МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Баян******* дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Ц.Эрдэнэчимэг даргалж,

шүүх хуралдааны тэмдэглэлийг нарийн бичгийн дарга С.Есөн-Эрдэнэ хөтлөн,

Улсын яллагч: С.Бичинхүү,

Шүүгдэгч: Б.*******,

Хохирогч Б.******* нарыг оролцуулан тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд нээлттэй явуулсан шүүх хуралдаанаар Баян******* дүүргийн прокурорын газрын хяналтын прокуророос Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар ял сонсгож, яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн ******* овогт *******ын *******д холбогдох эрүүгийн 2305000001950 дугаартай хэргийг 2023 оны 12 дугаар сарын 04-ний өдөр хүлээн авч хянан хэлэлцэв.

 

Шүүгдэгчийн биеийн байцаалт: 

Мон******* улсын иргэн, 1996 оны 5 дугаар сарын 12-ны өдөр ******* аймгийн ******* суманд төрсөн, 27 настай, эрэгтэй, бүрэн дунд боловсролтой, Эрдэнэс алт ресус ХХК-д техникийн хяналтын ажилтан, ам бүл 3, аав, ээжийн хамт ******* аймгийн ******* сумын 2 дугаар баг, ******* ******* гэх газарт оршин суух хаягтай, урьд ял шийтгэлгүй,

******* овогт *******ын ******* /РД:*******/.

Холбогдсон хэргийн талаар: /Яллах дүгнэлтэд бичигдсэнээр/

Шүүгдэгч Б.******* нь “...2023 оны 9 дүгээр сарын 24-ний 03:00 цагийн орчим Баян******* дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулах “” шөнийн цэнгээний газрын гадна бусдыг өмөөрсөн иргэн Б.*******ийн нүүрэн тус газар цохиж, түүний биед хамар яс, хамрын таславчийн хугарал, муруйлт, зүүн зовхи, хамарт цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан...” гэмт хэрэгт холбогджээ. 

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт оролцогч нараас гаргасан мэдүүлэг, талуудаас шинжлэн судалсан эд мөрийн болон бичгийн нотлох баримтад үндэслэн Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.7 дугаар зүйлд зааснаар

       

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

НЭГ: Гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруугийн талаар

Шүүх хэргийн бодит байдлыг тогтоох зарчмын дагуу Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 1.7 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт зааснаар талуудын мэтгэлцээний үндсэн дээр, шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан нотлох баримтын хүрээнд шүүгдэгч Б.******* нь “...2023 оны 9 дүгээр сарын 24-ний 03:00 цагийн орчим Баян******* дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулах “” шөнийн цэнгээний газрын гадна бусдыг өмөөрсөн иргэн Б.*******ийн нүүрэн тус газар цохиж, түүний биед хамар яс, хамрын таславчийн хугарал, муруйлт, зүүн зовхи, хамарт цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан...” гэх үйл баримтын бодит байдал буюу хэргийн нөхцөл байдлыг тогтоолоо.

 

Шүүх хуралдаанаар дараах нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав. Үүнд: 

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шүүгдэгч Б.*******ын өгсөн “... гэм буруутай...” гэх мэдүүлэг,

 

Эрүүгийн 2305000001950 дугаартай хэргээс:

 

Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд Б.*******ийн хохирогчоор өгсөн “...2023 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр зам дагуу нэг эгч, нэг залуу хоёр хоорондоо муудалцаад зогсож байсан. Тэр эгчийг өмөөрөх гэж очоод нөгөө залууг тайвшруулах гэж аргадаад байж байтал намайг гийн янхан минь гэхээр нь чи одоо юу гээд байгаа писда чинь гэсэн чинь миний хоёр хацар, хамар хэсэг рүү 1-2 удаа цохиж миний хамрыг далий болгосон. Тэгээд манай нөхөр чи муу одоо эмэгтэй хүнийг цохиж яаж байгаа юм гээд зодолдох гэж байснаа болиад бааран дотор байсан найзуудыг дуудаж гаргаж ирээд тар залуутай маргасан чинь зугтаад явсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 15-16 дахь тал/,

 

Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд  Б.ийн гэрчээр өгсөн “...2023 оны 9 дүгээр сарын 24-ний өдөр 02 цагийн үед Баян******* дүүргийн 5 дугаар хороо бааранд ажлаа хийж байгаад баарны гадна гартал зам дагуу санато загварын автомашин зогсоолд зогсож байсан. Үл таних 2 эмэгтэй хүн 1 эрэгтэйд цохиулчихсан байсан. Тэгээд цохиулсан гэх махлах том биетэй залуу байсан бөгөөд уг залуу автобусны буудал руу зугтсан. Би араас нь явж очоод барьж авсан...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 22-23 дахь тал/,

 

Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд Б.ын гэрчээр өгсөн “... 2023 оны 9 дүгээр сарын 23-ны өдөр 21 цагийн үед манайх эхнэр ******* 5 найзынха хамт Баян******* дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт байрлах баар луу үйлчлүүлэхээр орсон. Тэгээд би эхнэр болон найзуудыг нь баарны гадна хүргэж өгсөн. Би уг баар луу ороогүй бөгөөд гадаа нь өөрийнхөө автомашин дотор хүлээж байгаад унтчихсан. Унтаж байгаад нэг хартал баарны үүдэнд манай эхнэр хүнтэй маргалдаж байсан. Манай эхнэрийн хамраас нь цус гарчихсан байсан тул би их бухимдсан байсан. Тэгж байтал уг залуу Хоролсүрэн гэх эмэгтэйг бас цохисон. Мөн баарны хамгаалагч нар уг залууг бариад авсан. Удалгүй цагдаа нар ирсэн. Эхнэр уг залуутай ямар шалтгааны улмаас маргасныг би хараагүй. Хүмүүсээс сонссон нь настай хүнтэй таксины мөнгөнөөс болж маргаан эхэлсэн...” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 29-30 дахь тал/,

 

Мөрдөн шалгах ажиллагааны шатанд Д.гийн гэрчээр өгсөн “тэгээд ******* нөхөртэйгээ уулзах гээд баарнаас гарсан. Удалгүй Ууганаа манай эхнэрийг нэг хүн цустай холиод хаячихлаа гээд хэлсэн. Тэгээд бид хэд бөөндөө баарнаас гараад очтол ******* баарны гадаа зогсож байсан бөгөөд хамраас нь цус гарсан байдалтай зогсож байсан” гэх мэдүүлэг /хх-ийн 32-33 тал/,

 

Шүүх шинжилгээний ерөнхий газрын 2023 оны 9 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 11560 дугаартай шинжээчийн:

Б.*******ийн биед хамар яс, хамрын таславчийн хугарал, муруйлт, зүүн зовхи, хамарт цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл тогтоогдлоо. Гэмтлийн зэрэг тогтоох журмын 2.4.1-д зааснаар эрүүл мэндийг түр хугацаагаар сарниулах тул гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарна...” гэсэн дүгнэлт /хх-ийн 62-63 дахь тал/ зэрэг нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан дээр дурдсан нотлох баримтууд нь Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуульд заасан үндэслэл журмын дагуу цуглуулж, бэхжүүлэгдсэн байх бөгөөд эдгээр нь өөр хоорондоо агуулгын зөрөөгүй, энэ хэрэгт хамааралтай, ач холбогдолтой, хэргийн бодит байдлыг тогтоож хэргийг эцэслэн шийдвэрлэхэд хангалттай байх тул шүүхийн шийдвэрийн үндэслэл болгон үнэлэв.

 

Мөрдөн шалгах ажиллагаагаар хэргийн оролцогч нарын хуулиар хамгаалагдсан эрхийг хассан, хязгаарласан шүүхээс үндэслэл бүхий тогтоол гаргахад сөргөөр нөлөөлөхүйц Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийг ноцтой зөрчсөн нөхцөл байдал тогтоогдоогүй тул шүүх Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 34.14 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасны дагуу прокуророос шүүхэд шилжүүлсэн эрүүгийн хэргийн хүрээнд шүүгдэгчийн гэм буруутай эсэхэд дүгнэлт хийж, хэргийг хянан шийдвэрлэлээ.

 

Шүүгдэгч Б.******* нь Мон******* Улсын Үндсэн хуулийн 16 дугаар зүйлийн 14 дэх хэсэг, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 7.6 дугаар зүйлийн 3 дахь хэсэгт тус тус заасан “хууль зүйн туслалцаа авах, өмгөөлүүлэх” эрхээсээ сайн дураараа татгалзаж, өөрт холбогдох эрүүгийн хэргийг шүүхэд хянан шийдвэрлэх ажиллагаанд “өөрөө өөрийгөө өмгөөлж өмгөөлөгчгүй оролцоно” гэх хүсэлтийг гаргасан тул шүүгдэгчийн “өөрөө өөрийгөө өмгөөлөх” эрхийг нь хангасан болно.

 

Шүүхийн хэлэлцүүлэгт улсын яллагчаас шүүгдэгч Б.*******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан “хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулсан” гэмт хэрэгт гэм буруутайд тооцуулах байр суурьтайгаар оролцсон болно.  

 

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангид заасан нийгэмд аюултай гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйг болон мөн хуулийн тусгай ангид заасан тохиолдолд гэм буруутай үйлдэл, эс үйлдэхүйн улмаас хохирол, хор уршиг учирсныг гэмт хэрэгт тооцохоор хуульчлагдсан байна.

 

Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийн шинжийг хуульчилсан ба шүүгдэгч нь энэ гэмт хэргийн улмаас үүссэн шууд үр дагавар болох хүний эрүүл мэндэд учирсан хөнгөн хохирлыг санаатайгаар, мэдэж ухамсарлаж учруулсан байхыг шаардана.

 

Шүүгдэгч Б.******* нь хохирогч Б.*******ийн биед хамар яс, хамрын таславчийн хугарал, муруйлт, зүүн зовхи, хамарт цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал бүхий гэмтэл учруулсан болох нь хэргийн 62-63 дугаар талд авагдсан шинжээчийн 2023 оны 9 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 11560 дугаартай дүгнэлт болон хэрэгт авагдсан бусад нотлох баримт болох хохирогчийн мэдүүлэг, гэрч нарын мэдүүлэг зэргээр нотлогдож байна.

 

Шүүгдэгч нь бусдын биед халдах нь хууль бус гэдгийг оюун санааны хувьд ухамсарлавал зохих эрх зүйн чадамжтай этгээд байх ба гэмт үйлдэлдээ идэвхтэй бөгөөд ухамсартай хандаж, хохирол хор уршигт зориуд хүргэсэн байх тул Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 2.3 дугаар зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар санаатай гэмт хэрэг үйлдсэн гэж үзнэ.

 

Хэрэгт авагдаж шүүхийн хэлэлцүүлэгт шинжлэн судалсан баримт болох шинжээчийн 2023 оны 9 дүгээр сарын 14-ний өдрийн 11560 дугаартай дүгнэлтэд заасан гэмтэл нь цаг хугацааны хувьд гэмт хэрэг гарсан цаг хугацаатай давхцаж байгаа нь шүүгдэгчийг хохирогчид дээрх гэмтлийг учруулсан гэж үзэх үндэслэлтэй.

 

2014 оны 12 дугаар сарын 05-ны өдрийн Хууль зүйн сайд, Эрүүл мэндийн сайдын хамтарсан тушаалаар баталсан 216/422 дугаартай “Гэмтлийн зэрэг тогтоох журам”-ын 2.4.1-д “гэмтэл, түүнээс үүссэн эд эрхтний бүтэц, үйл ажиллагааны хямрал нь эрүүл мэндийг дөрвөн долоо хоногоос доош буюу түр хугацаагаар сарниулсан...” тохиолдолд гэмтлийн хөнгөн зэрэгт хамаарахаар заасан байх тул шинжээчийн 11560 дугаартай дүгнэлт энэ журамд нийцсэн байна.

 

Иймд шүүгдэгч Б.*******ын “...2023 оны 9 дүгээр сарын 24-ний 03:00 цагийн орчим Баян******* дүүргийн 5 дугаар хорооны нутаг дэвсгэрт үйл ажиллагаа явуулах “” шөнийн цэнгээний газрын гадна бусдыг өмөөрсөн иргэн Б.*******ийн нүүрэн тус газар цохиж, түүний биед хамар яс, хамрын таславчийн хугарал, муруйлт, зүүн зовхи, хамарт цус хуралт, зөөлөн эдийн няцрал гэмтэл бүхий хөнгөн хохирол санаатай учруулсан...” үйлдэл нь Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан гэмт хэргийн шинжийг бүрэн хангасан гэж дүгнэж, түүнийг гэмт хэрэг үйлдсэн гэм буруутайд тооцож шийдвэрлэх нь хэргийн бодит байдалтай нийцнэ.

 

Хохирол төлбөрийн тухайд

Энэ гэмт хэргийн улмаас хохирогч Б.*******ийн эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол учирсан бөгөөд хохирогч Б.******* 657,200 /зургаан зуун тавин долоон мянга хоёр зуу/ төгрөгийн хохирол нэхэмжилснээс шүүгдэгчийн зүгээс хохирогчид 657,200 /зургаан зуун тавин долоон мянга хоёр зуу/ төгрөгийн хохирол төлсөн байх тул шүүгдэгч Б.*******ыг энэ тогтоолоор бусдад төлөх төлбөргүй гэж үзлээ. /хх-ийн 113 дахь тал/

 

Хохирогч Б.******* нь хамрын хагалгааны зардалд 3,500,000 /гурван сая таван зуун мянга/ төгрөгийг нэхэмжилсэн хэдий ч энэ талаарх нотлох баримтыг хэрэгт хавсарган шүүхэд ирүүлээгүй байх тул холбогдох нотлох баримтаа бүрдүүлэн иргэний журмаар жич нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй үлдээж шийдвэрлэв.

 

ХОЁР: Эрүүгийн хариуцлагын талаар:

 

Шүүгдэгч Б.******* нь хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэрэг үйлдсэн болох нь тогтоогдсон, тэрээр хэрэг хариуцах чадвартай, хуульд заасан хөөн хэлэлцэх хугацаа дуусаагүй тул Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар эрүүгийн хариуцлага хүлээлгэх үндэслэлтэй. 

 

Шүүх шүүгдэгчид ял оногдуулахдаа гэмт хэрэг гарсан шалтгаан нөхцөл, шүүгдэгчийн хувийн байдал зэргийг харгалзан үзлээ. 

 

Шүүхээс шүүгдэгч Б.*******д ял оногдуулахдаа “Эрүүгийн хариуцлага нь тухайн хүн, хуулийн этгээдийн үйлдсэн гэмт хэргийн нийгмийн аюулын шинж чанар, хэр хэмжээ, гэм буруугийн хэлбэрт тохирсон байна” гэсэн шударга ёсны зарчмыг баримтлав.

 

Иймд, шүүх гэмт хэрэг гарсан шалтгаан нөхцөл, шүүгдэгчийн хувийн байдал, хохирогчид учруулсан гэмтэл, хохирол зэрэгт дүгнэлт хийж, шүүгдэгч Б.*******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан 600 /зургаан зуу/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 600,000 /зургаан зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэж, шүүхээс оногдуулсан торгох ялыг 90 /ер/ хоногийн хугацаанд төлж барагдуулахыг даалгаж, ялын биелэлтэд хяналт тавихыг Нийслэлийн Шүүхийн Шийдвэр Гүйцэтгэх Газарт даалгаж шийдвэрлэлээ.

 

Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дэх хэсэгт зааснаар шүүгдэгч нь торгох ялыг шүүхээс тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол торгох ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солихыг түүнд тайлбарлаж байна.

 

Шүүгдэгчид ял оногдуулахад Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 6.5, 6.6-д заасан эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлэх болон хүндрүүлэх нөхцөл байдал аль аль нь тогтоогдоогүй болно.

 

Энэ хэрэгт нэгтгэсэн болон тусгаарласан хэрэггүй, битүүмжлэгдсэн хөрөнгөгүй, шүүгдэгч нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, хэрэгт эд мөрийн баримтаар хураагдсан 1 ширхэг СД-г хэрэгт хавсарган үлдээж, шүүгдэгч нь бусдад төлөх төлбөргүй болохыг тус тус дурдаж, шүүгдэгч Б.*******д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг шийтгэх тогтоол хүчин төгөлдөр болтол хэвээр хэрэглэхээр тогтов. 

 

Мон******* Улсын Шүүхийн тухай хуулийн 22 дугаар зүйлийн 22.1, Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 36.2 дугаар зүйлийн 1-4 дэх хэсэг, 36.3, 36.6, 36.7, 36.8, 36.10-д заасныг тус тус удирдлага болгон 

 

   ТОГТООХ нь:

 

1. Шүүгдэгч ******* овогт *******ын *******ыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт заасан хүний эрүүл мэндэд хөнгөн хохирол санаатай учруулах гэмт хэргийг үйлдсэн гэм буруутайд тооцсугай.

 

2. Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 11.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар Б.*******ыг 600 /зургаан зуу/ нэгжтэй тэнцэх хэмжээний буюу 600,000 /зургаан зуун мянга/ төгрөгөөр торгох ялаар шийтгэсүгэй.

 

3. Шүүгдэгч Б.*******д оногдуулсан торгуулын ялыг 90 /ер/ хоногийн хугацаанд хэсэгчлэн төлөхийг даалгаж, ялын биелэлтэд хяналт тавихыг Нийслэлийн Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх газарт даалгасугай.

 

4. Хохирогч Б.******* нь гэмт хэргийн улмаас цаашид гарах зардалд 3,500,000 /гурван сая таван зуун мянга/ төгрөг нэхэмжилснийг хэлэлцэхгүй орхиж нотлох баримтаа бүрдүүлэн Иргэний журмаар жич нэхэмжлэх эрхийг нээлттэй үлдээсүгэй.  

 

4. Эрүүгийн хуулийн ерөнхий ангийн 5.3 дугаар зүйлийн 5 дахь хэсэгт заасны дагуу ялтан нь шүүхээс оногдуулсан торгуулийн ялыг биелүүлээгүй бол биелэгдээгүй торгуулийн ялын арван таван нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг хорих ялын нэг хоногоор тооцож хорих ялаар солих болохыг түүнд тайлбарласугай.

 

5. Шүүгдэгч Б.******* нь цагдан хоригдсон хоноггүй, хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны зардалгүй, хэрэгт эд хөрөнгө битүүмжлэгдээгүй, нэгтгэсэн болон тусгаарласан хэрэггүй, эд мөрийн баримтаар хураагдан ирсэн 1 ширхэг СД-г хэрэгт хавсарган үлдээж, шүүгдэгч нь гэмт хэргийн улмаас гарсан шууд хохирол болох 657,200 /зургаан зуун тавин долоон мянга хоёр зуу/ төгрөгийг хохирогчид төлсөн болохыг тус тус дурдсугай.

 

6. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 38.1, 38.2 дугаар зүйлд зааснаар шийтгэх тогтоолыг эс зөвшөөрвөл шүүгдэгч, хохирогч гардан авснаас эсхүл хүргүүлснээс хойш 14 хоногийн дотор Нийслэлийн Эрүүгийн хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд давж заалдах гомдол гаргах, улсын яллагч, дээд шатны прокурор эсэргүүцэл бичих эрхтэйг дурдсугай.

 

7. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 14.2 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар шийтгэх тогтоол хуулийн  хүчин төгөлдөр болтол Б.*******д урьд авсан хувийн баталгаа гаргах таслан сэргийлэх арга хэмжээг хэвээр үргэлжлүүлсүгэй.

 

 

 

ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                 Ц.ЭРДЭНЭЧИМЭГ