ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÍÝÐÈÉÍ ªÌͪªÑ

 

Õýðãèéí èíäåêñ 135/2020/00842/и

 

Дархан-Уул аймаг дахь сум дундын Иргэний хэргийн анхан шатны ø¿¿õèéí  ø¿¿ã÷ З.Тунгалагмаа äàðãàëæ, òóñ ø¿¿õèéí òàíõèìä õèéñýí ø¿¿õ õóðàëäààíààð,

 

Нэхэмжлэгч: . . . хотын . . . дүүргийн . . . дугаар хорооны О . . . тоотод оршин суух М овогт Б.М /РД:. . ./-ын нэхэмжлэлтэй,

 

Хариуцагч: . . . аймгийн . . . сумын . . . дугаар багийн . . ., . . . хороолол . . . тоотод оршин суух Т овогт Б.О /РД:. . ./-д холбогдох

 “Гэрлэлт цуцлуулах, хүүхдийн асрамж, тэтгэлэг тогтоолгох тухай” иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгч Б.М /цахимаар/, хариуцагч Б.О, түүний өмгөөлөгч Н.Б, ш¿¿õ õóðàëäààíû íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà Ц.Ганхуяг нар îðîëöîâ.

 

ÒÎÄÎÐÕÎÉËÎÕ íü:

 

Íýõýìæëýã÷ Б.М нь шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ болон шүүх хуралдаан дээр гаргасан тайлбартаа:

“Миний бие нөхөр О 2004 онд танилцаж, Өвөрхангай аймгийн Хархорин суманд 2016 оны 01 дүгээр сарын 11-ний өдөр албан ёсоор гэр бүлээ батлуулсан. Бидний хамтын амьдралын хугацаанд 2005 оны 11 дүгээр сарын 10-нд хүү О.П, 2009 оны 01 дүгээр сарын 26-нд охин О.Д, 2011 оны 04 дүгээр сарын 18-нд хүү О.Д, 2013 оны 09 дүгээр сарын 24-нд хүү О.Б нар төрсөн. Нөхөр бид 2 үл ойлголцлын улмаас 2 эгчийн хамт согтуу ирж агсам тавьж 4 хүүхдийн хамт гэрээс хөөж орох орон гэргүйн улмаас түр хамгаалах байранд 47 хоног хоносон. Тэр хугацаанд нөхөртэйгөө эвлэрэхийг хүссэн боловч эгч нар нь байнга оролцож, дарамт үзүүлэн эвлэрүүлээгүй. Нөхөр эгчийнхээ үгэнд орж хэд хэдэн удаа гар хүрсэн. Энэ байдлыг харгалзан үзэж гэрлэлтийг цуцалж, 4 хүүхдийн тэтгэмжийг хуулийн дагуу шийдвэрлэж өгнө үү.” гэв.

 

Õàðèóöàã÷ Б.О нь шүүхэд ирүүлсэн болон шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“О миний бие Өвөрхангай аймгийн Хархорин суманд төрж өссөн 2004 онд М гэр бүл болж бид дөрвөн хүүхдийн аав, ээж болсон. Том хүү П, охин Д, хүү Д, Б нар.

Бид 2013 онд Дархан-Уул аймагт аав, ээжийн хамт шилжин ирж суурьшсан. Энд амьдарч байх хугацаанд биднийг олон хүүхэдтэй, би айлын бага болохоор ах, эгч маань дэмжээд том жижиг нийлсэн 11 үхэр, аав, ээж нийлээд тооны хонь, үхэр өгч өөрийн хэдэн мал дээр нэмэр хийн ажиллаж амьдар гээд Ноён хонгорт Хөтөл хороололд суурьшуулж өгсөн. Мөн 2016 онд залуу гэр бүлийг дэмжсэн малжуулах төсөлд хамрагдахад туслан төсөл хэрэгжиж дуустал анхаарал тавьж зарим сарын төлөлтийг төлж өгч тус болж байсан. Бидний салах дээр тулсан амьдралыг Б.М өөрөө хийчхээд эгчийг гүтгэн О намайг хүчирхийлэгч болгон өргөдөлд бичсэнийг миний зүгээс хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй. О би 2017 оны намар ээжийгээ гэнэт алдсан, 2019 оны өвөл эгчийгээ гээд надад тохиолдсон энэ их уй гашуудал нь миний хань болох М боломж болсон. Тэглээ гээд би энэ хүнтэй тэр талаар муудаж, сайдаж байгаагүй.

2019 оны 04 сард М дүү Б.Б Улаанбаатарт барилгын ажил авсан хамтраад хийе гэсэн санал тавьсны учир би явж ажилласан. Барилгын ажил цаг нартай уралддаг тул 7 сард наадмаар амраад ирсэн. Тэгтэл энэ хүн үг дуугарвал хэрэлдээд, гарсан орсон ч чи зайл зайл үхээд өгвөл би сайхан амьдрах гээд байна гэж хүртэл хэрэлдэж байсан.

Бид Ноён хонгороос хүүхдүүдээ сургуульд зөөхийн тулд Портер машинаа зараад Пит маркийн машин авсан. Энэ машиныг М мод мөргөсөн гэдэг боловч осол гаргаад ашиглах боломжгүй болгосон. Дараа нь 2 үхэр зараад цалингаа нэмэрлээд Сонота-6 маркийн машин авч өгсөн. Бид 2018 оны мал тооллогоор 34 үхэр тоолуулсан боловч үлдсэн 7-8 үхрээ 2019 оны тооллогод хамруулаагүй төдийгүй алдсан, машинд дайруулсан, үхсэн гэх боловч одоо байдлаас үзэхэд энэ хүний гараар бүгд орсон.

2020 оны 01 дүгээр сарын 25-ны үед ажлаа дуусаад иртэл хашаанд малгүй 7-8 тооны үхэр үлдэхээр нь айлд тавьсан гэсэн боловч Г нэг бяруу өгч харуулаад өөрөө машин унаж давхисан хүн болсон байсан. Цалин хөлсөө байнга эхнэртээ өгдөг өөртөө 20,000-30,000 төгрөг үлдээдэг байсан.

М хувьд 2019 оны 05 сард Ноён хонгорт байдаг дэлгүүрийн худалдагчаар ажилд орсон даруйдаа Ж.Г гэдэг хүнтэй гэр бүлээс гадуур харилцаатай болоод зогсохгүй 6 сартай жирэмсэн, хүүхдүүд болон өөрийн бүх хамаатнууддаа Орхоноо архичин болсон хотод хүүхэнтэй болсон гэж өөрийн хийсэн хэргээ надад тохон итгэтэл ярьж ухуулсан байсан.

...Би энэ хүнийг хөөгөөгүй гэртээ орхиод өөрөө явсан. Маргааш нь 2020 оны 01 дүгээр сарын 30-ны 11 цагийн үед очсон. Гэтэл хамаг юмаа аваад миний хөөрөг зэрэг мөнгө болох боломжтой зүйлүүдийг авсан бөгөөд Сонота-6 маркийн машиндаа чихээд явсан байсныг ээж Б нь хэлсэн.

Гэр бүл цуцлуулахын хувьд удаа дараа итгэл алдаж байсан болохоор би хүлээн зөвшөөрч байна. Миний хувьд эхнэрээсээ зөрж байгаагүй өөрийнх нь аясаар бүх зүйлийг шийдэж хэрүүл тэмцэл хийхийг хүсдэггүй. М нь уурлахаараа ухаанаа алдаж хэлсэн ярьснаа мэдэхээ больдог. Би хүүхдүүддээ гар хүрдэггүй. Нэг удаа дэлгүүрээс хулгай хийсэн байхаар нь том хүүгээ бага зэргийн айлгаж, дахин хэрэг хийлгэхгүй гэж л гар хүрсэн. Ялангуяа охиноо энэ хүнийг дагуулмааргүй байна. Гэр бүл цуцлаад хүүхдүүдийг миний асрамжид үлдээж өгнө үү. Надад үлдээсэн тохиолдолд эхээс нь тэтгэлэг авахгүй” гэв.

 

Ø¿¿õ õóðàëäààíààð õýðýãò àâàãäñàí áè÷ãèéí íîòëîõ áàðèìòóóäûã øèíæëýí ñóäëààä,

                                                                                             

¯ÍÄÝÑËÝÕ íü:

 

Íýõýìæëýã÷ Б.М нь хариуцагч Б.О õîëáîãäóóëàí “гýðëýëò öóöëàõ, õ¿¿õäèéí асрамж, тэтгэлэг тогтоолгох тухай” íýõýìæëýëèéí øààðäëàãûã ø¿¿õýä ãàðãàæýý.

 

Íýõýìæëýã÷ Б.М, хариуцагч Б.О нар нь 2004 онд танилцаж,  2004 оны 01 дүгээр сарын 10-ний ºäºð ãýð á¿ë áîëñíûã 2006 оны 01 дүгээр сарын 11-ний өдөр . . . аймгийн . . . сумын èðãýíèé ãýð á¿ëèéí áàéäëûí ãýðëýñíèé á¿ðòãýëä á¿ðòãэñýí áºãººä тэдний дундаас 2005 оны 11 дүгээр сарын 11-ны өдөр хүү О.П, 2009 оны 01 дүгээр сарын 26-ны өдөр охин О.Д, 2011 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдөр хүү О.Д, 2013 оны 09 дүгээр сарын 24-нд хүү О.Б нарыг òºð¿¿ëñýí áîëîõ íü хэрэгт авагдсан гэрлэлтийн 07 дугаартай гэрчилгээ, . . ., . . ., . . ., . . . дугаартай төрсний гэрчилгээ, зохигчдын òàéëáàð болон õýðýãò àâàãäñàí áè÷ãèéí íîòëîõ áàðèìò зэргээр íîòëîãäîæ áàéíà.

 

Гэрлэгчид нь одоо тус тусдаа амьдарч байгаа, хэн аль нь гэрлэлтээ цуцлуулахыг хүлээн зөвшөөрсөн ба нөхөр Б.Орхонхүү нь эхнэр Б.М эрүүл мэнд, эрх чөлөөнд халдсан бөгөөд Дархан-Уул аймаг дахь Цагдаагийн газраас хүчирхийллийн аюулын зэргийн үнэлгээг хийхэд эрсдэлийн үнэлгээ 13 буюу өндөр гэж тогтоосон байх тул Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.4-т заасны дагуу гэрлэгчдийн гэрлэлтийг цуцалж шийдвэрлэх нь зүйтэй байна.

 

Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.6-т зааснаар гэрлэгчид хүүхдийн асрамжийн талаар тохиролцоогүй бол хүүхдийн нас, эцэг, эхийн халамж, ахуйн нөхцөл, бололцоо, ёс суртахууны байдал, хүчирхийлэл үйлдсэн эсэхийг нь харгалзан хүүхдийг эцэг, эхийн хэн нэгний асрамжид үлдээх, тэтгэлгийн хэмжээг тогтоох, хамтран өмчлөх дундын эд хөрөнгийг хуваах асуудлыг шүүх шийдвэрлэхээр зохицуулсан байна.

 

Хэрэг хянан шийдвэрлэх ажиллагааны явцад тус шүүхийн шүүгчийн 2020 оны 07 дугаар сарын 08-ны өдрийн . . . дугаартай захирамжаар шинжээчээр Дархан-Уул аймгийн Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газрыг томилж, хүүхдүүд эрүүл аюулгүй орчинд амьдрах нөхцөл, боломжоор хангагдаж чадаж байгаа эсэх, тэдний эцэг, эх хоёрын тус тусын амьдарч байгаа орчин, нөхцөл, зан байдал, ёс суртахуун нь хүүхдүүдийг хүмүүжүүлэх, сурч боловсроход болон хүүхэд амьдрахад таатай, ээлтэй орчин байгааг судалж дүгнэлт гаргуулахаар даалгаж шийдвэрлэсэн.

Шинжээч Дархан-Уул аймгийн Гэр бүл, хүүхэд залуучуудын хөгжлийн газрын 2020 оны 10 дугаар сарын 28-ны өдрийн дүгнэлт болон долоо ба түүнээс дээш настай хүүхдүүд болох О.Б, О.П, О.Д нарын санал зэргийг харгалзан, насанд хүрээгүй хүүхдүүдийг эх Б.М асрамжид үлдээж, эцэг Б.О хүүхдийн тэтгэлэг гаргуулж, тэжээн тэтгүүлэх нь зүйтэй байна.  

 

Ãýð á¿ëèéí òóõàé õóóëèéí 21 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 21.1-т “Õ¿¿õýä òºðñíººð ýöýã, ýõ, õ¿¿õäèéí õîîðîíä ýðõ, ¿¿ðýã ¿¿ñíý”, ìºí õóóëèéí 38 äóãààð ç¿éëèéí 38.1-т “Ýöýã, ýõ íü íàñàíä õ¿ðýýã¿é áîëîí íàñàíä õ¿ðñýí áîëîâ÷ õºäºëìºðèéí ÷àäâàðã¿é õ¿¿õäýý òýæýýí òýòãýõ ¿¿ðýãòýé” ãýæ çààñíû äàãóó эцэг Б.О, эх Б.М нар нь хүүхдүүд болох О.П, О.Д, О.Д, О.Б нарыг хэний асрамжид ¿ëäñýí ýñýõýýñ ¿ë õàìààðàí àñàð÷, õàëàìæëàõ, òýæýýí òýòãýæ áàéõ ¿¿ðãýýñýý ÷ºëººëºãäºõã¿é áîëîõûã äóðäàõ íü ç¿éòýé байна.

 

Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 115 äóãààð ç¿éëèéí 115.1, 115.2.1, 116, 118 äóãààð ç¿éë, 132 äóãààð ç¿éëèéí 132.6-т çààñíûã óäèðäëàãà áîëãîí ÒÎÃÒÎÎÕ íü:

 

1. Ãýð á¿ëèéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 14.4-т зааснаар М овогт Б.М /РД:. . ./, Т овогт Б.О /РД:. . ./ нарын гýðëýëòèéã цуцалсугай.

 

2. Ãýð á¿ëèéí òóõàé õóóëèéí 14 ä¿ãýýð ç¿éëèéí 14.5-т çààñíààð 2005 оны 11 дүгээр сарын 11-ны өдөр төрсөн хүү О.П, 2009 оны 01 дүгээр сарын 26-нд төрсөн охин О.Д, 2011 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдөр төрсөн хүү О.Д, 2013 оны 09 дүгээр сарын 24-нд төрсөн хүү О.Б нарыг эх Б.М асрамжид ¿ëäýýñ¿ãýé.

 

3. Гэр бїлийн тухай хуулийн 40 дїгээр зїйлийн 40.1.1, 40.1.2-т зааснаар  2005 оны 11 дүгээр сарын 11-ны өдөр төрсөн хүү О.П, 2009 оны 01 дүгээр сарын 26-нд төрсөн охин О.Д нарыг 16 нас  /сурч байгаа бол 18 нас/ хїртэл тухайн бїс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны доод тївшингийн хэмжээгээр, 2011 оны 04 дүгээр сарын 18-ны өдөр төрсөн хүү О.Д, 2013 оны 09 дүгээр сарын 24-нд төрсөн хүү О.Б нарыг 11 нас хүртэл тухайн бүс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны доод түвшингийн 50 хувиар, 11-16  /сурч байгаа бол 18 нас/ хїртэл тухайн бїс нутагт тогтоогдсон амьжиргааны доод тївшингийн хэмжээгээр тус тус эцэг Б.О сар бїр хїїхдийн тэтгэлэг гаргуулж, тэжээн тэтгїїлсїгэй.

 

4. Гэрлэгчид нь одоогоор гэр бүлийн дундын хөрөнгийн талаар маргаагүй болохыг дурдсугай.

 

5. Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 58 äóãààð ç¿éëèéí 58.3-ò çààñíààð нýõýìæëýã÷ Б.М нь óëñûí òýìäýãòèéí õóðààìæаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурдаж, хариуцагч Б.О улсын тэмдэгтийн хураамж 70,200 төгрөг, нэг жилд төлөгдөх тэтгэлгийн үнийн дүнгээс ногдох улсын тэмдэгтийн хураамж 129,171 төгрөгийг тус тус гаргуулан төрийн сангийн орлогод олгосугай.

 

6. Ãýð á¿ëèéí òóõàé õóóëèéí 26 äóãààð ç¿éëä çààñíààð çîõèã÷èä íü õ¿¿õäýý ýð¿¿ë ÷èéðýã ºñãºí áîéæóóëàõ, ñýòãýõ¿éí õóâüä òºëºâø¿¿ëýõ, àñðàí õàìãààëàõ, òýæýýí òýòãýõ, ñóóðü áîëîâñðîë ýçýìø¿¿ëýõ, ¿íäýñíèé ¸ñ çàíøèë óëàìæëàëàà äýýäëýõ, õ¿¿õäèéí ýðõèéã õàìãààëàõ, õºäºëìºðèéí àíõíû äàäëàãà îëãîõ çýðýãò ýöýã ýõ òýãø ýðõ ýäýëæ, àäèë ¿¿ðýã õ¿ëýýõ ó÷ðûã äóðäñóãàé.

 

7. Гýð á¿ëèéí òóõàé õóóëèéí 26 äóãààð ç¿éëèéí 26.6-т çààñíààð ãýðëýëòýý öóöëóóëñàí ýöýã, ýõèéí õýí íýã íü íºãºө人 õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõýä íü ñààä ó÷ðóóëàõûã õîðèãëîõ ó÷èðòàéã ìýäэãäñ¿ãýé.

 

8. Гýð á¿ëèéí òóõàé õóóëèéí 15 äóãààð ç¿éëèéí 15.1-т çààñíààð ãýðëýëòýý öóöëóóëñàí õ¿ì¿¿ñ ýâëýðñýíýý õàìòðàí èëýðõèéëæ, ººð õ¿íòýé ãýðëýýã¿é áîë ºðãºäºë ãàðãàí ãýðëýëòýý ñýðãýýæ áîëîõûã ìýäýãäñ¿ãýé.

 

9. Гэр бүлийн тухай хуулийн 14 дүгээр зүйлийн 14.9-д зааснаар гэрлэлт цуцалсан тухай шийдвэрийн хувийг хүчин төгөлдөр болсноос хойш ажлын гурван өдрийн дотор гэрлэлтийг бүртгэсэн Өвөрхангай аймгийн Хархорин сумын улсын бүртгэлийн байгууллагад явуулахыг шүүгчийн туслах Т.Тогтоход даалгасугай.

 

10. Èðãýíèé õýðýã ø¿¿õýä õÿíàí øèéäâýðëýõ òóõàé õóóëèéí 120 äóãààð ç¿éëèéí  120.2-ò çààñíààð çîõèã÷, òýäãýýðèéí òºëººëºã÷ áóþó ºì㺺ëºã÷ øèéäâýðèéã ýñ çºâøººðâºë ãàðäàí àâñíààñ õîéø 14 õîíîãèéí äîòîð Дархан-Уул аймгийн Иргэний хэргийн давж заалдах шатны шүүхэд ãîìäîë ãàðãàõ ýðõòýéã äóðäñóãàé.

 

 

 

 

ÄÀÐÃÀËÀÃ× Ø¯¯Ã×                              З.ТУНГАЛАГМАА