2021        10          13

181/ШШ2021/01860

 

 

 

 

МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙН ӨМНӨӨС

 

Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүх хуралдааныг шүүгч Г.Энхцэцэг даргалж, тус шүүхийн шүүх хуралдааны танхимд хийсэн хуралдаанаар,

 

Нэхэмжлэгч: Ш.Х-н нэхэмжлэлтэй,

Хариуцагч: О ХХК-д холбогдох,

 

Ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны дундаж цалин, хөлстэй  тэнцэх олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, баталгаажилт хийхийг даалгуулах тухай иргэний хэргийг хянан хэлэлцэв.

 

Шүүх хуралдаанд: Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч М.С, нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч Ч.Т, хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч П.Ө, хариуцагчийн өмгөөлөгч Д.Б, нарийн бичгийн дарга М.М нар оролцов.

 

ТОДОРХОЙЛОХ нь:

 

Нэхэмжлэгч шүүхэд гаргасан нэхэмжлэлдээ: Ш.Х нь 2014 оны 04 дүгээр сарын 16-нд “О” ХХК-д “Ажлын байран дахь сургалтын сургагч багш” албан тушаалд хугацаагүй хөдөлмөрийн гэрээ байгуулан ажилд орсон. Үүнээс хойш тус компанид тасралтгүй 5 жил 1 сар ажилласан.

2019 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдөр 18:30 цагийн үед Оюутолгойн кемп дотор Хаан банк орох замд явахдаа 40км-20км-тэй замд шилжихдээ 20 км-тэй явах зам дээр 27 км цагийн хурдтай явсан байдаг. Хурд хэмжигчгүй машин байсан тул мэдээгүй. Гэхдээ энэ асуудлыг тухайн үед би өөрөө болон бусад хүн хэн ч мэдээгүй байсан.  2019 оны 12 дугаар сарын 28-ны өдөр хурд хэмжигчийг шүүж үзээд илрүүлсэн байдаг. Энэ асуудлаар ахлах ажилтантайгаа аюулгүй ажиллагааны зөвлөхтэй уулзахад “Та хурд хэтрүүлсэн байна. Ахиж битгий ийм зөрчил гаргаарай. Хамт олондоо хэлж бусдад анхааруулаарай” гэж хэлээд өнгөрсөн. Үүнээс хойш 2020 оны 01 дүгээр сарын 04-ний өдөр ахлах ажилтан Б.Б “Хотын оффис дээр ирж уулз” гэж утсаар ярьсан. 2020 оны 01 дүгээр сарын 06-ны өдөр би хотод ирж Янжмаа гэдэг хүнтэй уулзсан. Янжмаа гэдэг хүн “Танай ахлах ажилтан чинь хурдны талаар мэдүүлэг ав гэсэн мэдүүлгээ бичиж өг” гэж хэлсэн. Үүний дагуу миний бие мэдүүлэг бичиж өгсөн. 2020 оны 01 дүгээр сарын 09-ний өдөр ажилдаа буцаж явсан. Ингээд ажлаа хийж байтал ойролцоогоор 2020 оны 01 дүгээр сарын 13-15-ны өдрийн үед сургалтын хэлтсийн менежер Н болон хүний нөөцийн 2 ажилтан уулзаад “Та хурд хэтрүүлсэн байна. Сургагч хүнд байж боломгүй алдаа. Та хүсэлтээ өгөөд ажлаасаа гарчих” гэж хэлсэн бөгөөд улмаар харилцан тохиролцох санал тавьсан. Би “Надад хугацаа өгөөч, би бодож үзье. Гэр бүлийнхээ хүнтэй зөвлөлдье” 2020 оны 04 дүгээр сарын 16-ныг хүртэл хойшлуулж өгөөч, би жилээ дуусгамаар байна” гэж хэлсэн.

Гэтэл Н “За маргааш өглөө 10:00 цаг хүртэл хойшлуулъя” гэсэн. Ингээд маргааш өглөө нь “харилцан тохиролцож халагд, өөрийн хүсэлтээр халагд, хүсэлтээ өг” гэсэн. Би “Өөр ажил руу шилжиж болохгүй юу” гэж асуусан боловч болохгүй гэсэн. Тэгэхээр нь би “Тэгвэл хүсэлтээ өгөхгүй, та нарын халах гээд байгаа үндэслэлээр чинь халагдаж болно” гэж хэлсэн. Тэгтэл тэр дор нь бэлдсэн нэг хуудас гаргаж ирээд гарын үсэг зуруулсан. Тэр нь цалинтай чөлөөний хуудас байсан. Маргааш нь ажлаа хийж байтал Б.Б “Оройны онгоцоор буу” гэж хэлээд өдөр 13:00 цагийн орчим буулгасан. 2020 оны 01 дүгээр сарын 18-ны өдрөөс хойш цалинтай чөлөөтэй явж байтал 2020 оны 01 дүгээр сарын 23-ны өдөр “О” ХХК-ийн сургалтын хэлтсээс Түдэв гэдэг хүн утсаар ярьж “Маргааш өдөр 14:00 цагт ирж уулз” гэж хэлсэн. Үүний дагуу ирж уулзахад “Бүтцийн өөрчлөлтөнд орууллаа” гэж хэлээд мэдэгдэх хуудас өгсөн.

Энэ үед би “Та нар тохиролцож халагд, тохиролцмоор байна” гэж байснаа яагаад ингээд бүтцийн өөрчлөлт болчихож байгаа юм бэ. Наад хуудсыг чинь би зөвшөөрөхгүй байна. Тэр тохиролцмоор байсан дарга нар нь хаачсан бэ” гэсэн боловч “Тэд ажилтай байгаа” гээд өнгөрсөн. Би уг хуудсанд зөвшөөрөхгүй байна гэж бичээд гарын үсгээ зурсан. Ийнхүү зөвшөөрөхгүй байна гэхэд өөр ажлын байр санал болгосон. Тухайн үед 3 ажлын байран дээр ажлын анкет бөглөж өгсөн. Дараа нь ярилцлаганд орсон. Гэвч 3 ажлын байрны алинаас нь ч хариу ирээгүй.

Улмаар 2020 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдөр 14 цагийн орчимд Н гэдэг хүн яриад “Өмнөх мэдэгдэлд заасан 45 хоногийн хугацаа дууссан, ирж бичиг баримтаа аваарай” гэж хэлсэн. Ингээд миний бие 2020 оны 3 дугаар сарын 18-ны өдөр очиж бичиг баримтаа авах үед нийгмийн даатгалын дэвтрийн хамт хөдөлмөрийн гэрээ цуцлах тухай тушаалыг өгсөн. Ийнхүү намайг урьд нь халах гэж оролдож, сүүлдээ тохиролцох санал тавиад өөрийн хүсэлтээр ажлаас халагд гэж байсан боловч миний бие тэр хүсэлтийг нь биелүүлээгүй тул үндэслэлгүйгээр ажлаас халсан гэж үзэж байна.

Иймд “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн Б/3296 дугаар Хөдөлмөрийн гэрээ цуцлах тухай тушаалыг хүчингүй болгож, ажилгүй байсан хугацааны цалин хөлсийг гаргуулж, ажилдаа эргүүлэн тогтоолгохыг даалгаж өгнө үү гэв.  

 

 Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Гүйцэтгэх захирлын 2020 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрийн Б3296 тоот хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тухай тушаалд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1 дэх хэсэгт зааснаар халсан гэж байгаа боловч хуулийн үндэслэл нь тухайн байгууллага аж ахуй нэгж татан буугдсан, орон тоо цомхтгосон гэж байдаг. Гэтэл аль үндэслэлээр халж байгаа нь тодорхой бус байгаа. 45 хоногийн хугацаанд мэдэгдэл өгсөн ч гэсэн ажлаа хийгээд явж байх ёстой.

Ш.Хын ростерын амралт дууссан буюу 2020 оны 01 дүгээр сарын 12-ны өдөр ажил дээрээ очсон. Ростерын амралт гээд ярихаар хариуцагч талаас гаргаж өгч байгаа баримт нь зөрүүтэй болж байгаа юм. Тэгэхээр яагаад ажлын тайлан нэхэж байгаа вэ гэхээр ийм ажил хийсэн гээд гарын үсэг зурсан, мөн ажил олгогч хүлээж авсан гэх баримт байвал хэзээ Ш.Хыг халсан тухай асуудал тодорхой болох ёстой. Гэтэл тийм баримт байхгүй, гаргаж өгсөн баримт нь ажлын тайлан биш, ажил олгогч өөрөө үйлддэг хуурамч нотлох баримт гэж үзэх үндэслэлтэй байна.

Ш.Хыг ажлаас гарах өргөдлөө өг, өгөхгүй бол цалинг чинь өгөхгүй гээд 2020 оны 01 дүгээр сарын 10-ны өдөр өгөх ёстой цалинг хаагаад тухайн сарын 25-ны өдөр өгсөн байдаг. Энэ тухай Ш.Хын харилцах данс болон цалин хөлс шилжүүлсэн тухай баримтаас харж болно.

“О” ХХК-ийн хөдөлмөрийн дотоод журмын 3 дахь хэсэгт хөдөлмөрийн гэрээ дуусгавар болгох гэх хэсэгт ажил олгогчийн санаачилгаар хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгох гэж байгаа. Цомхтгол явуулахад компанийн төсөв хөрөнгийн хомсдол, зах зээлийн нөхцөл байдал, ажлын ачаалал багасгах, тодорхой үйл ажиллагаа зогсоох зэрэг шалтгааны улмаас орон тооны цомхтгол явагдана, төсөв хөрөнгийн хомсдол аж ахуйн нэгжийн татан буугдсанаас орон тоо хасагдсан ажилтны үүрэг хариуцлагыг багасгасан зэрэг шалтгаан нь ажилтны хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгодог гэж заасан байна. Эдийн засгийн хэмнэлтээр 80 хүн ажлаас халсан гээд яриад байна. 2019 онд хэдэн хүний орон тоотой бүтцээр ажиллаж байсан мөн 2020 онд хэдэн хүний орон тоотой ажиллаж байсан талаарх баримтыг гаргаж өгнө үү гэхээр хариуцагчийн гаргаж өгсөн баримтаар 2019 онд орон тооны өөрчлөлт хийгдээгүй гээд 2020 оных нь адилхан тушаал байгаа юм.

Сургалтын хэлтэс нь баяжуулах үйлдвэрийн сургалт, ил уурхайн сургалт гээд хоёр хэсэг байгаа юм. Тухайн баяжуулах үйлдвэрт гурван сургагч, ил уурхайн сургагч нь гурав нийт зургаан хүн гурван ээлжээр ажилладаг. Нэг ээлжинд хоёр сургагч ажилладаг, үйлдвэрлэлийн сургагч албан тушаал гээд бас байгаа, энэ хүн ганцаараа ажилладаг. Нийт долоон орон тоо байсан, ажлын байрны тодорхойлолтод сургагч багш гэж байгаа, аль хэлтэст хамаарах вэ гэхээр ил уурхайн хэлтэст хамаарч байсан. Тухайн хүнийг ажлаас халснаар гэрч н.Мөнх-Эрдэнэ нь манай баяжуулах үйлдвэрээс  нэг хүн ажиллаж байгаа, сургалтын ажлыг гүйцэд хийж чадахгүй байна гэж мэдүүлэг өгсөн байдаг.

2020 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдрийн тушаалаар нэгдүгээр улиралд цөөрүүлнэ гэсэн нь тухайн хүнд нь зориулж тушаал гаргасан юм шиг байгаа юм. Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсээс нэг хүнийг ажлаас халсан. Хэдэн хүн халагдсан нь тодорхой бус байна. Хариуцагч тайлбартаа манай байгууллага халахыг баримталдаггүй гэсэн, тэгвэл хэдэн хүн ажлаас халаад, хэдэн хүнийг нэмсэн юм бэ? хүний хөдөлмөрлөх эрхэнд ингэж халдаж болохгүй.

Баяжуулах үйлдвэр болон ил уурхайг хариуцаж байсан гэрч Б.Бын мэдүүлгээр Ш.Хыг нөгөө гурван ажилтнаас муу ажилладаг гэж хэлсэн. Гэтэл Ш.Ход сахилгын шийтгэл ногдуулаад дараа нь 2019 онд шилдэг ажилтан болгоод ажлаас халсан байна. Ажил үүрэгтэй нь холбоогүй зүйл дээр захиргааны арга хэмжээ аваад шилдэг ажилтан болсныг харгалзаж үзэхгүйгээр ажлаас халсан байдаг. Энэ бол “О” ХХК-иас нөлөөлсөн асуудал юм. Ш.Х 28 хоног ажилд гараад 21 хоног амардаг байсан. Үүнтэй холбоотойгоор Хөдөлмөрийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулга батлагдаад 14 хоног ажиллаад 14 хоног амрахаар болсон. Гурван ээлж байсан бол дөрвөн ээлж болж байгаа юм. Тэгэхээр нэмэлтээр ажилтан авах хэрэг гарна. Аюулгүй ажиллагааны зааварчилгаагаар хүн аваагүй учраас орон тоог цомхтгосон гэсэн зүйл яриад байна. Хөдөлмөр, эрүүл аюулгүй байдлын тухай хуульд шинээр ажилд орсны сургалт, давтан сургалт, өдөр тутмын сургалт гээд заасан байдаг. Шинээр ирсэн хүнд сургалт хийнэ гэсэн үг үсэг байхгүй байна. Сургалтын үйл ажиллагаа тасралтгүй явах ёстой.

Чи өргөдлөө өг, ажлаас чинь хална гэдэг асуудал Д.Атай хамааралтай юм. Д.А нь итгэмжлэл олгох эрхтэй этгээд мөн эсэх асуудал яригдана. ЛА гэдэг хүн ажлаас гарсан, Д.А итгэмжлэл аваагүй. Д.А нь “О” ХХК-ийн хуулийн хэлтсийн даргаар ажилладаг. Бүтэц зохион байгуулалт, орон тоо захиргаа хүний нөөцийн хэлтсийн дарга гэх хүн итгэмжлэл өгөөд байгаа юм. ЛА гэх хүнийг 2020 оны 09 дүгээр сарын 28-ны өдөр ажлаас чөлөөлсөн байдаг. АТ гэдэг хүн итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх эрхтэй этгээд гээд 2019 оны 01 дүгээр сарын 25-ны өдөр Д.Ад итгэмжлэл өгсөн байдаг. Өгч байгаа итгэмжлэл нь уг маргаанд нь хамааралгүй байгаа юм. Тухайн хүнийг 2020 оны 03 дугаар сард халсан. “О” ХХК-ийн АТ гэдэг хүнийг ЛаураТомас гэдэг хүнд эрх олгосон. Гэтэл ЛА нь Д.Ад итгэмжлэл олгосон байдаг. ЛА нь Д.Ад эрхээ биш итгэмжлэл өгсөн байдаг. 2020 оны 03 дугаар сард шүүхэд нэхэмжлэл өгсөн бол 04 дүгээр сард итгэмжлэл хийгдэх ёстой байтал тийм биш 2019 оны 01 дүгээр сарын 25-ны өдөр итгэмжлэл өгсөн асуудал байгаа юм. Д.Ад өгсөн итгэмжлэлийг хүчин төгөлдөр гэж үзэх гэхээр сүүлд гаргаж өгсөн баримтнаас харахад ЛА гэдэг хүнийг өөрчлөөд өөр хүний нэр биччихсэн байгаа юм. Д.А хэнээс итгэмжлэл авсан юм бэ гэхээр ЛАаас авсан.  Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийг хууль ёсны дагуу итгэмжлэлээ авсны дараа асуудлыг ярих ёстой гэж үзэж байна.

Гэрч Б.Б нь тухайн хүнийг ажлаас халахад сахилгын шийтгэлээс гадна мэргэжил ур чадварыг харгалзаж үздэг гээд хэлсэн. Гэтэл Ш.Хын хөдөлмөрлөх эрхэд халдаад “О” ХХК-иас халагдаж байгаа тохиолдолд туслан гүйцэтгэх компанид ажилд орох боломжгүй болчихсон. “О” ХХК өөрийн дотоод мэдээллээр хэлээд халагдсан л бол ажилд орох боломжгүй болж байгаа юм.

2018 оны бүтэц зохион байгуулалт хийсэн тушаал дээрээ 2020-2022 онд хална гээд төлөвлөсөн шийдвэр байгаа юм. 2019 онд шийдвэр гаргаагүй гэж байгаа боловч тухайн онд хүчин төгөлдөр бусад тооцсон тушаалаа хүчингүй болгож байгаа юм. Ажлын байрны сургагч гэдэг нэршил нь ажилд авсан болон гарсан тушаал, ажлын байрны тодорхойлолт дээрээ өөр байгаа юм. Ил уурхайн сургагч багш юм уу? Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургагч багш юм уу? гэдэг зохицуулалт байхгүй. Журмандаа сонгон шалгаруулалт явна гэж байгаа боловч явуулаагүй. Нийт долоон ажилчнаас яагаад Ш.Хыг сонгосон юм бэ? Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан давуу эрх буюу хязгаарлалт тогтоож байна. Хөдөлмөрийн тухай хуулиас гадна Үндсэн хуулиар ялгаварлан гадуурхахгүй байна гэсэн асуудал яригдана. Бүх бичиг баримт дээрээ бэлдээд тавьсан мэт бэлэн байсан.

Үндсэн хуульд хүн хөдөлмөрлөсөн бол хөдөлмөрийн үр дүнд тохирсон цалин хөлсийг авна гэж заасан байдаг. Гэтэл “О” ХХК нь хүнийг ажиллуулахгүй байж цалин өгөөд байгаа асуудал байна. Ш.Хын 1-3 дугаар сарын цалингийн хүснэгтээс харж болно. Ажлаа хийж байсан бол бүх нэмэгдлээ авах ёстой.

Ш.Хын хувьд ажил үүргээ гүйцэтгэе гээд очсон боловч “О” ХХК-ийн хашаагаар ч нэвтрүүлээгүй байдаг. Албаны цахим хаягийг хаасан учраас харьцах ямар ч боломжгүй болсон. Нэхэмжлэгчийг 2020 оны 03 дугаар сарын 12-ны өдөр дуудаж уулзаад шууд кэмп дээр байхад нь буулгаад мэдэгдэл өгөөд явсан. “О” ХХК-ийн ажил үүрэг гүйцэтгэхийг түдгэлзүүлсэн нь хүчин төгөлдөр бус. Өөрөөр хэлбэл Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 44 дүгээр зүйлд ажил албан тушаалыг түдгэлзүүлэх буюу хууль тогтоомжид заасан эрх бүхий байгууллага шаардсан бол ажилтны тухайн ажил албан тушаал эрхлэхийг түдгэлзүүлнэ гэж заасан байдаг. “О” ХХК нь эрх мэдлээ хэтрүүлээд Хөдөлмөрийн тухай хуулиас илүү хууль хэрэгжүүлээд явж байна. Би Ш.Хоос итгэмжлэл авахдаа нэг удаа буюу хальт уулзсан, түүнээс биш ажил үүрэгтэй холбоотой асуудлыг утсаар асууж ярьсан. Хариуцагч дурдахдаа Ш.Хын ажил 14/7 хоногоор ажилладаг гэсэн. Мэдэгдэл өгөхдөө ажлаас халах хүртэлх хугацааг тооцоход нийт 45 хоног байна. Энэ хугацаанд нэхэмжлэгчийн хувьд хоёр удаа ажиллах эрхтэй болж байхад нь ажил үүргийг нь гүйцэтгүүлээгүй байдаг. Улсын дээд шүүхийн зөвлөмжийн 2.1 дэх хэсэгт тухайн хүний ажил үүргийг нь гүйцэтгүүлэлгүйгээр ажлаас халах хугацаагаар хойшлуулж болохгүй гэж заасан байдаг.

Иймд тушаалыг хүчингүй болгож, “О” ХХК-ийн сургагч багшийн албан тушаалд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалинг ажлаас халагдсан өдөр болох 2020 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрөөс 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийг хүртэлх буюу нийт ажлын 414 өдрөөр дундаж цалин хөлс тодорхойлох журам буюу 55 дугаар тушаалын 7а хэсэгт зааснаар сүүлийн 3 сарын цалингийн дунджаас тооцож үзээд 1 сарын цалин 9,604,921 төгрөг, 1 өдрийн цалин 446,740 төгрөг буюу 184,950,360 төгрөгийг “О” ХХК-иас гаргуулж, нийгмийн даатгалын болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж өгнө үү гэсэн нэхэмжлэлийн шаардлага гаргаж байна гэв.

 

Нэхэмжлэгчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Ш.Хыг 2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдөр мэдэгдлээр ажлаас халсан байдаг. Тухайн ажилтны ажил үүргийг гүйцэтгүүлэхгүй, цалин хөлсийг олгохгүй байгаа явдал нь ажлаас халсантай адилтган үзнэ гэж байгаа. Тухайн мэдэгдлээр Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1 дэх хэсэгт заасныг баримтлан хөдөлмөрийн гэрээг дуусгавар болгохдоо үндэслэлээ тодорхой заасан байх ёстой. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1 дэх хэсэгт заасан гурван үндэслэл буюу орон тоо хасагдсан, татан буугдсан, орон тоо цөөрүүлсэн гурвын алийг нь үндэслэж байгаа нь тодорхой бус байна.

2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдөр мэдэгдэл нь 45 хоног өнгөрөөгүй, 2020 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдөр дуусаагүй байхад нэхэмжлэгчийг ажлаас чөлөөлсөн нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.5 дахь хэсэгт заасантай нийцэхгүй байна. Иргэний хуулийн 73 дугаар зүйлийн 73.3 дахь хэсэгт зааснаар хугацаа тоолох дээр зөрчилтэй байна.

Сахилгын зөрчлийн хувьд сахилгын хэлбэрийг давхардуулан оногдуулж болохгүй гээд заасан. 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр Ш.Ход сануулах шийтгэл хүлээлгэсэн байдаг. Мөн үүнийг үндэслэж ажлаас халж байгааг сахилгын шийтгэлийн хэлбэрийг давхардуулан ногдуулж байна гэж үзэж байна. 2020 оны 01 дүгээр сарын 15-ны өдрөөс хойш Ш.Хыг ажил үүргийг нь гүйцэтгүүлээгүй гэж хариуцагч тал тайлбарлаж байна. Тиймээс ажил хүлээлцсэн акт байхгүй, сүүлийн ажлыг хэзээ хийсэн бэ гэдэг дээр захирамжийн биелэлтээр байхгүй гэсэн үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хангаж өгнө үү гэв.

Хариуцагчийн өмгөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

Хариуцагч “О” ХХК-ийн зүгээс нэхэмжлэлийн шаардлагыг хүлээн зөвшөөрөхгүй байна. Үүнтэй холбоотойгоор дараах тайлбарыг гаргаж байна. Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн тайлбараар 2019 оны 12 дугаар сарын 26-ны өдрийн 18 цагийн үед 20 км цагийн хурдтай явах газарт 27 км цагийн хурдтай явсан учраас гэдэг байдлаар тайлбар гаргаж байна. Ш.Хын уг сахилгын зөрчилтэй холбоотой асуудлаар “О” ХХК-ийн зүгээс хяналт шалгалт хийсэн боловч хариуцлага тооцоогүй. Тиймээс нэхэмжлэлийн шаардлагатай хамааралгүй гэж үзэж байна.

Компанийн тухай хуулийн 83 дугаар зүйлд зааснаар “О” ХХК-ийн итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх эрхтэй этгээд бол 2017 оны 05 дугаар сарын 05-ны өдрөөс өнөөдрийг хүртэл АТ гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байгаа. Гүйцэтгэх захирлын хувьд Компанийн тухай хууль болон “О” ХХК-тай байгуулсан гэрээний дагуу үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Гүйцэтгэх удирдлагын гэрээний 3.3 дахь хэсэгт “Компанийн бүтэц зохион байгуулалтыг батлах” гэж заасны  дагуу гүйцэтгэх захирлын хувьд бүтэц зохион байгуулалтыг батлах эрхтэй ба энэ эрхийнхээ дагуу “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдрийн 4/20 дугаартай “О” ХХК-ийн бүтэц зохион байгуулалт, нийт ажлын байрны тоог шинэчлэн батлах тухай тушаал гаргасан байдаг. Уг тушаалын хавсралтад зааснаар Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн Ажлын байран дахь сургалтын сургагч албан тушаалын орон тоог цөөрүүлсэн байгаа. “О” ХХК-ийн боловсон хүчин, бүтэц зохион байгуулалт, үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн ажлын байран дахь сургагчийн 4 орон тоог 3 болгосон.

Хэргийн материалд авагдсан “О” ХХК-ийн 039 тоот ажлын орон тоо цөөрүүлсэн үндэслэлээр хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тохиолдолд баримтлах журам байгаа. Уг журмын дагуу ажилтны тоог цөөрүүлсэн үндэслэлээр хөдөлмөрийг гэрээг цуцлах журмын 1.1 дэх хэсэгт энэхүү журмын зорилго нь “Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1 дэх хэсэгт заасны дагуу “О” ХХК-ийн бүтэц зохион байгуулалт болон адил албан тушаалын хэд хэдэн орон тооноос тодорхой орон тоог хасаж байгаа, ажилтны тоог цөөрүүлж байгаа тохиолдолд хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах үед ажилтанг тодорхой үндэслэл шалгуургүйгээр өөрийн үзэмжээр ашиг сонирхлын зөрчлөөр хасах цөөрүүлэх нөхцөл байдал үүсэхээс урьдчилан сэргийлэх” зорилгоор тухай журмыг мөрдөж ажилладаг. Энэ журмын 8.1 дэх хэсэгт зааснаар компани ажилтны тоог цөөрүүлэх үндэслэлээр компанитай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах шийдвэр гаргахдаа дараах шалгуурыг дарааллан баримтлана гэсэн. Тухайн журмын 8.1.1 дэх хэсэгт сахилгын шийтгэлтэй ажилтан байгаа эсэхийг шалгах, тухайн сахилгын шийтгэлээс хойш 1 жилийн хугацаа өнгөрөөгүй байх гэж байгаа.

Нэхэмжлэгч Ш.Хын хувьд 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн Б4589 дугаартай сахилгын шийтгэл хүлээсэн талаараа хүлээн зөвшөөрсөн байдаг. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 131 дүгээр зүйлийн 131.4 дэх хэсэгт зааснаар тухайн шийтгэлтэй хүн 1 жилийн хугацаа дуусаагүй хүчин төгөлдөр байсан тул ажилтны тоог цөөрүүлсэн хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах журмын 8.1.1 дэх хэсэгт хамааруулан үндэслэсэн байдаг.

“О” ХХК-ийн 2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдрийн мэдэгдлээр Ш.Ход хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тухай мэдэгдэл хүргүүлсэн. Тухайн мэдэгдлээр “О” ХХК-ийн бүтэц зохион байгуулалтад өөрчлөлт оруулсан ба 2018 оны 04 дүгээр сарын 05-ны өдөр байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1 дэх хэсэгт зааснаар танд дуулгаж байгаад харамсалтай байна гэж Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40.5 дахь хэсэгт заасны дагуу урьдчилан хүргүүлсэн байдаг. Мэдэгдэлд заасан хугацаанд ажиллахгүй байж болно гэсэн. Гэхдээ ажиллах эрх нь нээлттэй байхад Ш.Хын хувьд ажиллах хүсэл зоригоо илэрхийлээгүй. Энэхүү мэдэгдлийн хугацаанд таныг ажиллахыг шаардахгүй бөгөөд үндсэн цалин болон зохих нэмэгдлийг компанийн холбогдох журамд зааснаар өгнө гэж байгаа. Өөрөөр хэлбэл үндсэн цалингаас гадна нэмэгдлийг олгосон.

“О” ХХК-ийн зүгээс нэхэмжлэгчид гурван ажлын байр санал болгосон. Сонгон шалгаруулалтын баг ажлын байрны сонгон шалгаруулалт явуулсан. Ажил олгогчийн хувьд тодорхой шаардлагын дагуу ажилтан авна гэж заасан байхад Ш.Хын хувьд тухайн шаардлагад тэнцээгүй байдаг. Нэхэмжлэгчийн зүгээс сонгон шалгаруулалт явсан эсэх дээр мөн маргадаггүй.

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1 дэх хэсэгт зааснаар ажлаас халагдсаны тэтгэмж мөн Үйлдвэрчний эвлэлийн хороотой байгуулсан 2018-2023 оны хамтын гэрээгээр тогтоосон хэмжээгээр тэтгэмж олгохоор зохицуулсан. Хариуцагч “О” ХХК-ийн зүгээс Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.5 дахь хэсэгт заасны дагуу мөн хуулийн 40.1.1 дэх хэсэгт зааснаар ажилтны тоог цөөрүүлсэн үндэслэлээр ажилтанд 45 хоногийн өмнө мэдэгдсэн байдаг. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1 дэх хэсэг, хамтын гэрээний 2.2 дахь хэсэгт заасны дагуу тэтгэмж олгох тухайгаа нэхэмжлэгчид мэдэгдсэн. Нэхэмжлэгч 2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдөр мэдэгдэлтэй танилцсан, 2020 оны 03 дугаар сарын 24-ний өдөр нэхэмжлэгчийн Хаан банк дахь дансанд 40,754,386 төгрөгийг шилжүүлсэн. Өөрөөр хэлбэл нэхэмжлэгч хүлээн зөвшөөрч тэтгэмж авсан гэж үзэж байна. “О” ХХК-ийн зүгээс Хамтын гэрээ болон хуулиар хүлээсэн үүргээ биелүүлсэн.

Итгэмжлэлтэй холбоотой маргааныг сс жишиг болохуйц байдлаар Улсын дээд шүүхээс хүлээн зөвшөөрөөд шийдсэн байдаг. Компанийн гүйцэтгэх удирдлага бол АТ гэдэг хүн байгаа. Хэргийн материалд авагдсан итгэмжлэлгүйгээр төлөөлөх этгээд  АТ гэдэг хүнээс хууль эрх зүйн асуудал хариуцсан Д.А захиралд итгэмжлэл олгосон. Итгэмжлэлдээ “О” ХХК-иас явагдаж байгаа эрүү, захиргаа, арбитр, иргэн гээд бүх маргаанууд дээр төлөөлөх эрхийг Д.Ад олгосон гэсэн үг юм. Д.А нь бусдад мөн итгэмжлэл олгох эрхтэй бөгөөд П.Өд итгэмжлэл олгосон. Сүхбаатар дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүх дээр “О” ХХК-д холбогдох хөдөлмөрийн маргаан дээр нэг бүрчлэн явж байгаа. “О” ХХК-ийн боловсон хүчин, бүтэц зохион байгуулалттай холбоотой түүнийг хариуцсан менежерийн албан тушаалыг өөрчилсөн, өөрчилсөнтэй холбоотойгоор тушаалыг хэргийн материалд хавсаргаж өгсөн.

Маргаан бүхий Б3296 тоот тушаал үндэслэлтэй тул нэхэмжлэлийн шаардлагыг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгож өгнө үү гэв.

 

Хариуцагчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч шүүх хуралдаанд гаргасан тайлбартаа:

“О” ХХК-ийн зүгээс Ш.Хыг ажлаа өг гэж шахаж шаардаж байсан зүйл байхгүй, энэ талаар баримт хэргийн материалд байхгүй. Хэргийн материалд авагдсан баримтыг үндэслэн нөгөө талаа хүндэтгэж оролцоосой хэмээн нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөс хүсэж байна. “О” ХХК-ийн ажилчид 15,000-18,000 хооронд хэлбэлзэж байдаг. Эдгээр ажилчдыг бусад гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зэрэг холбогдох дотоод дүрэм журмаар хязгаарлаж хөдөлмөрлөх эрхийг хэрэгжүүлж байдаг. “О” ХХК нь шүүхэд нөлөөлөх байдлаар хандаж байгаа биш, дандаа үндэслэлгүй тушаал гаргадаг гэдэг байдлаар нэхэмжлэлийн шаардлагаа нотолж ийм тайлбар гаргаж байгаа нь харамсалтай байна.

Хөдөлмөрийн дотоод журмын 6 дахь хэсэгт хэргийн материалд авагдсан баримтаар 2013 оны 04 дүгээр сарын 22-ны өдрийн журам батлах тухай гүйцэтгэх захирлын тушаалаар дотоод журмын 6 дахь хэсгийг хүчингүй болгосон байгаа. Нэхэмжлэгч талын ярьж байгаачлан цомхтгол гэж байгаа тохиолдолд баримтлах шалгууртай холбоотой асуудал шалгалт авсан эсэх гэдгийг 2013 онд хүчингүй болгосон. Ямар шалгуураар явах вэ гэдгийг бүтэц зохион байгуулалт журмын дагуу баримталж байгаа. “О” ХХК-ийн зүгээс хувь хүний оролцоогүйгээр асуудлыг шийдвэрлэнэ гэдэг зүйл ярьж байгаа. Шударга бус байдал үүсгэхгүйн тулд энэ журмыг мөрдөж байна. Журмын 8.1 дэх хэсэгт нийт 9 шалгуур үндэслэл байгаа, 8.1.2 дахь хэсэгт тухайн жилдээ ажлын гүйцэтгэлийг сайжруулах төлөвлөгөөнд хамрагдсан эсэх зэрэг үндсэн шалгуур байгаа. Ш.Хын хувьд журмын 8.1.1 дэх хэсэгт заасан сахилгын шийтгэл хүлээж байсан гэх үндэслэл байгаа юм.

“О” ХХК нь Ш.Хтой 2014 оны 04 дүгээр сарын 16-ны өдөр гэрээ байгуулсан. Нийт 6 жил гаруй хугацаанд ажилласан. Хөдөлмөрийн гэрээнд зааснаар 1500 долларын цалинтай буюу дундаж цалин 9,000,000 төгрөг байна. “О” ХХК-ийн зүгээс ажил олгогч ажилтан гэдэг бол хөдөлмөрийн гэрээ байгуулсан ажлын байрны тодорхойлолтод заасан үүрэг байгаа. Ажилтны хувьд тухайн гэрээгээр хүлээсэн үүргийг биелүүлэхгүй, ажил олгогчийн зүгээс гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээд 72 сарын хугацаанд нийт 600 гаруй сая төгрөгийн цалинг нэхэмжлэгч Ш.Ход олгосон. “О” ХХК-ийн хувьд үүргээ биелүүлснийхээ хариуд нэхэмжлэгчээс хөдөлмөрийн гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлээч гэсэн шаардлага тавьсан. Гэтэл Ш.Х үүргээ зөрчөөд ажлын байрны сургагч албан тушаалыг урвуулан ашиглаад, мөн эмэгтэй операторт бэлгийн дарамт учруулдаг зэрэг асуудлыг дэлгээгүй байгаа. Мөн хувь хүний мэдээллийг авч ашигласнаа өөрөө хүлээн зөвшөөрсөн бөгөөд энэ зөрчилдөө сахилгын шийтгэл хүлээсэн зэрэг асуудал байгаа. Хэрвээ “О” ХХК-иас сахилгын шийтгэл хүлээсэн бол бусад компанид ажиллахгүй гэсэн тийм зүйл байхгүй.

“О” ХХК-ийн зүгээс Ш.Хыг муу ажиллаж байсан гэж дүгнээгүй. Сайн ажилтан байлаа гээд зөрчил гаргасан ч халж болохгүй гэсэн байдлаар буруу тайлбарлаж болохгүй.

Ш.Хын нэхэмжлэлтэй уг маргаанд хэргийн материалд хоёр зүйл маш тодорхой байгаа. Ш.Х нь үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтэст ажилладаг.  Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтэс нь “О” ХХК-ийн боловсон хүчин бүтэц зохион байгуулалтын хэлтэст харьяалагддаг. Үүнтэй холбоотойгоор “О” ХХК-иас гаргаж өгсөн тодорхойлолтууд, мөн гэрч нарын мэдүүлгээр уг хэлтэст хамаарагддаг гэдгийг нотолж байна.

Хөдөлмөрийн аюулгүй байдал эрүүл ахуйн сургалтыг Хөдөлмөр нийгэм хамгааллын сайд нарын хамтарсан тушаалаар тусгай эрх бүхий сертификат авсан сургагч багш нар тусгай хөтөлбөр баталсны дагуу явуулдаг. Ш.Хын хувьд 2019 оны 12 дугаар сарын шилдэг ажилтан болж байсан, оны шилдэг ажилтан гэдэг нь тусдаа асуудал юм гэв.

 

Хэрэгт цугларсан болон шүүх хуралдаанаар хэлэлцэгдсэн нотлох баримтуудыг шинжлэн судлаад

ҮНДЭСЛЭХ нь:

 

Нэхэмжлэгч Ш.Х нь хариуцагч “О” ХХК-д холбогдуулан ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны цалинтай тэнцэх олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, баталгаажилт хийхийг даалгах тухай нэхэмжлэлийн шаардлага гаргасан бөгөөд шүүх хуралдаанд   ажилгүй байсан хугацааны цалинг ажлаас халагдсан өдөр болох 2020 оны 03 дугаар сарын 13-ны өдрөөс 2021 оны 10 дугаар сарын 13-ны өдрийг хүртэлх буюу нийт ажлын 414 өдрөөр дундаж цалин хөлс тодорхойлох журам буюу 55 дугаар тушаалын 7а хэсэгт зааснаар сүүлийн 3 сарын цалингийн дунджаас тооцож үзээд 1 сарын цалин 9,604,921 төгрөг, 1 өдрийн цалин 446,740 төгрөг буюу 184,950,360 төгрөгийг “О” ХХК-иас гаргуулах гэж тодруулсан.

Хариуцагч тушаал хууль зүйн үндэслэлтэй гэж нэхэмжлэлийг бүхэлд нь хэрэгсэхгүй болгуулахаар маргажээ. “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал АТ 2019 оны 01 дүгээр сарын 25-ны өдрийн 362/1 тоот албан бичгээр “О ХХК-д холбогдох аливаа иргэний, эрүүгийн захиргааны болон арбитрын хэрэг, маргаан шийдвэрлэх ажиллагаанд ажиллагаанд “О” ХХК-ийг төлөөлөх итгэмжлэгдсэн төлөөлөгч томилох эрхийг Хууль, эрх зүйн газрын захирал Д.Ад олгосон, Д.А 2020 оны 04 дүгээр сарын 14, 2021 оны 09 дүгээр сарын 02-ны өдрийн итгэмжлэлээр Ш.Хын О ХХК-д холбогдуулан гаргасан иргэний хэрэгт хуульч П.Өг итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчөөр томилсон нь Иргэний хуулийн 62, 64 дүгээр зүйлд заасантай нийцсэн байна.

 

Шүүх дараах үндэслэлээр нэхэмжлэлийн шаардлагыг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэлээ.

Нэхэмжлэгч Ш.Х нь “О” ХХК-тай 2018 оны 4 дүгээр сарын 05-ны өдөр байгуулсан Хөдөлмөрийн гэрээний үндсэн дээр “О” ХХК-ийн ажлын байран дахь сургалтын сургагч ажлын байранд ажиллаж байгаад “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдрийн №Б3296 дугаар тушаалаар 2020 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдрөөс ажлаасаа чөлөөлөгдсөн байна.

Ажил олгогч “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдөр №Б3296 тоот ”Хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тухай” тушаалд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 42 дугаар зүйлийн 42.2, 43 дугаар зүйлийн 43.1, 55 дугаар зүйл, Эрүүл мэнд нийгмийн хамгааллын сайдын 2000 оны 6 дугаар сарын 14-ний өдрийн 166 дугаар тушаалын 1 дүгээр хавсралтын “Ээлжийн амралт олгох заавар”-ын 15б, “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдрийн “О” ХХК-ийн бүтэц, зохион байгуулалт, нийт ажлын байрны тоог шинэчлэн батлах тухай 4/20 дугаар тушаал, түүний хавсралт, 2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдрийн Хөдөлмөрийн гэрээ цуцлах тухай мэдэгдэл, “О” ХХК болон “О” ХХК-ийн Уул, уурхайн ажилтны Үйлдвэрчний эвлэлийн хорооны “2018-2023 оны Хамтын гэрээ”-ний 2.20 дахь заалтын в-г тус тус үндэслэн Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн ажлын байран дахь сургалтын сургагч багш Ш.Хтой байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцалжээ.

 

Нэхэмжлэгч Ш.Х нь дээрх тушаалаар ажлаас буруу халагдсан тухай гомдлоо 2020 оны 3 дугаар сарын 26-ны өдөр шүүхэд гаргасан байх тул нэхэмжлэгчийг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 129 дүгээр зүйлийн 129.2-т заасан хугацааны дотор гаргасан гэж үзнэ.

Нэхэмжлэгч нэхэмжлэлийн шаардлагын үндэслэлээ “...Миний гаргасан зөрчилтэй холбогдуулан намайг урьд нь ажлаас халах гэж оролдож, сүүлдээ тохиролцох санал тавиад өөрийн хүсэлтээр ажлаас халагд гэж байсан боловч миний бие тэр хүсэлтийг нь биелүүлээгүй тул үндэслэлгүйгээр ажлаас халсан гэж үзэж байна” гэж тайлбарласан.

 

Хариуцагч “...Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн ажлын байран дахь сургалтын сургагчийн орон тоо цөөрүүлсэн. Тушаал хууль зүйн үндэслэлтэй” гэх үндэслэлээр нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгуулахаар маргасан.

Тушаалд ажил олгогч Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д заасан “байгууллага татан буугдсан, ажилтны ажлын байрны орон тоо хасагдсан, орон тоог цөөрүүлсэн” эдгээр үндэслэлийн алинаар Ш.Хыг ажлаас халж байгааг тодорхойлон заагаагүй боловч түүнд 2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдөр өгсөн Хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тухай мэдэгдэлд “О ХХК нь бүтэц, зохион байгуулалтдаа өөрчлөлт оруулан зарим орон тоог хасч, ажилтны орон тоог цөөрүүлсэн тул 2018 оны 4 дүгээр сарын 5-ны өдөр тантай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40.1.1-д заасны дагуу цуцлах болсныг танд дуулгаж байгаадаа харамсаж байна...” гэж дурдсан, хариуцагч хариу тайлбартаа ажилтны ажлын байрны орон тоог цөөрүүлсэн гэх тайлбар гарган мэтгэлцсэн./хх45/

Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д заасан “ажилтны орон тоог цөөрүүлсэн” гэдэгт тухайн албан тушаалын хэд хэдэн орон тооноос тодорхой тооны орон тоо хасагдсан байхыг ойлгох ба энэ нь нотлогдсон байхыг шаардах бөгөөд энэ зүйлд заасны дагуу хөдөлмөрийн гэрээ цуцлах тохиолдолд мөн хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.5-д заасны дагуу ажилтанд нэг сарын өмнө мэдэгдэх үүргээ ажил олгогч биелүүлсэн эсэх нь ач холбогдолтой юм.

“О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал АТ нь “О” ХХК-тай 2017 оны 5 дугаар сарын 05-ны өдөр байгуулсан Гүйцэтгэх удирдлагын гэрээ-ний 3.3 дахь заалтын (g)-д “Ажилтнуудыг ажилд авах, тэдэнд цалин хөлс олгох, мөн тэдний хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах, компанийн бүтэц, зохион байгуулалтыг батлах” гэж заасан эрхийн хүрээнд 2020 оны 01 дүгээр сарын 27-ны өдөр 4/20 тоот “О” ХХК-ийн бүтэц, зохион байгуулалт, нийт ажлын байрны тоог шинэчлэн батлах тухай” тушаалыг шинэчлэн баталж, тушаалын хавсралтанд заасны дагуу 2020 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдрөөс зарим газар, хэлтсийн орон тоог хасч, ажилтны тоог цөөрүүлэхээр шийдвэрлэсэн байна. Дээрх шийдвэрийн талаар 2020 оны 01 дүгээр сарын 28ны өдөр Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазар, Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд С.Ч нарт 308/1, 309/1 тоот “Мэдээлэл хүргүүлэх тухай” албан бичгээр тус тус мэдэгджээ. /хх214-215/

 Хэргийн баримт болон талуудын тайлбар, дээрх үйл баримтад үндэслэн дүгнэхэд “О” ХХК нь бүтэц, зохион байгуулалтаа шинэчилснээр Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1-д заасан зарим ажлын байрны орон тоо хасагдсан, үүний улмаас хөдөлмөрийн гэрээг ажил олгогчийн санаачилгаар цуцлах бодит үндэслэл үүсчээ. /хх-ийн 43х, 48х/

Шинэчлэн батлагдсан бүтэц, зохион байгуулалтаар Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн Ажлын байран дахь сургалтын сургагчийн орон тоог 4 байсныг 3 болгож цөөрүүлсэн байх бөгөөд уг ажлын байр нь нэхэмжлэгч Ш.Хын ажиллаж байсан ажлын байр мөн болох нь түүний ажлын байрны тодорхойлолт /хх66/, “О” ХХК-ийн 2021 оны 3 дугаар сарын 25-ны өдрийн 441/нп тоот албан бичиг /хх178/-ээр тогтоогдож байна.

Ажил олгогч орон тоо цөөрүүлсэн буюу орон тоо хасагдсан гэх үндэслэлээр хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тохиолдолд нэг ажлын байрны хэд хэдэн орон тоон дээр ажиллаж буй ажилтнуудаас сонгохдоо Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 7 дугаар зүйлд заасан “Хөдөлмөрийн харилцаанд үл ялгаварлах” зарчмыг баримталж, ажилтнуудын дундаас сонголт хийхдээ тодорхой үзүүлэлт, шалгуурыг баримтлах нь зүйд нийцнэ.

Нэхэмжлэгчийн итгэмжлэгдсэн төлөөлөгчийн зүгээс “О” ХХК-ийн Хөдөлмөрийн дотоод журмын 3 дахь хэсэгт хөдөлмөрийн гэрээ дуусгавар болгох зохицуулалтыг баримтлах ёстой гэж маргасан боловч “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2013 оны 04 дүгээр сарын 22-ны өдрийн №14/13 тоот “Журам батлах тухай” тушаалын 3 дахь заалтаар “Компанийн Дотоод журмын “Хөдөлмөр-удирдлагын харилцаа, түүнийг дуусгавар болгох” гэсэн 6 дугаар хэсгийг хүчингүй болгожээ.

Ажил олгогч нь Ш.Хтой байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцлахдаа тус компанид мөрдөгддөг “Ажилтны орон тоог цөөрүүлсэн үндэслэлээр хөдөлмөрийн гэрээг цуцлахад баримтлах журам”-ыг баримталжээ. Уг журмын 8 дугаар зүйлд “Ажилтны тоог цөөрүүлсэн үндэслэлээр хөдөлмөрийн гэрээг цуцлахад баримтлах шалгуур”-ыг 8.1.1-8.1.9 дүгээр зүйлд нэг бүрчлэн зааж, уг журмын 8.1.1-т “Ажилтны хувийн хэрэгт бүртгэгдсэн хүчин төгөлдөр баримтжуулсан сахилгын шийтгэлтэй ажилтан байгаа эсэхийг шалгах /сахилгын шийтгэл ногдуулснаас хойш 1 жил өнгөрөөгүй байх/, ” 9.1.1-т “Энэхүү журмын 8.1.1-д заасан сахилгын шийтгэл нь хүчинтэй ажилтан байгаа тохиолдолд Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40.1.1-д заасан ажилтны тоо цөөрүүлсэн үндэслэлээр тухайн ажилтантай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцална” гэж заасан байна. /хх119-122/

Нэхэмжлэгч Ш.Х нь “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдрийн №Б4589 дугаар “Сахилгын шийтгэл ногдуулах тухай” тушаалаар “эцсийн сануулах сахилгын шийтгэл” хүлээсэн байх бөгөөд уг тушаал нь компаниас ажилтны орон тоог цөөрүүлэх шийдвэр гаргах хугацаанд буюу 2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдрийн байдлаар хүчин төгөлдөр байсан болох нь талуудын маргаагүй тайлбараар тогтоогдож байна. /хх42/

“О” ХХК-ийн Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн Ажлын байран дахь сургалтын сургагч багшийн орон тоонд Ш.Х, А.Э, М.Б, Х.Б нар ажиллаж байсан болох нь тэдний ажлын байрны тодорхойлолт /хх205-216/-оор тогтоогдож байх бөгөөд А.Э, М.Б, Х.Б нар сахилгын шийтгэл хүлээгээгүй байсан болох нь гэрч Б.Б “...2020 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдөр хүртэл Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн ажлын байрны сургагч багш 4  байсан. Үүнийг 3 болгож цөөрүүлсэн. Ш.Х 2019 оны 11 дүгээр сарын 01-ний өдөр сахилгын шийтгэл хүлээсэн байсан. Бусад 3 ажилтан сахилгын шийтгэл хүлээгээгүй байсан. Тиймээс ажилтны орон тоог цөөрүүлэхэд баримтлах журмын 8.1.1-д заасан хамгийн эхний шалгуурыг Ш.Х хангасан учраас энэ үндэслэлээр хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах буюу Ханболдыг цомхтгох шалтгаан бүрдсэн...” гэх мэдүүлэг /хх137-138/, гэрч Б.Бын “...Ханболд, Э, Б, Б нар ажиллаж байсан. Х-г сануулах шийтгэл авсан гэдгийг өөрөөс нь сонссон...” гэх мэдүүлэг /хх139-141/, гэрч А.Э “...Ямар нэгэн сахилгын шийтгэл авч байгаагүй...Ажлын байран дахь сургалтын сургагч албан тушаалд одоо М.Баттөр, Х.Батбаяр, миний бие А.Э нар ажиллаж байгаа. Уг нь Ш.Хтой 4-үүлээ ажиллаж байсан..” гэх мэдүүлэг /хх157/, гэрч М.Б “...Ямар нэгэн сахилгын зөрчил хүлээж байгаагүй...Одоо Ажлын байран дахь сургалтын сургагч албан тушаалд ахлах ажилтан Бадрах, Эрдэнээ болон Б, Э нар ажиллаж байгаа...” гэх мэдүүлэг /хх158/, гэрч Х.Батбаярын “...Би 2019 онд ямар нэгэн сахилгын зөрчил гаргаж, сахилгын зөрчил хүлээж байгаагүй...Одоогоор Х.Б, М.Б, Б.П, Д.А, З.О нар нь Ажлын байран дахь сургалтын сургагч албан тушаалд ажиллаж байна” гэх мэдүүлэг /хх160-161/ зэргээр тогтоогдож байна.

 

Иймд “О” ХХК нь Үйлдвэрлэлийн аюулгүй ажиллагааны сургалтын хэлтсийн Ажлын байрны сургалтын сургагч албан тушаалд ажиллаж байсан ажилтнуудаас Ш.Хыг сонгохдоо Хөдөлмөрийн тухай хуулийг зөрчөөгүй гэж үзнэ.

 

Ажил олгогчийн зүгээс орон тоо цөөрүүлснээс ажилтантай байгуулсан хөдөлмөрийн гэрээг цуцлах тухай мэдэгдлийг Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.5-д зааснаар 1 сарын өмнө тухайн ажилтанд өгөх үүрэгтэй бөгөөд хариуцагчийн хувьд хуульд заасан энэ үүргээ 2020 оны 01 дүгээр сарын 28-ны өдөр биелүүлсэн, түүнээс хойш 45 хоногийн дараа буюу 2020 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдөр хөдөлмөрийн гэрээг цуцалсан тушаал гаргасан нь хуулиар тогтоосон журмыг хэлбэрийн хувьд зөрчөөгүй байна. /хх45/

Нэхэмжлэгч Ш.Х нь “О” ХХК-иас санал болгосон нээлттэй ажлын байрны мэдээллээс Засварчин, Шатахууны ажилтан, Хөдөлгөөнт хүнд машин механизмын оператор, Агуулахын ажилтан зэрэг 4 ажлын байранд ажиллах саналаа илэрхийлж, сонгон шалгаруулалтанд оролцож өрсөлдсөн боловч шалгараагүй болох нь “О” ХХК-ийн 2021 оны 09 дүгээр сарын 07-ны өдрийн 1295/нп тоот “Сонгон шалгаруулалтанд оролцсон тухай” албан тоот, ярилцлагын үр дүнгийн талаарх баримтуудаар тогтоогдож байна. /хх246-252/

 

Түүнчлэн “О” ХХК болон “О” ХХК-ийн Уул уурхайн ажилтны үйлдвэрчний эвлэлийн хорооны 2018-2023 оны Хамтын гэрээний 2.20 в-д “Ажилтны тоог цөөрүүлсэн үндэслэлээр тухайн ажлын байранд хамаарах хөдөлмөрийн гэрээ нь дуусгавар болсон ажилтныг компанийн өөр хэлтэс, хэсэг рүү шилжүүлэх боломжгүй үед ажлаас халагдсаны 3 сарын тэтгэмж олгоно” гэж заасны дагуу хариуцагч “О” ХХК-иас нэхэмжлэгч Г.Х-н Хаан банкны 5076052319 тоот дансанд 3 сарын дундаж цалинтай тэнцэх хэмжээний тэтгэмж 30,754,386 төгрөгийг шилжүүлсэн байх тул Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 42 дугаар зүйлийн 42.1, хамтын гэрээний 2.20-д заасан үүргээ биелүүлсэн гэж үзнэ. /хх-ийн 92х, 179х/

 

Иймд хариуцагч “О” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирлын 2020 оны 3 дугаар сарын 13-ны өдрийн №Б3296 дугаар тушаал нь Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 40 дүгээр зүйлийн 40.1.1, 40.5 дахь заалтыг зөрчөөгүй тул нэхэмжлэгч Ш.Хын ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны дундаж цалин, хөлстэй  тэнцэх олговор гаргуулах, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын шимтгэлийг нөхөн төлүүлж, баталгаажилт хийхийг даалгуулах тухай нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгож шийдвэрлэх үндэслэлтэй гэж үзлээ.

 

Тухайн нэхэмжлэл нь гомдлоор авч хэлэлцэх маргааны төрөл тул нэхэмжлэгч хуульд зааснаар улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болно.

 

 

Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 115 дугаар зүйлийн 115.1, 115.2.3, 116, 118 дугаар зүйлд заасныг тус тус удирдлага болгон

 

 ТОГТООХ НЬ:

 

1. Хөдөлмөрийн тухай хуулийн 128 дугаар зүйлийн 128.1.2-т зааснаар нэхэмжлэгч Ш.Хын ажилд эгүүлэн тогтоолгох, ажилгүй байсан хугацааны дундаж цалин хөлстэй тэнцэх олговорт 184,950,360 төгрөг гаргуулж, нийгмийн болон эрүүл мэндийн даатгалын дэвтэрт нөхөн бичилт хийхийг даалгах тухай хариуцагч “О” ХХК-д холбогдуулан гаргасан нэхэмжлэлийг хэрэгсэхгүй болгосугай.

 

2. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 57 дугаар зүйлийн 57.2, Улсын тэмдэгтийн хураамжийн тухай хуулийн 41 дүгээр зүйлийн 41.1.5-д зааснаар нэхэмжлэгч улсын тэмдэгтийн хураамжаас чөлөөлөгдсөн болохыг дурьдсугай.

 

3. Иргэний хэрэг шүүхэд хянан шийдвэрлэх тухай хуулийн 119 дүгээр зүйлийн 119.2, 119.7, 120 дугаар зүйлийн 120.2 дахь хэсэгт зааснаар шийдвэр нь танилцуулан сонсгомогц хүчинтэй болох бөгөөд зохигч, тэдгээрийн төлөөлөгч буюу өмгөөлөгч нар энэхүү шийдвэрийг эс зөвшөөрвөл уг шийдвэрийг гардан авснаас хойш 14 хоногийн дотор тус шүүхээр дамжуулан Нийслэлийн Иргэний хэргийн Давж заалдах шатны шүүхэд гомдол гаргах эрхтэйг, зохигчид хуульд заасан хугацааны дотор шийдвэрийг гардан аваагүй нь гомдол гаргах хугацааг хуульд заасан журмын дагуу тоолоход саад болохгүйг тайлбарласугай.

 

 

 

 

                        ДАРГАЛАГЧ, ШҮҮГЧ                             Г.ЭНХЦЭЦЭГ