагуу Л.Ариунзаяа нь тодруулаад надад хэлэхдээ энэ ажлыг дотооддоо тендер зарлахгүйгээр шууд гэрээ байгуулж болох юм байна гэсэн. Мөн ажлын албаны даргад танилцуулаад шууд гэрээ байгуулж болох юм байна гээд 2, 3 газар руу үнийн санал авах албан бичгийг хүргүүлж “Сонголт мэдээллийн төв” ТББ нь хамгийн хямд буюу 40,0 сая төгрөгийн үнийн санал ирүүлсэн тул гэрээ байгуулж ажилласан..., Энэ талаар би мэдэхгүй, ажлын албаны дарга Ц.А нь мэдэх байх...” гэх мэдүүлэг (1 дэх хавтаст хэргийн 199-201 дүгээр тал),

-Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын даргын 2020 оны 01 дүгээр сарын 29-ний өдрийн 04 дугаартай “Ажлын хэсэг байгуулах тухай” захирамж (1 дэх хавтаст хэргийн 49 дүгээр тал),

-Ажлын хэсгийн 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны өдрийн 01 дугаартай хурлын тэмдэглэл (1 дэх хавтаст хэргийн 50-51 дүгээр тал),

-Ажлын хэсгийн 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдрийн 02 дугаартай хурлын тэмдэглэл (1 дэх хавтаст хэргийн 52-53 дугаар тал),

-“Дуулиант бүтээлүүд” ТББ-ын “Чингэлтэй дүүргийн ИТХ-д” гэж хаягласан 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж сар, өдрийг гараар бичиж огноолсон 3 дугаартай “Санал хүргүүлэх тухай албан бичиг” (1 дэх хавтаст хэргийн 54 дүгээр тал),

-“Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ-ын “Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хуралд” гэж хаягласан 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр гэж сар, өдрийг гараар бичиж огноолсон 05 дугаартай “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” ТББ нь үүсгэн байгуулагдсанаас хойш хэвлэл мэдээллийн салбарт тогтвортой үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд Snews.mn сайтыг мэргэжлийн сэтгүүлчдийн баг, сэтгүүл зүйн зарчмыг баримтлан албан ёсны эх сурвалж бүхий бодит мэдээ, мэдээллийг шуурхай, хүртээмжтэй байдлаар олон нийтэд түгээн ажиллаж байна. Тус сэтгүүлийн баг нь өдөр тутмын сонин, сайтууд, телевизүүдтэй хамтран ажилладаг бөгөөд шаардлагатай тоног төхөөрөмжөөр иж бүрэн хангагдсан өөрийн студийг дэргэдээ ажиллуулдаг мэргэжлийн баг хамт олонтой болно. Танай байгууллагаас ирүүлсэн урилгын дагуу ИТХ-ын бүрэн эрхийн хугацааны товч тайлан мэдээлэл, 2020 оны үйл ажиллагаа, хурлаас гарсан тогтоол шийдвэр, түүний хэрэгжилтийг иргэд олон нийтэд өдөр тутмын 3 сонин, 5 сайт, 3 телевизээр сурталчлан таниулах, шаардлагатай танилцуулга нэвтрүүлэг бэлтгэх, контентыг өөрийн студид чанарын өндөр түвшинд хийж гүйцэтгэх, хурлын талаар ярилцлага нийтлэлийг бэлтгэн хүргэх боломжтой юм. Танай байгууллагаас ирүүлсэн 2020 оны ажлыг нэг жилийн хугацаанд олон нийтэд хэвлэл, мэдээлэл, телевизээр, сайтаар мэдээлэл түгээх, ИТХ-ын нэвтрүүлэг бэлтгэх ажлыг 40 сая төгрөгөөр хийж гүйцэтгэх саналыг үүгээр хүргүүлж байна...” гэсэн Хамтран ажиллах санал хүргүүлэх тухай албан бичиг (1 дэх хавтаст хэргийн 55 дугаар тал) зэрэг нотлох баримтуудаар тогтоогдож байна.

Харин шүүгдэгч Ц.А нь нэгэнтээ сонгон шалгаруулалтаар сонгогдсон “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-тай хамтран ажиллах гэрээг хийж, холбогдох төлбөрийг шилжүүлсэн нь албаны эрх ашгийн эсрэг үйлдэл биш.

Шүүгдэгч Ц.А нь шүүгдэгч Д.М, Б.Д нарыг танихгүй талаар тогтвортой мэдүүлдэг бөгөөд эдгээр шүүгдэгч нарт эдийн засгийн давуу байдал олгох буюу гэмт хэрэг үйлдэх болсон шалтгаан нөхцөлийг бүрэн дүүрэн тогтоогоогүй байна.

Нөгөөтэйгүүр прокуророос “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагатай 2003 дугаартай хамтран ажиллах гэрээг байгуулан ямар нэгэн гэрээг дүгнэсэн акт хийгдсэн ажил үйлчилгээ байхгүй байхад Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын ажлын албаны даргын 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдрийн А/02 дугаартай 40,000,000 төгрөгийн зардал гаргах тухай тушаал гаргаж 18,000,000 төгрөгийг “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” төрийн бус байгууллагын Худалдаа хөгжлийн банкны харилцах дансанд 2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр шилжүүлж эдийн засгийн давуу байдал бий болгон Чингэлтэй дүүргийн иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын төсөвт 18,000,000 төгрөгийн хохирол учруулсан гэж буруутгасан нь үндэслэлгүй байна.

Учир нь, ажлын хэсгийн хуралдаанаас 2020 оны 02 дугаар сарын 07-ны өдөр “Сонголт мэдээллийн хөгжлийн төв” НҮТББ-ыг сонгон шалгаруулснаас хойш 4 хоногийн дараа буюу 2020 оны 02 дугаар сарын 11-ний өдөр “Хамтран ажиллах гэрээ”-г байгуулж, үүнээс 3 хоногийн дараа буюу 2020 оны 02 дугаар сарын 14-ний өдөр ажил гүйцэтгэх гэрээний дагуу урьдчилгаа мөнгө болох 18,000,000 төгрөгийг шилжүүлжээ.

Өөрөөр хэлбэл, хамтран ажиллах гэрээ байгуулаад 4 хоногийн дараа хийгдсэн ажил үйлчилгээ байхгүй, гэрээг дүгнэх боломжгүй нь хэнд ч ойлгомжтой асуудал байхад ийнхүү буруутгаж байгаа нь учир дутагдалтай болжээ.

Иймд шүүгдэгч Ц.Аыг Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь хангалттай тогтоогдохгүй байх тул Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1 дэх заалтад зааснаар “гэмт хэргийн шинжгүй” үндэслэлээр тус тус хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Харин гэрч Б.А.Аын мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд болон шүүх хуралдааны хэлэлцүүлгийн шатанд мэдүүлгүүд нь өөр хоорондоо зөрүүтэй байх тул энэхүү мэдүүлгүүдийг нотлох баримтын хэмжээнд үнэлэх боломжгүй байна.

Шүүгдэгч Д.М, Б.Д нарын үйлдсэн гэх гэмт хэргийн тухайд:

Прокуророос шүүгдэгч Б.Д, Д.М нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн ирүүлжээ.

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэг нь шүүн таслах ажиллагааны эсрэг гэмт хэрэг бөгөөд үйлдлийн шинж нь зориуд худал мэдүүлэх үйлдлээр илэрдэг.

Шүүгдэгч Д.Мгийн өмгөөлөгч Б.Мөнхбатаас шүүх хуралдаанд гэм буруугийн талаар гаргасан дүгнэлтээ “...“Зориуд” гэдэг үгийн утгыг “Зорилготой санаатайгаар үйлдэх байдал” гэж тайлбарласан байдаг. Д.Мг зориуд санаатайгаар худал мэдүүлэг өгсөн гэж буруутгахын тулд хэрэг үйлдэх болсон сэдэлт, зорилго буюу ямар ашиг сонирхол, хэрэгцээ шаардлагаар тухайн үйлдлийг хийсэн болохыг тогтоож байж гэмт хэрэг мөн эсэхийг дүгнэх учиртай. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.3-т: “гэмт хэргийн сэдэлт, зорилго ...”-ыг нотолбол зохино гэж заасан. Гэтэл Д.М ямар сэдэлт, зорилгын үүднээс тухайн мэдүүлгийг өгөх болсон шалтгааны талаар баримт, нотолгоо хэрэгт авагдаагүй, яллах дүгнэлтэд ч энэ талаар дурьдаагүй. Эрүүгийн хуулийн 21.2 дугаар зүйлд заасан худал мэдүүлэх гэмт хэрэг нь “хэрэг шалган шийдвэрлэх ажиллагааны эсрэг” гэмт хэргийн төрөлд хамаарах бөгөөд ихэнхдээ хэн нэгнийг хуулийн хариуцлагаас зайлсхийхэд нь туслах эсхүл бусад хэн нэгнийг гүтгэх зорилгоор үйлдэгддэг учраас энэ төрлийн гэмт хэргийн яллах дүгнэлт, шүүхийн тогтоол зэрэгт ямар зорилгоор худал мэдүүлэг өгсөн болохыг тодорхой тусгасан байдаг. Тиймээс зөрүүтэй мэдүүлсэн болгоныг “худал мэдүүлэх” гэмт хэрэг гэж үзэж болохгүй юм. Шүүгдэгч Д.Мгаас гэрчийн мэдүүлэг авахдаа Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулиар хэргийн бүхий л нөхцөл байдлыг тал бүрээс нь бүрэн бодитойгоор тогтоох хэргийг хууль ёсны ба үндэслэлтэй шийдвэрлэх зорилгоор уг хуулийг хэрэгжүүлэгч албан тушаалтнуудын үйл ажиллагааны журам, хэлбэрийг баталгаажуулсан байдаг билээ. Энэхүү хуульчлагдсан журам, хэлбэрийг чанд сахих нь шүүхийн өмнөх болон шүүхийн шатанд мөрдөгч, прокурор, шүүгч, шүүхээс гаргаж буй аливаа шийдвэр хуульд нийцсэн, Эрүүгийн хууль болон бусад хууль тогтоомжийг зөв хэрэглэх зайлшгүй нөхцөл юм. Хуулиар тогтоосон хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны журам хэлбэрийг сахин биелүүлээгүй тохиолдол бүр нь Эрүүгийн хэрэг хяна шийдвэрлэх тухай хуулийн зөрчилд тооцогдож, хэргийг хууль ёсны ба үндэслэлтэй шийдвэрлэхэд сөргөөр нөлөөлдөг болно. Тиймээс Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.1 дүгээр зүйлийн 7-д “Энэ хуульд заасан үндэслэл, журмыг зөрчин авсан баримтат мэдээллийг нотлох баримтаар тооцохгүй” гэж тодорхой зааж, нотлох баримтаар тооцохгүй байх тохиолдлууд болон уг асуудлыг шийдвэрлэх журмыг мөн хуулийн 16.11, 16.12 дугаар зүйлүүдэд дэлгэрүүлэн зохицуулсан байна.

Тухайлбал, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16.11 дүгээр зүйлийн 1.1-д “Энэ хуульд заасныг зөрчиж мэдүүлэг авсан”, 1.2-т “Энэ хуулийн 5.3 дугаар зүйлд заасныг зөрчсөн” 1.3-т “өмгөөлөгчтэй мэдүүлэг өгөх эрхийг зөрчсөн” гэж тус тус заасан бөгөөд эдгээр зохицуулалтаас үзэхэд Д Мгаас 2022.11.01, 2022.11.04, 2022.11.07-ны өдрүүдэд гэрчээр авсан мэдүүлгүүд нотлох баримтаар тооцогдохооргүй байна. Дээрх мэдүүлгүүдийг хэрхэн авсан талаар дуу-дүрсний бичлэгээс харахад түүний огт хэлээгүй зүйлийг хэлсэн мэтээр тусгасан, мөн хариултыг нь хэлж өгч, өөрт байгаа баримтыг үзүүлж хөтлөх байдлаар, өөрийнх нь үйлдлийг нотолсон гэж шахалт дарамт үзүүлж, тулган хүлээлгэх шинжтэйгээр мэдүүлгүүдийг авсан байдал илэрхий харагдах бөгөөд энэ нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25.1 дүгээр зүйлийн 13 дахь хэсэгт “Мэдүүлэг авах үед хөтөлж, эсхүл тулгаж асуулт тавихыг хориглоно” гэснийг шууд зөрчиж байгаа бөгөөд энэ нь 16.11 дүгээр зүйлийн 1.1 дэх хэсэг заасны дагуу нотлох баримтаар тооцогдохгүй. Эрүүгийн хэрэг хянан шйдвэрлэх тухай хуулийн 16.7 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт “Мөрдөн шалгах ажиллагаа, прокурорын хянан шалгах ажиллагаа, шүүх хуралдааны тэмдэглэлд тусгагдсан нөхцөл байдал нь дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгээс зөрсөн тохиолдолд шүүх, прокурор дууны, дүрсний, дуу-дүрсний бичлэгийг нотлох баримтаар тооцно” гэснийг баримтлах учиртай бөгөөд энэхүү бичлэгээс Д.М нь зориуд худал мэдүүлэг өгөөгүй, түүний буруутгаж буй мэдүүлгүүд нь хууль бусаар цуглуулагдаж, бэхжүүлэгдсэн болох нь тодорхой харагдана” гэх дүгнэлт,

Шүүгдэгч Б.Дгийн өмгөөлөгч Х.Даваасүрэнгээс “...Прокуророос 2022 оны 12 дугаар сарын 14-ний өдрийн мэдүүлгүүдээр үнийн санал авахаар хандаж хүргүүлээгүй болохыг мэдсээр байж худал мэдүүлэг өгсөн гэж буруутгаж байгаа. 2/27 гэх албан бичиг ирээгүй гэх үндэслэлээр. Энэ бичиг ирсэн ирээгүй талаар судалж үзсэн. Ажлын хэсгийн 3 гишүүн нь хэвлэлийн байгууллагууд руу бичиг явуулсан гэх гэрчийн мэдүүлэг өгсөн. Өнөөдрийн шүүх хуралдаанд оролцсон гэрч энэ бичгийг хүргүүлсэн талаар хэлсэн. Шүүгдэгч А мөн бичгийг хүргүүлсэн талаар хэлдэг. Энэ бичиг хаана байсан бэ? гэхээр шүүгдэгч Дд байсан. Энэ бичгийг Д Авлигатай тэмцэх газар гаргаж өгсөн. Хавтаст хэрэгт цугларсан баримтаар энэ бичиг ямар нэгэн хэлбэрээр Дд хүргэгдсэн. Хүргэгдээгүй гэж үзэх юм бол Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 17.2 дугаар зүйлд зааснаар энэ бичгийг очоогүй гэдгийг нотлож чадаагүй гэж үзэж байна. Шүүгдэгч мэдүүлэхдээ энэ бичиг хүргэгдсэн болоод ажлын хэсэг хуралдаад дэмжээд над руу орж ирсэн талаар хэлсэн. Сонгон шалгаруулах ажил бол эдгээр нотлох баримт буюу бичгүүд дээр бүгдэн дээр нь үндэслэж явагдсан байна. Ажлын хэсэг нь хуульд нийцсэн үйл ажиллагаа явуулсан гэдгийг гэрчээр мэдүүлдэг. Хэрвээ тэдгээр хүмүүсийн мэдүүлгийг худал гэж үзэх юм бол тэр бичиг яваагүй гэсэн үг. Ажлын хэсгийн 3 гишүүдэд хууль сануулж мэдүүлэг авсан учир тэр бичгийг хүргүүлсэн гэж ойлгож байна. Миний үйлчлүүлэгчийг буруутгаж байгаа гэмт хэргийн объект бол хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны үйл ажиллагаанд халдах. Нэмэгдэл объект нь бусдын нэр хүндэд халдах. Субъектив тал нь санаатай худал мэдүүлэх. Д өөрт нь бичиг байсан учраас, энэ хүн байсан бичгийн хүрээнд мэдүүлэг өгсөн. Энийг санаатай худал мэдүүлэг өгсөн гэж үзэх боломжгүй. Миний үйлчлүүлэгч нь хэн нэгэн хүнийг зааж худал мэдүүлэг өгөөгүй. Хэн нэгэн хүний нэр төрд халдаагүй. Хэрэг хянан шийдвэрлэх хэвийн үйл ажиллагаанд халдаагүй. Харин Д “би худал мэдүүлэг өгсөн юм шиг байна. Намайг шалгаад өгөөч” гэж прокурорт хүсэлт өгөнгүүт бараг маргааш нь яллагдагчаар татчихсан. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 16 дугаар зүйлд хэргийн бодит байдлыг бүрэн гүйцэд шалгаж тогтоох ёстой. Дгийн хувьд зөвхөн өөрийнх нь мэдүүлгээр өөрийг нь яллаж байгаа. Өөр эх сурвалжаар яллаагүй. Төрийн байгууллагын асуудлыг Д мэдэх боломжгүй. Бичиг нь хуурамчаар үйлдсэн эсэх, үйл ажиллагаагаа хөнгөвчлөхийн тулд хийсэн эсэхийг мэдэх боломж байхгүй. Энэ хүн гадна байгууллагын хүн. Үнийн санал өг гэх бичиг ирсний дагуу үнийн саналаа явуулсан. Тэгээд дараа нь гэрээгээ байгуулсан. Энэ ажлын хэсгийн сонгон шалгаруулалтыг хууль бус гэж үзээгүй. Дгийн иргэдийн хуралтай хийсэн гэрээ нь хүчин төгөлдөр байгаа. ИТХ нь өөрсдөө хийсэн гэрээнээсээ татгалзсан. Энэ гэрээ нь хүчин төгөлдөр эсэх дээр дүгнэлт хийгээгүй. Иймд гэрээтэй холбоотойгоор Дд давуу байдал үүссэн гэж үзэх боломжгүй. Монгол Улсын Үндсэн хуульд зааснаар өөрийнхөө болон гэр бүлийн гишүүдийн эсрэг мэдүүлэг өгөхгүй байх гэх эрхийг нь хязгаарласан. Өмгөөлөгч авах эрхийг нь хязгаарласан. Тулгаж болон хөтөлж мэдүүлэг авсан. Мгийн гэрчийн мэдүүлэг өгсөн бичлэгийг шинжлэн судаллаа. Энэ нөхцөл байдалтай Дгийн нөхцөл байдал адилхан” гэх дүгнэлтүүдийг тус тус гаргасан нь үндэслэлтэй байна.

Шүүх хуралдаанд эд мөрийн баримтаар шүүгдэгч Д.Мгийн Авлигатай тэмцэх газрын мэдүүлэг авах өрөөнд 3 удаагийн мэдүүлэг өгсөн үйл явцыг бэхжүүлсэн дуу-дүрсний бичлэг бүхий Сиди-г шинжлэн судалсан бөгөөд энэхүү баримтаар шүүгдэгч Д.Мг гэрчээр асуухдаа мөрдөгчөөс шүүгдэгч Д.Мгийн огт хэлээгүй зүйлийг хэлсэн болгож бичсэн, мөн хэлсэн зүйлсийг дутуу тусгасан, зарим хэлсэн зүйлийг нь огт тусгаагүй, тулгасан, хөтөлсөн мэдүүлгийг авсан болох нь тодорхой харагдаж байна.

Нөгөөтэйгүүр шүүгдэгч Ц.Аын албан тушаалын байдлаа урвуулан ашиглаж бусдад эдийн засгийн давуу байдал бий болгосон гэх хэргийг гэмт хэргийн шинжгүй үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгосон тул энэхүү гэмт хэргээс улбаалж худал мэдүүлэг өгсөн гэх гэмт хэргийг мөн адил үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэв.

Иймд шүүгдэгч Д.М, Б.Д нарт холбогдуулан Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар зүйлчлэн ирүүлсэн хэргийг Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-д заасан “гэмт хэргийн шинжгүй” үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгон цагаатгах нь зүйтэй гэж дүгнэлээ.

Шүүгдэгч Ц.А, Д.М, Б.Д нар нь энэ хэрэгт цагдан хоригдсон хоноггүй, бусдад төлөх төлбөргүй, хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй болохыг тус тус дурдаж, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21.5 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэгт зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар авагдсан 1 ширхэг Сиди-г хэргийн хадгалах хугацаа дуусах хүртэл хугацаагаар хэрэгт хадгалж, шүүгдэгч Д.М, Б.Д, Ц.А нарт авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгож, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.19 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгч нарт холбогдох хэргийг хэрэг бүртгэлтэд буцааж шийдвэрлэв.

Шүүгдэгч Ц.А, Б.Д, Д.М нарт холбогдох хэргийг гэмт хэргийн шинжгүй үндэслэлээр хэрэгсэхгүй болгож цагаатгаж шийдвэрлэсэн тул Авлигатай тэмцэх газрын 1009000****** тоот дансанд тушаасан 18,000,000 төгрөгийг цагаатгах тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болмогц  иргэний хариуцагч “Сонголт мэдээллийн төв” НҮТББ-д буцаан олгох нь зүйтэй.

Шүүгдэгч нар нь хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас учирсан хохирлыг арилгуулах тухай нэхэмжлэлийг өөрийн оршин суугаа газрын Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэйг тайлбарлах нь зүйтэй.

Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1, 2, 3, 4 дэх хэсэг, 36.3, 36.5, 36.6, 36.7, 36.8 дугаар зүйлийн 1, 4, 5 дахь хэсэг, 36.10, 36.13, 37.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэг, 38.1, 38.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасныг тус тус удирдлага болгон ТОГТООХ нь:

1. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.19 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсгийн 1.1-д заасныг баримтлан Нийслэлийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос шүүгдэгч Ц.Аыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт, шүүгдэгч Б.Д, Д.М нарыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 21.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэрэгт тус тус холбогдуулан яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн эрүүгийн 2011014400283 дугаартай хэргийг хэрэгсэхгүй болгож, шүүгдэгч Халзан ургийн овогт Ц А, Шаваг ургийн овогт Банзрагчийн Д,  Улаан сахиус ургийн овогт Д М нарыг цагаатгасугай.

2. Шүүгдэгч Ц.А, Б.Д, Д.М нарт урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хүчингүй болгосугай.

3. Шүүгдэгч Ц.А, Б.Д, Д.М нар нь энэ хэрэгт цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэгт битүүмжлэгдсэн эд хөрөнгөгүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй болохыг тус тус дурдсугай.

4. Авлигатай тэмцэх газрын 100********401 тоот дансанд тушаасан 18,000,000 төгрөгийг цагаатгах тогтоол хуулийн хүчин төгөлдөр болмогц  иргэний хариуцагч “Сонголт мэдээллийн төв” НҮТББ-д буцаан олгосугай.

5. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 21.5 дугаар зүйлийн 6 дахь хэсэгт зааснаар хэрэгт эд мөрийн баримтаар авагдсан 1 ширхэг Сиди-г хэргийн хадгалах хугацаа дуусах хүртэл хугацаагаар хэрэгт хадгалсугай.

6. Шүүгдэгч Ц.А, Б.Д, Д.М нар нь хууль зөрчсөн ажиллагааны улмаас учирсан хохирлыг арилгуулах тухай нэхэмжлэлийг өөрийн оршин суугаа дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхэд нэхэмжлэл гаргах эрхтэйг тайлбарласугай.

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.19 дүгээр зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар шүүгдэгчид холбогдох эрүүгийн 2011014400283 дугаартай хэргийг хэрэг бүртгэлтэд буцаасугай.

8. Шүүхийн цагаатгах тогтоолыг улсын яллагч, дээд шатны прокурор, шүүгдэгч,  хохирогч ,тэдгээрийн хууль ёсны төлөөлөгч, өмгөөлөгч гардан авснаас хойш эсхүл Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 11.9 дүгээр зүйлд заасны дагуу хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, эсэргүүцэл бичих эрхтэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                          А.МӨНХСАЙХАН