**** **** **** **** **** ****

                        ОНӨААТҮГ-ын нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийн тухай

  

Монгол Улсын Дээд шүүхийн шүүгч Н.Баярмаа даргалж, Танхимын тэргүүн Г.Алтанчимэг, шүүгч Г.Банзрагч, С.Соёмбо-Эрдэнэ, Д.Цолмон нарын бүрэлдэхүүнтэй т **** шүүхийн танхимд хийсэн хяналтын шатны иргэний хэргийн шүүх хуралдаанаар 

Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн

2022 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн 183/ШШ2022/01856 дугаар шийдвэр, 

Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн

2022 оны 09 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 1686 дугаар магадлалтай, 

**** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ-ын нэхэмжлэлтэй,

****ад холбогдох 

Гэрээний дагуу цэвэр ****аар хангах, бохир **** татан зайлуулах үйлчилгээний төлбөр 4,063,975.48 төгрөг гаргуулах тухай нэхэмжлэлтэй иргэний хэргийг 

Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч  Ц.Төрхүүгийн гаргасан гомдлоор   

Шүүгч С.Соёмбо-Эрдэнийн илтгэснээр хянан хэлэлцэв. 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч Б.Эрхэмжаргал, С.Отгонтуяа, шүүх хуралдааны нарийн бичгийн дарга Б.Намсрай нар оролцов. 

ТОДОРХОЙЛОХ НЬ: 

1. **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ нь ****ад холбогдуулан гэрээний дагуу цэвэр ****аар хангах, бохир **** татан зайлуулах үйлчилгээний төлбөр 4,063,975.48 төгрөг гаргуулахаар шаардсаныг хариуцагч эс зөвшөөрч, маргажээ. 

2. Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн 183/ШШ2022/01856 дугаар шийдвэрээр Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйл 243.1-д заасныг баримтлан хариуцагч ****аас гэрээний үүрэгт 4,143,973 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Ус **** **** **** ОНӨААТҮГ-т олгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 56 дугаар зүйлийн 56.1, 57 дугаар зүйлийн 57.1, 60 дугаар зүйлийн 60.1, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлийн 7.1.1-д заасныг т **** т **** баримтлан нэхэмжлэгчээс 79,397 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээж, хариуцагч ****аас улсын тэмдэгтийн хураамжид 79,397 төгрөгийг гаргуулж нэхэмжлэгч Ус **** **** **** ОНӨААТҮГ-т олгож шийдвэрлэсэн байна. 

3. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 1686 дугаар магадлалаар Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн 183/ШШ2022/01856 дугаар шийдвэрийг хүчингүй болгож, Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан үндэслэл тогтоогдохгүй байх тул ****ад холбогдох 4,143,973 төгрөг гаргуулах тухай **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ-ын нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож, Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 59 дүгээр зүйлийн 59.3-т зааснаар давж заалдах журмаар гомдол гаргахдаа хариуцагчийн улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 81,254 төгрөгийг шүүгчийн захирамжаар буцаан олгохоор шийдвэрлэжээ. 

4. Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Ц.Төрхүү хяналтын журмаар гаргасан гомдолдоо: “...давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрч хяналтын журмаар гомдол гаргаж байна. Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д “Худалдах-худалдан авах гэрээгээр худалдагч нь биет байдлын доголдолгүй, эрхийн зөрчилгүй хөрөнгө, түүнтэй холбоотой баримт бичгийг худалдан авагчийн өмчлөлд шилжүүлэх буюу бараа бэлтгэн нийлүүлэх, худалдан авагч нь худалдагчид хэлэлцэн тохирсон үнийг төлж, худалдан авсан хөрөнгөө хүлээн авах үүргийг т **** т **** хүлээнэ” гэж заасан бөгөөд Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан харилцаа нь хангагч хэрэглэгч нарын хооронд байгуулсан цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах 240799 дугаар гэрээгээр үйл баримт тогтоогдож байгаа тул худалдах-худалдан авах гэрээ зохигчийн хооронд байгуулагдсан гэж үзнэ. Хариуцагч ****тай Хот, суурины **** хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуулийн 13 дугаар зүйлийн 13.1-д “Хангагч, хэрэглэгчийн хоорондын **** хангамж, ариутгах татуургын ашиглалт, үйлчилгээтэй холбоотой харилцааг энэ хууль, цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах гэрээ /цаашид "гэрээ" гэх/- гээр зохицуулна”, 13.2-т “Хангагч нь Зохицуулах зөвлөлийн баталсан аж ахуйн харилцааны дүрмийн дагуу хэрэглэгчтэй гэрээ байгуулна” гэж т **** т **** заасны дагуу иргэн ****тай хүчин төгөлдөр гэрээг 2009.08.21-ний өдөр байгуулсан тул гэрээний харилцаа үүсээгүй гэж дүгнэх хууль зүйн үндэслэлгүй юм. **** нь Баянзүрх дүүргийн 2 дугаар хороонд байрлах 50, 53, 54, 55 дугаар байруудын цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах гэрээ байгуулан үйл ажиллагаа явуулж байсан нь дансны хуулга болон манай байгууллагад ирүүлсэн албан бичиг зэргээр нотлогддог. Хариуцагч **** нь “Наяд трейд” ХХК-тай 2013.09.15-ны өдөр гадна инженерийн шугам сүлжээ **** дулаан дамжуулах төвийн тоног төхөөрөмж хүлээлгэн өгөх гэрээ байгуулсан учраас “Наяд трейд” ХХК-ийг гуравдагч этгээдээр оролцуулах хүсэлт гаргасан боловч тухайн хүсэлтээсээ татгалзсан учир “Наяд трейд” ХХК-ийг шүүх гуравдагч этгээдээр татан оролцуулахаас татгалзаж шийдвэрлэсэн. Хот, суурины **** хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1-д “Хот, суурины **** хангамж, ариутгах татуургыг шинээр барьж байгуулах болон түүний ашиглалт, засвар, үйлчилгээг зохицуулах зөвлөлөөс олгосон т ****гай зөвшөөрөл бүхий хуулийн этгээд эрхлэн гүйцэтгэнэ" , мөн хуулийн 12.2.3-т “цэвэр **** дамжуулах шугам сүлжээний ашиглалт, засвар, үйлчилгээ”, 12.2.7-д “бохир ****ны гаргалгааны шугам сүлжээний ашиглалт, засвар, үйлчилгээ" эрхлэхийн тулд хуулийн этгээд нь Зохицуулах зөвлөлөөс олгосон т ****гай эрхийн хүрээнд үйл ажиллагаа явуулах эрхтэй байдаг бөгөөд тухайн “Наяд трейд” ХХК нь цэвэр ****аар хангах бохир ****ыг татан зайлуулах үйл ажиллагаа явуулах эрхгүй хуулийн этгээд тул иргэн **** болон УСУГ-аас тухайн орон сууцны ашиглалт үйлчилгээг “Наяд трейд” ХХК-д шилжүүлэх эрхгүй. Иргэний хуулийн 206 дугаар зүйлийн 206.1-д “Үүргийг тогтоосон ****, хугацаанд нь зохих ёсоор, шударгаар гүйцэтгүүлнэ" гэж, мөн 208 дугаар зүйлийн 208.1-д "Үүргийг хууль буюу гэрээнд заасан хугацаанд гүйцэтгэнэ" гэж т **** т **** заасан бөгөөд цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах гэрээгээр үүрэг хүлээсэн хариуцагч тал нь үүргийг тогтоосон ****, хугацаандаа гүйцэтгэх ёстой бөгөөд хэрэв тодорхой хүндэтгэн үзэх шалтгаангүйгээр үл биелүүлсэн тохиолдолд түүнийг үүргээ зөрчсөнд тооцох тул хангагч буюу нэхэмжлэгчид төлбөр төлөх үүрэг хүлээнэ.

4.1. Хот, суурины **** хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1.3-т "цэвэр ****аар хангах, бохир **** татан зайлуулах үйлчилгээний төлбөрийг гэрээнд заасан хугацаанд төлөх" гэж зааснаар хариуцагч **** нь нэхэмжилсэн төлбөрийг төлөх үүрэгтэй. Манай байгууллага нь ****ын 50, 53, 54, 55 дугаар байруудыг ****аар хангасаар байсан нь гэрээ үргэлжилж байгаа гэж үзэх үндэслэлтэй. Иймд давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрийг хэвээр үлдээж өгнө үү.” гэжээ. 

5. Давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг эс зөвшөөрч хяналтын журмаар гаргасан нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Ц.Төрхүүгийн гомдлыг Улсын Дээд шүүхийн Иргэний хэргийн танхимын нийт шүүгчийн 2022.11.18-ны өдрийн 001/ШХТ2022/01311 дүгээр тогтоолоор Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 172 дугаар зүйлийн 172.2.1-д заасан үндэслэлээр хүлээн авч, хяналтын шатны шүүх хуралдаанаар хэлэлцүүлэхээр шийдвэрлэсэн байна. 

ХЯНАВАЛ: 

6. Нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Ц.Төрхүүгийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыгхангаж, давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгон анхан шатны шүүхийн шийдвэрт өөрчлөлт оруулах нь зүйтэй гэж дүгнэлээ. 

7. Анхан шатны шүүх нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж шийдвэрлэснийг давж заалдах шатны шүүх хянаад шийдвэрийг хүчингүй болгож, нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгожээ. 

8. Давж заалдах шатны шүүх хэрэгт авагдсан нотлох баримтын хүрээнд хэргийн үйл баримтад бүрэн дүгнэлт хийгээгүй, нэхэмжлэлийн шаардлага, үндэслэлд хамааралтай нөхцөл байдлыг зөв тогтоож чадаагүйн улмаас зохигчийн хоорондох эрх зүйн маргаанд хэрэглэгдэх хуулийн зохицуулалтыг буруу хэрэглэсэн байх тул магадлал хууль ёсны бөгөөд үндэслэл бүхий болж чадаагүй байна. 

9. **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ “...Баянзүрх дүүргийн 2 дугаар хороонд байрлах 50, 53, 54, 55 дугаар байруудыг Цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах №240799 тоот гэрээний үүрэгт 4,063,975.48 төгрөгийг гаргуулах...” гэж тодорхойлжээ. 

Хариуцагч **** “....Гэрээний эрх, үүргээ “Наяд трейд” ХХК-д шилжүүлсэн тул төлбөр тооцоог “Наяд трейд” ХХК-аас шаардах хэрэгтэй. ...миний гэрээний хугацаа ду ****сан. ...нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагаа баримтаар тогтоож чадаагүй, тодорхойгүй. Би энэ байрнаас нэг литр **** ч аваагүй. “Наяд трейд” ХХК гэрээний үүргийг хүлээж авч, **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ-тай уулзуулж үүнээс хойш “Наяд трейд” ХХК ****ны төлбөр тооцоог төлөөд явж байсан нь дансны хуулгаар нотлогддог. Үүнээс харахад би хариуцагчаар татагдах этгээд биш. ...нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү...” гэсэн агуулгатай тайлбар гарган мэтгэлцсэн байна. 

10. **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотолж талуудын хооронд байгуулсан 2009.08.21-ний өдрийн Цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах /түр/ гэрээ, Хэрэглэгчийн төлбөрийн нэгдсэн тооцоо, төлөлтийн өдрийн тайлан, 2016.03.22-ны өдөр талуудын төлөөлөл оролцож хэлэлцсэн асуудлын протокол зэргийг шүүхэд ирүүлжээ. 

11. Зохигчийн хооронд байгуулсан гэрээгээр хангагч нь хүн амын унд-ахуйн стандартад тохирсон цэвэр ****аар хэрэглэгчийг тасралтгүй найдвартай хангаж, бохир ****ыг татан зайлуулж, хэрэглэгчийн хэрэглээнээс гарсан бохир ****ыг биологийн аргаар цэвэрлэж, цэвэршилтийн түвшнийг 93-95 хувь хүртэл цэвэрлэх үүрэг хүлээж, хэрэглэгч нь хангагчийн тавьсан төлбөрийн нэхэмжлэлд заасан хугацааны дотор төлбөрийг төлөхөөр харилцан тохиролцсон нь талуудын хооронд үүссэн харилцаа худалдах-худалдан авах гэрээний шинжийг агуулсан байна. Тодруулбал: 

12. Гэрээний үнэ эрх бүхий байгууллагаас баталсан нэгж үнийн тариф, худалдан авагчийн хэрэглэсэн хэмжээгээр тогтоогддог, хэрэглэгч хариу төлбөр төлөх үүрэг хуулиар үүссэн, энэ харилцаа нь Иргэний хуулийн 243 дугаар зүйлийн 243.1-д заасан гэрээний төрөл, уг зохицуулалтаар талууд үүргээ харилцан биелүүлэх, үүргийн гүйцэтгэлийг шаардах эрхтэй. 

13. Нэхэмжлэгч нь Хот, суурины ****ан хангамж, ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуулийн 12 дугаар зүйлийн 12.1, 12.2.3, 12.2.7-д зааснаар цэвэр ****ыг дамжуулан түгээх, бохир ****ыг татан зайлуулах үйл ажиллагааг явуулах т ****гай зөвшөөрөл бүхий этгээд байх ба мөн хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1.13, талуудын хооронд байгуулсан гэрээний 2.5-д заасны дагуу хэрэглэгчээс төлбөрөө төлөхийг шаардах эрхтэй нь тогтоогдсон байна. 

14.Цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах /түр/ гэрээний 6.1-д “Т **** гэрээ байгуулсан өдрөөс эхлэн аль нэг талаас гэрээг цуцлах хүртэл хүчин төгөлдөр мөрдөгдөнө”, 6.4-т “гэрээнд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах, цуцлах тухайгаа нөгөө талдаа 14 хоногийн өмнө мэдэгдэх ба талууд харилцан тохиролцож шийдвэрлэнэ. Нэмэлт, өөрчлөлтийг бичгээр хийнэ” гэж талууд харилцан тохиролцжээ. 

**** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ гэрээнд заасан үүргийнхээ дагуу Баянзүрх дүүргийн 2 дугаар хороонд байрлах 50, 53, 54, 55 дугаар байруудыг цэвэр ****аар ханган, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулж байсан нь тогтоогдсон бөгөөд энэ талаар зохигч маргаагүй байна. 

15. “Наяд трейд” ХХК-тай **** 2013.09.15-ны өдөр Гадна инженерийн шугам сүлжээ **** дулаан дамжуулах төвийн тоног төхөөрөмж хүлээлгэн өгөх гэрээ байгуулсан талаар **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ-т мэдэгдсэн гэх хариуцагчийн тайлбар, Цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах №240799 тоот гэрээний үүргийг “Наяд трейд” ХХК хариуцан төлөх үүрэгтэй болох нь хэрэгт авагдсан нотлох баримтаар тогтоогдоогүй байна. 

Үүнээс гадна “Наяд трейд” ХХК-аас ****ын **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ-тай байгуулсан гэрээний үүрэг болох төлбөр төлж байсныг гэрээний үүрэг шилжсэн гэж дүгнэх боломжгүй. 

16. **** **** **** **** **** **** ОНӨААТҮГ нь Цэвэр ****аар хангах, хэрэглээнээс гарсан бохир **** татан зайлуулах №240799 тоот гэрээний дагуу үүргээ зохих ёсоор биелүүлж байсан байдал, ****ыг төлөөлж Т.Баяржаргал нэхэмжлэгчтэй 2016.03.22-ны өдөр Баянзүрх дүүргийн 2 дугаар хороонд байрлах 50, 53, 54, 55 дугаар байруудад ф40 мм, ф15 мм голчтой тоолуураар аж ахуйн үнээр тооцоо хийж байсныг зөвхөн ерөнхий тоолуураар шилжүүлэхээр тооцоо нийлсэн протокол-4 зэргээс дүгнэвэл Хот суурины **** хангамж ариутгах татуургын ашиглалтын тухай хуулийн 15 дугаар зүйлийн 15.1.1-д зааснаар хариуцагч гэрээний дагуу цэвэр ****аар хангуулсан, хэрэглээнээс гарсан бохир ****аа хангагчийн шугам сүлжээнд нийлүүлсэн, саарал ****ыг ашигласан гэж үзнэ. 

17. Хариуцагч **** “....гэрээний үүргээ “Наяд трейд” ХХК-д шилжүүлсэн, гэрээний хугацаа ду ****сан...” гэж нэхэмжлэгчтэй маргасан хэдий ч уг тайлбарын үндэслэлээ Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 25 дугаар зүйлийн 25.2.2, 38 дугаар зүйлийн 38.1-д заасны дагуу нотолж чадаагүй байна. Энэ талаар хийсэн анхан шатны шүүхийн дүгнэлт үндэслэл бүхий болжээ. 

18. Анхан шатны шүүх хэрэгт авагдсан баримтын хэмжээнд хариуцагчийн үүргийг тодорхойлж, нэхэмжлэгчийн нэхэмжлэлийн шаардлагыг хангасан нь нотлох баримтад үндэслэгдсэн байх тул Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1, 40.2-т заасныг зөрчсөн гэж үзэхгүй. 

19. Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлдээ цэвэр ****аар хангах, бохир **** татан зайлуулах үйлчилгээний төлбөр 4,063,975.48 төгрөг, улсын тэмдэгтийн хураамж 79,397 төгрөг, нийт 4,143,973 төгрөгийг гаргуулахаар шаардсан байхад анхан шатны шүүх нэхэмжлэлийн шаардлагыг тодруулалгүй, хариуцагчаас улсын тэмдэгтийн хураамжийг давхардуулан гаргасан байх тул зөвтгөнө. 

20.  Иймд давж заалдах шатны шүүхийн магадлалыг хүчингүй болгож, анхан шатны шүүхийн шийдвэрт зохих өөрчлөлт оруулж, нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Ц.Төрхүүгийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангав. 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 176 дугаар зүйлийн 176.2.3-т заасныг удирдлага болгон ТОГТООХ НЬ: 

 1. Нийслэлийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн 2022 оны 09 дүгээр сарын 09-ний өдрийн 1686 дугаар магадлалыг хүчингүй болгож, Хан-Уул дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн 2022 оны 06 дугаар сарын 08-ны өдрийн 183/ШШ2022/01856 дугаар шийдвэрийн тогтоох хэсгийн 1 дэх заалтын “...4,143,973 төгрөгийг...” гэснийг “...4,063,975.48 төгрөгийг...” гэж өөрчилж, шийдвэрийн б ****ад заалтыг хэвээр үлдээж, нэхэмжлэгчийн төлөөлөгч Ц.Төрхүүгийн хяналтын журмаар гаргасан гомдлыг хангасугай.   

2.Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.4-т зааснаар нэхэмжлэгчээс хяналтын журмаар гомдол гаргахдаа улсын тэмдэгтийн хураамжид төлсөн 79,973 төгрөгийг улсын орлогод хэвээр үлдээсүгэй.

  

                           ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                                     Н.БАЯРМАА 

                      ТАНХИМЫН ТЭРГҮҮН                                      Г.АЛТАНЧИМЭГ    

                                            ШҮҮГЧИД                                     Г.БАНЗРАГЧ 

                                                                                                   С.СОЁМБО-ЭРДЭНЭ 

                                                                                                   Д.ЦОЛМОН